Łacina paremie (długie bez opisu)

 0    345 kartičky    gogo144
Vytisknout hrát zkontrolovat se
 
otázka odpověď
Male nostro iure uti non debemus
začněte se učit
nie powinniśmy źle korzystać z naszego prawa
Lex retro non agit
začněte se učit
prawo/ustawa nie działa wstecz
Pacta sunt servanda
začněte se učit
umów należy dotrzymywać;
Audiatur et altera pars
začněte se učit
niech będzie wysłuchana i druga strona
Volenti non fit iniuria pl.
začněte se učit
Chcącemu nie dzieje się krzywda
Clara non sunt interpretanda
začněte se učit
nie dokonuje się wykładni tego, co jasne
interpretatio cessat in claris
začněte se učit
łac. wykładnia kończy się wtedy, gdy osiągamy jasność
Nemo plus iuris ad alium transferre potest, quam ipse haberet
začněte se učit
nikt nie może przenieść na drugiego więcej praw niż sam posiada
Ignorantia iuris nocet
začněte se učit
nieznajomość prawa szkodzi)
1. Fas
začněte se učit
prawo boskie, też ‘właściwe postępowanie’; historycznie oznaczało wszelkie reguły, które łączono z funkcjonowaniem dawnej religii rzymskiej, w późniejszym okresie (od VI w p.n.e. oznaczało prawo sakralne.
2. Ius
začněte se učit
prawo świeckie, od VI w p.n.e. oznaczenie prawa świeckiego.
3. Lex
začněte se učit
ustwa, prawo pozytywne, prawo ustawowe; najwęższe znaczenie pojęcia prawa, pierwszym znaczeniem tego słowa była ustawa, prawo świeckie przyjęte w formie ustawy.
4. Contra ius fasque
začněte se učit
przeciw prawu boskiemu i ludzkiemu
5. Fas est
začněte se učit
jest rzeczą godziwą
6. Per fas et nefas
začněte se učit
wszelkimi środkami godziwymi i niegodziwymi
7. Ius est ars boni et aequi
začněte se učit
Prawo jest sztuką tego, co dobre i słuszne
8. Ius recipsit aequitatem
začněte se učit
prawo ma na względzie sprawiedliwość
9. Ius et fraus nonquam cohabitant
začněte se učit
Prawo i działanie podstępne nigdy nie współistnieją
10. Male iure nostro uti non debemus
začněte se učit
Nie powinniśmy źle korzystać z naszego prawa
11. Summum ius summa iniura
začněte se učit
szczyt prawa to szczyt bezprawia
12. Iustitia est constans et perpetua voluntas ius suum cuique tribuendi
začněte se učit
sprawiedliwość jest stałą i niezmienną wolą przyznania każdemu należnego mu prawa
13. Iuris praecepta sunt haec: honeste vivere, alterum non laedere, suum cuique tribuere
začněte se učit
Nakazy prawa są następujące: żyć uczciwie, drugiemu nie szkodzić, każdemu oddać co mu się należy
14. Non omne quod licet honestum est
začněte se učit
Nie wszystko, co dozwolone, jest uczciwe
15. Ius naturale
začněte se učit
prawo naturalne, reguły odpowiadające rozumowi
16. Ius gentium
začněte se učit
prawo rodów, reguły prawne, które porządkują relacje między suwerennymi państwami, prawo międzynarodowe, prawo rodów
17. Ius civile
začněte se učit
prawo obywatelskie, stworzone przez obywateli dla obywateli
18. ius commune
začněte se učit
prawo powszechne, reguluje wspólne dla różnych krajów europejskich
19. Ius sanguinis
začněte se učit
właściwe jest prawo kraju pochodzenia, prawo krwi
20. Ius soli
začněte se učit
właściwym porządkiem prawnym jest porządek kraju, w którym się znajdujemy, prawo ziemi
21. Ius publicum
začněte se učit
prawo publiczne
22. Ius privatum
začněte se učit
prawo prywatne
23. Publicum ius est quod ad statum rei romanae spectat, privatum quod ad singulorum utilitatem
