koło 3 histologia

warstwy kory nowej mózgu (neocortex)

1. drobinowa(glej, wrzecionowate neurony poziome), 2. ziarnista zew.(piramidalne małe i ziarniste) 3. piramidalna 4. ziarnista wew.(średnie piramidalne i ziarniste) 5. zwojowa(duże piramidalne, Betza, małe ziarniste) 6. komorek wielokształtnych

typy neuronow

piramidalne, gwiaździste (ziarniste), wrzecionowate, poziome (Cajala), wielobiegunowe (Martinottiego)

kora stara (archicortex) składa się z

formacja hipokampa(uczenie się) = zakręt zębaty, hipokamp, podpora, koryto

warstwy komorek w rogu Amona (hipokampie) i zakręcie zębatym

początkowa, piramidalna, promienista, jamisto-drobinowa

włókna projekcyjne

łączą odległe fragmenty OUN

włókna kojarzeniowe

łączą neurony tych samych struktur

włókna spoidłowe

łączą neurony symetrycznych struktur OUN

podwzgórze

w międzymózgowiu, odp. za homeostazę

jądra przednie wzgórza

przykomorowe-syntetyzuje ADH, nadwzrokowe-syntetyzuje oksytocynę i neurofizynę, nadskrzyżowaniowe-reguluje zegar biolog, przedwzrokowe-najwieksze u mężczyzn hetero

jądra środkowe wzgórza

łukowate(lejka)-odp. za łaknienie i sytość, grzbietowo-i brzuszno-pośrodkowe-syntetyzują liberyny i statyny

pole podwzgórzowe grzbietowe

wydziela hipokretynę/oreksynę-prowadzi do bezsenności

istota czarna

zawiera kom. wielobiegunowe, cytoplazma wypełniona melaniną i dopaminą; regulują napięcie mięśniowe, zawiadują oddychaniem i wydzielaniem

choroba Parkinsona

degeneracja i śmierć dopaminergicznych neuronow istoty czarnej; odkładanie synukleiny alfa w cytoplazmie neuronow i aksonach -->zaburzenia ruchow mięśni, sztywnienia, drżenia [leczenie: lewodopa/usuniecie cz. wzgórza i gałki bladej]

most

przekazuje sygnały z przodomozgowia do rdzenia kręgowego, neurony jąder odp. za oddychanie, sen, równowagę, połykanie, smak, słuch; jadro RDL-wdech/wydech +jądra CN V, VI, VII, VIII

mielinoliza mostu

rozpad osłonek mielinowych wypustek neuronow(ostre porażenia mięśni, trudności w mówieniu i połykaniu)

rdzeń przedłużony

zawiera drogi korowo-rdzeniowe; jj. rdzenia regulują pracę serca przez ukł. współczulny i przywspółczulny, oddychanie przez chemoreceptory, kaszel, kichanie, połykanie + jj: CNV, oliwki dolnej, smukłe, klinowate

choroby pnia mózgu

zaburzenia wzroku i słuchu, nieprawidłowości źrenic, zawroty głowy, trudnosci w mowieniu i połykaniu, osłabienie mięsni i funkcji CN,

móżdżek

kora z 3 warstw: drobinowa(k. gwiazdziste małe i duze=koszyczkowe), zwojowa(duze kom. Purkinjego=gruszkowate), ziarnista(ziarniste małe, duże=Golgiego, poziome dwubiegunowe=Lugaro)

choroba Heinego-Medina

wirus Polio wnika do kom. motorycznych rogów przednich rdzenia,

płyn mózgowo-rdzeniowy

produkowany przez ependymę(pompuje Na+ do komor) w splocie naczyniowkowym, 30ml/h, Zaw: Na+, K+, Ca++, Cl-, glukoza, mocznik, limfocyty, białko; wchłaniany w ziarnistościach pajęczynowki do zatok zylnych

wodogłowie

zatrzymanie przepływu PMR -->powiększenie komór

opona miękka

tkanka łączna właściwa, warstwa zew. ukrwiona, wew. zbita, pokryte mezotelium; +melanocyty

pajęczynówka

zewn. płyta z tk.łącznej właściwej zbitej (przylega do op. twardej) i beleczek łącznotkankowych(przyległych do op. miękkiej); pokryte mezotelium

zwoje rdzeniowe

zrąb z tk.łącznej właść. luźnej(odp. sródnerwiu); neurony rzekomojednobiegunowe, duże-temp. i dotyk, średnie-czucie z narządów wewn, małe-ból; otoczone kom. satelitarnymi glejowymi

