historia test z wszys. do teraz j. 1 i 2 i teoche

australopiteki

ok. 4 mln lat temu

człowiek zręczny

ok. 2,5 mln lat temu

człowiek wyprostowany

ok. 1,9 mln lat temu

neandertalczyk

ok. 250 tys. lat temu

człowiek rozumny

ok. 200 tys. lat temu

początek neolitu

ok. 8000 r.p.n.e.

człowiek zręczny łacina

homo habilis

pięściak

proste narzędzie z krzemienia służące do rozbijania i krószenia

harpun

narzędzie z kości, używane do łowienia

paleolit

epoka kamienia łupanego

ewolucja

długi proces przemiany garunków

nazwy jaskiń i rok kiedy namalowano malowidła w jaskiniach

w lascaux i altamirze; 15 tys. r.p.n.e.

nazwa rzeźby i data kiedy powstała

Wenus z Willendorfu; 23 tys. lat temu

koczownicy

lud, który wędruje w poszukiwaniu pożywienia, pastwisk i zwierząt

początek epoki brązu

ok. 3400 r.p.n.e.

początek epoki żelaza

ok. 1000 r.p.n.e.

koniec wielkich zlodowaceń

ok. 10000 r.p.n.e.

rewolucja neolityczna

ok. 9-3 tys. p.n.e.

pierwsi rolnicy

ok. 9000 r.p.n.e.

ludzie nauczyli się wytapiać miedź

ok. 4000 r.p.n.e.

ustawienie pierwszych głazów w syonehenge

ok. 2500 r.p.n.e.

ludzie przestali dbać o Stonehenge

ok. 1500 r.p.n.e.

zbudowano osadę çatal höyük

ok. 7000 r.p.n.e.

ruda, z której wytapiano żelazo

ruda darniowa

wynalezienie pisma

ok. 4000 r.p.n.e.

pierwsze państwa sumeryjskie

ok. 3500 r.p.n.e.

utrata niezależności przez sumerów

ok. 2000 r.p.n.e.

sumerowie zaczeli wytwarzać metalowe narzędzia

ok. 3000 r.p.n.e.

szczyt potęgi Ur

ok. 2030 r.p.n.e.

żyzny półksiężyc

ziemie od zatoki perskiej do morza śródziemnego

Mezopotamia

obszar wysunięty naj bardziej na północ na Bliskim Wschodzie

systemy irygacyjne

kanały nawadniające, tamy i wały

zikkurat

wielopoziomowa świątynia, gdzie chowano się podczas wylewów

Gudea

był władcą Lagaszu w 3 tys. p.n.e.

sztandar z Ur

drewniana, bogato zdobiona skrzynia z Ur

kodeks Hammurabiego

ok. 1800 r.p.n.e.

szczyt potęgi Asyrii

ok. 700 r.p.n.e.

budowa wiszących ogrodów Semiramidy

ok. 600 r.p.n.e.

powstanie Babilonu

ok. 2000 r.p.n.e.

panowanie Nabuchodonozora II

ok. 600 r.p.n.e.

odkrycie znaków zodiaku

ok. 500 r.p.n.e.

rozwijanie się Asyrii

ok. 1800 r.p.n.e.

początek podbojów sąsiadów przez Asyrię

ok. 1000r.p.n.e.

panowanie króla Sargona II Wielkiego

ok. 700 r.p.n.e.

upadek Asyrii

ok. 700 r.p.n.e.

Babilon i Persja zdobyły Niniwę

612 r.p.n.e.

