otázka  |
odpověď |
|
začněte se učit
|
|
1. podstawowa jednostka dziedziczenia. 2. fragment DNA. 3. zawiera informacje o budowie białka lub cząsteczki RNA Gen to fragment DNA, w którym zakodowane jest jedno białko lub cząsteczka RNA
|
|
|
Jaki jest związek między genem a cechą začněte se učit
|
|
1. Gen zawiera informacje o kolejności aminokwasów w białku. 2. Na podstawie tej informacji organizm produkuje białko. 3. Dzięki białku organizm uzyskuje określone cechy
|
|
|
Co to są komórki eukariotyczne? začněte se učit
|
|
Komórki eukariotyczne mają jądro komórkowe. Są to komórki roślin, zwierząt, porostów i grzybów
|
|
|
Jak zbudowany jest gen organizmów eukariotycznych? začněte se učit
|
|
Gen składa się z części strukturalnej i części regulatorowej Część strukturalna składa się z eksonów i intronów.
|
|
|
Co zawiera część strukturalna genów eukariotycznych? začněte se učit
|
|
1. Eksony - odcinki kodujące (zawierają informacje o kolejności aminokwasów w białkach lub o budowie RNA) 2. Introny - odcinki niekodujące (nie zawierają informacji o budowie białek ani obudowie RNA)
|
|
|
Dlaczego geny organizmów eukariotycznych nazywamy genami nieciągłymi? začněte se učit
|
|
Ponieważ zawierają introny (odcinki niekodujące)
|
|
|
Co to są komórki prokariotyczne? začněte se učit
|
|
Komórki prokariotyczne nie mają jądra komórkowego. Są to komórki bakterii
|
|
|
Jak są zbudowane geny organizmów prokariotycznych Organizmy prokariotyczne to np. bakterie začněte se učit
|
|
Geny organizmów prokariotycznych nie zawierają intronów (odcinków niekodujących). Dlatego nazywamy je genami ciągłymi.
|
|
|
|
začněte se učit
|
|
Kompletna informacja genetyczna organizmu, komórki. Zawiera geny i odcinki pozagenowe. Nazwy „genom” używa się zazwyczaj do określenia kompletnego materiału genetycznego danego gatunku, np. genom człowieka, genom pszczoły.
|
|
|
Gdzie znajduje się genom w komórkach roślinnych? začněte se učit
|
|
W komórkach roślinnych genom znajduje się w jądrze komórkowym, mitochondrium i chloroplastach
|
|
|
Gdzie znajduje się genom w komórce zwierzęcej? začněte se učit
|
|
W jądrze komórkowym i w mitochondrium.
|
|
|
Gdzie znajduje się DN A w komórce eukariotycznej? začněte se učit
|
|
W jądrze komórkowym, w mitochondriach, w chloroplastach. Chloroplasty wystepują w komórkach roślinnych
|
|
|
Wymień dwa rodzaje kwasów nukleinowych začněte se učit
|
|
|
|
|
Jaki kształt ma cząsteczka DNA? začněte se učit
|
|
Cząsteczka DNA ma postać podwójnej helisy - dwóch spiralnie skręconych nici DNA to kwas deoksyrybonukleinowy
|
|
|
Jak zbudowany jest łańcuch DNA? začněte se učit
|
|
Łańcuch DNA jest zbudowany z nukleotydów. poli = wiele Łańcuch DNA to polinukleotyd, bo składa się z wielu nukleotydów
|
|
|
Z czego składa się nukleotyd DNA? začněte se učit
|
|
1. Reszty kwasu fosforowego. 2. Deoksyrybozy (cukier 5-węglowy) 3. Zasady azotowej
|
|
|
Który składnik nukleotydu DNA jest przedstawiony na zdjęciu? začněte se učit
|
|
deoksyryboza (cukier pięciowęglowy) Poszukaj 5 węgli (C) na wzorze
|
|
|
Jakie zasady azotowe wchodzą w skład nukleotydów začněte se učit
|
|
1. adenina 2. cytozyna 3. tymina 4. guanina
|
|
|
Na czym polega komplementarność zasad? začněte se učit
|
|
Naprzeciwko danej zasady azotowej jednego łańcucha DNA leży zawsze odpowiednia (komplementarna) zasada azotowa drugiego łańcucha DNA. Między zasadami tworzą się wiązania wodorowe
|
|
|
Zasada komplementarnosci. Podaj pary zasad azotowych. začněte se učit
|
|
Adenina / tymina (2 wiązania wodorowe) Cytozyna / Guanina (3wiązania wodorowe)
|
|
|
Jak nukleotydy połączone są ze sobą začněte se učit
|
|
Pojedyncza nić DNA składa się z szeregu nukleotydów łączących się ze sobą poprzez reszty kwasu fosforowego. Wiązanie to nazywa się fosfodiestrowe Nukleotydy budujące sąsiednie nici DNA są ze sobą połączone za pośrednictwem zasad azotowych. Zasady łączą się wiązaniami wodorowymi, wg zasady komplementarności
|
|
|
Co to jest sekwencja DNA? začněte se učit
|
|
Nukleotydy ułożone kolejno w nici DNA
|
|
|
DNA składa się z dwu łańcuchów polinukleotydowych. Mają one kształt podwójnej helisy. začněte se učit
|
|
Każdy łańcuch DNA zbudowany jest z wielu nukleotydów, połączonych wiązaniami fosfodiestrowymi. Oba łańcuchy DNA połączone są wiązaniami wodorowymi między komplementarnymi zasadami. Adenina i tymina tworzą 2 wiązania wodorowe, cytozyna i guanina 3 wiązania Każdy nukleotyd zbudowany jest z: deoksyrybozy(cukru 5-cio węglowego), reszty kwasu fosforanowego i zasady azotowej. Zasady azotowe to: adenina, tymina, cytozyna, guanina.
