17.8 Prawoznawstwo - wykładnia prawa

podstawowe założenie teorii Sarkowicza

każdy tekst może być odczytywany na kilku poziomach interpretacyjnych

sensy tekstu - Orygenes

1 sens somatyczny (literalny/dosłowny) 2 sens psychiczny (moralny) 3 sens pneumatyczny (duchowy)

sensy znaczenia tekstu wg Orygenesa

1 literalny - opowiadania historyczne, przepisy prawa i proroctwa 2 moralny - tekst źródłem wychowujących przykładów i wzorców 3 mistyczny - zawiera tajemnice CHRYSTUSA

założenia Sarkowicza - 1

w tekście prawnym można wyróżnić POZIOMY INTERPRETACYJNE, do każdego z nich dociera się od najbardziej powierzchniowego do najgłębszego

założenia Sarkowicza - 2

poziomy interpretacyjne to efekt określonej POSTAWY INTERPRETATORA i jego ZAINTERESOWAŃ

założenia Sarkowicza - 3

każdy poziom wymaga innych metod interpretacji i tym samym prowadzi do odmiennego odczytywania tekstu

założenia Sarkowicza - 4

liniowa uporządkowanie odtwarzania poziomów NIE WYKLUCZA interpretacji naprzemiennej wracającej do poziomów współczesnych

założenia Sarkowicza - 5

w tekście prawnym wyróżnia się poziomy: DESKRYPTYWNY, DYREKTYWNY, PRESUPOZYCJI

poziom deskryptywny

1 dotyczy opisowej, ujętej bezpośrednio w języku warstwy tekstu 2 zawiera opis takiego świata, jaki ujawnia się w DOSŁOWNEJ analizie języka prawnego 3 opis składa się z opisu ludzi, rzeczy, zdarzeń, zachowań, procesów

poziom dyrektywny

1 obejmuje wszystkie dyrektywy zawarte w tekście prawnym, zwłaszcza normy postępowania 2 jego funkcją jest rekonstrukcja tych dyrektyw

poziom presupozycji

1 następuje po analizie poprzednich poziomów 2 na jego podstawie odtwarza się CAŁOŚCIOWĄ WIZJĘ ŚWIATA prawodawcy w momencie tworzenia tekstu prawnego 3 poziom obejmuje koncepcje filozoficzne, religijne, społ-pol, ekonomiczne, przyrodnicze

hermeneutyka prawnicza

sztuka obwieszczania, tłumaczenia i wyjaśniania wykładni

teorie hermeneutyczne

1 biblijna 2 filologiczna 3 prawnicza

hermeneutyka biblijna

1 koncepcja rozumienia OBJAWIONEGO, NATCHNIONEGO, WIESZCZEGO 2 problem hermeneutyczny w chrześcijaństwie to sformułowanie reguł zapewniających JEDNOŚĆ ROZUMIENIA Starego i Nowego Testamentu 3 buduje teorię wykładni ALEGORYCZNEJ

hermeneutyka filologiczna

1 przedmiotem badań jest każdy tekst w sensie gramatycznym 2 celem sformułowanie reguł interpretacyjnych stosowanych do wszystkich wypowiedzi językowych 3 efektem osiągnięcie porozumienia powszechnie ważnego

hermeneutyka prawnicza

1 początkowo dyscyplina czysto techniczna, jej celem wypracowanie reguł wykładni tekstu prawnego 2 preferowaną wykładnią jest ta dosłowna, później gramatyczno-filologiczna

współczesne typy hermeneutyki prawniczej

1 metodologiczny 2 filozoficzny

hermeneutyka metodologiczna - 1

1 nauka o metodzie nauk humanistycznych 2 prawoznawstwo należy do kategorii nauk interpretujących 3 zasada hermeneutycznego koła w prawoznawstwie - teksty są zrozumiałe tylko W KONTEKŚCIE CAŁOŚCI, a całość przez PRYZMAT CZĘŚCI SKŁADOWYCH

hermeneutyka metodologiczna - 2

4 warunkiem wstępnym procesu wykładni jest PRZEDROZUMIENIE - ujawnione w przesądach interpretatora, wskazując na jego wiedzę i niewiedzę 5 ostatecznym aktem urzeczywistnienia prawa jest APLIKACJA

hermeneutyka metodologiczna - właściwości procesu rozumienia

1 językowość 2 historyczność 3 kolistość 4 przedrozumienie

hermeneutyka filozoficzna - 1

1 rozumienie jako sposób BYCIA CZŁOWIEKIEM 2 przed wykładnią nie ma prawa, to WYKŁADNIA STWARZA PRAWO - powstaje ono przez akt rozumienia, wydarza się, dzieje 3 prawo relacją pomiędzy normą a przypadkiem ugruntowanym w osobie

etapy procesu urzeczywistniania się prawa

1 ogólne ponadpozytywne i ponadhistoryczne zasady prawa 2 formalno-pozytywna ustawa, która wiąże w określonym historycznym czasie 3 konkretne, materialno-pozytywne prawo

hermeneutyka filozoficzna - 2

1 prawo rozstrzyga konkretny przypadek TU I TERAZ - prawo jest porządkiem istniejącym 2 ustawa i idea to tylko możliwości prawa, a nie samo prawo