Brama Isztar

brama chroniąca Babilonu od północy, zbudowana przez Nabuchodonozora II

zjednoczenie Egiptu

ok. 3000 r.p.n.e.

panowanie Ramzesa II

ok. 1300 r.p.n.e

przyłączenie Egiptu do Rzymu

31 r.p.n.e.

wylewy Nilu

czerwiec/lipiec

szczyt potęgi Egiptu

ok. 1300 r.p.n.e.

ilość dynasti egipskich

+30

ilość faraonów rządzących Egiptem

kilkaset

państwa jakimi rządził Ramzes II

Egipt, Libia, Syria, Palestyna

wzniesienie piramidy w Gizie

ok. 2500 r.p.n.e.

budowa grobowca Tutenchamona

ok. 1313 r.p.n.e.

budowa świątyni w Abu Simbel

ok. 1250 r.p.n.e.

budowa piramidy Cheopsa

ok. 2560 r.p.n.e.

piramida Chefrena

ok. 2532 r.p.n.e.

mumifikacja

skomplikowany zabieg zapobiegający rozkładowi zwłok

sarkofag

kamienna skrzynia, gdzie chowano mumię

Re

bóg słońca i najwyższe bóstwo, podróżował w dzień łodzią jako tarcz słońca

ozyrys

bóg śmierci i zmartwychwstania, był zabandażowanym człowiekiem z koroną

Izyda

opiekunka magii i rodziny, była kobietą z rogami krowy i tarczą słoneczną

Set

zły bóg pustynii, był człowiekiem z głowom skrzyżowanego szakala, antylopy i osła

Thor

opiekun pisarzy i uczonych, miał głowę ibisa lub pawiana

Horus

bóg nieba i światła oraz władzy królewskiej, miał głowę sokoła

wyjście Izraelitów z Egiptu

ok. 1300 r.p.n.e.

budowa świątyni Jerozolimskiej

ok. 966 r.p.n.e.

niewola babilońska

ok. 586 r.p.n.e.

Babilon został zdobyty przez Persów

539 r.p.n.e.

powrót Żydów do ojczyzny

538 r.p.n.e.

Grecy przejeli Palestynę

ok. 400 r.p.n.e.

Rzymianie przejeli Palestynę

ok. 100 r.p.n.e.

zburzenie świątyni Jerozolimskiej 2 raz

70 r.n.e.

wypędzenie Żydów do Palestyny

ok. 200 r.n.e.

dekalog

zbiór 10 przykazań

Jahwe

według Żydów; bóg, stwórca

menora

7-ramienny świecznik, smbolizujący drzewo życia

Tora

pierwsze 5 ksiąg starego testamentu

Biblia

Święta księga Żydów

niewola Babilońska

masowe wypędzenie Żydów z ich własenj ziemi

diaspora

rozproszenie członków jakiegoś narodu wśród członków innego

z czego składa się Biblia

Tora, pisma proroków, psalmy,

co dodano do tory

talmud

świątynia Żydów

synagoga

ostatni dzień tygodnia, świętowany przez Żydów

szabat

kierujący gminą wyznaniową nauczyciel i znawca Tory

rabin

utworzenie królestwa przez Żydów

ok. 1000 r.p.n.e.

kiedy żył Abracham

ok. 3 tys r.p.n.e.

początek cywilizacji doliny Indus

ok. 2600 r.p.n.e.

początek buddyzmu

ok. 500 r.p.n.e.

powstanie cesarstwa chińskiego

221 r.p.n.e.

Tak jak Egipcjanie czy Sumerowie, mieszkańcy doliny Indus budowali...

kanały nawadniające

Co chodowali w Indiach

jęczmień, owies, przenicę i ryż

Pierwsze miasta w dolinie Indus

harappa i mohendżo daro

Co było w zachodniej części obu miast i jaką pełniło funkcję

cytadela, w której mieszkał władca

Z czego były budynki w Indiach.

Z wypalanej cegły

Dzięki czemu życie w Indiach jest higieniczniejsze niż w innych państwach na BW

Mieli oni wodociągi i kanalizację

Czym głównie zajmowali się Indianie

rzemiosłem i handlem

Kto i kiedy najechał dolinę Indus

Ariowie; na początku 2 tys. r.p.n.e.

