Hmezoug

Mechanizm powstawania nadprodukcji w kapitalizmie według Marksa

niespójność między produkcją a zdolnością nabywczą mas, prowadząca do kryzysów

Znaczenie rezerwowej armii pracy dla stopy zysku

jej rola w utrzymaniu zysków kapitalistów poprzez tłumienie wzrostu płac.

Marksowska analiza bezrobocia technologicznego

wpływ postępu technologicznego na zastępowanie pracy ludzkiej i powiększanie rezerwowej armii pracy.

Kapitalistyczna tendencja do spadku stopy zysku

Marks argumentował, że wzrost składu organicznego kapitału nieuchronnie prowadzi do obniżenia rentowności kapitału.

Marksowska koncepcja materializmu dialektycznego

podział społeczeństwa na stosunki produkcji i siły wytwórcze.

Teza, antyteza, synteza w teorii społecznej Marksa

proces historycznej zmiany od feudalizmu do komunizmu.

Dwoistość pracy w teorii wartości Marksa

praca konkretna (użyteczność) vs. praca abstrakcyjna (wartość wymienna)

Marksowska teoria stosunków społecznych i stosunków własności

wpływ na struktury ekonomiczne i klasowe

Proces tworzenia wartości dodatkowej

różnica między wartością pracy a wynagrodzeniem robotnika.

Kapitał stały i zmienny w analizie Marksa

różnice w generowaniu wartości i ich wpływ na akumulację kapitału.

Definicja wartości dodatkowej (S) w teorii Marksa

nieopłacona praca jako źródło zysków kapitalistów.

Stopa wartości dodatkowej (stopa wyzysku) Marksa

stosunek wartości dodatkowej do kapitału zmiennego.

Skład organiczny kapitału (Q) według Marksa

proporcja kapitału stałego do kapitału zmiennego.

Spadek stopy zysku jako wskaźnik problemów kapitalizmu

konsekwencje wzrostu składu organicznego kapitału.

Teoria nadprodukcji i nierównowagi makroekonomicznej Marksa

przyczyny dysproporcji między produkcją a konsumpcją.

Rola rezerwowej armii pracy w dynamice kapitalistycznej

wpływ na płace i zyski.

Konkurencja na rynku pracy i jej wpływ na akumulację kapitału

mechanizmy zwiększania zysków przez kapitalistów.

Teoria kryzysów nadprodukcji w kapitalizmie

niespójność między wartością użytkową a wymienną.

Rewolucja socjalna jako rozwiązanie sprzeczności kapitalistycznych

przejście do nowego układu stosunków produkcji.

Marksowska analiza zmiany stosunków produkcji

od niewolnictwa i feudalizmu do kapitalizmu i socjalizmu.

Teoria wartości opartej na pracy

praca jako jedyny źródło wartości w gospodarce.

Marksowska krytyka prawa rynków Saya

problem nierównowagi makroekonomicznej w kapitalizmie.

Stosunek Marksa do teorii Malthusa

krytyka teorii ludnościowej w kontekście kapitalistycznego wyzysku.

Zysk, wyzysk i skład organiczny kapitału

wpływ na dynamikę ekonomiczną i społeczną w teorii Marksa.

Szkice o pewnych nierozwiązanych kwestiach ekonomii politycznej (1844) Mill

rozwój teorii kosztów komparatywnych.

Teoria siły i elastyczności popytu u Millsa

wpływ na cenę wymiany na rynku międzynarodowym.

Zasady ekonomii politycznej (1848) Millsa

wprowadzenie pojęć statyki i dynamiki w analizie ekonomicznej.

Mill o roli zastoju w gospodarce

znaczenie dla dobrobytu pozaekonomicznego jednostek.

Teoria wartości opartej na koszcie produkcji u Millsa

koszty pieniężne jako odzwierciedlenie kosztów realnych.

Analiza nierównowagi na pojedynczych rynkach przez Millsa

argument przeciwko tezie o nadprodukcji.

Podejście historyczne w ekonomii wg Millsa

znaczenie kontekstu historycznego dla analizy ekonomicznej.

Marginaliści a Mills i Ricardo

krytyka oparcia wnioskowania na pracy i koszcie całkowitym.

Teoria kapitału Turgota

inwestycje kapitału w pięciu głównych sposobach.

Stopa procentowa jako miernik obfitości kapitału Turgota

interpretacja dostępności kapitału.

Marksowska teoria wartości

praca jako jedyny źródło wartości dodatkowej.

Marksowska teoria wartości dodatkowej i wyzysku

analiza procesu produkcji wartości.

Organiczny skład kapitału u Marksa

wpływ na stopę zysku i proces akumulacji kapitału.

Rezerwowa armia pracy w teorii Marksa

funkcjonowanie jako mechanizm zahamowania wzrostu płac.

Spadek stopy zysku według Marksa

konsekwencje wzrostu składu organicznego kapitału.

Rola konkurencji na rynku pracy w teorii Marksa

wpływ na akumulację kapitału.

Teoria nadprodukcji Marksa

analiza dysproporcji między wartością użytkową a wymienną.

Marksowska krytyka prawa rynków Saya

problem nierównowagi makroekonomicznej.

Feudalizm, kapitalizm, socjalizm, komunizm w wizji Marksa

dialektyczny rozwój społeczno-ekonomiczny.

Kapitalista i wyzysk pracy według Marksa

płaca za krótszy czas pracy niż faktycznie wykonywany.

Marksowska dialektyka materialistyczna

rola sprzeczności w rozwoju społecznym i ekonomicznym.

Podział na prawa produkcji i prawa podziału u Millsa

niezmienne prawa natury vs. zmienne układy społeczne.

Rola interwencji państwowej w teorii Millsa

korygowanie niedoskonałości rynku w edukacji i dystrybucji dochodu.

Marksowska teoria wartości dodatkowej

różnica między wartością pracy a wynagrodzeniem.

Marksowska teoria akumulacji kapitału

wzrost kapitału zmiennego i stałego.

Wpływ akumulacji kapitału na rezerwową armię pracy

dynamika popytu na pracę i poziomu płac.

Marksowska analiza bezrobocia technologicznego

skutki zastępowania siły roboczej maszynami.

Prawo Turgota dla rynku kapitału

wpływ na kryzysy ekonomiczne.

