05 PREROMANIZM, ROMANIZM

 0    50 kartičky    agrathe
stáhnout mp3 Vytisknout hrát zkontrolovat se
 
otázka język polski odpověď język polski
SZTUKA PRZEDROMAŃSKA
Twórczość artystyczna Europy wczesnego średniowiecza, rozwijająca się od upadku zachodniej części Cesarstwa Rzymskiego (V w.), aż do ostatecznego ukształtowania się w XI wieku sztuki romańskiej;
Oprócz spuścizny wczesnochrześcijańskiej nałożyły się na nią osiągnięcia ludów barbarzyńskich sięgające do swoich tradycji sprzed momentu przyjęcia chrześcijaństwa.
začněte se učit
SZTUKA PRZEDROMAŃSKA
Do najstarszych jej przejawów zalicza się sztukę plemion germańskich: Longobardów, Ostrogotów, Franków, Wizygotów. Swój udział w tworzeniu sztuki wczesnego średniowiecza mieli także Celtowie oraz Wikingowie.
SZTUKA KAROLIŃSKA VIII - IX w.
Sztuka rozwijająca się na terenach zachodniej Europy za panowania Karola Wielkiego i jego następców; związana z dążeniem władcy do odnowienia cesarstwa oraz tzw. renesansem karolińskim; jej apogeum przypada na 2 poł. VIII - IX w.;
začněte se učit
CECHY SZTUKI KAROLIŃSKIEJ:
* nawiązania do antyku (Cesarstwa Rzymskiego) – detal i spolia (fragmenty antycznych ruin, kolumn itp.) oraz sztuki wczesnochrześcijańskiej okresu Konstantyna Wielkiego; państwowy, narodowy charakter sztuki *wpływ ludów barbarzyńskich
– Gotów, Celtów, widoczny głównie w rzemiośle artystycznym i manuskryptach – ornament plecionkowy, motywy zwierzęce i fantastyczne * rozwój malarstwa miniaturowego – powstanie i zastosowanie minuskuły karolińskiej – próba ujednolicenia stylistycznego
ARCHITEKTURA KAROLIŃSKA
budowle wznoszone z kamienia, dominujące typy to: bazyliki, kościoły z westwerkiem,
začněte se učit
ARCHITEKTURA KAROLIŃSKA
kościoły dwuchórowe, budowle centralne na planie koła lub wieloboku
WESTWERK
začněte se učit
WESTWERK
rozbudowana zach. część bazyliki, wzniesiona na planie prostokąta (rzadziej kwadratu); w górnej kondygnacji mieściły się empory, otwierające się arkadami do wnętrza kościoła;
całość wieńczyły jedna lub dwie wieże, do których prowadziły narożne schody; w. służyły do odprawiania niektórych obrzędów liturgicznych (np. chrzest) lub jako galeria dla władcy, zakonników czy dworu;
UKŁAD DWUCHÓROWY
začněte se učit
UKŁAD DWUCHÓROWY
kościół, posiadający z dwóch stron chór, zamknięty na obu krańcach apsydą;
KRYPTY
začněte se učit
KRYPTY
podziemne lub na pół podziemne sklepione pomieszczenia pod prezbiterium kościoła mieszczące relikwie bądź grób świętego albo władcy
začněte se učit
KAPLICA PAŁACOWA W AKWIZGRANIE
Kaplica zbudowana w latach 792-800 dla Karola Wielkiego przez architekta Odona z Metz, wzorowana na kościele San Vitale w Rawennie. Ośmioboczna część centralna przekryta sklepieniem klasztornym, obejścia sklepieniami krzyżowymi.
Do budowy wykorzystano fragmenty budowli antycznych (spolia) sprowadzonych z Rzymu i Rawenny. Budowla trzykondygnacyjna (czwarta kondygnacja z pasem doświetlającym dobudowana w XVII wieku.
začněte se učit
KAPLICA PAŁACOWA W AKWIZGRANIE, plan
začněte se učit
KOŚCIÓŁ ŚW. MICHAŁA W HILDESHEIM
Kościół św. Michała w Hildesheim zbudowano w latach 1001-1031 pod kierunkiem biskupów Bernwarda i (po jego śmierci) Godeharda jako kościół klasztorny opactwa benedyktyńskiego. W 1186 r. po pożarze przeprowadzono rekonstrukcję świątyni.
