otázka  |
odpověď |
Przybliż biografię Kanta. začněte se učit
|
 |
Immanuel Kant urodził się w 1724 r. w Królewcu i tam tez zmarł. Całe jego życie było związane z tym miastem. Znany był z dyscypliny, systematyczności i zdolności do wyrzeczeń. Był filozofem i nauczycielem akademickim. Biografia Kanta dzieli się na dwa okresy - przedkrytyczny i krytyczny. Momentem przełomowym był rok 1781 czyli data wydania "Krytyki czystego rozumu".
|
|
|
Wymień najważniejsze dzieła Kanta. začněte se učit
|
|
Krytyka czystego rozumu (1781), Uzasadnienie metafizyki moralności (1785), Krytyka praktycznego rozumu (1788).
|
|
|
Jakie były dwa podstawowe pytania w filozofii Kanta? začněte se učit
|
|
1. Jak na podstawie przedstawień możemy wiedzieć cokolwiek o rzeczach? 2. Czy za pomocą pojęć matematycznych i fizykalnych zdobywamy wiedzę pewną?
|
|
|
Dlaczego Kant nazywał swoje badania transcendentalnymi? začněte se učit
|
|
KAnt nazywał swoje badania transcendentalnymi (od transcendere - przekraczać) ponieważ miały one przekraczać granice podmiotu i stosować się do przedmiotu.
|
|
|
|
začněte se učit
|
|
Kant wyróżnił dwa podziały sądów na syntetyczne i analityczne oraz na sądy a priori i sądy a posteriori.
|
|
|
Czym różnią się sądy analityczne od sądów syntetycznych? začněte se učit
|
|
Sady analityczne objaśniają tylko wiedzę już posiadaną, to co jest w pojęciu. Sądy syntetyczne dodają do pojęcia cechy nowe.
|
|
|
Czym różnią się sądy a priori od sądów a posteriori? začněte se učit
|
|
Sądy a posteriori są uzyskiwane i opierają się na doświadczeniu. Sądy a priori są niezależne od doświadczenia. Empiryści uważali, że sądy a priori nie są możliwe.
|
|
|
Jaki jest ostateczny podział sądów? začněte se učit
|
|
Kant połączył dwa podziały sądów i stworzył jeden. Istnieją zatem trzy rodzaje sądów: syntetyczne a priori, syntetyczne a posteriori i analityczne a priori.
|
|
|
Jakie są zasadnicze cechy sądów wymienionych w trójpodziale? začněte se učit
|
|
Sądy syntetyczne a posteriori dodają nowe cechy do pojęcia, ale nie są pewne i powszechne. Sądy analityczne a priori są pewne i powszechne, ale nie przysparzają wiedzy. Jej jądrem są zatem sądy syntetyczne a priori, które są pewne i powszechne a zarazem dodaja nowe cechy do pojęć. Hume twierdził, że niemożliwe jest istnienie sądów syntetycznych a priori. Kant uzasadniał, że sądy takie istnieją na postawie matematyki.
|
|
|
Co Kant nazywa nauką i dlaczego? začněte se učit
|
|
Kant nazwał naukami matematykę i przyrodoznawstwo ponieważ istnieją w nich zasadnicze, niesporne twierdzenia.
|
|
|
Dlaczego metafizyka nie jest nauką? začněte se učit
|
|
Metafizyka nie jest nauką poniważ nie ma w niej trzony, zasadniczych twierdzeń, co do których zgadzaliby się wszyscy badacze.
|
|
|
Czy wg Kanta nauka istnieje? začněte se učit
|
|
Wg Kanta nauka istnieje i kroczy drogą historycznego rozwoju.
|
|
|
Jak na dwa podstawowe pytania Kanta odpowiadali racjonaliści? začněte se učit
|
|
Racjonaliści (Kartezjusz, Leibniz, Spinoza) cenili rozum, nie cenili zmysłów. Uważali, że matematyka i fizyka pozwalają dotrzeć do wiedzy samej w sobie i że ostarczają wiedzy pewnej.
|
|
|
Jak na dwa podstawowe pytania Kanta odpowiadali empiryści? začněte se učit
|
|
Na pierwsze pytanie Kanta (Jak na podstawie przedstawień możemy wiedzieć cokolwiek o rzeczach?) emiryści odpowiadają ostrożnie. Stwierdzają, że tego nie wiadomo i nigdy nie będzie wiadomo. Na drugie pytanie odpowiadają przecząco. Matematyka i fizyka dają wiedzę o zjawiskach, ale nie jest to wiedza pewna gdyż jest tylko fikcją umysłu (Locke, Hume).
|
|
|
Jak Kant dokonał syntezy racjonalizmu i empiryzmu? začněte se učit
|
|
Kant twierdził, że oba źródła, zarówno umysł jak i zmysły są niezbędne do poznania. Aby poznać rzecz trzeba najpierw wejść z nią w kontakt, a później ją zrozumieć. Poznanie ma się zatem odbywać w dwu instancjach. Poznanie przez zmysły ma kontrolowac pojęcia. Kontrola ta ma być gwarancją prawdy.
