17.10 Prawoznawstwo - wykładnia prawa

wnioskowania prawnicze

do systemu prawnego należą nie tylko normy należycie WYINTERPRETOWANE z przepisów prawnych, ale też normy, które da się z nich WYWNIOSKOWAĆ według określonych reguł inferencyjnych

jak odbywa się wnioskowanie prawnicze?

na podstawie obowiązywania pewnej normy w systemie uznaje się za prawdziwe zdanie stwierdzające obowiązywanie w tym systemie innej normy, którą z pierwszą normą łączą jakieś związki

wynikanie normy z normy

norma N2 wynika z normy N1 wtedy i tylko wtedy, gdy zrealizowanie normy N2 jest warunkiem KONIECZNYM zrealizowania normy N1, a zrealizowanie normy N1 jest warunkiem wystarczającym zrealizowania normy N2

rodzaje wynikania normy z normy

1 wynikanie logiczne 2 wynikanie instrumentalne

wynikanie logiczne normy z normy

N2 wynika logicznie z N1 wtedy i tylko wtedy, gdy zakres zastosowania N1 obejmuje zakres zastosowania N2 lub zakres normowania N1 obejmuje zakres normowania N2 przy co najmniej tożsamości albo węższym zakresie drugiego elementu N2

wynikanie instrumentalne normy z normy

N2 wynika instrumentalnie z N1 wtedy i tylko wtedy, gdy zrealizowanie N2 jest warunkiem przyczynowo koniecznym zrealizowania N1, zaś zrealizowanie N1 jest warunkiem przyczynowo wystarczającym zrealizowania normy N2

wynikanie instrumentalne - reguły inferencyjne

1 reguła instrumentalnego nakazu 2 reguła instrumentalnego zakazu

reguła instrumentalnego nakazu - norma NAKAZUJĄCA

jeżeli uznaje się za OBOWIĄZUJĄCĄ normę N1 nakazującą adresatowi spowodować stan rzeczy R, to uznajemy za obowiązująca normę N2, która nakazuje adresatowi N1 czynić wszystko, co jest konieczne dla realizacji stanu rzeczy R

reguła instrumentalnego nakazu - norma ZAKAZUJĄCA

jeżeli uznaje się za obowiązująca N1, która ZAKAZUJE adresatowi spowodować stan rzeczy R, to należy uznać za obowiązującą N2, która nakazuje adresatowi czynić wszystko, co jest konieczne, by stan rzeczy R NIE POWSTAŁ

reguła instrumentalnego zakazu - norma NAKAZUJĄCA

jeżeli uznaje się za obowiązującą N1, która nakazuje adresatowi spowodowanie stanu rzeczy R, to należy uznać za obowiązującą N2, która zakazuje czynienie czegokolwiek, co wystarczyłoby do NIEPOWSTANIA stanu rzeczy R

reguła instrumentalnego zakazu - norma ZAKAZUJĄCA

jeżeli uznaje się za obowiązującą N1, która zakazuje powodować stan rzeczy R, to należy uznać za obowiązującą N2, która temu samemu adresatowi ZAKAZUJE czynienie wszystkiego, co jest warunkiem wystarczającym do zrealizowania stanu rzeczy R

wyprowadzanie norm z norm w oparciu o założenie KONSEKWENTNOŚCI PRAWODAWCY

1 analogia iuris 2 wnioskowania typu a fortiori - argumentum A MAIORI AD MINUS i argumentum A MINORI AD MAIUS

analogia iuris

jeśli na podstawie obow. przepisów można wyinterpretować N1, N2... uzasadnione aksjologicznie przez wartość W to obowiązuje też Nr, której nie sformułowano wprost w przepisach, ale MA TAKIE SAMO UZASADNIENIE AKSJOLOGICZNE w wartości W jak N1, N2...

argumentum a maiori ad minus

jeśli uzna się za obowiązującą N nakazująca zrealizowanie jakiegoś stanu rzeczy w większym stopniu/wysiłku - to obowiązuje też N nakazująca obowiązki mniej uciążliwe w tej sprawie

argumentum a minori ad maius

jeśli uzna się za obowiązującą N zakazującą naruszać pewne dobro w stopniu MNIEJSZYM, to obowiązuje też N zakazująca naruszania w stopniu WIĘKSZYM