zwoje współczulne

komórki wielobiegunowe o pęcherzykowych jądrach i dużo ciałek Nissla; otoczone kom. satelit., zgrupowania synaps otocz. końcowymi kom. glejowymi + małe kom. pająkowate

stwardnienie rozsiane

wieloogniskowa demielinizacja w OUN-->niedowłady mięśni,ślepota, zaburzenia czucia; w miejscach uszkodzen gromadzą się limfocyty CD4+ i CD8+ wydziel. cytokiny, a makrofagi niszczą osłonkę

warstwy rogówki

nabłonek przedni(www płaski), blaszka graniczna przednia, istota właściwa(kolagenowe blaszki), blaszka graniczna tylna(kolagenowe węzły) nabłonek tylny(jednowarstwowy płaski)=pompuje na zewnątrz Na+ i h2o

soczewka

1. torebka z kolagenu i PG, 2. nabłonek jednowarstw. sześcienny,3. włókna wypełnione krystaliną

narząd spiralny Cortiego

składa się z komórek zmysłowych (włoskowatych wewn. i zewn.; na pow. 1 komorki 30-300 stereociliow) i podporowych

gen pds

koduje białko pondynę, nośnik grup SO4, mutacja-->zaburzenie produkcji GAG aparatu spiralnego--->głuchota

gen sputnik

koduje kadherynę 23, która wytwarza włókna kadherynowe łączące szczytowe części stereociliów -->głuchota i ślepota [zespół Ushera]

przysadka nerwowa

ok. 100tys. bezmielinowych aksonow neur. wydzielniczych podwzgorza, otaczajace je pituicyty(30%masy) włókniste i protoplazmat. [kule Herringa=zasadochł. zgrubienia aksonow z pęch. wydziel. transp. hormony=ADH, AVP, oksytocyna, liber/stat]

przysadka gruczołowa

k. kwasochłonne (STH, PRL),k. zasadochłonne (ACTH, MSH, LPH, TSH, FSH, LH)

Choroba Cushinga

nadmiar ACTH, zbyt duża ilość kortykosteroidów,

ADH

Nadmiar=zwiększone wchłanianie wody, wydzielanie reniny i aldosteronu; Niedobór= moczówka prosta

szyszynka

zaw. pinealocyty(melatonina, wazotocyna), kom.śródmiąższowe, kom. tuczne

synteza melatoniny

tryptofan--hydroksylaza-->5-hydroksytryptofan--dekarboksylaza-->5-hydroksytryptamina(serotonina)--N-acetylotransferaza-->N-acetyloserotonina--hydroksyindolometylotransferaza-->melatonina

tyreoglobulina

koloid tarczycy, jodowany -magazyn T3 i T4

choroba Gravesa-Basedowa

nadczynność tarczycy, nadprodukcja T3 i T4 wskutek aktywacji receptorów TSH przez immunoglobuliny [wytrzeszcz, objawy sercowe]

przytarczyce

złoż. z endokrynowych kom. głównych(PTH) i kom. oksyfilnych

trzustka

w wyspach -kom. A(glukagon), B(insulina) D (somatostatyna, gastryna), PP(peptyd trzustkowy hamujacy wydzielanie somatostatyny i enzymow oraz żółci)

cukrzyca typu I

destrukcja komorek B

cukrzyca typu II

odporność komórek na insulinę

nadnercza

kora1. kłębkowata(mineralokortykoidy, aldosteron aktyw. przez angiotensynę 2, hiperkaliemię, ACTH),2. pasmowata(glikokortykoidy-kortyzol),3. siatkowata (androgeny: DHEA, androstendion); rdzeń(pęch. jasne-adrenalina; ciemne-noradrenalina)

zespół Conna

nadmiar mineralokortykoidow

zespól Cushinga

nadmiar glikokortykoidow

choroba Addisona

niedoczynnosc kory nadnercza wywołane autoimmunizacyjnym zapaleniem [przebarwienia skóry, zmniejszona objetosc i cisnienie krwi, spadekNa+]

rdzeń nadnerczy

kom. chromafinowe, E-wydziel. adrenalinę, N-noradrenalinę; rowniez enkefaliny i ATP

odbieranie smaku gorzkiego i słodkiego

cząst. smakowa-->receptor białka G(gustducyna)-->cyklaza adenylowa-->cAMP-->kinaza A/fosfolipaza C-->białko kanałowe dla K+ -->przekazanie impulsu

narząd szkliwotwórczy

wew. warstwa ameloblastów, pośr w-wa kom. sześciennych, w-wa kom. gwiaździstych, zew. jednowarstwowy nabłonek

