finanse

decyzja finansowa

decyzja dotycząca sposobów i źródeł gromadzenia pieniądza i kierunków i struktury jego wydatków

rodzaje systemów finansowych i jego funkcje

rynkowy i publiczny/ monetarna (dostarczenie i obieg kasy-rynek), kapitałowa (wykorzystanie oszczędności. nadwyżek przez innych-rynek) redytrybucja-sektor publiczny

instrumenty i instytucje w rynkowym systemie finansowym

rozczenia podmiotów do innych (pieniądz, papiery wartościowe, pochodne instrumenty finansowe)/pośredniczą w krążeniu kasy i innych instrumentów np. banki, fundusze, giełdy

rodzaje rynków finansowych

pierwotne i wtórne, natychmiastowe i terminowe, regulowane i nieregulowane, giełdowe i pozagiełdowe, hurtowe i detaliczne, krajowe i międzynarodowe

aktywa finansowe

instrumenty finansowe otrzymane ze względu na wartość wynikającą z oczekiwanych korzyści posiadania np. pieniądze, depozyty, obligacje, polisy, akcje pożyczki

metody wyceny aktywów finansowych

dochodowa-wycena przez przyszłe korzyści (glownie akcje, obligacje i bony skarbowe), porównawcza-porównanie i uśrednienie cen podobnych aktywów

funcje mamony

środek płatniczy,środek wymiany, miernik wartości, środek tezauracji (gromadzenia dóbr materialnych)

cechy współczesnego pieniądza

płynność, powszechna akcjeptacja, zaufanie, dematerializacja i brak charakteru towarowego

agregaty pieniężne

podział na różne formy pieniądza M0-gotówka M1-M0+depozyty bieżące, M2-M1+wszystko o niższej płynności niż depozyty np obligacje, M3 wszystko wcześniej i instrumenty o niskiej płynności np. długoterminowe depozyty

wysokość m0 i m3 w mld zł

m0 ok. 444,393, m3 ok 2280,796

przyczyny malejącej wartości pieniądza w czasie

inflacja, koszt utraconych korzyści (procent wynagrodzenia za inwestowanie, poświęcenie pewnego dla niepewnego)

procent rozliczen bezgotówkowych

62,4% karta, 37,2 przelew. 0,4 polecenie zapłaty, 0,001% czek

definicja papierów wartościowych

tytuł własności praw majątkowych w formie dokumentów lub zapisu w rejestrze. uprawnionej instytucji

podział papierów wartościowych

papiery dłużne (zobowiązania na rzecz posiadaczy np. weksle, obligacje), papiery udziałowe (własność majątkowa np. akcje)

podział papierów wartościowych ze względu na pełnioną funckję

rozliczeniowa, lokacyjne (z dochodem) z podziałem na: procentowe, dyskontowe (wykup po wyżej cenie), dywidentowe

podział papierów wartościowych ze względy na termin zapadalności

krótkoterminowe, długoterminowe i bezterminowe

podział papierów wartościowych ze względu na sposób przenoszenia praw

na okaziciela, imenne, na zlecenie

rodzaje wynagrodzenia za pozyczon kapital (procent)

odsetki (od pożyczonej kwoty), dyskonto (od kwoty należnej do spłaty, wyżej niż pożyczona kwota)

od czego zależy stopa procentowa w kontrkacie dłużnym

bieżącą i oczekiwana inflacja, ryzyko niewypłacalności, okres obowiązania i wykupu, zabezpieczenie

wysokość dłużnych papierów wartościowych na rynku polskim w mld

1408.1 (71% to papiery skarbowe)

bony skarbowe

krótkoterminowe papiery dłużne emitowane przez rząd-zerokuponowe, dyskonto ustalany na przetargach i wykupywanej po cenie nominalnej (w Polsce 10 000). Z reguły roczne i kwartalne

obligacja

dluterminowy papier wartościowy, polegjacy na zobowiązaniu się do wykupienie obligacji po cenie nominalnej i (jeżeli jest kuponiwa) płatności odsetek

podział obligacji

obligacje skarbu państwa, przedsiębiorstw, jednostek samorządu terytorialnego

podział obligacji ze względu na charakter dochodu

kuponowe, zerokuponowe (dyskontowe)

obligacje podporzadkowane

obligacje których wykupienie w przypadku upadłości emitenta dopiero po uregulowaniu innych zobowiązań

