Finanse publiczne 1

finanse publiczne

to procesy i zjawiska związane z gromadzeniem i rozdysponowaniem publicznych środków pieniężnych

dwa rodzaje pieniądza ze względu na kryterium własności

publiczne, prywatne

renta

dodatkowe korzyści, które osiąga ten, kto przewagę w stosunku do innych

grupowanie teorii finansowych

teorie liberalne, interwencyjne

twórcy teorii liberalnych + czas

Adam Smith, Dawid Ricardo, J.S. Say + II poł. XIX wieku do kryzysu lat 30. (1929/30)

założenia teorii liberalnych

najlepszym regulatorem zjawisk w gospodarce jest rynek/w gospodarce powinien dominować sektor prywatny/w gospodarce musi być doskonała konkurencja/4 sektory w gospodarce (administracja bezpieczeństwo wewnętrzne i zewnętrzne i roboty publiczne)

cel teorii liberalnych

podtrzymanie podaży; władza publiczna swoimi działaniami powinna podtrzymać podaż, nie może dochodzić do obniżonej podaży

jak spełnić cele teorii liberalnych?

umiarkowana polityka podatkowa(niskie podatki)/sprawiedliwe podatki(takie same dochody jak opodatkowanie, podatek liniowy)

twórcy teorii interwencyjnych + czas funkcjonowania

J.M. Keyes, A. Wagner + 1933-1979(1980)

założenia teorii interwencyjnych

trzeba interweniować w gospodarkę(interwencja polega na niedopuszczaniu do spadku popytu/liberalna polityka podatkowa(zmniejszenie ich)/nie ograniczać wydatków publicznych, ponieważ tak kreujemy popyt w gospodarce

prawo Wagnera

w miarę rozwoju społeczno-gospodarczego potrzeby zbiorowe rosną szybciej niż potrzeby indywidualne, w związku z tym władza publiczna zgłasza coraz to większy popyt na publiczne środki pieniężne (w realiach Polski to prawo działa)

2 teorie współczesne

teoria behawioralna, monetaryzmu

teoria behawioralna

zwraca uwagę na zachowanie klienta na rynku

twórca teorii monetaryzmu

Milton Friedman

założenia teorii monetaryzmu

rynek jest najdoskonalszym mechanizmem jest w stanie uregulować zjawiska w gospodarce/ im mniej państwa tym lepiej(powinno mieć rolę ale ograniczoną/ rola państwa nie powin polegać tylko na dochod i wydatkach, powinny działać instrumenty polit. pieniężnej

instrumenty polityki pieniężnej

stopa procentowa/ operacje otwartego rynku/ stopa rezerw obowiązkowych

ograniczenie roli państwa dwoma parametrami według monetaryzmu

dług publiczny nie powinien być większy niż 60% PKB/ deficyt budżetowy nie więcej niż 3% PKB

podział sektora publicznego

władza publiczna, finanse publiczne, realny majątek publiczny

podział władzy publicznej

państwowa, samorządowa

podział władzy państwowej

stanowiąca-sejm, senat/ wykonawcza-rząd wojewoda/ kontrolna-sądy trybunały, NIK

podział władzy samorządowej

GMINY: stanowiąca-rada gminy, wykonawcza-wójt, burmistrz, prezydent/POWIATY: stanowiąca-rada powiatu, wykonawcza-zarząd powiatu(starosta)/WOJEWÓDZTWA: stanowiąca-sejmik województwa, wykonawcza-marszałek/KONTROLNA DLA WSZYSTKICH-sądy, trybunały, NIK, RIO

podział finansów publicznych

państwowe, jednostek samorządów terytorialnych

składniki realnego majątku publicznego

użytki rolne/drogi publiczne/wody/przedsiębiorstwa państwowe/jednoosobowe spółki Skarbu Państwa/lasy/infrastruktura techniczna/państwowe rezerwy opału, leków, żywności/Bank Gospodarstwa Krajowego, Bank Centralny

funkcje finansów publicznych

redystrybucyjna/fiskalna/stymulacyjna/ratunkowa

system podatkowy

ogół podatków realizowanych w danym czasie, w danym państwie

podatek

świadczenie przymusowe, powszechne, pieniężne, bezzwrotne, nieodpłatne, nakładane jednostronnie przez związek publicznoprawny jakim jest państwo (lub samorząd)