kolokwium 2 - układ oddechowy

jakie rodzaje oddychania można wyróżnić?

oddychanie zewnętrzne (płucne); transport gazów oddechowych (O2 i CO2); oddychanie komórkowe (właściwe, wewnętrzne, utlenianie biologiczne)

podział dróg oddechowych

górne i dolne drogi oddechowe

co składa się na górne drogi oddechowe?

nos z jamą nosową i zatokami przynosowymi oraz gardło

co składa się na dolne drogi oddechowe?

krtań, tchawica, oskrzela i oskrzeliki

oddychanie zewnętrzne - co to?

wymiana gazów oddechowych (O2 i CO2) między organizmem a powietrzem atmosferycznym; jest to "stała" wentylacja pęcherzyków płucnych świeżym powietrzem atmosferycznym

dzięki czemu zachodzi ruch powietrza w drogach oddechowych?

ruch powietrza w drogach oddechowych zachodzi dzięki różnicy ciśnień, jaka wytwarza się między pęcherzykami płucnymi a otoczeniem podczas aktu wdechu i wydechu

oddychanie (wentylacja płuc) - jaki ma charakter?

ma charakter cykliczny

jakie fazy można wyróżnić w cyklu oddechowym?

wdech (faza aktywna, związana z działaniem mięśni wdechowych) i wydech (przy spokojnym wydechu ma charakter bierny, przy nasilonym wydechu - aktywny, związany z działaniem mięśni wydechowych)

wdech - jakie struktury biorą udział?

mięśnie międzyżebrowe zewnętrzne, przepona, mięśnie zębaty i dźwigacz grzbietu, opłucna płucna i ścienna, płyn opłucnowy

wydech bierny - charakterystyka

zachodzi dzięki elastyczności tkanki płucnej i zwiotczeniu mięśni wdechowych

wydech aktywny - jakie struktury biorą udział?

mięśnie międzyżebrowe wewnętrzne, tłocznia brzuszna

co następuje w czasie wdechu?

zwiększenie wymiarów klatki piersiowej (zwiększenie objętości) oraz zmiana kształtu zawartych w niej płuc oraz zmniejszenie ciśnienie wewnątrzopłucnowego (przy spokojnym wdechu z -5 do -8 cm H2O) i ciśnienie wewnątrzpęcherzykowe (z 0 do -1 cm H2O)

co powodują procesy zachodzące w trakcie wdechu?

powodują powstanie różnicy ciśnień pomiędzy klatką piersiową i powietrzem atmosferycznym oraz napływ powietrza z otoczenia do płuc

co następuje w czasie wydechu?

przepona unosi się do góry, a zebra opadają, zmniejsza się objętość klatki piersiowej, ciśnienie wewnątrzopłucnowe i ciśnienie wewnątrzpęcherzykowe wzrastają do odpowiednio -5 i +1cm H2O

co powodują procesy zachodzące w trakcie wydechu?

dzięki odwróceniu gradientu ciśnień powietrze jest usuwane z płuc na zewnątrz organizmu

co następuję pomiędzy poszczególnymi cyklami oddechowymi?

pomiędzy poszczególnymi cyklami oddechowymi występuje krótka przerwa, zwana bezdechem

co jest dłuższe: wdech czy wydech?

wydech jest nieco (1,2-1,4 razy) dłuższy niż wdech

jaki jest stosunek czasu trwania wdechu do wydechu?

stosunek czasu trwania wdechu (1,62 s) do czasu trwania wydechu (2,22 s) wynosi 0,73

co dzieje się ze stosunkiem czasu wdechu do wydechu, gdy dochodzi do zaburzeń drożności dróg oddechowych?

gdy dochodzi do zaburzeń drożności dróg oddechowych, wydech znacznie się wydłuża, a stosunek czasu trwania wdechu do wydechu się zmniejsza

z czego wynika rytmiczność pojawiania się faz oddechowych?