začněte se učit
Prawem publicznym jest to, które dotyczy spraw państwa rzymskiego, prywatnym zaś to, które ma na względzie korzyść jednostek
24. Ius publicum privatorum pactis mutari non potest
začněte se učit
Prawo publiczne nie może być zmieniane umowami osób prywatnych
25. Privatorum conventio iuri publico non derogat
začněte se učit
umowa prywatna nie uchyla prawa publicznego
26. Ius cogens
začněte se učit
uprawnienia o charakterze bezwzględnym (czynność prywatna go nie zmienia i nie uchyla)
27. Ius dispositivum
začněte se učit
uprawnienia o charakterze fakultatywnym/względnym (prywatna czynność może go zmienić i uchylić)
28. Ignorantia iuris nocet
začněte se učit
nieznajomość prawa szkodzi
29. Ius civile vigilantibus scriptum est
začněte se učit
Prawo cywilne jest tworzone dla osób starannych
31. Nec stultis solere succurri
začněte se učit
Nie należy przyzwyczajać głupich, że będzie im się zawsze
32. Ius in personam
začněte se učit
prawo względem osoby (służy nazwaniu sytuacji, w której określone uprawnienie, w chwili kiedy już powstaje, jest skuteczne tylko przeciwko jednej, ściśle określonej osobie)
33. Ius in rem
začněte se učit
prawo względem rzeczy (służy nazwaniu sytuacji, w której określone uprawnienie, w chwili kiedy już powstaje, przysługuje przeciwko nieokreślonemu kręgowi przedmiotów)
34. Ius generale
začněte se učit
uprawnienia o charakterze ogólnym
35. Ius speciale
začněte se učit
uprawnienia o charakterze szczególnym
36. Ius apellationis
začněte se učit
uprawnienia do wniesienia apelacji
37. Ius avocandi
začněte se učit
prawo odwołania się
38. Ius provocationis
začněte se učit
możliwość wniesienia zaskarżenia od wyroku karnego
39. Ius cavendi
začněte se učit
uprawnienia do strzeżenia/chronienia, uprawnienia do podjęcia działań w celu ochrony obywateli i interesów państwa
40. Ius coercendi
začněte se učit
uprawnienia do karcenia, państwo jest uprawnione do wymierzania kar
41. Ius gladii
začněte se učit
uprawnienie do użycia siły zbrojnej (prawo miecza)
42. Ius disponendi
začněte se učit
uprawnienia do rozporządzania
43. Ius possidendi
začněte se učit
uprawnienia do posiadania/do faktycznego władania/korzystania z rzeczy
44. Ius fruendi
začněte se učit
uprawnienia do czerpania korzyści
45. Ius acquisitum = Ius quaesitum
začněte se učit
uprawnienia do nabycia czegoś
46. Dominus
začněte se učit
właściciel
47. Ius utendi et fruendi
začněte se učit
prawo do korzystania i pobierania korzyści z obiektu do którego mamy uprawnienia
48. Lex posterior derogat priori
začněte se učit
ustawa późniejsza uchyla ustawę wcześniejszą
49. Lex posterior generalis non derogat legi priori speciali
začněte se učit
ogólna ustawa późniejsza nie uchyla wcześniejszej ustawy szczegółowej
50. Lex specialis derogat legi generali
začněte se učit
ustawa szczególna uchyla ustawę ogólną
51. Lsuperior derogat legi inferiori
začněte se učit
ustawa wyższa uchyla ustawę niższą
52. Lex retro non agit
začněte se učit
ustawa patrzy w przyszłość, a nie w przeszłość, prawo nie działa wstecz = lex prospicit, non respicit
53. Cessante ratione legis cessat ipsa lex
začněte se učit
Gdy ustaje przyczyna obowiązywania ustawy, traci moc sama ustawa
54. Lex iniusta non est lex
začněte se učit
ustawa niesłuszna nie jest ustawą
55. Inter arma silent leges
začněte se učit
