3. Osoby fizyczne

podmiotowość człowieka

polski system prawny uznaje każdego człowieka za podmiot praw i obowiązków

osoba fizyczna

pojęcie odnoszące się do każdego człowieka jako uczestnika stosunków cywilnoprawnych

zdolność prawna

atrybut każdej osoby fizycznej - zdolność do bycia podmiotem praw lub obowiązków

zdolność do czynności prawnych

kwalifikacja osoby do dokonywania czynności prawnych - uzyskiwana dopiero po osiągnięciu odpowiedniej dojrzałości do podejmowania decyzji dot. kształtowania własnych stosunków prawnych, tracona w razie zaniku tej cechy

imię i nazwisko - definicja

językowe oznaczenia indywidualnych osób fizycznych, odróżniające je od innych ludzi

pseudonimy i linie papilarne - funkcja indywidualizująca

1 pseudonim - przybierany dobrowolnie, można się nim poślugiwać, ale nie uchyla stosowania norm dot. imion i nazwisk 2 linie papilarne - dla analfabetów

dodatkowe dane osobowe - wymienić

1 data urodzenia 2 miejsce urodzenia 3 imiona rodziców 4 nazwiska rodowe rodziców

stan rodzinny - co bierzemy pod uwagę

1 pochodzenie człowieka od określonych RODZICÓW 2 związanie małżeństwem (a także pozostawanie w separacji)

stan rodzinny - 2 cechy

1 niepodzielność - mogę pozostawać w tylko jednej relacji tego typu 2 wzajemność - jeżeli ktoś jest dla mnie rodziną, to ja dla niego też

płeć

cecha przyrodzona człowieka, na jej podstawie dzielimy ludzi na kobiety i mężczyzn

sytuacja obojnactwa

wpis o płci do aktu SC okazuje się błędny i można go sprostować

stan cywilny

sytuacja prawna osoby wyrażona przez cechy ją indywidualizujące, kształtowana przez zdarzenia naturalne, CP lub orz. sądów lub decyzje organów, stwierdzona w akcie SC

rejestracja SC

dokumentowanie np. urodzenia, małżeństw, zgonów z podaniem daty, miejsca zdarzenia - dokonywana w REJESTRACH SC

akt SC

wpis o urodzeniu, małżeństwie albo zgonie w rejestrze SC z treścią wpisów późniejszych

rejestr stanu cywilnego - cechy

1 jest JEDEN 2 prowadzony centralnie przez MSW 3 wpisów dokonują kierownicy USC (wójt, prezydent miasta, burmistrz)

akt stanu cywilnego jako dowód

wyłączny dowód zdarzeń w nim stwierdzonych - ich niezgodność z prawdą można udowodnić w zasadzie tylko w postępowaniu cywilnym

ewidencja ludności - na czym polega i gdzie jest prowadzona

polega na rejestracji danych identyfikujących tożsamość osób fizycznych, prowadzona w systemie PESEL

dowód osobisty

dokument stwierdzający tożsamość osoby fizycznej i obywatelstwo polskie --> w niektórych czynnościach dopuszczalne są inne sposoby ustalania tożsamości

miejsce zamieszkania - zakres pojęcia

miejsce zamieszkania określa JEDYNIE MIEJSCOWOŚĆ - adres (ulica, dom lokal) pod to nie wchodzi

miejsce zamieszkania osoby pełnoletniej

miejsce, w którym to osoba przebywa z zamiarem stałego pobytu (taki, że to miejsce jest ośrodkiem działalności życiowej danej osoby)

zasada domicylu

jedna osoba może mieć tylko jedno miejsce zamieszkania - bez względu ile ma miejsc przebywania

miejsce zamieszkania dzieci lub podopiecznych

określane według miejsca zamieszkania rodziców lub przedstawicieli ustawowych

miejsce zamieszkania dzieci gdy władza rodzicielska przysługuje obojgu rodzicom, którzy mieszkają osoobno

1 miejsce zamieszkania tego rodzica, u którego dziecko stale przebywa 2 jeżeli nie przebywa u żadnego - miejsce określa sąd opiekuńczy

początek zdolności prawnej

chwila urodzenia żywego

domniemanie żywego urodzenia

w sytuacji, gdy nie da się ustalić czy dziecko urodziło się żywe, przyjmujemy że urodziło się żywe

status nasciturusa

1 posiada warunkową zdolność prawną 2 warunek zawieszający - urodzenie się żywe - wtedy jego prawa są zabezpieczane w oczekiwaniu na jego żywe narodziny

"dziecko nienarodzone traktujemy jak już urodzone, jeżeli chodzi o jego korzyść"

nasciturus pro iam nato habetur quotiens de commodis eius agitur

kurator a nasciturus

ustanawiany dla dziecka poczętego w celu strzeżenia jego przyszłuch praw - kuratela kończy się z narodzinami

zakres zdolności prawnej

1 przysługuje każdemu człowiekowi 2 przysługuje w tym samym zakresie

wyłączenie możliwości bycia podmiotem określonych praw i obowiązków

to powoduje ograniczenie zdolności prawnej - NIE JEST TO JEDNAK ZAKAZ

ustanie zdolności prawne osoby fizycznej - 3 przypadki

1 śmierć 2 stwierdzenie zgonu 3 uznanie za zmarłego

śmierć - konsekwencje

1 wygaśnięcie albo przejście wszelkich praw i obowiązków na inne osoby 2 brak możliwości nabywania w swoim imieniu nowych praw i obowiązków 3 ciało podlega innemu reżimowi prawnemu

chwila śmierci człowieka

wymóg ustalenia trwałego nieodwracalnego ustania czynności mózgu lub nieodwracalnego zatrzymania krążenia

dowód śmierci człowieka

akt zgonu

stwierdzenie zgonu - kiedy?

1 postanowienie wydaje sąd, gdy nie sporzadzono aktu zgonu 2 śmierć danej osoby jest niewątpliwa 3 wystarczy, gdy okoliczności towarzyszące wskazują na niewątpliwą śmierć człowieka 4 chwilę śmierci ustala sąd

uznanie za zmarłego - kiedy

gdy człowiek zaginął i nie da się ustalić czy żyje, czy zmarł

uznanie za zmarłego - skutki

wiąże wszystkie osoby ąz do uchylenia - efekt ustalenia przez sąd że dana osoba żyje albo zmarła w innej chwili 2 skutki ex tunc

uznanie za zmarłego- terminy

upływ 10 lat od końca roku kalend, w którym żył, upływ 5 lat, gdy w chwili zaginięcia miał skończone 70 lat, nie można uznać przed końcem roku, w którym zaginiony skończyłby 23 lata

domniemanie śmierci

zaginiony zmarł w chwili oznaczonej w orzeczeniu o uznaniu za zmarłego - w braku prawdopodobnej chwili - 1. dzień terminu z upływem którego można uznać za zmarłego

domniemanie równoczesnej śmierci

jeżeli kilka osób utraciło życie podczas wspólnego niebezpieczeństwa - przyjmujemy że zmarły jednocześnie