Jest ona jednym z najważniejszych przykładów wczesnoromańskiej architektury ottońskiej. Dwuchórowa bazylika ma dwa transepty i kwadratowe wieże na skrzyżowaniach transeptów i nawy głównej.
začněte se učit
KOŚCIÓŁ ŚW. MICHAŁA W HILDESHEIM, wnętrze
Kwadratowe skrzyżowanie naw jest modułem podstawowym planu kościoła.
Chór zachodni ma obejście i kryptę. We wnętrzu zastosowano alternację podpór (2 kolumny okrągłe i kwadratowy filar) wspierających clerestorium - ścianę z rzędami górnych okien doświetlających wnętrze.
začněte se učit
KOŚCIÓŁ ŚW. MICHAŁA W HILDESHEIM, plan
začněte se učit
KATEDRA W SPIRZE, bryła
Cesarska katedra w Spirze (Niemcy) to - zgodnie z zamiarem fundatora, cesarza Konrada II - największa (zachowana, bo większy był kościół w Cluny) budowla romańska na świecie.
Budowana w latach 1030-1061, ma długość 134 m i wieże wysokości ok. 70 m. Pod chórem znajduje się ogromna krypta (1041) o powierzchni 850 m2 i wysokości 7 m, co czyni z niej właściwie odrębny kościół dolny z kilkoma ołtarzami.
začněte se učit
KATEDRA W SPIRZE, plan
Znaczenie katedry w Spirze polega na tym, że była pierwszą budowlą romańską mającą, oprócz naw bocznych, również nawę główną przekrytą sklepieniem krzyżowym.
Początkowo przekryta płaskim stropem, została w niecałe 20 lat po wybudowaniu w znacznej części rozebrana, wzmocniono fundamenty części wschodniej, środkową nawę podwyższono o 5 m i przekryto supernowoczesnym jak na owe czasy sklepieniem krzyżowo-żebrowym
začněte se učit
KOŚCIÓŁ CLUNY III
Klasztor benedyktyński w CLuny (Francja) został założony w 910 r. na mocy edyktu Wilhelma Akwitańskiego, ale pod patronatem papieskim i posiadał znaczną niezalezność od władzy cywilnej.
Stał się on ośrodkiem tzw. reform kluniackich i miał znaczny wpływ na organizację życia w ok. 1200 klasztorach benedyktyńskich. Postępujące reformy wpływały również na program kolejnych kościołów opactwa.
začněte se učit
Bryła kościoła Cluny III - rekonstrukcja. Zwraca uwagę połączenie traktów trzy- i pięcionawowego
W wyniku przebudowy w 981 r. powstał pierwszy kościół ze stopniowaną częścią chórową (Cluny II), ale przekryty jeszcze płaskim stropem. W latach 1089-95 r. powstał największy kościół chrześcijański (do czasu powstania bazyliki św.
Uważa się, że plan świątyni był wzorowany na konstantyniańskiej (starej) bazylice św. Piotra w Rzymie. Imponujące sklepienie kolebkowe miało rozpiętość 12,2 m i wysokość 30,5 m. Piotra na Watykanie) z korpusem o długości 187 m i dwoma transeptami.
začněte se učit
Notre Dame la Grande w Poitiers
budowano od końca XI w. do 1150 r. Reprezentuje on inny od ottońskiego nurt architektury romańskiej, w którym mniejsze znaczenie ma kompozycja tworzących harmonijną całość, ale wyraźnie odrębnych brył, większe natomiast wszechogarniająca dekoracja.
Dla tego nurtu typowe jest również flankowanie pozbawionego tympanonu portalu dwoma bocznymi portalami "pozornymi" i powtarzanie tego schematu w układzie okien górnej kondygnacji elewacji.
začněte se učit
ZESPÓŁ BUDOWLI W PIZIE
Zespół romańskich budowli w Pizie mieści się na ogrodzonym, częściowo brukowanym, częściowo trawiastym Placu Katedralnym, nazwanym przez Gabriela d'Annunzio "Placem Cudów" i obejmuje: kościół katedralny Santa Maria Assunta zbudowany w latach 1064-1092,
baptysterium poświęcone Janowi Chrzcicielowi, zbudowane w drugiej połowie XII w., dzwonnicę, budowaną od 1173 do 1372 r. w trzech fazach, z powodu osiadania gruntu i słabego fundamentowania, Campo Santo (cmentarz monumentalny) budowany od XII do XV wieku.
začněte se učit
PALATIUM NA OSTROWIE LEDNICKIM
Ostrów Lednicki to wyspa na jeziorze Lednica (koło Gniezna), zamieszkana już w epoce neolitu, a we wczesnym średniowieczu zabudowana w południowej części ufortyfikowanym grodem, z zespołem obejmującym pałac z kaplicą i kościół.