Przyczyny spadku stopy zysku w teorii Marksa

wzrost składu organicznego kapitału.

Znaczenie elastyczności popytu w teorii Millsa

wpływ na ceny wymiany handlowej.

Ekonomia jako nauka abstrakcyjna według Millsa

oparcie na hipotetycznych założeniach.

Krytyka merkantylizmu przez Turgota

argumentacja za wolnym rynkiem.

Stopa procentowa jako miernik obfitości kapitału według Turgota

wpływ na gospodarkę.

Marksowska teoria nadwyżki wartości

mechanizm wyzysku siły roboczej.

Wpływ konkurencji na rynku pracy na akumulację kapitału według Marksa

skutki dla stopy zysku.

Teoria kapitału Turgota

proces tworzenia kapitału poprzez oszczędzanie i inwestowanie.

Podział społeczeństwa na klasy według Turgota

rolnicy, rzemieślnicy, właściciele.

Marksowska analiza stosunków własności

wpływ na stosunki społeczne i produkcję.

Marksowska teoria rozwoju społecznego

od kapitalizmu do socjalizmu i komunizmu.

Rola oszczędności w teorii kapitału Turgota

fundament akumulacji kapitału.

Publiczne bezpłatne wychowanie

element marksistowskiego programu edukacyjnego.

Teoria wartości użytkowej i wymiennej Marksa

różnice i znaczenie dla ekonomii.

Marksowska analiza kapitału stałego i zmiennego

wpływ na proces produkcji wartości.

Stopa wartości dodatkowej (wyzysku)

miernik eksploatacji pracy przez kapitał.

Stopa zysku w teorii Marksa

determinanty i dynamika zysków w systemie kapitalistycznym.

Konkurencja na rynku pracy

wpływ na akumulację kapitału i skład organiczny.

Konkurencja na rynkach produktu

mechanizm obniżania kosztów produkcji.

Spadek stopy zysku według Marksa

przyczyny i konsekwencje dla gospodarki kapitalistycznej.

Rozwiązania marksistowskie dla problemów kapitalizmu

rewolucja i przejście do socjalizmu.

Zespolenie rolnictwa z przemysłem

strategia zmniejszenia różnic między miastem a wsią.

Towar-pieniądz-towar vs. pieniądz-towar-pieniądz

marksowska krytyka cyklu kapitalistycznego.

Gospodarka barterowa a gospodarka kapitalistyczna

ewolucja systemów ekonomicznych.

John Stuart Mill o stanie zastoju

refleksja nad wzrostem produkcji a dobrobytem.

Podejście Millsa do teorii wartości

koszty produkcji a przykrość pracy.

Mill o nierównowadze na pojedynczych rynkach

analiza nadprodukcji.

Podział pracy i podziału według Millsa

możliwości modyfikacji społecznych i ekonomicznych.

Reforma podatkowa Turgota

dążenie do sprawiedliwej dystrybucji obciążeń.

Rola kapitału w teorii Turgota

znaczenie oszczędności i inwestycji.

Liberalizm gospodarczy Turgota

wpływ na rozwój ekonomii.

Teoria klas społecznych Turgota

podział społeczeństwa i jego wpływ na ekonomię.

Metody oszczędzania i inwestowania kapitału według Turgota

strategie akumulacji.

Rola edukacji w reformach Turgota

znaczenie wzmocnienia kapitału ludzkiego.

Marksowska teoria stosunków produkcji

dynamika społeczna i ekonomiczna.

Siły wytwórcze i nadbudowa społeczna

marksowska interpretacja zmian społecznych.

Rewolucja socjalna i zmiana stosunków produkcji

marksowska wizja transformacji społecznej.

Marksizm a krytyka ekonomii politycznej

nowe podejście do analizy ekonomicznej.

John Stuart Mill - wprowadzenie

angielski filozof, ekonomista i urzędnik państwowy, kluczowa postać w rozwoju liberalizmu.

Wolność jednostki według Millsa

podstawowy element sprawiedliwego społeczeństwa i gospodarki.

Utilitaryzm Millsa

działania oceniane na podstawie ich wpływu na ogólne szczęście.

Równość płci u Millsa

wsparcie dla równouprawnienia kobiet w edukacji i życiu politycznym.

Interwencjonizm państwowy Millsa

rola państwa w korygowaniu niedoskonałości rynku.

Podejście Millsa do ekonomii

ekonomia jako nauka hipotetyczna, opierająca się na dedukcji.

Zasady ekonomii politycznej Millsa

różnica między prawami produkcji (niezmienne) a podziału (zmienne).

Szkice o ekonomii politycznej (1844)

rozwinięcie teorii kosztów komparatywnych i koncepcji popytu.

Principles of Political Economy (1848)

wprowadzenie pojęć statyki i dynamiki w ekonomii.

Teoria wartości Millsa

wartość oparta na koszcie produkcji, koszty realne.

Gospodarka naturalna vs. gospodarka z pieniądzem

Millsa analiza nierównowagi i nadprodukcji.

Podejście historyczne w ekonomii

znaczenie kontekstu historycznego dla zjawisk gospodarczych.

Krytyka marginalistów

zastrzeżenia do wnioskowania opartego na pracy i koszcie całkowitym.

Anne Robert Jacques Turgot - wprowadzenie

reformator podatkowy i zwolennik wolnego rynku.

Teoria kapitału Turgota

znaczenie oszczędzania i inwestowania dla wzrostu gospodarczego.

Refleksje o formowaniu i dystrybucji bogactw (1766)

główne dzieło Turgota.

Krytyka merkantylizmu przez Turgota

argumenty za mniejszą ingerencją państwa w gospodarkę.

Oszczędności i inwestycje kapitału według Turgota

metody pomnażania kapitału.

Stopa procentowa jako miernik obfitości kapitału

Turgotowska analiza rynku kapitału.

Karl Marx - wprowadzenie

materializm dialektyczny i krytyka kapitalizmu.

Teoria wartości według Marksa

towar jako produkt pracy i jego dwoista natura.

Wyzysk i wartość dodatkowa

źródło zysków kapitalistów.

Teoria wartości dodatkowej

sposób jej tworzenia i dystrybucji.

Skład organiczny kapitału

wpływ na stopę zysku i akumulację kapitału.

Rezerwowa armia pracy

mechanizm zahamowania wzrostu płac.

