HMEZOUG 2

Lerner (1944)

– teoria keynesowskiej polityki gospodarczej (mnożnik fiskalny)

Keynes stwierdza w nim, że jego teoria jest ogólną teorią w takim sensie, że

poprzednia teoria (klasyczna i neoklasyczna) jest szczególnym przypadkiem, który mieści się w ogólniejszych ramach jego teorii.

Klasyczna teoria zatrudnienia

Płaca realna odpowiada krańcowej przykrości faktycznie zatrudnionej pracy. Bezrobocie nie istnieje (logika pełnego zatrudnienia). Podaż sama tworzy dla siebie popyt

Założenia keynesa 1 i 2

Preferowanie podejścia makroekonomicznego zamiast skupiania uwagi na elementarnych podmiotach gospodarowania. Ograniczanie analizy funkcjonalnej na rzecz analizy przyczynowo-skutkowej, zaniedbanej przy dominacji metod ekonomii matematycznej.

Założenia keynesa 3 i 4

Przyjęcie w analizie krótkich okresów. Rozpatrywanie zjawisk w przedziale czasu uznanym za dostateczny dla zaobserwowania zjawisk i wyciągnięcie pewnych praktycznych wniosków.

Motywy oszczędzania 1 i 2

1. ostrożnościowy (precautionary motive) – tworzenie rezerwy na nieprzewidziane okoliczności• 2. antycypowania przyszłych niższych dochodów (life-cycle motive) [przezornościowy] – gromadzenie środków na sfinansowanie przyszłych potrzeb.

Motywy oszczędzania 3 i 4

3. wyrachowania (intertemporal substitution motive) – wykorzystywanie wysokiej stopy procentowej, poprawy stopy życiowej (improvement motive) – zwiększenie dobrobytu

Motywy oszczędzania 5 i 6

5. niezależności (independence motive) – realizacja własnych aspiracji. Przedsiębiorczości (enterprise motive) – tworzenie kapitału na realizację przyszłych projektów (spekulacyjnych lub biznesowych).

Motywy oszczędzania 7 i 8

pozostawienia spadku (bequest motive), skąpstwa (avariace motive) – oszczędzanie wynikające z niechęci do wydawania pieniędzy.

Hansen, produkcja w stanie równowagi 1939

Przy stałych cenach i płacach równowaga krótkookresowa na rynku dóbr istnieje wtedy, gdy popyt globalny (lub inaczej – planowane wydatki) zrównają się z faktycznie zrealizowaną produkcją.

Mechanizm mnożnikowy

Mnożnikiem jest stosunek zmiany wielkości produkcji w punkcie równowagi do powodującej ją zmiany wydatków autonomicznych.

Koncepcja mnożnika zatrudnienia pochodzi od Kahna (Kahn, 1931)

wzrost zatrudnienia potem wzrost wynagrodzeń potem MNOŻNIK ZATRUDNIENIA potem wzrost popytu potem wzrost zatrudnienia potem wzrost podaży.

Lerner (1943, 1944)

mnożnik podatkowy, mnożnik transferowy, mnożnik zrównoważonego budżetu.

„Próba teorii koniunktury” (Kalecki, 1933)

Trzy stałe agregatowe – realne, a nie pieniężne – wielkości zysku, kapitału trwałego i inwestycji.

Teoria niedostatecznego efektywnego popytu, Myrdal, 1931

Gospodarka – co do zasady – ex ante nie znajduje się w równowadze.

Myrdal, Jeśli inwestorzy wejdą w posiadanie informacji, w następstwie czego zmienią swoje pierwotne plany inwestycyjne, popyt inwestycyjny spadnie, doprowadzając do spadku całkowitego popytu w gospodarce

W ten sposób gospodarka osiągnie równowagę gorszą (podaż przewyższa faktycznie zrealizowany popyt), której wymiarem będzie nadprodukcja. Równowaga, która zostanie osiągnięta, charakteryzować będzie się produkcją poniżej potencjalnej.