Gród otoczony był wałem ziemno-drewnianym, pałac z kaplicą zbudowano z kamienia łupanego w latach 963-966, a sądząc po skali budowli i jej funkcji, były one prawdopodobnie fundacją Mieszka I.
začněte se učit
KRYPTA ŚW. LEONARDA NA WAWELU
Krypta św. Leonarda jest pozostałością zachodniej części drugiej katedry wawelskiej, tzw. hermanowskiej, ukończonej za panowania Bolesława Krzywoustego w 1142 r. i zniszczonej przez pożar w 1305 r.
Krypta zbudowana w latach 1090-1117 ma trzy nawy oddzielone dwoma rzędami kolumn o głowicach kostkowych (2 x 4), przekryte sklepieniami krzyżowymi.
začněte se učit
Wnętrze krypty św. Leonarda
začněte se učit
KOLEGIATA W TUMIE POD ŁĘCZYCĄ
W miejscu rozebranego opactwa tumskiego w 1141 r. rozpoczęto budowę romańskiej kolegiaty, poświęconej w 1161 r. Budowla została częściowo zniszczona przez Litwinów w 1294 r., a potem, na początku XIV w. przez Krzyżaków.
Podczas kolejnych rekonstrukcji zatraciła romański charakter. Od 1947 r. przeprowadzono odbudowę (pod kierunkiem Jana Koszyc-Witkiewicza), przywracając nawie głównej charakter romański i pozostawiając elementy gotyckie w nawach bocznych.
začněte se učit
Plan kolegiaty w Tumie
Kolegiata tumska jest przykładem nurtu ottońskiego w romanizmie, charakteryzującego się harmonijnym komponowaniem budowli z wyraźnie wyodrębnionych brył składowych.
Jest trzynawową bazyliką z dwiema apsydami (wschodnią i zachodnią) oraz bliźniaczymi wieżami w części zachodniej. Układem przypomina hermanowską katedrę na Wawelu (patrz plan przy krypcie św. Leonarda).
začněte se učit
ROTUNDA ŚW. PROKOPA W STRZELNIE
Rotunda św. Prokopa w strzelnie, największa polska budowla romańska na planie koła, zbudowana została ok. 1130 r. (Jan Długosz) lub w latach dwudziestych XIII w.
Do rotundy przylega od strony wschodniej prezbiterium na planie kwadratu przekryte sklepieniem krzyżowo-żebrowym, od północy dwie apsydy, od zachodu wieża na planie podkowy z emporą i przyporą. Budowlę poświęcono św. Prokopowi w 1779 r.
začněte se učit
ROTUNDA ŚW. PROKOPA W STRZELNIE
začněte se učit
KOLEGIATA ŚW. PIOTRA W KRUSZWICY
Kolegiata św. Piotra i Pawła w Kruszwicy powstała w latach 1120-1140.
Orientowana, trójnawowa bazylika z transeptem, przekryta płaskimi stropami drewnianymi. Pierwotnie w części zachodniej miała dwie bliźniacze wieże (między wieżami emporę), które w XVI w obniżono i zastąpiono jedną wieżą murowaną.
začněte se učit
Plan kolegiaty w Kruszwicy
začněte se učit
ROTUNDA ŚW. FELIKSA I ADAUKTA
Wykonana w technice opus incertum, miała prawdopodobnie przyporę i była kaplicą wczesnego założenia pałacowego.
Rotunda św. Feliksa i Adaukta zbudowana została na Wawelu w X wieku jako tzw. tetrakoncha (budowla centralna z czterema symetrycznie rozmieszczonymi apsydami) z dodatkowym aneksem na klatkę schodową.
začněte se učit
PORTAL W MOISSAC
Romański portal jest jednym z niewielu zachowanych fragmentów benedyktyńskiego opactwa św. Piotra w Moissac (południowa Francja), zniszczonego podczas wojen albigensów (1207-1214) i zastąpionego kościołem gotyckim na przełomie XIV/XV w.