Teoria spadku stopy zysku

przyczyny i skutki dla kapitalizmu.

Kryzys nadprodukcji

różnica między wartością użytkową a wymienną.

Różnice między Sayem, Ricardo, Malthusem a Marksem

kwestie równowagi, stagnacji i płac.

Komunizm według Manifestu komunistycznego

wywłaszczenie i centralizacja władzy ekonomicznej.

Praca i kapitał w ujęciu Marksa

nieopłacona praca jako źródło wartości dodatkowej.

Zniesienie pracy dzieci i przymus pracy dla wszystkich

elementy marksistowskiej wizji społeczeństwa.

Gospodarka barterowa, pieniężna i kapitalistyczna

ewolucja form wymiany według Marksa.

Marksistowska teoria wartości

praca jako jedyny źródło wartości.

Zysk, wyzysk i skład organiczny kapitału

mechanizmy ekonomiczne w kapitalizmie.

Teoria Malthusa vs. Marks

teoria ludnościowa a rezerwowa armia pracy.

Feudalizm, kapitalizm, socjalizm, komunizm

marksowska wizja historii społecznej.

Wartość użytkowa vs. wartość wymienna

kluczowe pojęcia w teorii wartości Marksa.

Prawo Turgota i prawo rynków Saya

analiza mechanizmów rynkowych.

Krytyka ekonomii neoklasycznej

przegląd krytyczny i rozwój nowych teorii w latach 30.

Stosunki produkcji i siły wytwórcze

marksowska analiza struktury społecznej i ekonomicznej.

Teoria wartości Marxa

Praca ludzka jako źródło wartości towaru.

Ilość społecznie niezbędnej pracy

Różna dla różnych towarów, determinuje wartość wymienną.

Więcejwartość

Nadwyżka wartości jako forma eksploatacji klasy pracującej przez kapitalistów.

Akumulacja kapitału

Reinwestycja więcejwartości prowadząca do centralizacji kapitału i nierówności społecznych.

Prawo Saya

Podaż tworzy własny popyt, eliminując możliwość ogólnej nadprodukcji.

Jean

Baptiste Say "Traktat o ekonomii politycznej", podstawy liberalizmu ekonomicznego.

Teoria Renty Gruntowej Ricardo

Cena produktów rolnych determinowana przez koszty produkcji na najmniej żyznych gruntach.

Marginalizm

Jevons, Walras, Menger, teoria użyteczności krańcowej.

Model Równowagi Ogólnej

Decyzje podmiotów o produkcji i konsumpcji prowadzą do równowagi na wszystkich rynkach.

Klasyczna teoria wartości

Wartość dobra określona przez ilość pracy (Smith, Ricardo, Marx).

Neoklasycy

Podkreślenie subiektywnej użyteczności i marginalizmu w ocenie wartości.

Racjonalność w ekonomii

Maksymalizacja użyteczności według Jevonsa, Mengera, Walrasa.

Instytucjonalizm Veblena

Kulturowe i instytucjonalne determinanty zachowań ekonomicznych.

Kontekstowość w ekonomii

Różnice w podejściach do roli kontekstu społeczno historycznego.

Stagnacja Sekularna Kondratiewa

Teoria Długich Cykli Gospodarczych i ich wpływ na gospodarkę.

Rewolucja Marginalistyczna

Przesunięcie analizy ekonomicznej od produkcji do konsumpcji.

I Prawo Gossena

Prawo malejącej użyteczności krańcowej.

Stan Stacjonarny Ricardo

Sytuacja gospodarcza, w której dalszy wzrost jest niemożliwy z powodu ograniczeń zasobów.

Teoria Użyteczności Jevonsa

Analiza wyborów konsumentów i znaczenie użyteczności krańcowej.

Teoria Veblena

Konflikty między instytucjami technologicznymi a ceremonialnymi jako motor zmian społeczno gospodarczych.

Niemiecka Szkoła Historyczna

Nacisk na znaczenie historii i kontekstu społecznego w analizie ekonomicznej.

Teoria Ceny Sprawiedliwej

Cena równa wartości towaru, determinowana przez sumę nakładów pracy, materiałów i usług.

Richard Cantillon

Zintegrowana struktura gospodarki i rola natury jako źródła dochodu.

II Prawo Gossena

Prawo wyrównywania użyteczności krańcowych przez konsumenta.

Jean Charles de Sismondi

Krytyka prawa Saya i podkreślenie roli cykli koniunkturalnych.

Marx o wartości wymiennej

Wartość wymienna jako wyraz społecznie niezbędnej pracy.

Równowaga ogólna Walrasa

Decyzje o produkcji i konsumpcji prowadzą do równowagi na wszystkich rynkach.

Adam Smith o pracy

Praca jako prawdziwy miernik wartości handlowej dóbr.

David Ricardo o rzadkości i popycie

Znaczenie rzadkości i popytu w determinowaniu wartości.

Marksizm

Wartość wynika z ilości pracy; krytyka eksploatacji i akumulacji kapitału.

Neoklasycy o subiektywnej użyteczności

Krytyka teorii wartości opartej na pracy; nacisk na użyteczność krańcową.

Model IS

LM Keynesa Zależność między rynkiem towarów a pieniężnym; podstawy makroekonomii.

Thorstein Veblen o instytucjonalizmie

Rola instytucji w kształtowaniu zachowań ekonomicznych.

Krytyka modeli neoklasycznych

Brak uwzględnienia zmian technologicznych, nierówności i rozwoju instytucjonalnego.

Synteza neoklasyczna Walrasa

Połączenie analizy mikro i makroekonomicznej; równowaga cen i użyteczności.

Pierwsze prawo Gossena

Malejąca użyteczność krańcowa aż do osiągnięcia stanu nasycenia.

Stan stacjonarny Davida Ricardo

Wizja gospodarki, w której dalszy wzrost jest niemożliwy.

Użyteczność kardynalna i ordynalna

Różnice w sposobie określania użyteczności według Mengera (kardynalna) i Jevonsa/Walrasa (ordynalna).

Teoria klasy próżniaczej Veblena

Społeczne i ekonomiczne skutki demonstracyjnego konsumu.

Rola instytucji według Veblena

Konflikt między instytucjami technologicznymi a ceremonialnymi.

