AMINOGLIKOZYDY

PODZIAŁ

STREPTOMYCYNA NEOMYCYNY: NEOMYCYNA B, PAROMOMYCYNA KANAMYCYNY-GENTAMYCYNY: AMIKACYNY, GENTAMYCYNA, KANAMYCYNA, NETYLMYCYNA, TOBRAMYCYNA

Zakres działania

• szeroki zakres • działanie bakteriobójcze • nie wnikają do kom., poruszają sie w przestrzeni pozakom. (tylko na bakterie pozakomórkowe) • działają na Enterobacteriacae, gronkowce, Pseudomonas (kanamycyna-gentamycyna) • paciorkowce, beztlenowce, Haemophilus oporne

Mechanizm działania

• u G(-) przechodzą przez pory, a przez błony wew. transportowane aktywnie • wiążą sie z zasadami adeninowymi zlokalizowanymi przy fragmencie 16S-rRNA podjednostki 30S →powstają fałszywe aminokwasy

Mechanizmy oporności

• tworzenie enzymów inaktywujących aminoglikozydy (w plazmidach) • transferazy acetylowe katalizują acylowanie grup aminowych • transferazy adenylanowe i fosfotransferazy – wpływ na grupy hydroksylowe • oporność dziedziczona: mutacja chromosomalna → zmniejszone powinowactwo rybosomalne miejsca wiązania lub zmiana przepuszczalności błon • beztlenowe → oporność pierwotna (nie gromadzą aminoglikozydów)

Farmakokinetyka

• nie wchłaniane z jelit → działanie miejscowe • domięśniowo → wchłananie szybkie • słabe wiązanie z białkami krwi i przenikanie do płynu mózgowo-rdzeniowego • czas półtrwania 2h, wydalanie przez nerki • wybiórcze gromadzenie aminoglikozydów w uchu wew. i korze nerek (wchłonięcie przez endocytozę w cz. proksymalnej nefronu)→ oto- i nefrotoksyczność • wolna dyfuzja zwrotna z tkanek do krwi możliwa gdy stęż. aminoglikozydów w uchu i nerce przewyższy stęż. w osoczu, stężenie w osoczu na końcu przer

Działanie niepożądane

• uszkodzenie nerwu VIII (ototoksyczność) i nerek (nefrotoksyczność) • uszkodzenie nerek odwracalne (ze względu na odnowę nabłonka) • zaburzenia równowagi i słuchu po początkowej fazie odwracalnej stają się nieodwracalne przy kontynuacji leczenia • w celu uniknięcia uszkodzenia należy monitorować poziom „dolinowy”

Interakcje

• synergistyczne z β-laktamowymi • leki ototoksyczne (diuretyki pętlowe) zwiększają szanse uszk. słuchu, zaś subs. nefrotoksyczne (amfoterycyna B, cisplatyna) zwiększają nefrotoksyczność • nasilają działanie leków stabilizujących na płytkę motoryczną

STREPTOMYCYNA

streptydyny z dwoma cukrami  większość bakterii oporna na streptomycynę  stosowana w gruźlicy  szerszy zakres działania niż penicylina  unikać kojarzenia z innymi aminoglikozydami działania niepożądane: ototoksyczność, uczucie zmęczenia, zaburzenia świadomości, parestezje, reakcje alergiczne przeciwwskazania: pacjenci z zaburzeniami wydzielania noworodki, małe dzieci kobiety w ciąży

Neomycyna A, B, C

 wyłącznie miejscowo w zakażeniach skóry, bł. śluzowych (pochwy, pęcherza moczowego) i oka  duża oto- nefrotoksyczność, alergie

Paromomycyna

 do dekontaminacji p. pokarmowego, w amebiozie  budowa: trzy cukry związane glikozydowo z 2-dezoksystreptaminą

Kanamycyna

 tylko miejscowo w zakażeniach narządu wzroku ze względu na dużą toksyczność

Gentamycyna

 działa na G(-)  leczenie układowe w ciężkich zakażeniach, jeśli nie ma możliwości zastosowania innych antybiotyków w połączeniu z β-laktamem (posocznica, zapalenie wsierdzia, zapalenie szpiku kostnego)  działania niepożądane jak wszystkich, mniej nasilone  miejscowo w leczeniu zakażeń oczu i skóry

Amikacyna

 półsyntetyczny preparat kanamycyny  w zakażeniach Pseudomonas aeruginosa, Serratia, Proteus, jeśli gentamycyna nieskuteczna  czas leczenia – max 10 dni

Tobramycyna

 duże podobieństwo do kanamycyny  wskazania: Pseudomonas aeruginosa, drobnoustroje niewrażliwe na gentamycynę, kojarzona z β-laktamami