wynika z okresowego hamowania tonicznej aktywności neuronów wdechowych wywołanej impulsacją z wolno adaptujących się mechanoreceptorów płucnych i ośrodka pneumotaksycznego

co może przyczynić się do upośledzenia wentylacji płuc i zachodzącej w nich wymiany gazowej?

zaburzenia drożności dróg oddechowych, zmniejszenie ilości miąższu płucnego, zaburzenia przepływu krwi przez naczynia płucne

czym jest surfaktant?

fosfolipid, występujący po wewnętrznej stronie pęcherzyków płucnych, zmniejszający napięcie powierzchniowe

jakie komórki produkują surfaktant?

pneumocyty II rzędu

jaka jest funkcja surfaktantu w trakcie wdechu?

cząsteczki surfaktantu oddalają się od siebie, a siły retrakcji się zwiększają, co zapobiega rozerwaniu się pęcherzyków płucnych

jaka jest funkcja surfaktantu w trakcie wydechu?

cząsteczki surfaktantu zbliżają się do siebie, a siły retrakcji zmniejszają się i nie dochodzi do zapadanie się pęcherzyków płucnych

typy oddychania

typ piersiowy (unoszenie żeber), typ brzuszny (przepona), typ piersiowo brzuszny

typ piersiowy oddychania - kiedy zachodzi?

ciąża, wzdęcia

odma - co to?

stan, w którym do jamy opłucnej dostaje się powietrze

w jakich sytuacjach dochodzi do odmy?

przerwanie ciągłości błon opłucnowych z równoczesnym zassaniem powietrza do jamy opłucnowej, przerwanie ściany klatki piersiowej, przerwanie oskrzelików lub pęcherzyków płucnych

niedodma - co to?

zmniejszenie powietrzności całego płuca lub jego części wskutek zatkania oskrzela bądź ucisku tkanki płucnej; u noworodków wynik zachłyśnięcia wodami płodowymi

rezedma - co to?

wskutek zaniku sprężystości tkanki płucnej i następowego zaniku ścian pęcherzyków płucnych oraz ich rozszerzenia się (granie na instrumentach dętych lub starzenie się)

czym są składowe oddychania?

objętości i pojemności płuc

objętości płuc

spoczynkowa objętość oddechowa, objętość oddechowa zapasowa, objętość wydechowa zapasowa, objętość zalegająca

TV (tidial volume)

spoczynkowa objętość oddechowa

spoczynkowa objętość oddechowa (TV) - ile wynosi

500 ml

IRV (inspiratory reserve volume)

objętość wdechowa zapasowa; maksymalny wdech

objętość wdechowa zapasowa (IRV) - ile wynosi?

2000ml

ERV (expiratory reserve volume)

objętość wydechowa zapasowa; maksymalny wydech

objętość wydechowa zapasowa (ERV) - ile wynosi?

1500ml

RV (residual volume)

objętość zalegająca

objętość zalegająca (RV) - ile wynosi

1200 ml

TLC (total lung capacity)

pojemność całkowita płuc

pojemność całkowita płuc (TLC) - ile wynosi

TLC=TV+IRV+ERV+RV=5200ml

VC (vital capacity)

pojemność życiowa

Pojemność życiowa (VC) - ile wynosi?

VC=TV+IRV+ERV=4000ml

IC (inspiratory capacity)

pojemność wdechowa maksymalna

pojemność wdechowa maksymalna (IC) - ile wynosi

IC=TV+IRV=2500ml

FRC (functional residual capacity)

pojemność zalegająca czynnościowa

pojemność zalegająca czynnościowa (FRC) - ile wynosi

FRC=ERV+RV=2700ml

przestrzeń martwa - co to?

