otázka  |
odpověď |
|
začněte se učit
|
|
(gr. Alepeia, łac. veritas, verum) – formułowana przez zdania, jest własnością sądu/zdania/myśli/intelektu; Jedna z dwóch wartości (oprócz fałszu) klasycznego rachunku zdań
|
|
|
|
začněte se učit
|
|
jest to wyjaśnienie pewnego zjawiska lub określenie na czym ono polega (np. Koncepcje prawdy mają za zadanie wyjaśnić działanie i to jakie własności ma prawda)
|
|
|
|
začněte se učit
|
|
powstaje po to by odróżnić, zaklasyfikować zjawiska, jest ona tworzona na gruncie koncepcji
|
|
|
|
začněte se učit
|
|
st zdaniem (ale nie każde zdanie jest sądem) musi on wyznaczać prawdziwość lub nieprawdziwość, nie może przyjąć formy pytającej (może być fałszywy, ale musi mieć formę „tezy” „stwierdzenia”)
|
|
|
|
začněte se učit
|
|
– jest to myśl wyrażona słowami, nie musi zawierać tezy i może mieć formę pytania.
|
|
|
Zdanie w sensie logicznym začněte se učit
|
|
– jest to wypowiedz oznajmująca (wyrażająca pewien sąd) w danym języku. Możemy określić czy jest prawdziwe czy nie.
|
|
|
|
začněte se učit
|
|
Prawda przywołana wcześniej; fałszem nazywamy brak prawdy/ zdanie nie podlega pod żadna z koncepcji prawdy/ nie da się go zweryfikować
|
|
|
|
začněte se učit
|
|
Błąd – wzięcie prawdy za fałszywy i na odwrót (błąd nie musi być naumyślny/świadomy) można nie kłamać ale być w błędzie Kłamstwo – umyślne wprowadzenie w błąd
|
|
|
Klasyczna Definicja wiedzy – začněte se učit
|
|
przekonanie prawdziwe (adekwatne aspektowo) wg twórcy tej definicji Platona wiedzą ma trzy składowe (przekonanie, uzasadnienie, prawdziwość)
|
|
|
Klasyczna koncepcja prawdy začněte se učit
|
|
(korespondencyjna) Prawdą jest to co ma odniesienie do rzeczywistości
|
|
|
Prawda w sensie poznawczym začněte se učit
|
|
zgodność intelektu i rzeczy (rzecz jest rezultatem poznania) to rzeczy dopasowują się do intelektu
|
|
|
Prawda w sensie ontycznym začněte se učit
|
|
zgodność rzeczy i intelektu (rzecz jest warunkiem poznania) to intelekt dopasowuje się do rzeczy
|
|
|
|
začněte se učit
|
|
zasady/reguły/założenia moralne muszą być zgodne z prawdą
|
|
|
|
začněte se učit
|
|
– prawda ma charakter jednorodny, jest wieczna, stała i niezmienna (Sokrates, Platon)
|
|
|
|
začněte se učit
|
|
– nie poznamy prawdy, choćbyśmy do niej dążyli to i tak nigdy nie dojrzymy absolutu (Kant)
|
|
|
|
začněte se učit
|
|
– niczego nie możemy być pewni, niczego nie należy przyjmować za prawdę, zawieśmy nasze sądy (zawieszenie sądów = epoché) (Sekstus Empiryk, Pyrron z Elidy)
|
|
|
|
začněte se učit
|
|
– prawda jest subiektywna, zależna od podmiotu poznającego, nie ma w niej nic obiektywnego (Gorgiasz, Protagoras czyli sofiści i Heraklit z Efezu)
|
|
|
Dogmatyzm (fundamentalizm) začněte se učit
|
|
– przynajmniej czasami wiemy że poznajemy prawdziwie/ podmioty transcendentne są możliwe do poznania przez rzeczywistość (Sokrates, Platon, Arystoteles)
|
|
|
|
začněte se učit
|
|
– prawda jest pojęciem względnym tak jak rozważania nad nią (Richard Rorty)
|
|
|
Nieklasyczne koncepcje prawdy začněte se učit
|
|
ewidencyjna, koherencyjna, pragmatyczna, konsensualna
|
|
|
Ewidencyjna koncepcja prawdy začněte se učit
|
|
to co jasne i proste, jawiące się nam w sposób oczywisty (Kartezjusz)
|
|
|
Koherencyjna koncepcja prawdy začněte se učit
|
|
zdanie prawdziwe to takie które jest zgodne z poprzednimi zdaniami, inaczej zwana logiczną koncepcją spójności (niesprzeczności) (Georg Hegel, Spinioza, Leibniz)
|
|
|
Pragmatyczna koncepcja prawdy začněte se učit
|
|
kiedy zastosowanie jej przynosi korzyść tzw. poznawcza użyteczność (językowi, społeczeństwu lub jednostce) (Ch. Pierce, W. James, J. Dewey)
|
|
|
Konsensualna koncepcja prawdy začněte se učit
|
|
za zgodą ogółu, prawdziwe jest to co większość uzna za prawdę (J. Dewey)
|
|
|
|
začněte se učit
|
|
- niestopniowalna - niezmienna - niezależna (od czasu, okoliczności ani osoby)
|
|
|
|
začněte se učit
|
|
Jeśli coś nie spełnia któregoś tych warunków to przestaje być absolutną prawdą a staje się relatywną
|
|
|