Kalecki (1933), Wytworzona nadpodaż (nadprodukcja) zostanie w pierwszej kolejności zużyta na zaspokojenie zwiększonego popytu, który pojawi się w przyszłości. Nowa podaż nie wzrośnie zatem w takim samym stopniu, co

wzrost nowego popytu, co oznacza, że nie zostanie nigdy wytworzona w wielkości pozwalającej na zaspokojenie wzrostu popytu.

Czasowe niedobory popytu powodują, trwały ubytek produktu, wahania poziomu produktu (cykl koniunkturalny)

Jeśli rynek jest zawodny, efektywny popyt nie jest dostateczny aby osiągnąć równowagę z wytworzoną podażą, konieczne jest zaangażowanie rządu, który zwiększy efektywny popyt. Ekonomia niedoskonałej konkurencji (Robinson, 1933; Chamberlin, 1933)

Założenia neoklasyczne, które nie przystają do rzeczywistości lat 20. i 30., doskonale konkurencyjne rynki ale rynki są zmonopolizowane (nie ma wielości podmiotów, głównie po stronie podaży)

ceny i płace ustalane przez siły rynkowe ale ceny i płace są regulowane, ceny i płace są giętkie ale ceny i płace są lepkie (dostosowują się z pewnym opóźnieniem)

Przyczyny Wielkiego Kryzysu

Łatwe nabycie kredytu w czasach przed kryzysem. Brak skrupulatnej sprawozdawczości firm notowanych na giełdzie. Przeszacowywanie wartości akcji firm. Kryzys ujawnił przeszacowanie, a firmy bankrutowały (wraz z tymi, którzy nabyli akcje).

wychodzenie z kryzysu, nieskuteczność szkoły neoklasycznej

zbyt silna waluta ogranicza eksport. Wciąż pokutuje równowagowe podejście do polityki budżetowej. Polityka była ukierunkowana na obniżenie cen (polityka deflacyjna) po to, by wzrósł popyt, a w rezultacie produkcja.

Interwencjonizm w Polsce

W Polsce na stanowisku ministra skarbu Władysława Zawadzkiego (który był zwolennikiem leseferyzmu) zastąpił Eugeniusz Kwiatkowski (zwolennik interwencjonizmu).

Wprowadzano narzędzia interwencjonizmu. Stany Zjednoczone – osłony dla pracowników (m.in. płaca minimalna, obowiązkowe ubezpieczenia, wzrost pozycji związków zawodowych), program robót publicznych

Niemcy – roboty publiczne (m.in. budowa systemu autostrad Rzeszy). Polska – roboty publiczne (m.in. budowa Centralnego Okręgu Przemysłowego).

teoria średniookresowych cykli koniunkturalnych

Clementa Juglara (1856, 1862)

Teoria innowacji i przedsiębiorcy

Schumpeter dynamizuje statyczną gospodarkę neoklasyczną. Siły pchające ją do rozwoju mają charakter endogeniczny, a nie egzogeniczny.

Wynalazca

dzięki wynalazkom i odkryciom stwarza możliwości zmiany życia; kieruje nim motyw poznawczy, a jego dzieło najczęściej nie powstaje z myślą o wykorzystaniu do rozwiązania powszechnego problemu.

Przedsiębiorca

Te wynalazki i odkrycia, które są przydatne dla gospodarki Schumpeter nazywa nowymi kombinacjami (innowacjami) [nowe (bardziej produktywne) techniki produkcji; nowe produkty; nowe formy organizacji gospodarki;

Imitator

pojawia się zachęcony możliwością osiągnięcia zysku; upowszechnia wdrożoną technologię.

Cykle Juglara (1856, 1862)

Cykl Juglara (6-10-letni, średniookresowy) składa się z 3 faz dobrej koniunktury, kryzysu i likwidacji. Przyjmuje się w nich stały nakład kapitału.