szkliwo

wytwarzane przez ameloblasty z pomoca enameliny i amelogeniny; zbudowane z pryzmatów (z kryształów hydroksyapatytu 80x600 nm)

zębina

wytw. przez odontoblasty z KGN (prezębina-->mineralizacja) 70%subst. nieorg, 20%org, 10%h20; kryształy hydroksyapatytów, fluoroapatytow i subst. bezpostaciowej; wypustki zębinowe odontobl.=włókna Tomesa otoczone kolagenem I

cement

odmiana kości na pow. zębiny korzenia zęba; bezkomorkowy-wytw. przez kom. nabłonka AS/komorkowy-zawiera cementocyty z fibroblastow więzadła ozębinowego

wyspy Melasseza

=resztki nabłonkowe, pozostałości pochewki korzenia AS, mogą być źródłem torbieli okołozębowych/nowotworów

gruczoły żołądkowe właściwe

zaw. kom. główne z ziarenkami zymogenu[wydz. pepsynę i lipazę(u niemowląt podpuszczkę)], kom. okładzinowe[HCL, czynnik Castle'a] kom.śluzowe[śluz], kom. endokrynowe[hormony], kom. macierzyste

działanie kom. okładzinowych

po pobudzeniu pęcherzyk fuzuje z bloną komorkowa, eksponując na zew. ATP-azę H+/K+ i białka kanałowe K+(Kir4.1)--> produkcja H+na zewnątrz, K+do wewnątrz

Helicobacter Pylori

powoduje zaburzenia rozmieszczenia śluzu na wew. pow. żołądka

niedokrwistość złośliwa

brak czynnika wewnętrznego Castle'a, zahamowane wchłanianie wit. B12 i wytwarzanie erytrocytow, pojawienie się we krwi makrocytów

celiakia

nadmierna proliferacja kom. nabłonka jelita, zanik kosmków, nacieczenie nabłonka limfocytami śródbłonkowymi[r-cja limfocytow T cytotoksycznych w obecności glutenu]

polipy jelita grubego

nienowotworowe, złośliwiejące guzy w jelicie u osob starszych, wywołane mutacją genu apc; katenina beta nie jest rozkładana i gromadzi się w cytoplazmie, wiąże się z czynnikiem transkrypcji Tcf3-Lef i uczynnia protoonkogeny

charakterystyka hepatocytow

kwasochł. cytoplazma, duzo mitochondriow, AG, SER i RER, lizosomy, peroksysomy, glikogen; wolne pow. skier. ku sinusoidom mają mikrokosmki- miedzy nimi a śródbłonkiem przestrz. okołozatokowe Dissego; szczytowe pow. wytw. kanaliki żółciowe

rola hepatocytow

synteza glikogenu, glikogenoliza, glikoneogeneza, metabolizm lipidów, białek, peptydow, wydzielanie żółci, detoksykacja, unieczynnianie leków, magazynowanie witamin, wydzielanie hormonow i cytokin

w wątrobie

hepatocyty, makrofagi (kom. Browicza-Kupfera fagocytują włóknik, bakterie, kom. nowotworowe, kompleksy antygen-p/ciało, produkuja cytokiny), kom. gwiaździste HSC(w przestrz. Dissego; przech. wit. A w kroplach tłusczu)

regeneracja wątroby po wycięciu fragmentu

zmiana ekspresji protoonkogenów (indukcja czynnikow transkrypcji: jun, fos, STAT3 -->synteza białek cyklu komorkowego przy udziale cytokin)

gojenie wątroby po uszkodzeniu toksynami

aktywacja HSC (proliferacja, zdolność kurczenia, wytwarzanie chemokin i kolagenu I -pod wpływem TGF-B k. Browicza i hepatocytow)-->włóknienie-->marskość-->zwiększony opór-->nadciśnienie wrotne

pęcherzyk żółciowy

przechowuje i zagęszcza żółć; jego nabłonek pompuje Na+ i Cl- miedzy komórki-->przejściowa hipertonia-->przepływ wody z żółci na zew. [w ścianach-przewody Luschki]

trzustka-wydzielanie zewnętrzne

pęch. wydzielnicze- kom.śródpęcherzykowe-->enzymy trawienne-->kanaliki odprowadzajace-->wstawka(z receptorami dla sekretyny+wydziel HCO3- z udz. anhydrazy)-->przewody miedzypłacikowe-->miedzypłatowe-->przew. Wirsunga

rozplemowe, śródwłośniczkowe zapalenie nerek

zakazenie wirusowe, bakteryjne lub pierwotniakowe prowadzi do odkładania się w błonie podstawnej kłębuszkow nerkowych kompleksow antygen-przeciwcialo

podokaliksyna

polianion na powierzchni podocytów, zatrzymuje ujemnie naładowane cząsteczki

aldosteron

zwiększa absorpcję Na+ w kanalikach II rzedu i zbiorczych

hormony regulujące objętość pozakomórkowego płynu ciała

agiotensyna 2, aldosteron, przedsionkowy czynnik natriuretyczny ANF, urodylatynę(analog ANF), ADH