|
|
|
|
začněte se učit
|
|
Jest nośnikiem informacji genetycznej. Odpowiada za dziedziczenie cech. Odcinki DNA(geny) zawierają informacje konieczne do syntezy białek i RNA. Niektóre wirusy mają materiał genetyczny zawarty w RNA, np. wirus COVID-19
|
|
|
|
začněte se učit
|
|
Przed podziałem komórki ilość zawartego w niej DNA się podwaja. Chromatyna (DNA nawinięte na białka histonowe) silnie się skręca. Tworzy pałeczkowate, wydłużone struktury - chromosomy. Chromatyda - połówka chromosomu, zawiera jedną cząsteczkę DNA Chromosom składa się z dwu chromatyd. Miejsce połączenia dwóch chromatyd to centromer
|
|
|
Jak wygląda chromosom w dzielącej się komórce (po replikacji)? začněte se učit
|
|
Chromosom składa się z dwóch cząsteczek DNA (chromatyd), które są połączone centromerem. Kiedy komórka akurat się nie dzieli, DNA jądrowe ma postać luźno ułożonych nici, a instrukcje w nim zawarte mogą być swobodnie odczytywane.
|
|
|
|
začněte se učit
|
|
DNA polączone z histonami (białkami histonowymi)
|
|
|
|
začněte se učit
|
|
Podzial komórki. Z kazdej komórki powstają 2 identyczne komórki. Komórki powstałe w wyniku mitozy mają taką samą ilość DNA jak komórki rodzicielskie Mitoza umożliwia wzrost organizmu
|
|
|
|
začněte se učit
|
|
Podział komórki. Z każdej komórki powstaje 4 komórki. Liczba chromosomów w nowych komórka jest mniejsza o połowę niż w komórkach rodzicielskich. W wyniku mejozy powstają gamety (komórki rozrodcze męskie i żeńskie)
|
|
|
Co to jest komórka diploidalna? začněte se učit
|
|
Ma w jądrze komórkowym podwójny zestaw chromosomów (2n) Komórki budujące ciało są diploidalne
|
|
|
Co to jest komórka haploidalna? začněte se učit
|
|
Ma w jądrze komórkowym pojedynczy zestaw chromosomów(n) Komórki rozrodcze (gamety) są haploidalne
|
|
|
Jak się nazywa nauka zajmująca się dziedziczeniem cech i zmiennością organizmów začněte se učit
|
|
|
|
|
Czym zajmuje się genetyka molekularna? začněte se učit
|
|
Nauka ta bada w jaki sposób DNA współdziała z RNA, aby powstały cechy organizmu. RNA to kwas rybonukleinowy
|
|
|
Co to jest replikacja DNA? Podwojenie ilości DNA w jądrze komórkowym. Zachodzi przed podziałem komórki začněte se učit
|
|
Podczas replikacji powstają dwie identyczne cząsteczki DNA. W replikacji bierze udział enzym - polimeraza DNA Replikacja DNA jest semikonserwatywna, tzn. w nowej cząsteczce DNA jedna nić jest macierzysta, a druga powstała w czasie replikacji.
|
|
|
Jak odbywa się replikacja DNA? začněte se učit
|
|
Podczas replikacji nici cząsteczki DNA są rozplatane. Dzieje się to tylko na pewnym odcinku i jest możliwe dzięki specjalnym enzymom, które przecinają wiązania wodorowe i powodują rozerwanie par zasad azotowych. Następnie do każdej starej nici dobudowywana jest nowa nić zgodnie z regułą komplementarności.
|
|
|
Jaki enzym odpowiada za tworzenie nowych nici DNA podczas replikacji i kontroluje poprawność procesu replikacji DNA začněte se učit
|
|
Polimeraza DNA jest odpowiedzialna za syntezę DNA: dodaje nukleotydy jeden za drugim do rosnącego łańcucha DNA, włączając tylko te, które są komplementarne do matrycy. Polimeraza DNA dokonuje też korekt. Sprawdza swoje własne działanie, usuwa "złe" nukleotydy, które zostały przypadkowo dodane do łańcucha
|
|
|