Niemiecka szkoła historyczna

Znaczenie kontekstu historycznego i społecznego w ekonomii.

Cena sprawiedliwa w myśli średniowiecznej

Cena odpowiadająca kosztom pracy, materiałów i usług.

Ricardiańsko

marksowska teoria wartości Cena jako równowartość kosztu pracy.

Marginaliści o cenie

Cena równa użyteczności krańcowej; subiektywne wartościowanie.

Klasyczno

neoklasyczna cena równowagi rynkowej Cena jako równowartość całkowitego kosztu produkcji.

Wpływ Cantillona na Austriacką Szkołę Ekonomii

Efekt Cantillona i wpływ polityki monetarnej na gospodarkę.

Efekt Cantillona

Zmiany w poziomie i strukturze cen wynikające z wprowadzenia nowego pieniądza do gospodarki.

II prawo Gossena

Wyrównywanie użyteczności krańcowych dla maksymalizacji satysfakcji.

Sismondi o kryzysach nadprodukcji

Możliwość kryzysów nadprodukcji i rola rządu w ich zapobieganiu.

Veblen o instynktach

Instynkty przetrwania, pracy, rywalizacji i ich wpływ na zachowania ekonomiczne.

Renta gruntowa według Ricardo

Nadwyżka produkcji na bardziej produktywnych gruntach tworzy rentę.

Marx o akumulacji kapitału

Proces reinwestycji więcejwartości, prowadzący do nierówności społecznych i eksploatacji.

Prawo Saya o popycie

Każda wyprodukowana jednostka wartości znajdzie nabywcę, eliminując możliwość ogólnej nadprodukcji.

Ricardo o rentach gruntowych

Renty jako wynik różnic w produktywności ziemi, a nie przyczyna wysokich cen produktów rolnych.

Marginalizm i użyteczność krańcowa

Podstawy teorii Jevonsa, Walrasa, Mengera o decyzjach konsumenckich i produkcji.

Walras o równowadze ogólnej

Rynkowe decyzje o produkcji i konsumpcji prowadzą do równowagi na wszystkich rynkach.

Adam Smith o wartości pracy

Praca jako miernik wartości handlowej, a jej ilość determinuje wartość dobra.

Krytyka neoklasyczna tradycyjnych teorii wartości

Nacisk na użyteczność i preferencje konsumentów zamiast kosztów produkcji.

Keynes i model IS

LM Analiza zależności między rynkiem towarowym a pieniężnym, wprowadzenie makroekonomicznych narzędzi analizy.

Veblen i instytucjonalizm

Wpływ instytucji na zachowania ekonomiczne i krytyka abstrakcyjnych modeli neoklasycznych.

Gossen i prawa użyteczności krańcowej

Prawo malejącej użyteczności krańcowej i wyrównywania użyteczności krańcowych.

Stan stacjonarny u Ricarda

Ograniczenia wzrostu gospodarczego z powodu malejących przychodów z rolnictwa.

Różnice w użyteczności: kardynalna vs ordynalna

Metody określania użyteczności przez Mengera (kardynalna) i Jevonsa/Walrasa (ordynalna).

Teoria klasy próżniaczej Veblena

Społeczne konsekwencje demonstracyjnego konsumu i dążenia do statusu.

Efekt Cantillona

Wpływ emisji pieniądza na rozkład dochodów i strukturę cen w gospodarce.

Niemiecka szkoła historyczna i kontekstowość

Znaczenie kontekstu historycznego i społecznego dla zjawisk gospodarczych.

Cena sprawiedliwa i teoria wartości

Rozważania średniowieczne o cenie jako odzwierciedleniu kosztów pracy i materiałów.

Ricardiańska teoria wartości opartej na pracy

Wpływ pracy na wartość towaru i jego cenę rynkową.

Marginaliści o cenie i użyteczności krańcowej

Cena jako odzwierciedlenie subiektywnej wartości i użyteczności krańcowej dobra.

Klasyczna i neoklasyczna teoria ceny równowagi

Cena jako wynik równowagi między całkowitym kosztem produkcji a popytem.

Wpływ Cantillona na ekonomię

Prekursor ekonomii klasycznej, wpływ na teorię Austriackiej Szkoły Ekonomii.

Krytyka abstrakcyjnych modeli przez Veblena

Podkreślenie znaczenia kontekstu instytucjonalnego w zachowaniach ekonomicznych.

Różnice w produktywności ziemi według Ricardo

Determinacja renty gruntowej przez koszty produkcji na najmniej żyznych gruntach.

Teoria Długich Cykli Kondratiewa

Wpływ innowacji epokowych na cykle wzrostu i stagnacji gospodarczych.

Rewolucja Marginalistyczna

Zmiana paradygmatu z produkcji na konsumpcję w analizie ekonomicznej.

Prawo malejącej użyteczności krańcowej

Zasada, że każda dodatkowa jednostka dobra przynosi coraz mniejszą użyteczność.

Ricardo o stanach stacjonarnych

Wizja gospodarki, gdzie wzrost jest ograniczony przez malejące przychody z rolnictwa.

Użyteczność kardynalna vs ordynalna

Kontrast między metodami oceny użyteczności w teorii ekonomicznej.

Demonstracyjny konsum według Veblena

Społeczne i ekonomiczne konsekwencje konsumpcji dla statusu.

Efekt Cantillona na strukturę cen

Jak nowy pieniądz wpływa na różnice w poziomie cen w gospodarce.

Historia i kontekst w Niemieckiej szkole historycznej

Znaczenie badań historycznych i kontekstu społecznego dla ekonomii.

Teoria wartości oparta na pracy vs użyteczności

Porównanie podejść w ocenie źródła wartości towarów.

Wpływ Cantillona na Austriacką Szkołę Ekonomii

Idee Cantillona o pieniądzu i strukturze produkcji jako fundament dla Austriackiej Szkoły.

Wyrównywanie użyteczności krańcowych według II prawa Gossena

Strategia maksymalizacji ogólnej satysfakcji przez konsumentów.

Sismondi o kryzysach nadprodukcji

Teza o możliwości nadprodukcji i jej wpływie na gospodarkę.

Renta gruntowa i jej wpływ na ceny

Analiza Ricarda pokazująca, że renta jest skutkiem, a nie przyczyną wysokich cen.