ADH

hormon antydiuretyczny, otwiera akwaporyny kanalików zbiorczych, wskutek czego woda przepływa do hipertonicznego zrębu

aparat przykłębuszkowy

komorki przykłębuszkowe (JG)-wydzielają renine, kom. plamki gęstej=osmoreceptory-w kanaliku IIrz, kom. mezangium zewnętrznego(miedzy tetniczką dopr. a odpr.)

działanie reniny

odcina od białka krwi -angiotensynogenu-angiotensynę1 , którą we krwi płuc przycina ACE, dając angiotensynę 2, która obkurcza naczynia krwionośne i pobudza wydzielanie aldosteronu

nabłonek cewki moczowej

u mężczyzn wielorzędowy walcowaty(na koncu przechodzi w www płaski) u kobiet www płaski

naskórek

keratynocyty(5 warstw), kom. Merkla(receptory dotyku), melanocyty, kom. dendrytyczne(Langerhansa, prezentuja antygeny), limfocyty

różnicowanie naskórka

polega na syntezie białek-cytokeratyn, filagryny, inwolukryny, SPR i lorykryny, wypełniających komórki i odkładających się na ich powierzchni/ na pograniczu w-wy ziarnistej i rogowej kom wytwarzają acyloglukozyloceramid=bariera dla wody

łuszczyca

zaburzenia w różnicowaniu keratynocytów, nienormalna angiogeneza, nacieczenie limfocytami T, neutrofilami i in. [skrócenie cyklu z 30 do 4 dni, rozsiane brunatne grudki]

melanina

syntetyzowana w melanocytach z użyciem tyrozynazy, pochłania promieniowanie UV chroniąc przed mutacjami DNA i in.

kom. dendrytyczne [Langerhansa]

pochodzą z monoblastów szpiku, monitorują niepeptydowe antygeny bakteryjne, które endocytują i przechodzą z limfą do wewn. kory węzłów chlonnych, gdzie prezentują antygeny limfocytom T

warstwy skóry właściwej

1. brodawkowata-tk.łączna luźna, dużo fibroblastow, makrofagow, mastocytow, kom. plazmat, leukocytow; 2. siateczkowata-tk.łaczna zbita o utk. niereg., zaw. kolagen 1->3, siarczan dermatanu, elastynę

cykl wzrostu włosów

1. anagen(2-5 lat)-proliferacja 2. katagen-spowolnienie wzrostu, 3. telogen-redukcja mieszka, zanik naczyń torebki i brodawki-wypadanie

łysienie zależne od androgenów

dihydrotestosteron(DHT)powstaje z testosteronu pod wpływem 5a-reduktazy i wiąże się z receptorami kom. skóry aktywujac polimeraze RNA i syntezę białka hamującego angiogenezę w okol. mieszka i proliferacje w macierzy

gruczoły potowe ekrynowe

w w-wie siateczkowatej skóry właść., przewody w brodawkowatej tworzą kanały=akrosyringie

gruczoły potowe apokrynowe

wydzielanie regulowane hormonalnie [pachy, przewód słuch, sutek, powieki etc]

ciałka Meissnera

wrażliwe na wibracje o małej częstotliwości, w brodawkach skóry własciwej, złożone z lemocytów

ciałka blaszkowate (Vater-Paciniego)

wrażliwe na wibracje większych częstotliwości, także w tkance podskórnej, krezce, torebce stawowej, narządach wewn; złożone z kilkunastu blaszek fibroblastów onerwia

spermatogonie

Ad- ciemne jądra, Ap-słabo barwiące się jadra, B; Ap i b połączone po podziałach mostkiem cytoplazmatycznym, B przekształcaja sie w spermatocyty Irz

spermiogeneza

wytworzenie akrosomu (hialuronidaza, akrozyna, neuraminidaza, kwaśna fosfataza), formowanie witki, modyfikacja i kondensacja chromatyny, zanik nukleofilamentow, nukleosomow, zastępowanie histonów protaminą