wśród szczęku oręża milczą prawa
56. Nullum crimen sine lege
začněte se učit
nie ma przestępstwa bez ustawy
57. Nulla poena sine lege
začněte se učit
nie ma kary bez ustawy (formalna definicja przestępstwa)
58. Nullum crimen sine poena
začněte se učit
nie ma przestępstwa bez kary (publiczny charakter przestępstwa)
59. Benignius leges interpretandae sunt, quo voluntas earum conservetur
začněte se učit
ustawy są właściwiej interpretowane, gdy zachowuje się ich ducha
60. Scire leges non hoc est verba larum tenere, sed vim ac potestatem
začněte se učit
Znać prawa to nie znaczy trzymać się słów ustawy, ale jej treści i mocy działania
61. In legibus magis simplicitas quam difficultas placet
začněte se učit
W prawie podoba się bardziej prostota niż zawiłość
62. Consuetudo est optima legum interpres
začněte se učit
Zwyczaj jest najlepszą wykładnią prawa
63. Ubi lex non distinquit, nec nos distinguere debemus = lege non distinguente nec nostrum est distinguere
začněte se učit
tam, gdzie ustawa nie wprowadza rozróżnień nie powinniśmy my takich rozróżnień wprowadzać
64. Lex imperfecta
začněte se učit
ustawa niedoskonała (brak sankcji)
65. Lex minus quam perfecta
začněte se učit
ustawa mniej niż doskonała (opatrzona sankcją ale nie pozbawiająca ważności czynności)
66. Lex perfecta
začněte se učit
ustawa doskonała (sankcja nieważności)
67. Lex plus quam perfecta
začněte se učit
ustawa bardziej niż doskonała (sankcja nieważności i kara)
68. Minus quam perfecta lex est, quae vetat aliquid fieri, et si factum sit, non rescindit, sed poenam iniungit ei, qui contra legem fecit
začněte se učit
Ustawa mądra jest to ustawa, która zakazuje czegoś, ale jeśli zostało dokonane, nie czyni nieważnym ale nakłada karę.
69. Lex causae
začněte se učit
prawo właściwe w danej sprawie
70. Lex domicilii
začněte se učit
prawo miejsca zamieszkania
71. Lex fori
začněte se učit
prawo prawo miejsca siedzibysądu
72. Lex loci actus
začněte se učit
prawo miejsca dokonania czynności
73. Lex loci celebrationis
začněte se učit
prawo miejsca dokonania aktu uroczystego (ceremonii)
74. Lex loci contractus
začněte se učit
prawo miejsca, w którym została zawarta umowa
75. Lex patriae
začněte se učit
prawo ojczyste
76. Lex rei sitae
začněte se učit
prawo położenia rzeczy
77. Hereditas
začněte se učit
spadek
78. Bonum / bona
začněte se učit
dobra majątkowe (majątek)
79. Res corporales
začněte se učit
obiekt materialny
80. Res incorporales
začněte se učit
obiekt niematerialny
81. Possessio
začněte se učit
posiadanie/władztwo faktyczne
82. Dominium
začněte se učit
własność
83. Iura in re aliena
začněte se učit
prawo do rzeczy cudzej/ ograniczone prawa rzeczowe
84. Obligatio / obligationes
začněte se učit
zobowiąznie
85. (...) hominum causa omne ius constitutum sit
začněte se učit
Wszelkie prawo winno być stanowione ze względu na człowieka
86. Nasciturus pro iam nato habetur quitiens de commodis eius agitur
začněte se učit
dziecko poczęte uważa się za już narodzone, o ile chodzi o jego korzyści
87. Nasciturus pro iam nato habetur, quotiens de commodis eius quaeritur
začněte se učit
tego, kto ma się urodzić, uznaje się za już urodzonego, ilekroć chodzi o jego korzyści
88. Matrimonium putativum
začněte se učit
małżeństwo mniemane, nieważne
89. Matrimonium legitimum
začněte se učit