Likwidacja stanowi szczególny przypadek fazy kryzysu

gdy część kapitału jest bezpowrotnie usuwana z procesu wytwórczego; poprawa koniunktury jest uwarunkowana stworzeniem nowego zasobu kapitału.

Teoria cykli Schumpetera (1939), O dynamice gospodarki rozstrzygają innowacje. Ich nieregularny charakter powoduje, że gospodarka jest stale wytrącana z równowagi, której nigdy nie osiąga

(balansowanie w okolicy stanu równowagi – „sąsiedztwo równowagi”). Pojawienie się innowacji (ich skali i liczby) określa rozmiary boomu.

Schumpeter zakładał, że

bardzo wysoki stopień zaspokojenia potrzeb spowoduje stopniowe przekształcenie gospodarki rynkowej w gospodarkę centralnie sterowaną (z centralnym planifikatorem).

Powstanie gospodarka pośrednia (tj. kapitalistyczna z bardzo dużym udziałem sektora publicznego)

a poziom życia będzie się wyrównywał m.in. dzięki zastosowaniu narzędzi redystrybucyjnych i dostarczaniu dóbr publicznych na szeroką skalę.

U neoklasyków

źródł wzrostu produktu w dostępnych czynnikach produkcji, a u Schumpetera w innowacjach.

okres długi

wzrastają inwestycje, a w ślad za nimi wzrasta podaż dóbr, okres sekularny – zmiany technologiczne zwiększają produktywność kapitału, wskutek czego wzrasta podaż dóbr.

Vilfredo Pareto (1896) wykorzystuje krzywe obojętności wprowadzone przez Francisa Edgewortha (1881)

W ten sposób – za pomocą tzw. skrzynki Edgewortha – wyjaśnia optymalne rozwiązanie w zakresie wymiany dóbr przez dwóch konsumentów.

Stan równowagi jest optymalny

ponieważ odejście od niego powoduje zejście konsumenta na niżej położoną krzywą obojętności

Optimum Pareto jest bardzo rygorystyczne – na jego mocy wykluczony jest wszelki podział produktu inny niż ukształtowany w procesie wymiany

W szczególności wykluczona jest redystrybucja dokonywana przez rząd za pomocą podatków i transferów.

Dychotomia klasyczna

sfera nominalna i realna są od siebie oddzielone; pieniądz pełni jedynie funkcję środka wymiany i jednostki obrachunkowej.

Z uwagi na prawo rynków Saya 𝑉=𝑐𝑜𝑛𝑠𝑡

nie jest to jednak prawdą, ponieważ w zależności od fazy cyklu koniunkturalnego 𝑉 się zmienia]

Równowaga rynków dóbr (Say)

przeniesiona zostaje na rynek pieniądza (Pigou).

Właściciele czynników produkcji roszczą sobie prawo do wytworzonego produktu, zgłaszają popyt na pieniądz. Wydają otrzymane środki na zakup dóbr (tworzony jest popyt na dobra)

Popyt na dobra odpowiada wytworzonej podaży (osiągana jest zatem zarówno równowaga rynku pieniężnego, jak i równowaga rynku towarowego).

Popyt na pieniądz dostosowuje się do wielkości produktu

a więc poziom cen jest liniową funkcją podaży pieniądza.

tzw. efekt Cambridge

Wzrost podaży pieniądza może być wynikiem jedynie wzrostu produktu. Jeśli rząd zwiększa poziom podaży pieniądza bez uprzedniego wzrostu poziomu produktu, efektem będzie proporcjonalny wzrost poziomu cen

William Stanley Jevons (1835-1872)

SZKOŁA MANCHESTERSKA „Theory of Political Economy” (1871)

Leon Walras (1834-1910)

SZKOŁA LOZAŃSKA „Éléments de l’économie pure” (1874)

1834 – Samuel Mountifort Longfield

„Lectures on Political Economy” (rozwija teorię produktywności krańcowej)