Co zrobili Ariowie w Indiach na początku

Podbili je i założyli własne księstwa

Co zrobili Ariowie w Indiach potem

Podzielili społeczeństwo na dwie kasty

Co to kasty

zamknięte grupy społeczne posiadające różne prawa i obowiązki

Od czego zależało przynależenie do różnych kast

od pochodzenia albo była dziedziczona

na początku najwyższą kastę stanowili tylko

ariowie

czy system kastowy uległ zmianie

tak

czy system kastowy funkcjonuje do dzisiaj

tak

co stanowi kontynuację politeistycznej religi ariów

hinduizm

jaką religią obecnie praktykuje najwięcej Indian

hinduizm

Kto to był Siddhartha Gautama

syn władcy jednego z indyjskich księstw

jak potem nazywano Siddhartha Gautame

buddą

buda był początkiem

buddyzm

historia Buddy

w młodości porzucił swoją rodzinę oraz życie w przepychu aby oddać się rozmyślę Na temat cierpienia. Po wielu lat doznał oświecenia zaczął wówczas głosić zasady których należy przestrzegać aby osiągnąć stan Nirwany

co to Nirwana

całkowite wyzwolenie od cierpienia

trzeba było zrobić żeby osiągnąć stan Nirwany

postępować sprawiedliwie i łagodnie nie krzywdzić innych doskonalić dusze oraz unikać pokus

kiedy zrodził się buddyzm

na przełomie czwartego i piątego wieku przed naszą erą

rok Narodzenie cywilizacji chińskiej

trzecie Tysiąclecie przed naszą erą

z jakimi rzekami powstały Chiny

Huang-ho (rzeka żółta) i Jangcy (rzeka niebieska)

klimat chiński

sprzyja uprawie roli

dzięki czemu uzyskiwano duże plony

Dzięki sieci kanałów

co uprawiano w Chinach

ryż i zboże

jaka jest Przyczyna i skutek szybko zwiększającego się zaludnienia w Chinach

duże ilości jedzenia; wkrótce zaczęły powstawać pierwsze miasta

z czego rzemieślnicy wykonywali dobrej jakości produkty

terakoty i brązu

co przyniosło największą sławę chiński rzemieślnikom

produkcja jedwabiu

co były jedną największych tajemnic chiński Rzemieślników

produkcja jedwabiu

Co wynaleźli Chińczycy

własne pismo kalendarz papier porcelanę

na początku chiny były

na wiele królestw toczących ze sobą długotrwałe wojny

kiedy Zjednoczono Chiny

trzecim wieku przed naszą erą

kto zjednoczył Chiny

władcy z dynastii Czin

do którego wieku Chiny były cesarstwem

do 20 wieku

Dlaczego zbudowano Wielki Mur Chiński

żeby chronił Chiny przed najazdami koczowniczych plemion z północy

czego na początku był zbudowany Mur Chiński

z ziemi i drewna

czego był zbudowany Mur Chiński później

kamienia i cegieł

Kiedy skończą budować Wielki Mur Chiński

17 wieku naszej ery

gdy skończono budować wielki mur chiński miał on długość

Ponad 2400 km

Co stało się ze starym murem chińskim zbudowanym z ziemi i drewna

obudowa no go nowym murem

co dobudowano w nowym murze

wieże strażnicze i drogę na górze o szerokości 5 metrów

W którym wieku Konfucjusz zgłosić swoją naukę

na przełomie czwartego i piątego wieku przed naszą erą

historia konfucjusza

według tradycji mędrzec ten służy królowi ale puścić dwór władcy ze względu na panującą tam nieuczciwość po wielu latach wędrówki i zdobycia bogatego doświadczenia stworzył własny system filozoficzny

co uważał Konfucjusz

społeczeństwo może funkcjonować prawidłowo tylko wtedy gdy każdy człowiek wie jakie miejsce powinny mieć w nim