Teoria klasy próżniaczej i społeczne aspiracje

Veblen o wpływie dążenia do statusu na gospodarkę.

Rola natury w teorii Cantillona

Ziemia jako źródło wszystkich dóbr i początek procesu ekonomicznego.

Marginalizm i decyzje gospodarcze

Jak marginaliści postrzegają wpływ ostatniej jednostki dobra na wybory konsumentów.

Kontekstowość w ekonomii

Różnice w podejściu do roli kontekstu między różnymi szkołami myśli ekonomicznej.

Neoklasycy o mechanizmie rynkowym

Wierzą w efektywność alokacji zasobów przez mechanizm rynkowy.

Rola pieniądza według Saya

Funkcjonowanie pieniądza wyłącznie jako pośrednika, nie wpływającego bezpośrednio na proces tworzenia wartości.

Teoria cykli Kondratiewa

Analiza wpływu innowacji epokowych na długoterminowe cykle wzrostu i stagnacji gospodarczych.

Ujęcie pracy w teorii Marxa

Praca jako esencja wartości towaru, a jej społecznie niezbędna ilość jako determinant wartości wymiennej.

Neoklasyczne podejście do użyteczności

Przesunięcie analizy ekonomicznej od pracy i kosztów produkcji do subiektywnej użyteczności i preferencji konsumentów.

Teoria IS

LM Keynesa i Pigou Model pokazujący zależności między rynkiem towarów a pieniężnym oraz ich wpływ na ogólną równowagę gospodarczą.

Ricardo o produkcji na gruntach

Mechanizm determinujący rentę gruntową na podstawie kosztów produkcji na gruntach o różnej żyzności.

Równowaga ogólna Walrasa

Koncept, według którego decyzje gospodarcze prowadzą do równowagi na wszystkich rynkach równocześnie.

Marginalizm jako podstawa neoklasycznego podejścia

Podkreślenie roli użyteczności krańcowej w decyzjach gospodarczych, wprowadzone przez Jevonsa, Walrasa i Mengera.

Eksploatacja i akumulacja kapitału w teorii Marxa

Mechanizm, przez który kapitaliści reinwestują więcejwartość, prowadząc do koncentracji kapitału i nierówności społecznych.

Podstawy liberalizmu ekonomicznego Say'a

Wpływ produkcji i ograniczonej roli rządu na rozwój gospodarczy.

Veblen o dualności człowieka jako producenta i konsumenta

Analiza, w której człowiek osiąga równowagę między użytecznością krańcową pracy a płacy.

Niemiecka szkoła historyczna o znaczeniu kontekstu

Podkreślenie roli historii, kultury i instytucji w kształtowaniu procesów gospodarczych.

Cantillon o zintegrowanej strukturze gospodarki

Opis gospodarki jako systemu wzajemnie powiązanych sektorów z naturą jako źródłem wszelkich dóbr.

II Prawo Gossena o wyrównywaniu użyteczności krańcowych

Strategia alokacji środków w celu maksymalizacji ogólnej użyteczności.

Sismondi o potrzebie interwencji państwowej

Podkreślenie roli rządu w zapobieganiu kryzysom gospodarczym i zarządzaniu cyklami koniunkturalnymi.

Teoria cen sprawiedliwych i jej alternatywne wyjaśnienia

Różne podejścia do określania sprawiedliwej wartości towarów, od kosztów pracy do użyteczności krańcowej.

Wpływ Cantillona na Austriacką Szkołę Ekonomii

Znaczenie jego teorii o wpływie polityki monetarnej na strukturę gospodarczą.

Efekt Cantillona

Zmiany w poziomie cen i dystrybucji dochodów spowodowane wprowadzeniem nowego pieniądza do gospodarki.

Galileusz i Kopernik

Użycie matematyki jako narzędzia w naukach, co wpłynęło na rozwój metod badawczych w ekonomii.

Metoda indukcyjna

Proces wnioskowania od faktów do ogólnych wniosków, kluczowy dla rozwoju nauk empirycznych, w tym ekonomii.

Metoda dedukcyjna

Wnioskowanie na podstawie założeń, fundamentalne dla teorii ekonomicznych opartych na modelach abstrakcyjnych.

Byty idealne, abstrakcyjne

Podstawa metody dedukcyjnej, umożliwiająca modelowanie zjawisk ekonomicznych.

Wnioskowanie indukcyjne

Nie gwarantuje niepodważalnych wniosków, co wprowadza niepewność do badań ekonomicznych.

Paradygmat

Określa dominujące teorie i metody w danym okresie historycznym ekonomii.

Ortodoksja ekonomiczna

Tradycyjne podejścia w ekonomii, kształtujące główne kierunki badań i teorii.

Heterodoksja ekonomiczna

Alternatywne teorie ekonomiczne, często krytykujące dominujące paradygmaty.

Paradygmat określoności

Zakłada możliwość przewidywania zjawisk ekonomicznych na podstawie praw przyrody.

Nieokreśloność i teoria ewolucyjna

Podkreśla zmienność i nieprzewidywalność w ekonomii, inspirowaną teoriami biologicznymi.

Natura ludzka w ekonomii

Analiza motywów działania ludzi stanowi fundament budowania teorii ekonomicznych.

Heraklit z Efezu

Wizja samoregulującego się rynku, odzwierciedlająca płynność i zmienność rzeczywistości ekonomicznej.

Demokryt

Uznawanie subiektywizmu wartości jako podstawy do zrozumienia mechanizmów rynkowych.

Prywatne prawo własności

Uznane za kluczowy element organizacji społeczno-gospodarczej i rozwoju rynków.

Platon

Jego krytyka bogacenia się wpłynęła na rozwój etycznych wymiarów ekonomii.

Ksenofont

Wczesne ujęcie znaczenia podziału pracy dla efektywności gospodarowania.

Arystoteles

Jego teorie na temat polityki, ekonomii i etyki wpływają na rozumienie ekonomii jako nauki społecznej.

Rzym

Katon jako przykład starożytnej myśli ekonomicznej skoncentrowanej na rolnictwie.

Patrystyka

Chrześcijański wkład w rozwój myśli ekonomicznej, podkreślający moralne aspekty bogactwa.

Instytucje społeczne

Rola cech i gildii w historycznym kształtowaniu się struktur gospodarczych.

Paciolo

Wprowadzenie podwójnego zapisu księgowego, co zrewolucjonizowało rachunkowość.