małżeństwo wywołujące skutki prawne, zgodne z prawem, małżeństwo ważne
90. Matrimonium
začněte se učit
małżeństwo
Ius quod ad personas pertinet
začněte se učit
prawo, które dotyczy osób
91. Coniux
začněte se učit
małżonek (ogólnie)
92. Maritus / vir/ vir + coniux
začněte se učit
mąż
93. Marita / uxor
začněte se učit
żona
94. Parentes / genitores
začněte se učit
rodzice
95. Ascendentes
začněte se učit
wstępni, ascendenci
96. Descendentes
začněte se učit
zstępni, descendenci
97. Cognatus
začněte se učit
pokrewieństwo krwi (spokrewniony rodzeństwo rodziców, kuzynostwo)
98. Affinis
začněte se učit
powinowactwo (relacja pomiędzy jednym z małżonków, a krewnymi drugiego małżonka)
99. Persona
začněte se učit
osoba ludzka
100. Mater
začněte se učit
matka
101. Mater semper certa est
začněte se učit
matka jest zawsze pewna
102. Pater
začněte se učit
ojciec
103. Pater est quem nuptiae demonstrat
začněte se učit
ojcem jest ten, na kogo wskazuje małżeństwo
104. Quia semper certa est, etiam si volgo conceperit: pater vero is est, quem nuptiae demonstrant. (...)
začněte se učit
ponieważ ta zawsze jest pewna, nawet jeśli pocznie nie z prawego łoża, ojciec jest zaś to ten, na którego wskazuje małżeństwo
105. Obligatio est vinculum iuris, quo necessitate adstringimur alicuius solvendae rei secundum nostrae civitatis iuria
začněte se učit
zobowiązanie jest węzłem prawnym, który zmusza nas do świadczenia czegoś zgodnie z prawami naszego państwa
106. Creditor
začněte se učit
wierzyciel
107. Debitor
začněte se učit
dłużnik
108. Obligatio ex contractu
začněte se učit
zobowiązanie umowne (dwie strony umówiły się na określone świadczenia)
109. Obligatio ex delicto
začněte se učit
zobowiązanie z czynu niedozwolonego (zobowiązanie deliktowe)
110. Obligatio quasi ex contractu
začněte se učit
zobowiązanie jak gdyby z zobowiązania umownego (np. spłata nadwyżkowej raty kredytu, bezpodstawne wzbogacenie)
111. Obligatio quasi ex delicto
začněte se učit
zobowiązanie jak gdyby z czynu niedozwolonego (np. gdy mój pies pogryzł jakąś osobę)
112. Obligatio ex lege
začněte se učit
zobowiązanie z mocy samego prawa
114. Obligatio civilis
začněte se učit
zobowiązanie cywilne (jest to takie zobowiązanie, którego spełnienia można domagać się na drodze sądowej)
115. Obligatio in solidum
začněte se učit
solidarność niewłaściwa (po stronie zobowiązanej występuje kilku dłużników, z których każdy może spełnić świadczenie co uwalnia pozostałych)
116. Obligatio pro rata
začněte se učit
zobowiązanie podzielone na części – reguła w prawie rzymskim
117. Causa
začněte se učit
przyczyna prawna (to cel społecznogospodarczy, od którego istnienia określony porządek prawny uzależnia skuteczność oświadczenia woli)
118. Causa obligandi vel acquirendi
začněte se učit
celem jest nabycie prawa lub innej korzyści majątkowej przez dokonującego przysporzenia
119. Causa solvendi
začněte se učit
składający oświadczenie zmierza do rozwiązania węzła obligacyjnego (zwrot pożyczki)
120. Causa donandi
začněte se učit
składający oświadczenie woli zmierza do bezpłatnego dokonania przysporzenia majątkowego na rzecz kontrahenta (darowizna)
121. Iusta causa traditionis
začněte se učit
słuszna podstawa przeniesienia posiadania (dotychczasowy posiadacz przekazuje własność nowemu posiadaczowi przeniesienie odbywa się w oparciu o akceptowalną przez prawo podstawę)