obligacje zmienne

emitowane przez przedsiębiorstwa obligacje które mogą być zamienione na akcje akcje spółki

obligacje wieczyste

Bez terminu wykupy z wypłaconymi odsetkami po wieku wieków

obligacje indeksowane

obligacje z kuponem zależnym od inflacji

euroobligacje

obligacje w obcej walucie

warunki emisji

cena emisyjna, termin wykupu, wartość nominalna, stopa oprocentowania /dodatkowo inne warunki to np. zabezpieczenie, wykup przedterminowy, ochrona wierzycieli

od czego zależy stopa kuponowa

warunki rynkowe, termin zapadalności, ryzyka

wpływ zmiany stop procentowych na obligacje

Im dłuższy okres wykupu tym bardziej spada wartość wraz ze wzrostem stóp procentowych

agencje ratingowe

instytucje zajmujące się szacowaniem ryzyka inwestycji w obligacje

platformy obrotu obligacjami

catalyst-indywidualni inwestorzy, bondspot-instytucje

zasady publicznego obrotu

wniosek do instytucji nadzorczej, obowiązek informacyjny, nadanie numeru isin przez platformę obrotu

oznaczenie obligacji

oprócz numeru isin obligacje mają kody-dwie tylnie cyfry to rok wykupu, a przednie miesiąc wykupu

notowanie obligacji

system procentowy-stosunek aktualnej ceny do wartości nominalnej P/M. Notowanie z premią jeśli >100%, z dyskontem jeśli mniej

cena brudna obligacji

cena czysta powiększona o narosłe odsetki

wartość wszystkich obligacji wyemitowanych na rynku krajowym na koniec 2023r.

975 mld zł

co dają akcje

prawo do głosu na walnym zgromadzeniu akcjonariuszy, dywidendy, podziału majątku w przypadku likwidacji, innych praw

akcja uprzywilejowana

uprzywilejowanie do dywidendy, wyżej w hierarchii roszczeń, większą liczbą głosów itp

oferty publiczne akcji

pierwotna-spółka staje się spółką publiczną, muszą zostać spełnione wymagania, można emitować prawa do akcji/wtórna-dodatkowy kapitał, możliwość objęcia prawa poboru

etapy wprowadzania akcji spółki

wybór rynku, przygotowanie prospektu emisyjnego lub czegoś podobnego, rejestracja i dematerializacja (wnioski), road show (spotkanie z instytucjami), book-building (zapisy na akcje), alokacja (przydał akcji), debiut giełdowy

wymogi nakładane na emitentów

raport okresowy i bieżący

cechy rynkowego systemu finansowego

transakcje oparte o mechanizm rynkowy, przynajmniej jedna ze stron pochodzi z sektora prywatnego, przepływy finansowe materialne i rozliczeniowe

modele rynkowego systemu finansowego

opraty na rynku papierów wartościowych (amerykanski), zorientowany bankowo (japoński)

instytucje nadzorujące system finansowy

knf-komisja nadzoru finansowego-nadzór: bankowy, emerytalny, ubezpieczeniowy, rynek kapitałowy. agencjami ratungowymi, skoki

narzędzia KNF

ogarnianie zezwoleń, zgody na powoływanie zarządu spółek ogarniających pośrednictwo fin., kary, rekomendacje, ostrzeżenia publiczne

podział pośredników finansowych

pasywni-nie tworzą instrumentów finansowych (domy maklerskie, kantory walutowe), aktywni-dokonują zmiany instrumentów np. ryzyko, terminu zapadalności. płynności (tworzą kasę np. banki, niepieniężne instrumenty np. fundusze inwestycyjne

rola banku centralnego

emisja kasy, obsługa budżety państwa i rachunków instytucji państwowych, bank banków (pożyczki, kreacja pieniądza, płatności i rozrachunki międzybankowe)

obszary działalności banku centralnego

polityka pieniężna, działalność emisyjna, rozwój systemu płatniczego, rezerwy walutowe, obsługa finansowa instytucji państwowych

niezależność banku centralnego

instytucjonalna, funkcjonalna, personalna, finansowa

cele strategiczne polityki pieniężnej

wysokie zatrudnienie, wzrost gospodarczy, stabilność cen, stóp procentowych i na rynkach walutowych

narzędzia polityki pieniężnej

otwarty rynek, rezerwa obowiązkowa (3,5%), operacje kredytowo-depozytowe banku centralnego, instrumenty nieformalne

stopy banku centralnego

stopa referencyjna (minimalna rentowność bonów banku centralnego), stopa redyskontowa (redyskonto weksli), stopa lombardowa (oprocentowanie pożyczek banku centralnego), stopa depozytowa

cel inflacyjny NBP

2,5 % +-1%

rpp rola

rada polityki pieniężnej-coroczne założenie polityki pieniężnej, przekazanie tego sejmowi i ustawa budżetowa do rządu.