Oprawa portalu stanowi etap rozwoju struktury portalu schodkowego, czyli zbudowanego z kolejnych, rozszerzających się obramowań tworzących miejsce dla szeregu figur rzeźbiarskich (formę zaawansowaną stanowi późniejszy o 20 lat portal w Chartres).
začněte se učit
PORTAL W AUTUN
Katedra Saint Lazare w Autun jest jedną z najważniejszych budowli romańskich Burgundii, słynną z portalu zachodniej fasady. Budowę katedry rozpoczęto w 1120 r., a poświęcił ją w 1130 r. papież Inocenty II.
Główną postacią kompozycji rzeźbiarskiej portalu jest Chrystus w mandorli w towarzystwie Marii i archanioła Michała, przedstawiony w scenie Sądu Ostatecznego, wykonanej przez mistrza Gislebertusa. Tympanon otacza 29 odrębnych scen rzeźbiarskich.
začněte se učit
PORTAL W VEZELAY
GISLEBERTUS
Gislebertus to francuski rzeźbiarz romański tworzący w pierwszej połowie XII w., autor portalu w katedrze Saint-Lazare w Autun, a prawdopodobnie również portalu w narteksie katedry w Vezelay.
začněte se učit
GISLEBERTUS
Zidentyfikowany na podstawie podpisu umieszczonego w tympanonie portalu w Autun.
Istnieje teoria, że Gislebertus był albo fundatorem rzeźb, albo kierownikiem grupy rzeźbiarzy, sam nie będąc czynnym artystą. Styl Gislebertusa wyróżnia się bogactwem wyobraźni i silną ekspresją.
začněte se učit
Gislebertus: Sen trzech króli
začněte se učit
Gislebertus: Ucieczka do Egiptu
začněte se učit
Gislebertus: Samobójstwo Judasza
začněte se učit
Gislebertus: Ewa z Autun (1130-40)
MANUSKRYPTY
Iluminatorstwo to średniowieczna sztuka zdobienia manuskryptów z użyciem ornamentów, złoceń oraz malarskich przedstawień narracyjnych i symbolicznych. Pojawiło się w ok. III w. wraz z wynalezieniem formy kodeksu (pliku zszytych dokumentów).
Na terenie Europy zachodniej pierwszy rozkwit przeżyło w tzw. sztuki insularnej, do której należą najsłynniejsze pozycje: irlandzki ewangeliarz Księga z Durrow - 675 r. i szkocki ewangeliarz z klasztoru w Iona - Księga z Kells - 800 r.
začněte se učit
MANUSKRYPTY
Księga z Durrow jest najstarszym tłumaczeniem Ewangelii na język irlandzko-saksoński. W księdze znajdują się tzw. strony kobiercowe (znane od VII w.) przedstawiające graficzne symbole Ewangelistów.
Księga z Kells zawiera cztery Ewangelie z całostronicowymi przedstawieniami Chrystusa, Marii z dzieciątkiem i Ewangelistów.
začněte se učit
Księga z Durrow: symbol św. Marka - Orzeł
začněte se učit
Księga z Durrow: monogram św. Mateusza (Anioł)
začněte se učit
Księga z Kells: monogramy ewangelistów
začněte se učit
Księga z Kells: monogram Chi-Ro
začněte se učit
EWANGELIARZ OTTONA III
začněte se učit
DRZWI GNIEŹNIEŃSKIE
odlano je z brązu metodą wosku traconego ok. 1170 r. Składają się z dwóch skrzydeł i przedstawiają 18 scen z życia św. Wojciecha.
Stylistycznie należą do jednej grupy z drzwiami płockimi i drzwiami biskupa Bernwarda z Hildesheim, co jest podstawą do sugestii, że mogły być tam (tzn. w Hildesheim) wykonane.
začněte se učit
DRZWI PŁOCKIE
Brązowe drzwi katedry w Płocku wykonane zostały prawdopodobnie w Magdeburgu w latach 1152-1154. Składają się z dwóch skrzydeł zmontowanych (każde skrzydło) z dwunastu rzeźbiarskich paneli kwadratowych i jednego prostokątnego o podwójnej szerokości.