1838 – Antoine Augustin Cournot

podejście marginalne zastosował do funkcjonowania przedsiębiorstwa; zdefiniował popyt i ustalił relację między ceną a zapotrzebowaniem

Johann Heinrich von Thünen

„Der isolierte Staat” – rozwinął teorię płacy opartej na produktywności krańcowej oraz teorię malejących przychodów i renty.

marginaliści

zróżnicowana metodologia – Jevons empiryzm; Walras aparat matematyczny; Menger abstrakcyjna logika dedukcyjna,

problem badawczy, podstawowy podmiot, cel gospodarowania, podejście

podmioty gospodarcze, mikro, konsument, dobrobyt jednostki, popytowe, dobrobyt jednostki.

użyteczność

w miarę jak rośnie konsumpcja dobra, jego użyteczność krańcowa maleje

rwoda i diamenty

wartość diamentów jest większa od wartości wody, ponieważ o wartości decyduje wybór konsumenta, a nie użyteczność całkowita.

św. Bernardyn ze Sieny

Rzeczy mają dwojaką wartość jedna jest naturalna (obiektywna),

ta wartość użycia [lub też wartość w użyciu] może być rozważana z trzech punktów widzenia

virtuositas (obiektywna wartość w użyciu) – wiele możliwości użycia powoduje, że jest ono wartościowo lepsze, raritas (niedobór) – paradoks wartości.

ceny dóbr

zdaniem marginalistów kluczowe dla wyznaczania ceny jest odwołanie się do użyteczności krańcowej, a nie całkowitej lub przeciętnej (jak u klasyków, czy w myśli przedklasycznej)

pierwotne czynniki wytwórcze wyznaczają cenę dobra (klasycy)

ceny dóbr wyznaczają wartość czynników produkcji (marginaliści)

Skoro na mocy I prawa Gossena 𝑀𝑈=𝑝, oznaczałoby to, że ceny dóbr będą się zrównywały – tak jednak nie jest, dlatego II prawo Gossena należy rozumieć jako

prawo wyrównywania się użyteczności krańcowych ostatnich jednostek pieniężnych

Użyteczność z konsumpcji pojedynczego dobra zależy wyłącznie od ilości skonsumowanego dobra

nie mają tu znaczenia ilości innych dóbr i relacje między innymi dobrami (relacje komplementarności czy substytucyjności).

Teoria procentu Böhm-Bawerka

Dobra kapitałowe, nie będąc konsumowanymi, nie powinny mieć ceny. Cenę tę nadaje się dobrom kapitałowym IMPUTUJĄC ją przez odniesienie do użyteczności dobra konsumpcyjnego, którego wytworzeniu służy.

Konsumpcja bieżąca jest wyżej ceniona niż przyszła

dlatego też cena dobra kapitałowego jest wyższa od ceny dobra konsumpcyjnego.

Say

Wszelkie spadki ogólnego poziomu aktywności gospodarczej, które mogłyby się przydarzyć, mają jedynie krótkotrwały charakter, ponieważ rynek automatycznie przywróci system do pełnego wykorzystania zasobów.

Mill o ekonomii

ekonomia jako nauka hipotetyczna posługująca się metodą a priori

prawa produkcji Milla

opierają się na obiektywnych prawach przyrody i wymykają się spod ludzkiej kontroli (są niezmienne),

prawa podziału Milla

związane są z układem instytucji społecznych (są zmienne, można je modyfikować, co oznacza, że można bardziej sprawiedliwie dzielić dochód).

Mill

ekonomia polityczna zawiera zbiór prawd pozytywnych, a nie reguł normatywnych,

Mill

ekonomia polityczna jest nauką abstrakcyjną, opierającą się na hipotetycznych założeniach, niewspartych faktami.

Mill przedstawia teorię wartości opartej na koszcie produkcji

w której koszty pieniężne odzwierciedlają koszty realne, czyli przykrość pracy (ujemna użyteczność) i abstynencji (ograniczenia konsumpcji).\

Mill

Na pojedynczych rynkach może być nierównowaga, jednak zakładanie, że na wszystkich rynkach łącznie będzie nadprodukcja, jest niewłaściwe.