122. Iusta causa possidendi
začněte se učit
słuszna/godziwa przyczyna objęcia w posiadanie (podstawa do wejścia w posiadanie przez zasiedzenie)
123. Causa criminalis
začněte se učit
sprawa kryminalna
124. Causa civilis
začněte se učit
sprawa cywilna
125. Culpa
začněte se učit
wina
126. Culpa in custodiendo
začněte se učit
wina w nadzorze (możliwość przypisania odpowiedzialności za czyny innych osób
127. Culpa in eligendo
začněte se učit
wina w wyborze (np. odpowiedzialność za winy podwykonawców)
128. Neglegentia
začněte se učit
sytuacja w której sprawca, wyraził szkodę, chociaż tej szkody nie chciał wyrządzić; wina nieumyślna
129. Dolus
začněte se učit
zły zamiar, podstęp (sprawca który chce wyrządzić szkodę wina umyślna)
130. Culpa lata
začněte se učit
grube niedbalstwo (niezrozumienie tego, co wszyscy rozumieją)
131. Culpa levis
začněte se učit
lżejsze niedbalstwo
132. Culpa in concreto
začněte se učit
niedołożenie staranności takiej, jak w swoich własnych sprawach
133. Culpa in abstracto
začněte se učit
porównanie staranności sprawcy szkody, z jakąś hipotetyczną starannością jakiej należałoby dołożyć
134. Culpa in contrahendo
začněte se učit
niestaranność w fazie zawierania/negocjowania umowy (np. rozpoczęcie negocjacji bez zamiaru zawarcia umowy)
135. Dolus premeditatus
začněte se učit
popełnienie czynu w sposób zaplanowany
136. Dolus repentinus
začněte se učit
popełnienie czynu w sposób raptowny (nie planował, ale uczynił)
137. Dolus subsequens
začněte se učit
zamiar następczy (podjęcie działania w celu osiągnięcia rezultatu i w czasie jego realizacji dokonanie rzeczy, które nie były planowane
138. Dolus directus
začněte se učit
zamiar bezpośredni (ktoś podjął działanie, zmierzające bezpośrednio do wywołania określonego nagannego lub przestępnego skutku)
139. Dolus coloratus
začněte se učit
zły zamiar zabarwiony (używany, żeby wskazać, iż nagannemu działaniu sprawcy towarzyszyło jakieś szczególne zabarwienie emocjonalne)
140. Dolus evetualis
začněte se učit
zamiar ewentualny (sprawca wie, że jego działanie może wywołać określony skutek i on się z nim godzi podpala dom wiedząc, że są w nim osoby, które nie mogę go samodzielnie opuścić)
141. Volenti non fit iniuria
začněte se učit
Chcącemu nie dzieje się krzywda
142. Casus
začněte se učit
przypadek
143. Casus fortuitus
začněte se učit
przypadek nadzwyczajny (czysto losowy)
144. Casus mixtus
začněte se učit
przypadek mieszany (kiedy szkoda jest następstwem zdarzenia losowego, ale jest ona następstwem niedbalstwa)
145. Casus a nullo praestantur
začněte se učit
za zdarzenie z powodu przypadku nikt nie jest zobowiązany do świadczenia (od nikogo nie można domagać się odszkodowania)
146. Casus sentit dominus
začněte se učit
zdarzenie przypadkowe dotyka właściciela (konsekwencje zdarzeń przypadkowych ponosi właściciel)
147. Vis maior / vis absoluta / vis
začněte se učit
siła wyższa
148. Periculum
začněte se učit
ryzyko
149. Periculum locatoris
začněte se učit
ryzyko wynajmującego
150. Periculum debitoris
začněte se učit
ryzyko dłużnika (ryzyko ponosi dłużnik)
151. Periculum in mora
začněte se učit
ryzyko w okresie zwłoki (zwłoka stan kiedy strona w terminie nie wykonała swoich obowiązków)
152. Lucrum cessans
začněte se učit
utracone korzyści
153. Damnum emergens
začněte se učit