spermiacja

utrata łączności plemników z komorkami podporowymi

plemnik

główka(z akrosomem), szyjka(z centriolami i filamentami), wstawka(z aksonemą 9x2+2 , mitochondria, 9 podł. filamentow)/pierścien z septyny/, witka(aksonema+7podł. filamentów)

objętość nasienia

70%-wydzielina pęcherzyków nasiennych; 20%-wydzielina gruczołu krokowego, 10% plemniki + leukocyty, wit. C, kwas cytrynowy, zasady, enzymy (swoisty antygen prostaty PSA)

komórki Leydiga (śródmiąższowe)

mają receptory dla LH i PRL; prolaktyna aktywuje gen dla receptora LH, po zwiazaniu LH->synteza testosteronu->połącz. z białkiem wiążącym hormon płciowy [syntetyzuja także dehydroepiandrosteron i androstenedion]

dihydrotestosteron

powstaje z testosteronu pod wpływem 5a-reduktazy, podtrzymuje czynność gruczołu krokowego

przewód najądrza

4-6m, nabłonek wielorzędowy walcowaty, stereocilia; kom. wydzielaja glikoproteiny ktore okrywaja główki plemnikow tworzac w-wy glikokoniugatow zasłaniaj. receptory potrzebne do zapłodnienia

gruczoł krokowy

zbud. z gruczołów pęcherzykowo-cewkowych, nabłonek dwuwarstwowy,

mechanizm wzwodu

NO powoduje syntezę cGMP-->rozkurcz tętnic i ciał prącia (cGMP jest rozkładany przez fosfodiestrazę 5- inhibitor: cytrynian sildenafilu=podtrzymuje wzwód)

produkcja estrogenów

kom. w-wy wewn. osłonki (wytwarzają z cholesterolu androstendion) i kom. ziarniste(z pomoca aromatazy przekształcają androstendion w 17-b-estradiol) pęch. wzrastających i dojrzałego;

oocyt II rzędu

średnica ok. 100mikrom.; na pow. osłonka przejrzysta z glikoprotein ZP1, ZP2, ZP3=receptory wiazace główkę plemnika, oddzielajaca go od kom. zirnistych

pęknięcie ściany dojrzałego pęcherzyka= owulacja

LH--> cyklaza adenylanowa -->kinaza A-->aktywator plazminogenu -->plasmina -->kolagenaza rozkładajaca włókna kolagenowe ściany

powstawanie ciałka żółtego

po owulacji pęcherzyk się zapada, z pękniętych naczyń powstaje skrzep krwi, do ktorego wrasta tk.łączna zrębu; kom. ziarniste zmieniaja sie w duze kom. luteinowe(progesteron, oksytocyna), a kom. w-wy wewn. w paraluteinowe

progesteron

uwalniany przez komorki luteinowe; przygotowuje błonę śluz. macicy do implantacji i utrzymania ciąży, przygotowuje gruczoły mlekowe do laktacji

relaksyna

wydzielana przez kom. paraluteinowe, w I trymestrze ciazy razem z progesteronem wytwarza doczesną, w III trymestrze rozluźnia tkanki kanału rodnego ułatwiajac poród

jajowód

nabłonek jednowarstwowy walcowaty, kom. urzęsione, wydzielnicze, klinowate, limfocyty śródnabłonkowe

kapacytacja plemników

strawienie glikokoniugatów maskujących receptory plemnika

gruczolistość

wszczepianie fragmentów endometrium do ściany pochwy, jajowodu, jajnika [prowadzi do zapaleń i niepłodności]

regulacja cyklu dobowego

geny per, cry, rora, rev-erb-alfa, bmal1, clock (CLK)

PROKINETYCYNA 2

białko neuronów jądra naskrzyżowaniowego, przenosi inf. o cyklicznej aktywności neuronow tego jadra no innych czesci mozgowia majacych jego receptory; jej związanie modyfikuje metaboliczną aktywność tkanek, zachowanie, czuwanie i sen

narząd naczyniowy blaszki krańcowej

w środk. częsci j. przedwzrokowego, jego neurony maja receptory EP dla prostaglandyny PGE2 powodujacej podwyższenie temp. ciała w przebiegu zapaleń

leptyna

produkt tkanki tłuszczowej, za pomocą nueronow j.łukowatego zmniejsza łaknienie i daje uczucie sytosci (pobudza neurony POMC/CART, hamuje NPY/AgRP)