GOSPODARKA NATURALNA (barterowa)

nie powstaje nierównowaga nigdy, ponieważ zakłada się, że na rynek chce się dostarczyć te dobra, na które znajdzie się zbyt i za które nabędzie się inne dobra.

Socjaliści utopijni, krytycznie odnosili się do roli kapitału, niepożądane jest funkcjonowanie konkurencyjnych rynków

rekomendowany jest rozwój spółdzielczości, w zakresie planowania gospodarczego postulowali dopuszczenie naukowców i inżynierów do odgrywania większej roli w gospodarce

Socjaliści utopijnni

skoro praca tworzy wartość, to powinna otrzymywać całość lub większość swojego produktu,

podział dochodu jest niesprawiedliwy

rekomendacją jest powrót do gospodarki z większą liczbą rzemieślników i drobnych przedsiębiorstw.

upadek ekonomii klasycznej

jednoczesny wzrost dochodu i liczby ludności więc produkt per capita wzrastał, postęp techniczny przełamuje prawo malejącej produktywności krańcowej w rolnictwie

ekonomia coraz bardziej się profesjonalizowała

naukowcy doszukiwali się braku uwzględnienia roli popytu i zysków w określaniu cen u Ricardo; wątpliwa była również koncepcja stanu stacjonarnego zaproponowana przez Ricardo

pisarze humanistyczni i socjalistyczni

nie znając metody ekonomii – krytykowali fundamenty gospodarki kapitalistycznej (tę myśli skrystalizował Marks w Kapitale)

Wyróżniki podejścia historycznego

obrona własnej gospodarki przed konkurencją z zagranicy, rząd powinien pełnić rolę „wychowawcy” aż do momentu gdy własna gospodarka będzie na tyle silna, aby prowadzić wymianę handlową z zagranicą na zasadach partnerskich

podejście historyczne

liberalizm ma rację bytu w stosunkach między państwami o zbliżonym poziomie rozwoju gospodarczego; protekcjonizm jest konieczny do wychodzenia z zacofania gospodarczego

ekonomia staje się nauką IDIOGRAFICZNĄ

dąży do uchwycenia i opisu tylko tego, co w procesie przemian społeczno-gospodarczych ma swoisty i niepowtarzalny charakter

Romantyzm ekonomiczny

Johann Gottlieb Fichte, autarkia jako podstawa gospodarki, ingerencja państwa jest wszechobecna, Adam Heinrich, apologia państwa, które jest „totalnością całego życia”

Müller, bogactwo narodu to coś więcej niż u Smitha (suma dóbr materialnych) – to dobra materialne i dobra duchowe

potencjał umysłowy mężów stanu, uzdolnienia artystów i naukowców, tradycje i kultura, charakter narodu (egzystencja narodu jest jego prawdziwym bogactwem)

Friedrich List

Narodowy system ekonomii politycznej (1841)

Teoria stadiów rozwoju (Hauptentwicklungsgrade)

stan dzikości, stadium pasterstwa, stadium rolnictwa, stadium rolniczo-przemysłowe, stadium rolniczo-przemysłowo-handlowe

Historia Gospodarcza, przyjmując warunki przyrodnicze za dane, jednoczeniu ludności i przechodzeniu do wyższych form organizacji sprzyja wymiana międzynarodowa

państwa silne gospodarczo narzucają swoje panowanie narodom biedniejszym i podporządkowują je swoim interesom gospodarczym

Teoria potencjału produkcyjnego

potencjał produkcyjny opiera się nie tylko na zasobach, ale i na „kapitale duchowym narodu, siła tworząca bogactwo jest ważniejsza od samego bogactwa, każda praca jest produkcyjna (zaprzeczenie podziału dokonanego przez Smitha)

historia dowiodła ogromnego znaczenia religii

wprowadzenia monogamii, zniesienia niewolnictwa i poddaństwa, upowszechnienia własności prywatnej ziemi, udoskonalenia transportu, wykorzystania wynalazków i odkryć