zadania rpp

ustalenje wysokości stóp NBP, rezerwy obowiązkowej i oprocentowania banków itp, górne granice zobowiązań z pożyczek NBP za granicą, zatwierdzenia planu finansowego NBP i sprawdzenie działalności, przyjęcie sprawozdania NBP, zasady operacji rynku

bank spółdzielczy

Działa na podstawie prawa bankowego i spółdzielczego, celem jest zapewnianie właścicielom dostępu do produktów bankowych (głównie kredytów)

skoki

działają jak spółdzielnia, na podstawie prawa spółdzielczego i szczegółowych przepisów (węższy zakres działalności niż banki, teoretycznie niezarobkowe

największe banki w Polsce

PKO Bank Polski SA (421,6 mld), Bank Pekao SA(271,9), Santander Bank Polska (245,9)

zakres działalności bankow

przyjmowanie wkładów pieniężnych i prowadzenie ich rachunków, prowadzenie innych rachunków, udzielanie kredytów, gwarancje bankowe u potwierdzanie akredytyw, emitowanie papierów wartościowych, bankowe rozliczenia pieniężne (przelewy, karty płatnicze), itp

operacja banków

operacje pasywne (depozyty od klientów, lokaty, papiery dłużne), aktywne (udzielone kredyty, inwestycje na rynku papierów wartościowych, lokaty na rynku miedzybankowym), operacje pośrednicze (na zlecenie i rachunek klienta np. rozliczenie pieniężne)

wymogi działalności bankowej

wymogi kompetencji zarządu, wymogi poziomu kapitału co do ryzyka

rodzaje depozytów bankowych

depozyty bieżące (z nieograniczonym dostępem, łączone z kontem osobistym), depozyty terminowe (lokata-na dany czas, wycofanie kasy powoduje utratę odstek

rodzaje kredytów bankowych

konsumpcyjny, hipoteczny, oborotwy, inwestycyjny specjalnego typu

fundusze inwestycyjne

instytucje polegającego na zbieraniu kapitału od uczestników i lokowaniu go w celu zrealizowania najwyższej stopy zwrotu

ekonomiczne kryteria klasyfikacji funduszy inwestycyjnych

wg przedmiotu inwestycji (surowce, obligacje), poziomu ryzyka (agresywne, bezpieczne), strategii inwestycyjnej (zarządzanie aktywnie lub pasywnie)

fundusz otwarty

nabycie jednostek uczestnictwa (nieograniczonych), fundusz musi umorzyć jednostkę uczestnictwa na żądanie uczestnika

fundusz zamkniety

o stałej ilości tytułów uczestnictwa tzw. certyfikatów inwestycyjnych. Nabywa się certyfikat na rynku wtórnym

specjalistyczne fundusze otwarte

fundusze otwarte z dotykowymi regulacjami odnośnie nabywania i zbywania jednostek. Uczestnikiem może zostać podmiot okrelsony w statucie

fundusze emerytalne

instytucje do których odprowadza się składki ubezpieczenia emerytalnego, aby je pomnażać- dość trwały i stabilny dopływ kapitałów, inwestycja długoterminowa, ograniczenia ustawowe, uprzywilejowanie podatkowe dochodów

