Iura in re aliena

iura in re aliena

prawa na rzeczy cudzej: servitutes, pignus, hypotheca, emphyteusis, superficies

preadium dominans

grunt panujący i władnący, dla którego służebność była ustanawiana, zasilany przymiotami gruntu służebnego

preadium serviens

grunt służebny, obciążany

servitutes praediorum urbanorum

służebności miejskie, dotyczyły gruntów przeznaczonych pod zabudowę, nie musiały znajdować się w mieście

servitutes praediorum rusticorum

służebności gruntowe wiejskie, na gruntach przeznaczonych pod rolę,

servitus itineris

prawo przechodu w lektyce, konno, SW

servitus viae

prawo do korzystania z drogi/ulicy, SW

servitus actus

prawo do przepędu trzody, SW

servitus aque haustus

prawo do czerpania wody na cudzym gruncie, SW

servitus aquaeductus

prawo do przeprowadzenia rur wodociągowych przez cudzy grunt, SW

servitus tigni immittendi

prawo wpuszczania belki do otworu w ścianie sąsiedniego budynku, SM

servitus oneris ferendi

prawo oparcia budowli na przyległym murze, facere, SM

servitus altius non tollendi

służebność widoku, SM

servitus stillicidi

prawo kierowania wody deszczowej na grunt sąsiada, służebność ścieku, SM

servitus fumi immittendi

prawo przepływu dymu lub nieprzyjemnych zapachów przez grunt sąsiada, SM

ususfructus

użytkowanie, prawo do używania i pobierania pożytków z cudzej rzeczy niezużywalnej, bez naruszania jej substancji, prawo osobiste, ruchomości i nieruchomości

cautio usufructuaria

obowiązek zabezpieczający zwrot po wygaśnięciu służebności

quasi ususfructus (ususfructus irregularis)

przymus zwrotu takiej samej ilosci i jakosci rzeczy bądź zapłata za służebność na rzeczy zużywalnej

usus

używanie, prawo osobiste, co najwyżej dożywotnie bez możliwości pobierania pożytków, chyba że zaspokajały potrzeby uprawnionego

habitatio

zamieszkanie prawo rzeczowe, osobiste, co najwyżej dożywotnie prawo do zamieszkania w cudzym domu

Operae servorum et animalium

rzeczowe prawo do korzystania z usług cudzych niewolników lub zwierząt

Servitus in faciendo consistere nequi

Służebność nie może polegać na działaniu, brak obowiązku pozytywnego działania (facere), wyjątek: servitus oneris ferendi

Servitus servitutis esse non potest

Nie może istnieć służebność na służebności

Nulli res sua servi

Nie można mieć służebności na własnej rzeczy

Servitutibus civiliter utendum est

Służebności należy wykonywać oględnie

usucapio libertatis

nieprzerwane niewykonywanie służebności + zaistnienie okoliczności sprzecznych, przy służebnościach gruntowych miejskich,

actio confessoria/vindiactio servitutis

skarga rzeczowa skuteczna wobec każdego kto naruszył uprawnienie osoby mającej określoną służebność

cautio de non aplius trurbando

przyrzeczenie, które składał pozwany ze w przyszłości nie będzie ograniczał swobody osoby która posiada służebność

emfiteuza

dzierżawa wieczysta, dziedziczne i zbywalne prawo do użytkowania cudzego gruntu, obowiązek płacenia czynszu (vectigal canon, tribulum), trzymanie gruntu w należytym stanie,

vectigal canon

roczny czynsz dzierżawny

ius protimeseos

prawo pierwokupu, kiedy emfiteuta chciał pozbyć się swego prawa, musiał najpierw powiadomić o tym właściciela gruntu, a jeżeli ten nie skorzystał z tego prawa to ze sprzedaży tego prawa mial 2%

laudemium

2% ze sprzedaży emfiteuzy dla właściciela gruntu

superficies

prawo zabudowy, dziedziczne, zbywalne, długoterminowe lub wieczyste prawo rzeczowe do korzystania z budynku wystawionego na cudzym gruncie,

superficjariusz

wznoszący budynek na cudzym gruncie, mial prawo podnajmować mieszkanie i przekazywać swoje uprawnienia

prawo zastawu

ograniczone prawo rzeczowe, dłużnik ustanawiał go na swojej rzeczy dla wierzyciela celem zabezpieczenia jego wierzytelności, wierzyciel w wypadku niewykonania świadczenia przez dłużnika mógł sprzedać zastawioną rzecz

wierzyciel

zastawnik

dłużnik

zastawca

fiducia

dłużnik przenosił na wierzyciela w drodze mancypacji lub in iure cessio własność rzeczy zastawianej

pactum fiduciae

zastrzeżenie powiernicze, w razie zwrotu długu wierzyciel ma obowiązek z powrotem przenieść własność przedmiotu na dłużnika

actio fiduciae directa

powództwo przysługujące dłużnikowi w razie nieprzeniesienia z powrotem prawa własności przez wierzyciela z zastawionej rzeczy

pignus

zastaw ręczny, dłużnik przenosił na wierzyciela jedynie dzierżenie rzeczy zastawionej, miało miejsce fizyczne wydanie wierzycielowi zastawionej rzeczy

hypotheca

zastaw umowny, zastawca nie wydawał rzeczy zastawnikowi, nie przenosił na niego własności, ani dzierżenia rzeczy,

invecta et illata

inwentarz gospodarczy, na którym ustanawiano hipotekę, inwentarz zostawał w rekach dłużnika

interdictum Salvianum

na wypadek nieuiszczenia czynszu przez dłużnika, wierzycielom przysługiwał interdykt salwiański, za jego pomocą można było nabyć posiadanie ivecta et illata, nie przysługiwała wszystkim

actio Serviana

na wypadek nieuiszczenia czynszu przez dłużnika, wierzycielom przysługiwała ta skarga rzeczowa, skuteczna erga omnes,

pignoris causa indivisa est

podstawa zastawu jest niepodzielna, przy częściowym umorzeniu wierzytelności prawo zastawu nie wygasało

pignus gordianum

uprawnienie wierzyciela do zatrzymania rzeczy zastawionej w przypadku kiedy dłużnik mial różne niezrealizowane roszczenia wobec zastawnika

pignus nominis

zastaw na wierzytelnościach

subpignus

zastaw na prawie zastawu

pactum de vendendo

prawo sprzedaży rzeczy zastawionej realizowane przez wierzyciela w sytuacji nieuiszczenia długu przez dłużnika, początkowo ustanawiane każdorazowo

lex commissoria

umowa wierzyciela z zastawca, w momencie nieuiszczenia długu w wyznaczonym terminie, własność rzeczy zastawionej przechodzi na wierzyciela

pactum antichreticum

umowa zezwalała zastawnikowi na używanie rzeczy zastawionej i pobieranie z niej pożytków

wielość zastawu

przy hipotece dłużnik, który nie wydal rzeczy wierzycielowi mógł obciążyć dana rzecz zastawem wielokrotnie

Melior est condicio possidentis

lepsze jest stanowisko posiadacza

Prior tempore melior iure

pierwszy czasowo - lepszy pod względem prawnym

zastaw uprzywilejowany

hipoteca fiskusa z tytułu niezapłaconych podatków, hipoteka żony ubiegającej się o zwrot posagu