GRELINA

wydzielana przez pusty żołądek głodnego człowieka, pobudza neurony NPY/AgRP, wzmaga łaknienie, znosi uczucie sytości

kom. nerwowe jądra czerwiennego

(wielkie w cz. górnej, małe w dolnej) regulują napięcie mięsniowe

kompleks oliwki

oliwka dolna, grzbietowa i oliwki dodatkowe - liczne wielobiegunowe komorki z duza il. lipidów, oddają długie wypustki do móżdżku

synteza serotoniny

w jądrach szwu (twor siatkowaty)

włókna kiciaste

dochodzą do móżdżku z rdzenia kręgowego, tworzą synapsy z kom. ziarnistymi i zwojowymi

włókna pnące

dochodzą do móżdżku z jąder n. przedsionkowego, tworzą synapsy z kom. zwojowymi i gwiaździstymi małymi

komorki Kolmera

makrofagi na wolnej pow. ependymy splotu naczyniówkowego

bariera krew-mózg

nieprzepuszczalny śródbłonek(połącz. occludens i adherens, transportery ABC-opornosc wielolekowa) + powierzchniowa w-wa graniczna glejowa

przeszczep rogówki

mozliwie jak najwiekszy!!! kom. macierzyste w rąbku!!!

blaszka Brucha

blaszka podstawna, oddziela naczyniówkę od nabłonka barwnikowego siatkowki

neurony siatkówki receptorowej

1. wzrokowe pręciko-i czopkonośne(neuron I)-stykają sie z nabł. barwnikowym; 2.k. dwubiegunowe, poziome i amakrynowe-bez aksonow(neuron II) w cz.środkowej;3. zwojowe przekaźnik. i receptor. z melanopsyną(neuron III) w cz. wew +glejowe podporowe(Mullera)

gruczoły powiekowe

gruczoły łojowe tarczkowe Meiboma, łojowe Zeissa, potowe Molla

endolimfa

produkowana w przewodzie ślimaka i łagiewce, dużo K+, mało Na+

perylimfa

dużo Na+, mało K+

nabłonek grzebieni baniek

jednowarstwowy walcowaty (k. włoskowate=zmysłowe + podporowe); gruba warstwa galaretowatej homogennej substancji=osklepek, brak kamyczków błędnikowych

działanie aparatu przedsionkowego

ruch głowy-->ruch endolimfy-->zmiany położ. bł. kamyczkowej/osklepka względem kinetocyliow/stereocyliów kom. włoskowatych (wcisniecie kinetocyliow do cytoplazmy->depol. błony->pobudzenie)

produkcja endolimfy

w prążku naczyniowym w bocznej ścianie przewodu ślimakowego (kom. podstawne i brzegowe-pompują K+)

tonotopia

wysokie dzwieki powoduja drganie błony podst. w pobliżu okienka owalnego, niskie częstotliwości w pobliżu wierzchołka ślimaka [+im wieksze odchylenia bł. podstawnej tym wieksza liczba pobudzonych kom. włoskowatych i wyższe natęż. dźwieku]

odbior dzwieku

drgania bł. podst->drgania kom. zmysł.->zginanie ich stereociliow->napręż. włókienek kadherynowo-ankirynowych->otw. kanałów TRPA1->K+ do cytozolu +Ca+->uwolnienie glutaminianu w synapsie z włoknem nerw->potencjał

somatotropina (STH)

hormon wzrostu, wydziel. przez przysadkę grucz., max. na początku nocy, wpływa na hepatocyty pobudzajac je do wydziel. somatomedyny C(IGF1) stymul. wzrost kosci i chrzastek

adrenokortykotropina (ACTH)

powstaje z POMC-proopiomelanokortyny, pocietej przez proteinaze na ACTH, LPH, MSH i b-endorfinę; acth stymuluje wwy pasmowata i siatkowata kory nadnerczy->glikokortykosterydy i 17-ketosterydy

tyreotropina [TSH]

powstaje pod wpływem tyreoliberyny pozwzgorza, stymuluje kom. pęcherzykow tarczycy do wydzielania T3 i T4

lipotropina (LPH)

stymuluje kom. tłuszczowe->lipoliza; prekursor endorfin

neurofizyna

białko nośnikowe dla ADH, oksytocyny

pituicyty

30% masy przysadki nerwowej; kom. glejowe; duzo lipofuscyny włókniste-podtrzymuja włókna nerwowe i łącznosc z naczyniami krwionosnymi; protoplazmatyczne-otaczaja aksony neuronow wydzielniczych

pinealocyty

okragle jadra, wyrazne jaderka, zasadochł. cytopl., obfita RER, rybosomy, mikrotubule, pałeczki synapt, ciałka grudkowate [wydziel. melatonine i wazotocynę]

kalbindyna

białko aktywowane przez wit. D, transportuje Ca++ przez cytoplazmę enterocytów i uwalnia je przez kanały Ca++