Scholastyka

Wkład w rozwój myśli ekonomicznej poprzez połączenie filozofii z analizą gospodarczą.

Cena sprawiedliwa wg św. Tomasza

Koncepcja ekwiwalentności wymiany, mająca wpływ na rozwój teorii wartości.

Sobór laterański II

Zakaz pożyczek na procent jako przykład wpływu moralności na ekonomię.

Nominalizm vs metalizm

Debaty na temat natury wartości pieniądza, wpływające na rozwój teorii pieniądza.

Buridan

Podejście do wartości oparte na potrzebach społecznych, a nie wartościach przyrodzonych.

Oresmiusz

Krytyka psucia monety jako wczesna analiza polityki pieniężnej.

Merkantylizm

Koncepcja, że produkcja i eksport są kluczowe dla bogactwa narodowego.

Locke

Jego myśli liberalne wpłynęły na kształtowanie się ekonomii klasycznej.

Newton i Bacon

Ich metody badawcze zainspirowały ekonomistów do stosowania empiryzmu.

Kartezjusz

Jego metoda dedukcyjna miała wpływ na sposób formułowania teorii ekonomicznych.

Lamarck i Darwin

Inspiracja dla ekonomii ewolucyjnej, podkreślająca rolę zmian i adaptacji.

Schumpeter

Teoria innowacji i przedsiębiorczości jako motorów rozwoju gospodarczego.

Motywy ludzkie

Badanie motywacji ludzkich jako klucz do zrozumienia zachowań ekonomicznych.

Racjonalność

Rozważania na temat racjonalności w decyzjach ekonomicznych.

Zakres analizy ekonomicznej

Definiowanie granic i metodologii badań ekonomicznych.

Subiektywność wartości

Rozpoznanie, że wartość jest zależna od osobistych ocen i potrzeb.

Etyka Arystotelesa

Podział na ekonomikę i chremastykę w kontekście dążenia do dobra.

Patrystyka i ekonomia

Znaczenie wartości moralnych i etycznych w gospodarowaniu.

Rola państwa wg Buridana

Bicie monety i polityka pieniężna.

sw. Bernardyn ze Sieny

Wartość naturalna vs wartość oparta na użyciu.

Paradoks wartości

Przykład wody i złota.

Merkantylizm i produkcja

Podkreślenie roli produkcji nad konsumpcją.

Niskie płace w merkantylizmie

Dążenie do ubóstwa ludności.

Cła w merkantylizmie

Protekcjonizm i rola taryf celnych.

Złoto w merkantylizmie

Akumulacja poprzez handel.

Rola pieniądza w merkantylizmie

Pieniądz jako generator wzrostu gospodarczego.

Analiza przyczynowo-skutkowa w merkantylizmie

Mechaniczna przyczynowość zastępująca analizę moralną.

sw. Tomasz i dobra konsumpcyjne

Dzierżawa i oczekiwany zwrot z nadwyżką.

Nominalizm vs metalizm

Spór o podstawę wartości pieniądza.

Oresmiusz i funkcja pieniądza

Środek wymiany a gromadzenie bogactwa.

Psucie monety

Krytyka Oresmiusza dotycząca degradacji wartości pieniądza.

Wartość rzeczy wg Buridana

Określana przez skale własnych potrzeb.

Kryterium korzyści społecznej

U Buridana jako podstawa polityki pieniężnej.

Etyka pożyczek

Zabronienie pożyczek na procent przez Sobór laterański II.

Cena sprawiedliwa wg św. Tomasza

Zasady ekwiwalentności wymiany i integralności pracy.

Podwójny zapis księgowy

Innowacja Paciola w księgowości.

Instytucje społeczne w średniowieczu

Rola cechów i gildii.

Prawo bicia monety

Walka o monopol na emisję pieniądza.

Heraklit z Efezu i rynek

Koncepcja samoregulacji rynku.

Subiektywność wartości wg Demokryta

Wpływ percepcji indywidualnej na wartość.

Prywatne prawo własności

Fundament organizacji społecznej i ekonomicznej.

Platon i społeczny podział pracy

Determinizm naturalny w podziale pracy.

Ksenofont i efektywność podziału pracy

Porównanie do teorii Adama Smitha.

Arystoteles i potępienie pogoń za zyskiem

Etyka w ekonomii.

Arystoteles i potrzeby vs pragnienia

Produkcja dóbr służących zaspokajaniu potrzeb.

Etyka i ekonomika w myśli Arystotelesa

Rozróżnienie między ekonomiką a chremastyką.

Patrystyka i równość

Wizja społeczeństwa opartego na równości i moralności.

Rola jałmużny w myśli Ambrosiusa Aurelianus

Moralny obowiązek dzielenia się nadwyżkami

Wartość a potrzeby wg Buridana

Znaczenie subiektywnych potrzeb w ocenie wartości.

Krytyka psucia monety przez Oresmiusza

Psucie monety jako narzędzie fiskalne i jego negatywne skutki.

Cena sprawiedliwa i etyka gospodarcza w scholastyce

Znaczenie sprawiedliwości w wymianie handlowej.

Podwójny zapis księgowy Paciola

Rewolucja w zarządzaniu finansami i księgowości.

Rola cechów i gildii w średniowieczu

Wpływ na rozwój praktyk handlowych i ekonomicznych.

Mechaniczna przyczynowość w merkantylizmie

Zmiana sposobu myślenia o związkach przyczynowo-skutkowych w ekonomii.

Wartość naturalna i oparta na użyciu wg św. Bernardyna ze Sieny

Rozróżnienie między wartością wynikającą z naturalnych właściwości a wartością wynikającą z zastosowania.

Prawo Greshama

Kopernika Zasada mówiąca, że "zły pieniądz wypiera dobry z obiegu".

Kolbertyzm

Koncepcja ekonomiczna Colberta oparta na protekcjonizmie wychowawczym, mająca na celu ochronę i rozwój krajowej produkcji.

Kameralistyka

Becher i inni; nauka o zarządzaniu dobrami państwa, postulująca pełne zatrudnienie i regulacje gospodarcze przez kolegia handlowe i urzędy podatkowe.

Fizjokratyzm

Quesnay; teoria ekonomiczna uznająca, że prawdziwe bogactwo narodu pochodzi z ziemi, a porządek naturalny powinien dominować nad ekonomią.