|
|
|
Jakie dwa rodzaje myślenia wyróżnił Kant? začněte se učit
|
|
Kant rozróżnił zdolność do tworzenia nowych pojęć na podstawie danego materiału (za to odpowiedzialny jest rozsądek) od zdolności do wyciągania wniosków wybiegających poza materiał (za to z kolei odpowiedzialny jest rozum).
|
|
|
Co to są w rozumieniu Kanta wyobrażenia jednostkowe? začněte se učit
|
|
Wyobrażenia jednostkowe powstają w kontakcie zmysłów z rzeczami... Rzeczy wywierają wpływ na zmysły i powstaje wrażenie.
|
|
|
Czy w wiedzy zmysłowej można wykryć czynniki a priori? začněte se učit
|
|
Czynnikami a priori w wiedzy zmysłowej są przestrzeń i czas.
|
|
|
Dlaczego przestrzeń i czas są czynnikami a priori wiedzy zmysłowej? začněte se učit
|
|
Przestrzeń nie jest wyobrażeniem empirycznym, nie jest zaczerpnięta z doświadczenia. Wszelkie doświadczenie zakłada bowiem istnienie przestrzeni. Można sobie przecież wyobrazić przestrzeń bez przedmiotów, ale nie przedmioty bez przestrzeni. Przestrzeń jest wyobrażeniem koniecznym. Podobnie czas.
|
|
|
|
začněte se učit
|
|
Idee to coś, co warunkuje, ale samo nie podlega uwarunkowaniu. Idee wytwarza rozum.
|
|
|
|
začněte se učit
|
|
Istnieją trzy rodzaje idei: 1) doświadczenie wewnętrzne-idea duszy 2) doświadczenie zewnętrzne-idea kosmosu, 3) idea Boga, jako bytu doskonałego, nadająca jednośc tym dziedzinom
|
|
|
Co jest przedmiotem metafizyki u Kanta? začněte se učit
|
|
Bóg, dusza i świat. Wszystkie działy zostały przez Kanta skrytykowane.
|
|
|
Dlaczego metafizyka nie stała się nauką? začněte se učit
|
|
Nie ma korpusu poglądów w metaizyce. Wynika to z prostego błędu. Próbuje się bowiem orzekać coś o rzeczach samych w sobie posługując się pojęciami dotyczącymi samych zjawisk.
|
|
|
Jakie są 4 antynomie w metafizyce? začněte se učit
|
|
1) istnienie początku świata w czasie i przestrzeni 2) istnienie przedmiotów prostych we wsz\echświecie 3) istnienie wolności 4) istnienie bytu koniecznego (czy wszystkie byty są przygodne czy istnieje konieczny)
|
|
|
Dlaczego próby odpowiedzi na te pytania kończą się niepowodzeniem? začněte se učit
|
|
Bo umysł nie jest w stanie tego rozstrzygnąć, próbuje orzec ocś o całym świecie chociaż nie ma tego w doświadczeniu.
|
|
|
Jakie są trzy grupy dowodów na istnienie Boga? začněte se učit
|
|
1) kosmologiczne-istnienie Boga wnioskuje sie z istnienia świata 2) fizyko-telogiczne-istnienie Boga wywodzi się z cech świata 3) ontologiczne-istnienie Boga wywodzi się z pojęć (Anzelm)
|
|
|
Dlaczego krytyka argumentów kosmologicznych? začněte se učit
|
|
O relacji Bóg-świat nie można mówić w kategorii przyczyna-skutek, bo nie wiemy co jest przyczyną Boga.
|
|
|
Dlaczego krytyka dowodów fizyko-teologicznych? začněte se učit
|
|
Ani istnienie nieśmiertelnej duszy, ani istnienie Boga nie jest poznawalne na gruncie rozumu teoretycznego. Te pojęcia wykraczają poza nasze granice poznania.
|
|
|
Dlaczego krytyka dowodów ontologicznych? začněte se učit
|
|
Wyprowadzanie istnienia Boga z pojęcia Boga jest zwykłą tautologią. Dowodzi się, że byt istniejący istnieje.
|
|
|
Jakie są dwa postulaty imperatywu kategorycznego? začněte se učit
|
|
1) czyń tak, aby maksyma (zasada) twojego postępowania mogła byc powszechnym prawem 2) czyń tak, aby twoja wola mogła uważać siebie za powszechnei prawodawczą (autonomia woli, kontrola nakazów z zewnątrz)
|
|
|
Jakkie są postulaty rozumu praktycznego? začněte se učit
|
|
To, co nie jest domeną rozumu teoretycznego jest domeną rozumu praktycznego. Do rozumu praktycznego należą: wolna wola, nieśmeirtelność duszy i Bóg.
|
|
|