rzeczywisty uszczerbek majątkowy
154. Damnum
začněte se učit
szkoda
155. Damnum compensare
začněte se učit
naprawianie szkody
156. Solutio
začněte se učit
prawidłowe wykonanie zobowiązania przez dłużnika
157. Datio in solutum
začněte se učit
sytuacja kiedy dłużnik za zgodą wierzyciela świadczy mu coś innego niż wynika z treści zobowiązania
158. Solutio + res
začněte se učit
prawidłowe wykonanie zobowiązania przez dłużnika względem rzeczy (czy świadczył to co powinien świadczyć)
159. Solutio + tempus
začněte se učit
prawidłowe wykonanie zobowiązania przez dłużnika względem czasu (czy we właściwym czasie wykonał zobowiązanie)
160. Solutio + locum
začněte se učit
prawidłowe wykonanie zobowiązania przez dłużnika względem miejsca (czy we właściwym miejscu wykonał zobowiązanie)
161. Obligatio alternativa
začněte se učit
zobowiązanie alternatywne/przemienne; zobowiązanie, którego wykonanie polega na tym, że dłużnik może spełnić jedno z kilku alternatywnych świadczeń
162. Solutio
začněte se učit
świadczenie
163. Facultas alternativa
začněte se učit
upoważnienie przemienne; polega na tym, że dłużnik może zwolnić się od swojego zobowiązania, spełniając inne świadczenie
164. Mora
začněte se učit
zwłoka
165. Mora debitoris = mora solvendi
začněte se učit
zwłoka dłużnika (określa sytuacje, kiedy dłużnik nie wykonał zobowiązania w prawidłowo ustalonym terminie)
166. Interpellatio
začněte se učit
wezwanie
167. Mora ex rei fit
začněte se učit
zwłoka wynika z samego stanu rzeczy (z treści umowy wynika, kiedy dane świadczenie ma być wykonane i automatycznie jeśli nie zostanie wykonane to bez wezwania ma miejsce zwłoka)
168. Fur semper moram facere videtur
začněte se učit
Złodziej postrzegany jest zawsze jako będący w zwłoce
169. Perpetuatio obligationis
začněte se učit
dosł. Uwiecznienie zobowiązania Przeniesienie ryzyka
171. Utile per inutile non vitiatur
začněte se učit
to, co jest skuteczne, nie doznaje uszczerbku ze strony tego, co jest nieskuteczne (Dotyczy problemu częściowej nieważności czynności prawnej. Częściowa nieważność czynności nie powoduje całkowitej nieważności te czynności)
172. Quod ab initio vitiosum est, non potest tractu temporis convalescere
začněte se učit
To, co od początku jest wadliwe, nie może być uzdrowione z upływem czasu
173. Ratihabitio mandato comparatur
začněte se učit
potwierdzenie równa się zleceniu
174. Contractus ab initio voluntatis est, ex post facto necessitatis
začněte se učit
Zawarcie kontraktu jest dobrowolne, lecz wykonanie przymusowe
175. Contractus bilateralis
začněte se učit
umowa dwustronna (wyraźnie rozdzielamy dwie strony o odmiennych interesach)
176. Contractus multilateralis
začněte se učit
umowa wielostronna (np. umowa spółki prawa cywilnego)
177. Contractus innominatus
začněte se učit
brak zaskarżalności w prawie rzymskim
178. Contractus vitalitus
začněte se učit
umowa aż do śmierci jednej ze stron, umowa dożywotnia
179. Essentialia contractus
začněte se učit
przedmiotowo istotne składniki treści kontraktu
181. Accidentalia contractus
začněte se učit
nie wpływają na istotę kontraktu (np. na to, czy daną umowę uznamy za umowę sprzedaży czy najmu), jednakże mocą woli stron zostały podniesione do rangi istotnych (np. termin, warunek, polecenie)
182. Pacta sunt servanda
začněte se učit
umów należy dotrzymywać