Protekcjonizm wychowawczy, najlepiej osiągnąć za pomocą wolnego handlu z narodami bogatszymi; przejście do faz wyższych wymaga stosowania ceł wychowawczych

szybka rozbudowa infrastruktury komunikacyjnej (kanałów, dróg bitych, kolei), kolonizacja, silna armia, oparcie rozwoju uprzemysłowionych Niemiec na zapleczu surowcowym i rolnym biednych krajów Europy Wschodniej

Starsza szkoła historyczna

Bruno Hildebrand (1848) i Wilhelm Roscher (1854-1894).

Młodsza szkoła historyczna

Gustav von Schmoller (1900-1904) i Werner Sombart (1936)

Wilhelm Georg Friedrich Roscher (1817-1894), abstrakcyjne podejście odpowiada matematyce, ale nie przyrodzie, analizować należy organizm społeczny

(tj. współdziałanie języka, religii, sztuki, nauki, prawa, gospodarki i państwa), ekonomia musi zatem korzystać z dorobku wszystkich nauk społecznych

cykliczność rozwoju narodu

młodość – dojrzałość - starość

Bruno Hildebrand (1812-1878)

krytyka doktryny Lista i rodzącego się socjalizmu, szeroko wykorzystywał dane statystyczne do kwestionowania praw ekonomii klasycznej, korelacje to nie to samo co związki przyczynowo-skutkowe

trzy stopnie (Stufe) rozwoju społecznego (liniowe przechodzenie do kolejnych stadiów)

gospodarka naturalna, gospodarka pieniężna, gospodarka kredytowa

socjalizm

proletariat posiada własność środków produkcji, ale pozostaje ślad po kapitalizmie, jakim jest wynagrodzenie czynnika pracy, każdy uczestniczy w procesie gospodarczym według swoich zdolności i otrzymuje dochód zgodnie z wniesionym wkładem

komunizm

bodźce pieniężne i materialne nie stanowią motywacji dla ludzi do pracy

Manifest Komunistyczny

zniesienie pracy fabrycznej dzieci, wysoki podatek progresywny, centralizacja kredytu w rękach państwa za pomocą banku narodowego o kapitale państwowym i wyłącznym monopolu

Konkurencja na rynkach produktu

Poszukiwania nowych technologii produkcji niemal zawsze wiążą się ze wzrostem składu organicznego kapitału, co dla stałej stopy wartości dodatkowej, powoduje spadek stopy zysku.

Ricardo i PEŁNE ZATRUDNIENIE

gospodarka w długim okresie samoczynnie wykazuje tendencję do funkcjonowania przy pełnym zatrudnieniu posiadanych zasobów.

Wzajemne oddziaływanie na siebie takiego społeczeństwa na doskonale konkurencyjnych rynkach będzie prowadzić do jednolitej stopy zysków dla inwestycji o podobnym ryzyku

do jednolitych płac pracowników o tych samych zdolnościach i wykształceniu oraz do jednakowych poziomów renty gruntowej dla gleb o tej samej urodzajności.

Fundamentalne założenia podejścia Ricardo

STAŁE WSPÓŁCZYNNIKI PRODUKCJI W ODNIESIENIU DO PRACY I KAPITAŁU, STAŁE PRZYCHODY W PRZEMYŚLE, MALEJĄCE W ROLNICTWIE, DOSKONAŁA KONKURENCJA, NEUTRALNOŚĆ PIENIĄDZA

czysty przychód

przychód brutto mius płace (minimum utrzymania) minus amortyzacja

zyski są źródłem oszczędności, czyli akumulacji kapitału

Z czasem odbywa się redystrybucja dochodu na korzyść właścicieli ziemskich (zyski obniżają się, a renty rosną – stopa wzrostu obniża się

W długookresowej równowadze płace równają się minimum egzystencji

a czysty przychód rentom i zyskom.

