historia prawa

prawo w węższym znaczeniu

jest genetycznie i funkcjonalnie związane z państwem uznawane jest za kategorię historyczną, jest zjawiskiem które pojawiło się dopiero na określonym etapie rozwoju społeczeństwa

prawo w szerszym znaczeniu

są to wszelkie reguły postępowania przyjęte w danej społeczności określające wzajemne prawa i obowiązki jednostek w każdej zbiorowości - UBI SOCIETAS - IBI IUS - gdzie ludzie tam prawo

prawo prymitywne

zespół zjawisk prawnych występujących w społeczeństwach pierwotnych charakteryzujących się większymi lub mniejszymi brakami źródłowymi, np brak metod badawczych

Jakie było pierwsze źródło z którego wypływały normy prawne w starożytności

normy zwyczajowe, nastepnie zostały przekształcone w normy orawa

Czego przykładem jest prawo Egiptu i Mezopotamii i prawo hebrajskie

stanowi przykład archaicznego porządku prawnego regulującego stosunki społeczne panujące w warunkach rozległej terytorialnej gospodarki rolniczej i handlowego

Czym jest Kodeks Hammurabiego

kodeks który składa się z prądu wywodzącego prawosławnego wiecznego i niezmiennego porządku ustanowionego przez bogów, są tam wyrywkowo ujęte normy

Czym jest zasada talionu i gdzie występuje

z kodeksu Hammurabiego i oznacza że karą w pełni sprawiedliwą było wyrządzenie sprawcy krzywdy identycznej z doznaną "oko za oko"

czym jest kazuistyka

rozstrzyganie, w poszczególnym wypadku i przy danych okolicznościach, moralnych lub prawnych wątpliwości, jakie się nasuwają przy zbiegu sprzecznych obowiązków. (casus)

jaki rdzeń tworzą normy prawne Starego Testamentu

rdzeń prawa judaistycznego

jakie okresy ma historia prawa judaistycznego

pierwszy zwany biblijnym i drugi tak zwany talmudyczny

kiedy zakończył się pierwszy okres historii prawa judaistycznego

okres biblijny zakończył się wraz ze zburzeniem drugiej świątyni w Jerozolimie (70r.)

jakie prawa doszły do nas od Grecji

doszły przekazy o charakterze nie prawniczym tzw o charaktrze empirycznym (poznanie opiera sie na doświadczeniu)

Czym jest teoria Sprawiedliwości i Od kogo pochodzi

Teoria ta przeciwstawiała się prawo rozumianemu jako wyraz świadomej decyzji rządzących o wyłącznie utylitarnym (praktycznym), charakterze, od Sokratesa

jak Platon rozumiał prawo

rozumiał prawo jako wartość absolutną wyrażającą idee obiektywnego ładu etycznego utożsamianego z pojęciem sprawiedliwości, sprawiedliwe jest to co obiektywne (przeciwieństwo Sokratesa)

Czym jest pojęcie słuszności (filozofia grecka)

gdy prawo jest niezgodne z poczuciem słuszności nakazuje ono łagodzić jej ostrze a nawet odstąpić od litery prawa tam gdzie jej ścisłe stosowanie byłoby krzywdzące, pomaga korygować prawo pozytywne

Czym różni się sprawiedliwość a słuszność

sprawiedliwość rozumiemy jako zgodność z prawem a słuszność to to czy prawo nie jest krzywdzące

Czym jest teoria legalizmu (filozofia grecka)

uznaję za podstawowe źródło prawa akty prawodawcze ustawy których uchwalane były przez zgromadzenie ludowe

Czym jest idea rządów prawa

jest to pełne podporządkowanie się obywateli normom prawnym przez nich samych ustanowionym

jakie pojęcia wykształciły się w demokracji ateńskiej

takie pojęcia jak 1. równość wobec prawa 2. równy dostęp do funkcji publicznych 3. wolność słowa 4. Swoboda dyskusji politycznych

Czym jest prawo publiczne

interes państwa

Czym jest prawo prywatne

interes jednostki

Kiedy założono Rzym?

w 753rpne

Kiedy upadło cesarstwo zachodniorzymskie

476rpne

na co dzielona jest historia Rzymu

na okres Królewski, okres republiki, okres pryncypatu i dominatu

Jak nazywa się pierwszy okres fazy rozwoju prawa w Rzymie i na czym polegała

zwany okresem prawa antycznego lub archaicznego - dostosowane do potrzeb gospodarki wiejskiej, skromna wymiana towarowa, głównie kapłami znali prawo,