GLUT-2

niezależne od insuliny transportery glukozy[w błonie komorek B]

preproinsulina

kodowana przez gen 11. chromosomu, zawiera peptyd sygnłowy

powst. insuliny (peptyd 51-aminokwasowy)

z proinsuliny proteazy wycinają peptyd C, zostaja A, B,łączą się wiazaniami disiarczkowymi i heksamerem Zn

GLUT 4

transportery glukozy w błonie struktur błoniastych wewnatrz roznych kom.

GLI i GIP

hormony osi jelitowo-insulinowej; reguluja czynnosc komorek B trzustki

komorki D trzustki

6%, wydzielaja somatostatyne i gastrynę

komorki PP trzustki

1%, wydzielają peptyd trzustkowy [hamuje wydzielanie somatostatyny i enzymow trzustki oraz wydalanie żółci]

komorki P, EC, S, C trzustki

naleza do układu APUD, wydzielaja serotonine, VIP, sekretyne i inne

synteza aldosteronu

cholesterol->pregnenolon->progesteron->deoksykortykosteron->aldosteron

synteza kortyzolu

cholesterol->pregnenolon->17-a-hydroksypregnenolon->17-a-hydroksyprogesteron->deoksykortyzol->kortyzol

synteza androgenow

cholesterol->pregnenolon->17-a-hydroksypregnenolon->dehydroksyepiandrosteron

choroba Addisona

brak hormonow kory nadnerczy [przebarwienia skóry, zmniejszenie objetosci i cisnienia krwi, obnizenie w niej Na+, zmęczenie, osłabienie]

produkcja katecholamin

tyrozyna->DOPA->dopamina->noradrenalina->adrenalina

angiotensyna 2

zwieksza reabsorpcję Na+ i Cl- w nabłonku kanalikow krętych I rzędu

EEC kom. enteroendokrynowe (chromofilne); pochodzą z KGN, należą do układu APUD

A-grelina, STH, L-oksyntomodulina, peptyd YY i GLP1, D-somatostatyna, EG-enteroglukagon, S-sekretyna, ECL-histamina, uroguanylina; kom. 1-cholecystokinina

kom. Panetha wydzielają

TNF-cytokina prozapalna+defensyny, lizozym, fosfolipazę A (zwiazki antybakteryjne)

podocyty

kom. nabłonka torebki trzewnej kłębuszka, ich 1i 2.-rzedowe wypustki ciasno oplataja błone podstawna włosniczek, miedzy koncami wypustek błonka z nefryny i CD2ap; Glikokaliks zawiera podokaliksynę

kom. mezangium wewnętrznego(M)

łączą pętle kapilar wewnątrz kłębka (fagocytują, rola blony podstawnej dla części obwodu kapilary kłebka, mogą się kurczyć, produkuja cytokiny i składniki ecm)

błona filtracyjna kłębuszka

1. okienkowaty śróbłonek, 2. blona podst. kapilar=filtr fizyczny 3. wypustki podocytow, a miedzy nimi szczelina filtracyjna połączone przeponą

synteza reniny

w kom. przykłębuszkowych

rdzeń nerki wydziela

prostaglandyny(regul. krążenia krwi) i EPO

pendryna

transporter jodowo-chlorkowy zlokalizowany w szczytowej błonie komorkowej tyreocyta, przenosi I- do swiatla pecherzyka, gdzie sa utl. do I2 przez peroksydaze tarczycowa(TPO)

peroksydaza tarczycowa (TPO)

enzym obecny w ziarnistosciach wydzielniczych i apikalnej blonie komork. tyreocyta: katalizuje utl I- ->I2, jodowanie tyrozyn TG, synteze T3 i T4 z dwoch jodotyrozyn

megalina

błonowy receptor Tyreoglobuliny

ziarnistości sekrecyjne komorki C

kalcytonina, CGRP, SRIF, enkefalina, neuropeptydy

kom. Sertoliego

wydzielaja ABP, defensyne, inhibinę(hamuje wydz. FSH i spermatogeneze), aktywinę A, TgFa, TGFb, IgF1, transerynę jądrową, MIF; fagocytuja resztki spermatyd, odzywiaja k. spermatogenezy, tworzą barierę krew-jądro