183. Rebus sic stantibus [omnis contractus intellegitur]
začněte se učit
dosł. ‘ponieważ sprawy przybrały taki obrót’ każda umowa jest pojmowana jako obowiązująca tylko w danych, oznaczonych warunkach; wszelkie umowy są rozumiane w określonym stanie rzeczy
184. Impossibilium nulla obligatio est
začněte se učit
Nie ma zobowiązania, gdy [świadczenie] jest niemożliwe
185. Ex maleficio non oritur contractus
začněte se učit
Kontrakt nie rodzi się z czynu bezprawnego
186. Contractus stricti iuris
začněte se učit
umowa ścisłego prawa (przy której wykonaniu rygorystycznie trzymamy się treści umowy ustalonej przez strony umowy)
187. Contractus bonae fidei
začněte se učit
umowa dobrej wiary (charakteryzuje się tym, że przy ustalaniu ich treści sąd ma pole swobodnej oceny)
188. Bona fides
začněte se učit
dobra wiara (zasady współżycia społecznego)
189. Mala fides
začněte se učit
zła wiara
190. Venire contra factum proprium nemini licet
začněte se učit
nie wolno występować przeciwko temu, co wynika z własnych czynów
191. Tu patere legem quam fecisti
začněte se učit
powinieneś przestrzegać prawa, które uczyniłeś
192. Turpitudinem suam allegans nemo audiatur
začněte se učit
Powołujący się na własny występek nie będzie wysłuchany
193. Dolo facit qui petit quod redditurus est
začněte se učit
Działa podstępnie ten, kto żąda tego, co będzie musiał zwrócić
194. In conventionibus contrahentium voluntas potius quam verba spectanda sunt
začněte se učit
W umowach bardziej uwzględnia się zamiar stron, niż dosłowne brzmienie
195. In ambiguitas contra stipulatorem
začněte se učit
wątpliwości tłumaczy się na niekorzyść tego, kto złożył oświadczenie w sposób niejasny
196. In contractibus tacite insunt, quae sunt moris et consuetudinis
začněte se učit
w umowach zawierają się milcząco także wymagania wynikające z obyczajów i zwyczaju
197. Actio negatoria
začněte se učit
uprawnienie właściciela do tego aby inne osoby zaniechały takich zachowań, które stanowią zakłócenie spokojnego korzystania z jego własności
198. Rei vindicatio
začněte se učit
skarga wydobywcza (uprawnienie właściciela do odebrania jego rzeczy od każdego kto nią faktycznie włada bez uzasadnienia prawnego do wydobycia)
199. Superficies solo cedit
začněte se učit
to, co znajduje się na powierzchni, przypada gruntowi
200. Nemo plus iuris ad alium transferre potest, quam ipse habet
začněte se učit
Nikt nie może przenieść na drugiego więcej praw, niż sam posiada
201. Proprietas
začněte se učit
własność
202. Animus
začněte se učit
zamiar polegający na traktowaniu rzeczy jako swojej
203. Corpus
začněte se učit
materialne władanie rzeczą
204. Bonae fidei possessor
začněte se učit
posiadacz w dobrej wierze (ten, który wszedł w faktyczne władanie w usprawiedliwionym przekonaniu, że nie narusza niczyich uprawnień)
205. Malae fidei possesor
začněte se učit
posiadacz w złej wierze (ten, który wszedł w faktyczne władanie wiedział, że narusza czyjeś uprawnienia)
206. Melior est condicio possidentis
začněte se učit
w jednakowej sytuacji lepsza jest pozycja posiadacza
207. Mala fides supervieniens non nocet
začněte se učit
późniejsza zła wiara nie szkodzi (jeżeli ktoś jest posiadaczem w dobrej wierze, a później dowiedział się, że narusza cudze uprawnienia, to nadal jest posiadaczem danej rzeczy sytuacja charakterystyczna dla nieruchomości, w szczególności dla zasiedzenia)