powietrze znajdujące się w drogach oddechowych; około 1/3 powietrza wdychanego „trafia” do przestrzeni martwej i nie bierze udziału w wymianie gazowej

przestrzeń martwa - funkcja

ogrzanie i nawilżenie wdychanego powietrza, ochłodzenie i wysuszenie powietrza wydychanego (termoregulacja i gospodarka wodna)

minutowa wentylacja płuc (MV, VE - minute ventilation) - co to?

ilość powietrza jaka doprowadzana jest do układu oddechowego w czasie jednej minuty, a więc częstość oddechów pomnożona przez objętość oddechową

ile litrów powietrza wdychają i wydychają osoby dorosłe w ciągu minuty?

około 6-9 litrów

co w warunkach fizjologicznych wpływa na zmianę szybkości oddychania i głębokości oddechów?

wzmożony wysiłek fizyczny i stany emocjonalne

co w warunkach patologicznych wpływa na przyspieszenie oddychania?

m.in. stany gorączkowe i bolesne urazy

co w warunkach patologicznych wpływa na zwolnienie oddychania?

m.in. schorzenia mózgowia i zatrucia (np. mocznica), zatrucie morfiną

kiedy występuje zmniejszenie pojemności życiowej (VC)?

czynność wydechowa, czego przyczyną może być m.in. otyłość, puchlina brzuszna, osłabienie mięśni wydechowych, ciąża oraz gdy zwiększy się objętość zalegająca (np. w rozedmie płuc)

czym charakteryzują się restrykcyjne zmiany w płucach?

charakteryzują się ubytkiem czynnościowym lub anatomicznym miąższu płuc (nowotwory, zwłóknienie, a także po resekcji części płuca)

co może być przyczyną upośledzenia czynności wydechowej?

m.in... otyłość, puchlina brzuszna, osłabienie mięśni wydechowych, ciąża

co może powodować fizjologiczne zwiększenie pojemności życiowej?

trening wytrzymałościowy

co może powodować patologiczne zwiększenie pojemności życiowej?

patologiczne zwiększenie pojemności życiowej występuje rzadko; jego przyczyną jest akromegalia

dynamiczne parametry oddechowe

pierwszosekundowa natężona objętość wydechowa; FVC - natężona pojemność życiowa

pierwszosekundowa natężona objętość wydechowa (FEV1 - forced expiratoly volume during the first second of expiration) - co to?

objętość powietrza usuniętego z płuc w pierwszej sekundzie natężonego wydechu; jest miarą drożności oskrzeli

FVC – natężona pojemność życiowa - co to?

pojemność życiowa mierzona podczas natężonego wydechu

wskaźnik Tiffeneau (FEV1%) - wzór

FEV1/VC x 100%

obturacja - co to?

zwężenie światła oskrzeli

o czym świadczy obniżenie FEV1 i wartość wskaźnika FEV1% poniżej 70%?

świadczy o zmianach obturacyjnych w układzie oddechowym

kiedy występują zmiany obturacyjne w układzie oddechowym?

zmiany takie występują w astmie, przewlekłym zapaleniu oskrzeli, rozedmie płuc

co skazuje wskaźnik Tiffeneau?

obrazuje wielkość obturacji

natężona pojemność życiowa (FVC) - co to?

objętość powietrza usuniętego z płuc w czasie natężonego wydechu; obrazuje wielkość restrykcji (stanów ograniczających rozprężanie i sprężanie płuc na przykład w przebiegu różnych chorób i stanów patologicznych ograniczających ruchomość klatki piersiowej)

spirometria - co to?

badanie czynnościowe płuc; wykonuje się je celem rozpoznania, monitorowania i określenia stopnia zaawansowania astmy oskrzelowej (ale nie tylko)

co bada się w trakcie spirometrii?

bada się w przepływy powietrza przez oskrzela (szybkość przepływającego powietrza), objętości i pojemności przestrzeni powietrznych płuc

czym wykonywana jest spirometria

spirometrem

torakografia - co to?

metoda zapisywania ruchów klatki piersiowej za pomocą torakografu