Co powstało w pierwszej fazie rozwoju prawa rzymskiego przez długotrwałe walki

przez walki które toczyli plebejusze z patrycjuszami było powstanie pierwszego spisu prawa w postaci Ustawy XII tablic (Lex duodecim tabularum)

po co i kto tworzył spis prawa Ustawy XII tablic

zrobili to plebejusze którzy widzieli w nim środek ukłócenia samowoli arystokracji w zakresie wymiaru prawa

co zawierała Ustawa XII tablic

niewielką liczbę przepisów odnoszących się do ustroju państwowego Większość to przepisy prywatnoprawne przede wszystkim normy poświęcone ochronie praw prywatnych i sankcje (egzekucja)

Czego nie odróżniano w Ustawie XII tablic

naruszaj mi praw prywatnych (odszkodowanie) od przestepstw (naruszeń prawa karnego)

co później wyodrębniono z Ustawy XII tablic

przestępstwa publiczne (crimina publica) np zdrada kraju, zabójstwo, czary - ściganych przez państwo, początek orawa karnego

jak później zaczęto nazywać Ustawę XII tablic

prawem kwirytów (tak nazywano dawnych mieszkańców Rzymu)

Jak nazywa się okres w którym prawo rzymskie doszło do największego rozkwitu

epoka prawa klasycznego

co poprzedzało epokę prawa klasycznego

poprzedzał jej okres formowania się podstaw prawa klasycznego zwany okresem przed klasycznym,

Czym jest epoka prawa klasycznego

epoka w którym były duże przemiany w prawie przez wielki rozrost terytorialny, po wojnach punickich. Był rozkwit gospodarczy, prawo musiało zacząć obsługiwać skomplikowane stosunki produkcji, 2. rozwineła się również działaność urzędników i znawców prawa

prawo wydawania obowiązujących nakazów i zakazów

ius edicendi

prawo do wymierzania sprawiedliwości

iurisdictio

Na kogo z biegiem czasu przeszły funkcje sądowe w Rzymie

z urzędników na pretorów

rzymskie prawo po łac

ius civile

kogo powołano do rozstrzygania sporów między obywatelami rzymskimi a cudzoziemcami

urząd pretora peregrynów

jakie prawo w Rzymie stało się podstawą obok prawa zwyczajowego

prawo pretorskie

ius gentium

część starożytnego prawa rzymskiego prywatnego, która odnosiło się do relacji prawnych obywateli rzymskich z cudzoziemcami. (prawo miedzynarodowe)

Czym jest jurysprudencja i gdzie wystepowała

jest to specyficzna Cecha systemu źródeł prawa epoki klasycznej dla Rzymu, jest to prawoznawstwo

kim są juryści i kiedy mieli złoty wiek i co dla nich to oznaczało

Są to osoby które opanowały perfekcyjnie techniki prawnicze umiejętności pojęciowe prawa, logiki i argumentacji, złoty wiek otwierały czasy pryncypatu, dostali możliwość udzielania porad pod autorytetem cesarskim

kto stał za formułą prawa publicznego i prywatnego

Ulpian

Jakie zmiany w Rzymie nadał nowy okres dziejów zwany dominatem

wtedy wraz z władzą cesarską nastąpiła likwidacja wszelkich pozostałości republikańskim odtąd jedynym i wyłącznym źródłem prawa były ustawy cesarskie które wypierały dawne różnorodne sfery prawne

jakie sfery prawa wyparły ustawy cesarskie

ius civile, ius honorarium, ius gentium

co dałoby parcie dawnych stref prawnych zastępując je ustawami cesarskimi

Przyczyniło się to do ujednolicenia prawa w postaci zwartego systemu norm zwanego prawem nowym czyli nadzwyczajnym (ius novum vel extraordinarium)

Czym było Codex Gregorianus

była to opracowanie prywatnych zbiorów Konstytucji cesarskich, zawierało to uporządkowanie zestawienie konstytucji od cesarza Hadriana do 291r.

co było uzupełnieniem Codex Gregorianus

Codex Hermogenianus (do 314r)

Codex Theososianus, który rok, co to

utworzony za czasów cesarza Teodozjusza, uformowanie prawa z uwzględnieniem pism prawników klasycznych, w efekcie zebrano konstytucję cesarskie i dostosowano je do aktualnego stanu prawnego, 438r