Co określa pozycję w konfucjanizmie

dokładnie obowiązująca hierarchia zgodnie z którą syn musisz słuchać ojca, młodszy brać starszego, a poddani swego władcy

według chińskiego filozofa w życiu należy

stosować odpowiednie zasady i pamiętać o ważnej roli rodziny Ponadto wszyscy ludzie powinni kierować się humanitaryzmem, szacunkiem dla starszych oraz posłuszeństwa wobec prawa

kiedy konfucjonizm stał się religią państwową

w pierwszym wieku przed naszą erą

W jakiej formie konfucjanizm przetrwał do dziś

jako istotny element chiński tradycji Narodowej

nazwa jednej sentencji konfucjusza

szlachetny człowiek wymaga od siebie prostak - od innych

kiedy i gdzie odnaleziono grobowiec pierwszego cesarza chińskiego

1974 roku; w Xian

co trzymali żołnierze terakotowej Armii

prawdziwy łuki i miecze i włócznie

Z kim Izraelici walczyli o ziemię na swoje państwo

filistynami

co zrobił Dawid król Dawid

ostatecznie zjednoczył wszystkie plemiona izraelski rozpoczął podbój sąsiednich terytorium zdobył Jerozolimę które uczni stolicą kraju

co zrobił król Salomon

słynął z mądrości salomonowy zbudował w Jerozolimie świątynie poświęconą Jahwe

Kiedy umarł Salomon

932 roku przed naszą erą

Co stało się po śmierci Salomona

podzielone królestwo na Judę i Izrael

W którym roku Bebilon zdobył Jerozolimę

ok. 587 r.p.n.e.

Kto odbił Żydów z Babilonu

cyrus drugi wielki

Ile trwała niewola babilońska

prawie 50 lat

kiedy żył król Salomon

990 930 rok przed naszą erą

Izrael co to Ołtarz

miejsce notariusz filmy typu żywność

Izrael co to morze

olbrzymie naczynie z brązu który miał symbolizować rozległe wody morza

wnętrze Świątyni Jerozolimskiej zostało wyłożone

deskami pokrytymi złotem

Izrael co to sanktuarium

pomieszczenie oddzielone bogato zdobionymi drzwiami w którym znajdowała się między innymi Arka Przymierza

co oświetlało świątynię Jerozolimską

siedmioramienny świecznik i

inna nazwa tory

Pięcioksiąg

powstanie alfabetów Fenickiego

11 wiek przed naszą erą

kiedy pojawiły się pierwsze malowidła naścienne

20 tysięcy lat temu

Kto i w jakim roku jako pierwszy użył pisma

Sumerowie w czwartym tysiącleciu przed naszą erą

Jakie było pierwsze pismo sumeryjskie

piktogramy

Dlaczego używanie glinianych tabliczek passe

ponieważ na tak miękkim tworzywie było trudno rysować skomplikowane znaki

Jak powstało pismo klinowe

pisarze zaczęli wykorzystywać ostro zakończone trzciny żeby rysować coraz bardziej uproszczone znaki w kształcie klinów

gdzie odkryto największy zbiór tabliczek z pismem klinowym oraz Ile miał sztuk

mieście Marii ponad 25 tysięcy sztuk

Przez ile posługiwano się pismem klinowym w Mazopotami

przez około 2000 lat

Kiedy powstał alfabet fenicki

w 11 wieku przed naszą erą

nazwa najstarszego pisma alfabetycznego na świecie

alfabet fenicki

co Grecy zmienili w alfabecie fenicki tak żeby stworzyć nowy alfabet

ogólnie go zmienili dodali samogłoski i znaki interpunkcyjne

ile miał na początku ale potem alfabet łaciński

na początku 21 a potem 26

Scharakteryzuj rodzaje pisma egipskiego

hieroglify używane do uroczystych okazjach i pismo demotyczne używane do normalnych okazji do pisania książek i umów

materiał na którym pisali Egipcjanie

papirus

jak tworzono papirus

brało się pojedyncze trzciny za maczało się je w wodzie a następnie rozbija no tak powstawały pojedyncze arkusze potem je łączono i tworzono zwoje

Ile liter miał alfabet fenicki

22

Ile liter ma alfabet grecki

24

Co wynaleźli fenicjanie

pieniądze i sposób wytopu szkła