Teoria renty gruntowej Ricardo

Ziemia nie jest wynikiem pracy ludzkiej, zatem nie tworzy wartości, a mimo to jej właściciele otrzymują wynagrodzenie tak, jakby ziemia tworzyła wartość.

Dobra wytwarzane na działkach lepszych niż krańcowa dają nadwyżkę ceny nad kosztami produkcji, czyli

RENTĘ GRUNTOWĄ.

Rentę otrzymują tylko właściciele działek o produktywności wyższej niż krańcowa

(renta jest wynagrodzeniem z tytułu własności).

Teoria tworzenia i podziału produktu (Ricardo, 1815) – model zbożowy, zasób ziemi jest stały, obowiązuje malejąca produktywność ziemi, popyt na pszenicę jest funkcją liczby ludności

siła robocza jest wynagradzana według jednolitej stawki płac, która według teorii Malthusa, jest stawką minimalną (zapewniającą przetrwanie biologiczne).

Stan stacjonarny

Dodatkowy koszt przewyższa produkt – działalność gospodarcza traci sens, bo zanika motyw zysku, gospodarka trafia do stanu stacjonarnego

Maltuzjańska niedostateczna konsumpcja Smith

postęp gospodarczy zależy od wielkości i efektywności siły roboczej, od ilości i jakości bogactw naturalnych, od struktury instytucjonalnej (doskonała konkurencja) i od rozmiarów akumulacji kapitału.

Maltuzjańska niedostateczna konsumpcja Ricardo –

Maltuzjańska niedostateczna konsumpcja Ricardo –akumulacja kapitału i dążenie do stanu stacjonarnego

A co, jeśli łączny popyt nie nadąży za łączną podażą, pociągając za sobą mniejsze niż pełne zatrudnienie zasobów, czyli depresję

Malthus krytykuje Ricardo twierdząc, że nie można patrzeć tylko na podażową stronę gospodarki – konieczne jest uwzględnienie efektywnego popytu

Say, Nadprodukcja może wystąpić na pojedynczych rynkach, ale nie w skali całej gospodarki

Kryzysy nie wystąpią, ponieważ pieniądz cyrkuluje w gospodarce i nie jest tezauryzowany.

Smith

Indywidualny (egoistyczny) interes w parze z akumulacją kapitału prowadzi do optymalnej alokacji kapitału pomiędzy gałęziami gospodarki.

Smith

Wartość wymienna tworzy cenę dobra

Smith ceny naturalne

długookresowe – zrównujące się z kosztami produkcji (zależą jedynie od kosztów produkcji).

ceny rynkowe – krótkookresowe

zależą od zapotrzebowania (czynniki popytowe) i kosztów produkcji (czynniki podażowe),

Smith

Mniej rządu, to mniejsze podatki nakładane na kapitalistów – ich większe zyski skutkują większą akumulacją kapitału, a więc szybszym wzrostem.

fundusz płac Smitha

zapas dóbr lub kapitału, którego źródłem są oszczędności kapitalistów, czyli nieskonsumowana część dochodu

Teoria podziału produktu Smitha

płace, zyski, renty

stopa zysku będzie maleć Smith

konkurencja na rynku pracy między kapitalistami poszukującymi pracowników, wzrost płac więc wzrost kosztów produkcji więc spadek zysków

konkurencja na rynkach produktów

spadek kosztów więc spadek cen więc spadek zysków

konkurencja na rynku inwestycyjnym

akumulacja kapitału (wzrost podaży oszczędności) więc spadek stopy procentowej więc spadek zysków.

Smith opisał

Opisał efektywną koordynację milionów decyzji gospodarczych przez siły rynkowe.

DWA FUNDAMENTY MYŚLI SMITHA

ekonomia polityczna, teoria pracy produkcyjnej i teoria kapitału, polityka ekonomiczna, krytyka fizjokratyzmu, krytyka merkantylizmu, postulaty polityki gospodarczej.