Teoria produkcji fizjokratów

Podział na nakłady pierwotne i wtórne, z ziemią jako źródłem produktu czystego.

AnneRobertJacques Turgot

Zwolennik wolnego handlu i leseferyzmu, formułujący teorię kapitału, gdzie oszczędności tworzą kapitał możliwy do inwestycji na różne sposoby.

Petty

Twórca teorii bogactwa narodowego, uznający pracę i ziemię za czynniki decydujące o bogactwie narodu; prekursor rachunku narodowego.

Cantillon

Rozróżnienie gospodarki na sektory, z ziemią generującą rentę i efektem Cantillona, czyli zmianą cen i struktury gospodarki w wyniku zmian w podaży pieniądza.

Hume

Teoria, że dodatni bilans handlowy zwiększa ilość pieniądza w obiegu, prowadząc do wzrostu cen i samoczynnej korekty bilansów handlowych.

Ekonomia klasyczna

Adam Smith Koncepcja oparta na dążeniu do ogólnego dobrobytu poprzez roczny strumień dóbr i usług, z naciskiem na naturalną skłonność ludzi do wymiany i egoizmu jako siły napędowej gospodarki.

Trzy czynniki produkcji według Smitha

Ziemia, praca (produkcyjna i nieprodukcyjna) oraz kapitał, z akumulacją kapitału jako kluczem do wzrostu gospodarczego.

Rynki konkurencyjne i ceny według Smitha

Różnica między cenami rynkowymi a naturalnymi, z rynkami konkurencyjnymi jako mechanizmem obniżającym ceny do poziomu kosztów produkcji.

Funkcje państwa według Smitha

Ograniczone do armii, policji, sądów, ochrony pewnych przemysłów, administracji, oraz budowy dróg i szkół.

Zasady opodatkowania według Smitha

Równomierność, dogodność, pewność, taniość.

Ricardo

Teoria ekonomii oparta na założeniach racjonalności, pełnego zatrudnienia, doktryny funduszu płac, neutralności pieniądza i doskonałej konkurencji.

Renta gruntowa według Ricardo

Dochód z ziemi, który wzrasta wraz z zastosowaniem mniej produktywnych zasobów przyrody, podczas gdy całkowity przychód dzieli się na zyski, renty i nadwyżkę płac.

Stan stacjonarny w teorii Ricardo

Sytuacja, w której zyski i renty równoważą się przy braku postępu technicznego, prowadząc do stałego stanu gospodarki.

Hamulce maltuzjańskie według Malthusa

Mechanizmy regulujące wzrost populacji poprzez hamulce represyjne (np. choroby, wojny) i prewencyjne (np. ograniczenie liczby urodzeń).

Podział produktu w klasycznej ekonomii politycznej

Analiza rozdziału dochodów na renty, zyski i płace w kontekście teorii pracy produkcyjnej i kapitału.

Krytyka fizjokratyzmu i merkantylizmu w ekonomii politycznej

Klasyczna ekonomia polityczna krytykowała wcześniejsze teorie za brak uwagi na realne procesy gospodarcze i niewłaściwe zrozumienie roli pracy i kapitału w tworzeniu wartości.

Zasada porządku naturalnego w fizjokratyzmie

Według Quesnaya, naturalny porządek społeczny i gospodarczy, oparty na wolności osobistej, własności prywatnej i wolności gospodarczej, jest kluczowy dla dobrobytu narodu.

Teoria produkcji fizjokratów i nakłady pierwotne oraz wtórne

Fizjokraci uznawali, że bogactwo narodu pochodzi wyłącznie z produkcji rolniczej, gdzie ziemia jest źródłem produktu czystego, a nakłady pierwotne (praca i ziemia) są fundamentem tej produkcji.

Rola wolnego handlu i leseferystyczne poglądy Turgota

Turgot promował idee wolnego handlu i minimalnej interwencji państwa w gospodarkę, podkreślając znaczenie oszczędności i inwestycji dla tworzenia kapitału.

Petty i fundamenty rachunku narodowego

William Petty jako prekursor rachunku narodowego, analizujący bogactwo narodowe poprzez pryzmat pracy i ziemi, oraz wprowadzenie pojęcia not monetarnych i opodatkowania konsumpcji.

Efekt Cantillona i jego wpływ na gospodarkę

Richard Cantillon zwrócił uwagę na zmiany cen i struktury gospodarczej spowodowane zmianami w podaży pieniądza, opisując to, co dziś nazywamy efektem Cantillona.

Hume i mechanizm cenowy w regulacji przepływu pieniądza kruszcowego

David Hume przedstawił ideę, że dodatni bilans handlowy zwiększa ilość pieniądza w obiegu, co prowadzi do wzrostu cen i samoistnej korekty nierównowag handlowych.

Adam Smith i trzy czynniki produkcji

Ziemia, praca, oraz kapitał jako fundamentalne elementy procesu produkcyjnego według Smitha, z akcentem na akumulację kapitału jako motor wzrostu gospodarczego.

Wartość wymienna i użytkowa według Smitha

Różnica między wartością, jaką dobro ma w wymianie (wartość wymienna), a użytecznością tego dobra (wartość użytkowa), z ceną jako wyrazem wartości wymiennej.

Funkcje państwa według klasycznej teorii ekonomicznej Smitha

Ograniczenie roli państwa do podstawowych funkcji, takich jak obronność, porządek publiczny, ochrona prawa, infrastruktura i edukacja.

Zasady opodatkowania według Smitha

Opis czterech głównych zasad sprawiedliwego systemu podatkowego: równomierności, dogodności, pewności i taniości poboru podatków.

Teoria renty gruntowej Ricardo

Renta jako dochód z ziemi, różniący się w zależności od produktywności działek, z rentą krańcową jako determinantą ceny rynkowej produktów rolnych.

Założenia teorii ekonomicznej Ricardo

W tym pełne zatrudnienie, racjonalność agentów ekonomicznych, oraz neutralność pieniądza w długim okresie.

Doskonała konkurencja według Ricardo

Zakładanie, że w gospodarce panuje doskonała konkurencja, gdzie sprzedawcy są cenobiorcami, co wpływa na efektywność rynku i alokację zasobów.