kom. Leydiga

wydzielaja testosteron(pod wpływem LH), relaksyne, oksytocyne(obkurcza kom. mioidalne kanalikow), MSH, endorfinę, TGFb(pobudza wydziel. FSH)

aktywina u kobiet

stymuluje proliferacje komorek ziarnistych

inhibina u kobiet

produkowana przez kom. ziarniste pech. jajnikowego, ciałko zólte,łożysko i przysadke [hamuje wydzielanie FSH-RH]

filagryna

zlepia w komorce pęczki filamentow cytokeratynowych w gęstą masę rogową

warstwę rogowa na powierzchni komorek tworzą

lorykryna, kornifina, inwolukryna (wydzielane pod wpływem transglutaminazy i połączone krzyżowo)

cytokrynia

melanina leży w wypustkach melanocytow wnikajacych miedzy keratynocyty

kom. endokrynne żoładka i j. cienkiego

wydz. uroguanyliny(zwieksza wydalanie K, Na, wode w nerkach), guanyliny; aktyw. cyklazę guanylową --> otwarcie kanałów dla Cl-, HCO3-, H2O

chikecystokinina (CCK)

zwiększa transport IgA do światła jelita i limfy

warstwę rozrodczą (Malpighiego) naskórka tworzą

WARSTWA KOLCZYSTA I PODSTAWNA

kolbka Krausego

wibracje przestrzenne, czucie dotyku

komórki ziarniste wydzielają:

AMH, inhibina, aktywina, OMI, SCF, kwas hialuronowy

gruczoły w układzie pokarmowym

śluzowe-cewkowe; surowicze-pęcherzykowe

smak umami

przyjemny smak L-aminokwasów (L-glutaminian) odbierany przez 2 receptory związ. z białkami G-->otwarcie kanałów dla Ca2+

odbieranie smaku słodkiego

receptor gustducyna(białkoG)-> cAMP->kinaza A-> zamknięcie białka kanałowego dla K+ [słodziki- pobudzenie fosfolipazy C i zwiększenie stęż. Ca2+]

odbieranie smaku Ca2+

receptory TIR3 [fragmenty receptorów smaku słodkiego]

rozwój zębów

szkliwo-z ektodermy; zębina, cement, więz. ozębinowe-mezenchyma(z KGN ODONTOBLASTY)

narząd szkliwotwórczy

warstwa wew-ameloblasty, pośrednia-kom. sześcienne, w-wa kom. gwiaździstych, w-wa zew.-jednowarstw. nabłonek+bł. podst

szkliwo

amelogenina - podłoże ułatwiajace dyfuzje jonow Ca i P, enamelina-opłaszcza kryształy hydroksyapatytow [kryształy wypr. przez 4 ameloblasty=pryzmat]

skład zębiny

kolagen I (grube włókna Korffa), PG, białka-fosforyny, osteokalcyna

białka komórek surowiczych ślinianek

histatyny, cystatyny, laktoferryna, amylaza, cytokiny, EGF, proteoglikany

kom. okładzinowe są pobudzane przez

gastrynę, histaminę, acetylocholinę

urogastron

hormon wydzielany przez EEC gruczołów Brunnera dwunastnicy hamuje wydzielanie HCl

komorki M nabłonka jelitowego

mają mikrofałdy na pow. szczytowej, leżą nad kępkami Peyera, endocytują antygeny, bakterie, wirusy i przenosza je do makrofagow i limfocytow T

komórki Browicza-Kupffera

zapobiegają wewnątrznaczyniowemu krzepnięciu(fagocytuja włóknik) fagocytuja bakterie, kom. nowotworowe, kompleksy przeciwciało-antygen, zużyte erytrocyty, produkuja cytokinY(TGF-b)

kom. gwiaździste wątroby=tłuszczowe okołozatokowe=HSC=Ito

5-8%, z KGN, naich pow. Epimorfina-białko różnicujace niedojrzałe hepatocyty, zawieraja krople tłuszczu z wit. A, wydzielaja EPO, prezentuja antygeny, syntetyzuja kolagen I

sok trzustkowy

woda, elektrolity, trypsyna, chymotrypsyna, karboksypeptydazy, amylazy, fosfolipazy, esteraza cholesterolu, lipazy, elastaza, DNA-za, RNA-za

URAT1

kompleksy białkowe wypompowujące kwas moczowy z moczu do krwi (w błonie wierzch.cz. nabłonka kanalika Irz.)

mutacja genu paraceliny1 (plcn1)-rodzaj białka klaudyny

rodzinna hipomagnezemia / hiperkalcinuria

mechanoreceptory C

reakcja na świąd