Fundusze VC/PE

instytucje inwestujące wniesiony kapital w startupy o dużym potencjalnym wzroście, będące: obarczone ryzykiem specyficznym (np. branża technologii) VC, niepublicznemi, których akcje nie są publicznie dostępne PE

banki inwestycyjne

główny obszar to pośredniczenie w pozyskiwaniu kapitału na rynku przez instytucje publiczne i przedsiębiorstwa. Działają jako doradcy wchodzenia an giełdę, gwarantów akcji, pośredników i doradców przy fuzji, pośredników pochodnych itp

kurs euro

oo 4.33

systemy kursów walutowych

stały (rewaluacja, dewaluacja), płynne kursy walutowe (aprecjacja/deprecjacja) dzieli się na administrowane (dopuszczalny przedział wahań) i całkowicie płynne kursy

bezpośrednie i pośrednie notowanie walutowe

bezpośrednie-lokalna waluta jest walutą kwotowaną, a obca bazowa. Pośrednie na odwrót

ogólny parytet siły nabywczej

średnie ceny w poszczególnych krajach dążą do wyrównania

względny parytet siły nabywczej

zmiany inflacja muszą być równoważone zmianami kursów walutowych by zależności w krajach pozostaly niezmienne

instrumenty pochodne

instrumenty mające postać kontraktu, którego ważność zależy od instrumentu bazowego(np. inne instrumenty, waluty, towary, stopy procentowe idp)

po co stosować instrumenty pochodne

zabezpieczenie przed ryzykiem, spekulacja

rodzaje instrumentów pochodnych

kontrakty terminowe [forward(bezposredni) future (posredni)], kontrakty swap (wymiana wartości lub przychodu z czegoś)/symetryczne\ i opcje /niesymetryczne\

długa pozycja w kontrakcie terminiwym

Nabywca kontraktu- zysk jest w momencie kiedy bieżącą cena instrumentu bazowego (spot) jest wyższa od ceny ustalonej w kontrakcie

krótka pozycja w kontrakcie

sprzedawca kontraktu, zysk kiedy w momencie realizacji cena bieżącą jest niższa od ceny w kontrakcie

3 czynniki ważne dla inwestorów

oczekiwane korzyści (stopy zwrotu), ryzyko (ryzyko inwestycji i portfela), płynność (możliwość wycofania się bez strat)

ryzykow specyficzne i rynkowe

specyficzne np. błędy w zarządzaniu, utrata dostawcy, nowy konkurent itp/rynkowe np. recesja, stopy procentowe, podatki, wojna

współczynnik beta

wrażliwość stóp zwrotu z tego waloru na zmiany stóp z całego portfela rynkowego. Współczynnik beta portfela rynkowego wynosi 1

jak działa wzrost stóp procentowych

wzrost oprocentowania depozytów, towarzyszy wzrost kredytów, rentowności obligacji i innych instrumentów dłużnych

wysokość stóp nominalnych

zależy od inflacji, im mniejsza inflacja tym mniejsze nominalne stopy. Oprócz inflacji: dla obligacji im wyzszy popyt tym mniejsze stopy (teoria funduszu pożyczkowych), podaż pieniądza (teoria Keynesa)-wzrost popytu na pieniadz zwiększa stopy

teoria segmentacji rynku

instrumenty krótko i długo terminowe tworzą dwa odrębne segmenty rynku

co musi wziąć pod uwagę emitent obligacji ustalając stopę kuponową

aktualną rentowność najbezpieczniejszych papierów, premie z tytuły ryzyka niewypłacalności, ewentualne zabezpieczenia, premiera za ryzyko terminu zapadalności

publiczny system finansowy

subsytem z transferów związanych z władzą publiczną, realizujący cel dostaczania dóbr publicznych i usług oraz świadczeń społecznych

dobra publiczne

dobra których korzyści dostarczane są różnym podmiotom, przy czym ich konsumpcja nie ogranicza ich wykorzystania przez inny podmiot

podział dóbr publicznych

rzeczowe elementy systemu ekonomicznego (lasy, jeziora, powietrze), usługi publiczne (zaspokajajce potrzeby w sposób zbiorowy np. obrona narodowa, sanitarna itp)

cechy dóbr publicznych

Brak wyłączenia (nieywkluczalność), niekonkurencyjność/można podzielić na czyste (sensu stricto) i sensu largo (z dobrami społecznymi)

dobra społeczne

dobra które można dostarczyć rynkowo, ale przez politykę społeczną są finansowane publicznie np. edukacja, ochrona zdrowia

podział sektora finansów publicznych

podsektor rzadowy i samorządowy

rodzaje funduszy publicznych

budżet państwa, budżet jednostek samorządu terytorialnego, fundusze celowe (pozabudżetowe)

sposoby zasilania funduszy publicznych

dochody publiczne, kwoty z transferów wewnętrznych, zaciągnięte zoobowiązania/ niedobór daje deficyt