Stałe współczynniki produkcji w teorii Ricardo

Pogląd, że w danej technologii i dla każdego typu produktu relacja kapitał praca jest stała, co determinuje koszty produkcji i strukturę gospodarczą.

Renta gruntowa i produktywność ziemi

Koncepcja Ricarda, według której renta gruntowa zależy od produktywności kolejnych działek ziemi branych pod uprawę, co prowadzi do różnic w dochodach z tytułu posiadania ziemi.

Cena rynkowa i koszt produkcji na działce krańcowej

W teorii Ricardo cena rynkowa produktów rolnych jest determinowana przez koszt produkcji na najmniej produktywnej, tzw. działce krańcowej.

Neutralność pieniądza w długim okresie

W teorii klasycznej, w tym u Ricardo, zakładano, że pieniądz jest neutralny w długim okresie, co oznacza, że zmiany w ilości pieniądza nie wpływają na realne zmienne gospodarcze.

Doktryna funduszu płac

Koncepcja ekonomiczna, według której całkowita kwota płac, jaką może wypłacić gospodarka, jest ograniczona przez wielkość funduszu płac, zależnego od akumulacji kapitału.

Maltuzjańska teza o ludności

Teoria Thomasa Malthusa, według której populacja ma tendencję do wzrostu szybszego niż środki do życia, co prowadzi do cyklicznych kryzysów demograficzno ekonomicznych.

Racjonalność agentów ekonomicznych

Założenie wspólne dla klasycznych teorii ekonomicznych, że jednostki i przedsiębiorstwa działają racjonalnie, dążąc do maksymalizacji swojego dobrobytu lub zysku.

Pełne zatrudnienie i wykorzystanie zasobów

W klasycznej teorii ekonomii, w tym u Ricardo, zakładano, że gospodarka funkcjonuje w warunkach pełnego zatrudnienia i wykorzystania dostępnych zasobów.

Malejąca produktywność ziemi i renty gruntowe

Analiza Ricarda dotycząca malejącej produktywności kolejno uprawianych działek ziemi, co prowadzi do wzrostu rent gruntowych dla bardziej produktywnych działek.

Podział społeczny według Ricardo

Kapitaliści jako twórcy wzrostu, robotnicy konsumujący realne płace, i właściciele ziemscy odbierani jako pasożyty ekonomiczne.

Łączny i czysty przychód w ekonomii Ricardo

Rozróżnienie między łącznym przychodem a czystym przychodem, składającym się z zysków, rent i części płac ponad minimum egzystencji.

Teoria stanu stacjonarnego Ricardo

Wizja gospodarki, w której postęp technologiczny jest nieobecny, a zasoby naturalne stają się coraz mniej produktywne, prowadząc do stałego stanu ekonomicznego.

Hamulce maltuzjańskie

Koncept Thomasa Malthusa o ograniczeniach wzrostu populacji przez czynniki represyjne (śmierć) i prewencyjne (ograniczenie urodzeń).

Krytyka efektywnego popytu przez Malthusa

Malthus krytykował Ricardo za ignorowanie roli efektywnego popytu w ekonomii, co później wpłynęło na rozwój teorii ekonomicznych.

Teoria tworzenia i podziału produktu w klasycznej ekonomii

Analiza, jak produktywność i dostępne zasoby (w tym ziemia) wpływają na podział dochodów między różne klasy społeczne.

Rola instytucji i akumulacji kapitału według Smitha

Znaczenie instytucji społecznych i gospodarczych dla wzrostu gospodarczego oraz rola akumulacji kapitału jako kluczowego czynnika tego wzrostu.

Neutralność pieniądza i doktryna funduszu płac w teorii Ricardo

Pogląd na pieniądz jako neutralny w długim okresie i wpływ funduszu płac na zatrudnienie oraz dystrybucję dochodów.

Teoria podziału dochodu według Ricardo

Podział całkowitego dochodu gospodarczego na renty, zyski i płace, zależny od relacji między kapitałem a pracą oraz produktywności ziemi.

Stałe współczynniki produkcji i ich wpływ na alokację zasobów

W teorii Ricardo, założenie stałych współczynniki produkcji wskazuje na to, że każdy rodzaj produkcji charakteryzuje się niezmienną proporcją nakładu pracy do kapitału, co determinuje efektywność alokacji zasobów.

Mechanizm samoregulacji rynku według klasycznych ekonomistów

Wiara w to, że rynek jest w stanie samoregulować się poprzez mechanizmy cenowe, które doprowadzają do równowagi między podażą a popytem.

Znaczenie renty gruntowej dla teorii wartości

U Ricardo, renta gruntowa jest kluczowym elementem teorii wartości, ponieważ wpływa na koszty produkcji i ceny rynkowe, szczególnie w rolnictwie.

Rola technologii w teorii Ricarda

Chociaż Ricardo skupiał się na statycznej analizie ekonomii, rozumiał znaczenie postępu technologicznego dla wzrostu produktywności i potencjalnego przeciwdziałania tendencjom do stanu stacjonarnego.

Minimalna stawka płacy a fundusz płac

W teorii klasycznej, minimalna stawka płacy jest postrzegana jako ograniczenie, poniżej którego płace nie mogą spaść, ze względu na konieczność zapewnienia subsystencji robotnikom, co wpływa na wielkość funduszu płac.

Różnice w produktywności a renty gruntowe

Analiza różnic w produktywności poszczególnych działek ziemi, która prowadzi do powstania rent gruntowych jako premii za wykorzystywanie bardziej produktywnych gruntów.

Dynamika zysków i rent w gospodarce stacjonarnej

W teorii Ricardo, w stanie stacjonarnym zyski kapitalistów mogą być wypierane przez rosnące renty gruntowe, co ogranicza akumulację kapitału i wzrost gospodarczy.

Neutralność pieniądza a polityka monetarna

W klasycznej ekonomii, w tym u Ricardo, neutralność pieniądza oznacza, że zmiany w ilości pieniądza mają wpływ jedynie na poziom cen, a nie na realne zmienne ekonomiczne, co ma istotne implikacje dla polityki monetarnej.

Doskonała konkurencja jako warunek efektywności rynkowej

Zakładanie doskonałej konkurencji w teorii klasycznej, w tym u Ricardo, podkreśla znaczenie wolnej konkurencji dla efektywności alokacji zasobów i ustalania cen.