Czym różnił sie Codex Theodosianus od wcześniejszych

uzyskał on moc oficjalną jako zbiór urzędowy w zachodniej części Imperium Rzymskiego

jak w okresie dominatu zmienił się charaktery jurysprudencji

sami cesarze zastrzegali sobie prawodawstwo i interpretację prawa, juryści działali anonimowo na usługach Cesarzy

jak zmieniła się forma edukacji w okresie dominatu w Rzymie

prowadziły ją teraz Państwowe Szkoły prawa których profesorowie byli opłacani przez państwo

Jak się nazywa okres rozwoju prawa w czasach dominatu

okres wulgaryzacji prawa

Czym była wulgaryzacja prawa

przez zetkniecie sie wyrafinowanego systemu prawa rzymskiego z prawami ludów wchodzących w skład światowego Imperium zmuszało system do zesprymityzowania i urposzczenia pojęc prawnych (prawo pospolite)

Jakie było główne zadanie jurysprudencji poklasycznej

było ułatwienie poruszania się w gąszczu olbrzymiego materiału prawniczego odziedziczonego po epoce klasycznej zarówno sędzią jak jest stronom

jakie prywatne zbiory i wyciągi powstały aby ułatwić ludziom poruszanie sie w trudnym poklasycznym prawie

np Sentencje Paulusa - zwiezłe zasady prawne, ujęte w postaci gotowych sentencji bez kazuistyki i kwestii spornych, i też np Regulae Ulpiani, zbiór na podstawie Modestyna i Ulpiana i Instytucjach Gaiusa

Czym była kodyfikacja justyniańska (VI)

było to radykalne uporządkowanie i ujednolicenie systemu prawnego

jak wyglądała praca nad kodyfikacją justynianską i jaki wynik

Justynian powołał prawnika Trybuniana, w ciągu 7 lat skodyfikował prawo rzymskie w postaci 3 wielkich zbiorów

jakie kodeksy powstały w efekcie kodyfikacji justyniańskiej

powstały trzy wielkie zbiory w postaci: Kodeksu, Digestów i Instytucji

Czym był Codex Vetus i w co ewoluował i rok

są to pracy które zebrały całość Konstytucji cesarskich od Hadriana do Justyniana, obowiązywał pare lat, pozniej ewoluował w 534r w Codex Repetitae Paelectionis

Czym był i z czego sie składał Codex Repititae Praelectionis

obejmował on tę konstytucję która komisja uznała za nowe aktualne po modyfikacjach i uwzględnieniu autorytatywnych rozstrzygnięć samego Justyniana, złożony z 12 ksiąg, 7 ksiąg -prywatne

co było najważniejszą częścią justyniańskiej kodyfikacji

były to ogłoszone w 533 roku Digesta zwane z grecka Pandectae

Czym były Digesta, na co sie dzieliły

był to obszerny wybór z dzieł kilkudziesięciu jurystów głównie klasycznych, podzielony na 50 ksiąg, które dzieliły sie na tytuły, fragmenty i paragrafy

Co obejmują Digesta

obejmują przede wszystkim materiał z zakresu prawa prywatnego i postępowania cywilnego natomiast księgi 47 i 48 odnosiły się do prawa karnego

czym są interpolacje

są to zmiany w tekstach prawników polegające na wprowadzeniu skrótów poprawek

czym są Instytucje

to zwięzły podręcznik do nauki prawa stanowiący jednocześnie źródło prawa obowiązującego oparty głównie na instytucjach Gaiusa a zaadresowany do młodzieży żądnej wiedzy prawniczej

jak podzielony były Instytucje

podzielony formalnie na 4 księgi, złożony był według trójpodziału Gaiusa, przepisy dot. osób, rzeczy, skarg, czyli norm proceduralnych

jakie po tych trzech częściach (kodyfikacji) były nowe konstytucje

Justynian wydał jeszcze szereg nowych Konstytucji zmieniających nieraz istotnie przepisy zawarte w kodyfikacji (tzw. novellae)

Czym jest czwarta część kodyfikacji

są to późniejsze ustawy Justyniana i jego najbliższych następców - Nowele

Jak się nazywa czteroczęściowy zbiór Justyniana

Corpus iuris civilis - stanowi do dzisiejszych czasów najważniejsze źródło poznania prawa