Panele połączono szeroką bordiurą na skrzydłach drzwi drewnianych. Sceny przedstawiają historię Zbawienia. Oryginał drzwi znajduje się obecnie w cerkwi św. Zofii w Nowogrodzie Wielkim, a w Płocku znajduje się współczesna kopia.
začněte se učit
KOLUMNY KOŚCIOŁA ŚW. TRÓJCY W STRZELNIE
Kościół św. Trójcy i Najświętszej Marii Panny w Strzelnie jest trzynawowa bazylika z transeptem. Zbudowany na przełomie XII i XIII w. został poświęcony w 1216 r. W wiekach późniejszych nawy przekryto gotyckimi sklepieniami.
Pozostałością kościoła romańskiego jest 7 kolumn, z czego dwie mają trzony pokryte płaskorzeźbami, a jedna trzon spiralny. Płaskorzeźby ułożone są w trzech pasach, w których sceny podzielone arkadami przedstawiają personifikacje cnót i przywar.
začněte se učit
TYMPANON FUNDACYJNY WSZEBOROWICÓW
Tympanon fundacyjny Piotra i Anny Wszeborowiców z kościoła św. Trójcy w Strzelnie znajduje się nad wejściem do kaplicy św. Barbary.
Przedstawia postać św. Anny z niemowlęcą Marią Panną w asyście fundatora kościoła, Piotra Wszeborowica trzymającego model świątyni (model ten, mimo uproszczeń, daje wyobrażenie o jej pierwotnym kształcie.)
začněte se učit
TYMPANON PORTALU PÓŁNOCNEGO ZE STRZELNA
Tympanon portalu północnego kościoła św. Trójcy w Strzelnie ukończony został w XIII w. (najpóźniejszy z tamtejszych portali). Przedstawia na tle mandorli postać Chrystusa Triumfującego (Maiestas Domini) w otoczeniu aniołów i Apostołów.
Scenę otacza trójlistna archiwolta zdobiona wicią roślinną.
začněte se učit
TKANINA Z BAYEUX
to ręcznie haftowany pas płótna o wymiarach ok. 70 x 0,5 m, przedstawiający w 58 scenach wyprawę Wilhelma Zdobywcy do Anglii i bitwę pod Hastings (1066 r.). Tkanina nie jest kompletna, brakuje scen końcowych.
Powstała w drugiej połowie XI wieku i ze względu na ogromną szczegółowość opracowania jest źródłem wiedzy o takich zagadnieniach, jak budowa statków, technika żeglugi i walki, uzbrojenie, ubiór, zdobnictwo i szczegóły życia codziennego Normanów.
začněte se učit
CZARA Z WŁOCŁAWKA
prawdopodobnie pochodzący z X w. kielich mszalny. Obecnie znajduje się w Muzeum Narodowym w Krakowie. Wykonana jest ze srebra, złocona i zdobiona technikę niello (podkreślanie rysunku przez chemiczną obróbkę zagłębień w polerowanej powierzchni metalu).
Na czarze przedstawiono osiem scen z Księgi Sędziów (Stary Testament). Przyjmuje się, że mogła powstać w Sankt Gallen i na tereny Polski przywieziona została przez benedyktynów.
začněte se učit
Kielichy Dąbrówki z Muzeum Archidiecezjalnego w Gnieźnie (od lewej - pierwszy i drugi)
Istnieją dwa kielichy określane jako "kielich Dąbrówki" - obydwa pochodzą z klasztoru w Trzemesznie i są przechowywane w Muzeum Archidiecezjalnym w Gnieźnie. Kielich nazywany "drugim" (albo kielichem królewskim)
został wykonany ok. 1190 r., ma znacznie płytsze zdobienie i inaczej ukształtowaną stopę. Kielich nazywany pierwszym pochodzi z lat 1170-1180, ma na czaszy znacznie głębsze zdobienie wykonane techniką repusowania i uważany jest za przykład szkoły saskiej.
začněte se učit
PATENA KALISKA
Klasztor cystersów w Lądzie objęty został w 1193 r. przez mnichów sprowadzonych z Nadrenii (Niemcy) przez Mieszka Starego, który również był fundatorem wyposażenia klasztoru. Z tego okresu pochodzi romańska patena
(metalowe przykrycie kielicha mszalnego), przedstawiająca Mieszka Starego ofiarowującego św. Mikołajowi patenę i kielich, w asyście opata Szymona z Lądu. Na dole kompozycji, w małym okienku przedstawiony jest złotnik - autor pateny - o imieniu Conradus.

Chcete-li přidat komentář, musíte se přihlásit.