rodzaje dochodów publicznych

daniny publiczne (podatki, cła itp), dochody z majątku i praw majątkowych

podział wydatków publicznych

wydatki rzeczywiste (zakup dóbr i usług), redystrybucyjne (transferowe)-dzielone na sensu stricto (zewnętrzne) I wzajemne (wewnętrzne)

budżet państwa

główny fundusz państwa, uzywany do rocznego planu finansowego (zestawienie dochodów i wydatków)

planowane dochody budżetu państwa

682375 mln zł

planowane wydatki budżetu państwa

866 375 mld zł/ deficyt 184000 mld zł

sposób pokrycia deficytu

emisja papierów skarbowych, kredyty i pożyczki, prywatyzacja stara nadwyżka->konsekwencja to dług publiczny

zadłużenie sektora finansów publicznych

1328.09 mld zł

standardy sprawozdawczości w zakresie długu publicznego

metoda esa-europejski system rachunków obejmujący cały sektor finansów publicznych. Dług wyznaczą się o wartość rynkową/Metoda Polska-kasowa, wyłącza się zobowiązania wynikające z realizacji zadań publicznych (te fundusze)

prawne granice zadłużenia

konstytucyjnie do 60%, ustawowo pierwotnie 50%, teraz tak jak konstytucją

kryteria z Maastricht

potrzebne do przyjęcia wspólnej waluty- dług General Goverment do 60% PKB, deficyt do 3% pkb

cechy podatków

przymusowy, bezzwrotny, nieodpłatny, jednostronnie ustalany, o charakterze ogólnym, w formie pieniężnej

funckje podatków

fiskalna(dochód publiczny) pozafiskalna (stymulacyjna i informacyjna)

elementy konstrukcji podatków

podmiot podatku (kto jest podatkowany), przedmiot (co jest podatkowane np. stan faktyczny (rzecz, przychód) I prawny (np. właściciel rzeczy), podstawa opodatkowani (wartość przedmiotu np. metraż), stawka

podział stawki podatku

kwotowa (ilość kasy jaką trzeba zapłacić np. z metra kwadratowego), procentowa-stała, podatkowa (z reguły progresywna) np. stawka VAT

kategorie zwolnienia z podatku

przedmiotowe (np. zwolnienie z pit świadczeń socjalnych), podmiotowe (Np. uczelnie, ludzie do 26 roku)

unikanie opodatkowania

legalna próba uniknięcia lub zmniejszenia podatku. Użycie tzw. optymalizacji podatkowej-wybranie najskuteczniejszego sposobu płacenia podatków

uchylanie się od podatku

łamanie prawa podatkowego-oszustwo, oszustwo, zatajanie itp

klasyfikacja podatków

wg kryterium przedmiotu: dochodowe (pit), przychodowe(sprzedaż), majątkowe, od wydatków (vat)/wg relacji przedmiotu opodatkowania do źródła dochodu: bezpośrednie (dochodowe, majątkowe, przychodowe), pośrednie (reszta)

klasyfikacja podatków według kryterium dochodów

państwowe (VAT, akcyza, od gier itp), samorządowe (nieruchomości, rolny, leśny itp), wspólne (pit, cit)

podatek osobowy od osób fizycznych i osób prawny wysokość

podatek liniowy 19%, od osób prawnych są jeszcze tzw. mali podatnicy (9%)

parytet stóp procentowych

różnica pomiędzy kursem terminowym (forwad) a spot dwóch walut powinna odzwierciedlać roznice w stopach procentowych

dług publiczny

1234328 mln zł

średnie oprocentowanie lokat

6.7

dług sektora publicznego

1771,8 mld

wzrost PKB relany

5%

pkb polski

3,4 biliona zł

kurs franka

4,5104

cena uncji zł

9393 zl/2,347.74 $

WIBOR

5,55% referencyjna stopa pożyczek miedzybankowych w poslcd (Warsaw interbank offered ratę)

inflacja w maju

2,5%

dług usa

31 bln dolarów

wysokość podatku od odsetek

tzw. belki 15%

podatek od dywidendy

19%

co ma zastąpić WIBOR

wiron

wartość aktywów NBP

187,7 mld euro/202,4 $

obecna stopa referencyjna NBP

5,75

kwota wolna od podatku

30 000 zł

deficyt 2023

5,1 %