Malthus

Przy braku ograniczeń, ludność będzie rozwijać się w tempie geometrycznym, a podaż żywności rosnąć tylko w tempie arytmetycznym

Hamulce pozytywne (represyjne)

wojny, głód, choroby, epidemie – powodujące wzrost stopy zgonów,

Hamulce

negatywne (prewencyjne) – opóźnienie zawierania małżeństw – powodujące obniżenie stopy urodzeń.

Smith

racjonalnosć działani, egoizm, skłonność do wymiany

dictum Hume'a

To, co powinno być (wypowiedzi normatywne), nie może być wysnuwane z tego, co jest (wypowiedzi pozytywne).

cenowy mechanizm przepływu pieniądza kruszcowego

Eksport gospodarki z dodatnim bilansem handlowym zaczyna spadać, a z ujemnym – wzrastać (kluczowe będą tu niższe ceny za granicą).

CZYNNIKI NADRZĘDNE

praca i ziemia

CZYNNIKI PODRZĘDNE

kwalifikacje i zasoby

Petty

zerwanie z podejściem merkantylistów, rola handlu jest ograniczona do biernej roli dystrybutora wytworzonego produktu; kluczowego znaczenia nabiera proces produkcji

Petty był prekursorem rachunku narodowego

Jako pierwszy opowiedział się za koniecznością wyrażania zmiennych ekonomicznych liczbowo

Petty o monetach

Monety w nadmiarze powinny być przetapiane, wywożone lub pożyczane na procent.

Petty postulował utworzenie banku emitującego noty, a więc pieniądz papierowy

wypełniający lukę czasową w okresach braku monety kruszcowej

Porządek naturalny tworzy trzy składowe u fizjokratów

wolność osobistą, własność prywatną i wolność gospodarczą.

Teoria produkcji – nakłady i produkt czysty

nakłady pierwotne – nakłady na melioracje, wprowadzanie płodozmianu, nawozów i maszyn, budowa pomieszczeń gospodarczych, nakłady wtórne – ziarno siewne, płace robotników.

Metodologia fizjokratów

porządek naturalny (wynika z praw przyrody, które człowiek poznaje przez doświadczenie za pomocą własnego rozumu) tworzy porządek pozytywny (prawo stanowione przez ludzi).

Becher podzielił ludność na

podzielił ludność na produkcyjną i konsumpcyjną.

Jean Baptiste Colbert (1619-1683)

protekcjonizm wychowawczy, usprawnienia administracyjne, w zakresie prawa gospodarczego i podatkowego, rozbudowa armii i floty, poparcie dla rozbudowy kampanii handlowych i kolonializmu

Kolbertyzm

zakaz emigracji, w latach wielkiego głodu sugerował import taniego zboża, w latach pokoju rekomendował obniżenie ceł (dostęp do zyskownych rynków zbytu), powstanie licznych manufaktur królewskich, chronionych cłami importowymi

Antoine de Montchrétien

cel to uzyskanie samowystarczalności i ścisła reglamentacja wymiany handlowej z zagranicą, wsparcie zakładania manufaktur (aby w ten sposób uniezależnić się od importu)

Reforma monetarna

bezwzględnie należy wycofać z obiegu dawne środki płatnicze, reforma zakłada istnienie niepodważalnej relacji wymiennej,

Oresmiusz

tylko użyteczność monety, jako środka wymiany, powinna być podstawą polityki pieniężnej, psując monetę władca szkodzi społeczeństwu, napływ fałszywego (gorszego) pieniądza z zagranic

św. Tomasz

dobra konsumpcyjne – ulegają zniszczeniu i można domagać się tylko ich zwrotu bez dodatkowej korzyści

SCHOLASTYKA

ideałem jest własność wspólna, ale to niedoskonałość człowieka zrodziła własność prywatną, zawód rolnika i rzemieślnika jest godny, kupca moralnie niebezpieczny, a lichwiarza – godny potępienia.