filozofia 1

afazja

u sceptyków, polega na tym, aby nie wypowiadać się o naturze i bycie rzeczy – o niczym nie wydawać sądu, że coś jest lub nie ma.

aidos

wstyd- w St. Grecji ma on charakter publiczny – należy się wstydzić, bo inni nas potępiają – zdaniem Demokryta, wstydzić się należy tylko wobec siebie.

anamneza

u Platona jest to forma poznania, przypominania, ponownego ujawniania tego, co zawsze istnieje we wnętrzu naszej duszy

arche

pierwsza zasada, początek wszystkiego, ostateczne podłoże substancji, prazasada.

arete

cnota, doskonałość- najlepsza definicja to ta Platona w „Państwie”

ataraksja

charakterystyczne dla szkół hellenistycznych pojmowanie szczęścia jako eliminacji ludzkich potrzeb, które prowadzi do pokoju ducha.

autarkia

typowa dla szkół hellenistycznych idea wystarczenia samemu sobie

demiurg

u Platona, jest on najlepszym rzemieślnikiem tj. takim, który naśladował i urzeczywistnił Dobro w najlepszym możliwym stopniu.

doxa

mniemanie, opinia - od początku filozofia odmawiała opinii wartości i traktowała ją jako źródło błędu, bo opinia pochodzi ze zmysłów, a rozum jest niewolnikiem zmysłowych pozorów. Jest niższą forma poznania

euthymia

(eu: coś dobrego; thymia: serce) to stan doskonałości, pogody ducha – Demokryt zalecał brać na siebie tyle ile można.

episteme

wiedza racjonalna (opartej na logosie)), która ma cechy bezspornosci i absolutnej pewności. Taki typ wiedzy musi docierać do fundamentów, do przyczyn i zasad.

epistemologia

dział filozofii - nauka o poznaniu

etyka

dział filozofii - nauka o wartościach

homo menzura

hasło „człowiek jest miarą wszystkich rzeczy” jest sztandarowym hasłem humanistów – nie jest ważne jaka jest rzeczywistość, ale jaka się człowiekowi wydaje

intelektualizm etyczny

utożsamianie cnoty z wiedzą moralną, która jest nieprzekazywalna – można ją w kimś odnaleźć, uświadomić i wydobyć. Jest to wiedza zniewalająca- jeżeli ktoś wie czym jest dobro, to dobra nie może nie pragnąć.

inteligibilnosc

– jedna z cech platońskich idei, które są przedmiotem intelektu i mogą być ujęte tylko przez intelekt, a nie przez zmysły.

nous (nus)

u Arystotelesa, Nieruchomy Poruszyciel, pierwsza przyczyna jako myślenie nie mające przedmiotu myślenia – byt doskonały, który myśli o sobie, kontempluje siebie.

oligarchia

u Platona, forma rządów oparta na bogactwie, w której władzę sprawuje niewielu

ontologia

dział filozofii - nauka o bycie

pneuma

u stoików, jest to materia czynna, gorące tchnienie – jest ona wieczna. To logos, rozumny świat, zgodnie z którym wszystko się dzieje – konsekwencją jest całkowity determinizm.

polietja

u Arystotelesa, to najbardziej odpowiednia dla greckich polis forma ustrojowa, która docenia warstwę średnią, która właśnie dlatego, że jest średnia daje gwarancje stabilności.

sofista

obecne znaczenie tego pojęcia oznacza osobę, która posługując się podstępnym rozumowaniem z jednej strony usiłuje osłabić i ukryć prawdę, a z drugiej próbuje wzmocnić fałsz, przybierając go w pozory prawdy.

sylogizm

jest doskonałym rozumowaniem tj. takim, w którym wniosek, do którego się dochodzi jest faktycznie konsekwencją z konieczności wynikającej z przesłanki większej i przesłanki mniejszej

timokracja

- u Platona, forma rządów oparta na uznaniu zaszczytów za najwyższą wartość.

zoon politikon

– u Arystotelesa – natura człowieka wskazuje, że nie jest on zdolny do życia w izolacji i musi mieć odniesienie do innych ludzi. Człowiek jest istotą społeczną.