208. Mala fides superveniens nocet
začněte se učit
późniejsza zła wiara szkodzi (charakterystyczne dla ruchomości
209. Servitus in faciendo consistere nequit
začněte se učit
służebność nie może polegać na działaniu
210. Servitutes
začněte se učit
służebności
211. Servitutibus civiliter utendum est
začněte se učit
służebności należy wykonywać oględnie
212. Nulli res sua servit
začněte se učit
nie można mieć służebności na własnej rzeczy
213. Ex testamento
začněte se učit
powołanie do dziedziczenia oparte na testamencie
214. Ab intestato
začněte se učit
dziedziczenie beztestamentowe (dziedziczenie ustawowe)
215. Contra tabulas
začněte se učit
dziedziczenie przeciwtestamentowe (dziedziczenie przez osoby najbliższe spadkodawcy, które zostały pominięte w testamencie zachowek)
216. Hereditas nihil aliud est, quam successio in universum ius quod defunctus habuerit
začněte se učit
spadkobranie to nic innego niż sukcesja w całość praw zmarłego
217. Nemo pro parte testatus, pro parte intestatus decedere potest
začněte se učit
Nikt nie może umrzeć pozostawiając dziedzica do części spadku, część zaś beztestamentowo
218. Testamentum
začněte se učit
testament
219. Testamentum allographum
začněte se učit
testament alograficzny (testament sporządzony ustnie w obecności świadków)
220. Testamentum holographum
začněte se učit
testament holograficzny (testament pisemny sporządzony w całości własnoręcznie)
221. Testamentum ruptum
začněte se učit
testament, który utracił prawną skuteczność (testament nieważny)
222. Testamentum militum
začněte se učit
testament wojskowy
223. Ambulatoria (enim) est voluntas defuncti usque ad vitae supremum exitum
začněte se učit
zmienna jest (zatem) wola zmarłego aż do samego kresu życia
224. Falsa demonstratio non nocet
začněte se učit
fałszywe oznaczenie nie szkodzi
225. Imperium
začněte se učit
uprawnienia władcze (magistratury rzymskie, wojskowość), ale też struktura polityczna, władająca na wielkim obszarze terytorialnym
226. Regnum
začněte se učit
władza, rządy
227. Iudicium
začněte se učit
sąd, ale też wyrok, proces
228. Administratio
začněte se učit
administracja (pomoc; służebny charakter)
229. Actor
začněte se učit
powód/oskarżyciel
230. Reus
začněte se učit
pozwany/oskarżony
231. Actor sequitur forum rei
začněte se učit
powód idzie za sądem pozwanego
232. Forum est ubi domicilium est
začněte se učit
miejscem sporu jest sąd miejsca zamieszkania (pozwanego)
233. Cognitio extra ordinem
začněte se učit
proces rzymsko kanoniczny, proces cywilny, proces inkwizycyjny, proces mieszany
234. Nemo iudex sine actore
začněte se učit
nie ma sędziego bez powoda (nie prowadzi się postępowania jeśli nie została złożona skarga)
235. Actiones semel inclusae judicio salvae permanent /lis pendens
začněte se učit
skargi raz wytoczone powodują stan sprawy zawisłej
236. Actio quaelibet in via sua
začněte se učit
każda skarga ma właściwą sobie drogę (jest rozpatrywana samodzielnie)
237. Actio personalis moritur cum persona
začněte se učit
roszczenie o charakterze ściśle osobistym wygasa ze śmiercią osoby której dotyczy
238. Delicta perentium liberis non nocent
začněte se učit
przestępstwa rodziców nie szkodzą dzieciom (karne też)
239. Actio semel extincta non reviviscit
začněte se učit
roszczenie raz wygasłe nie odżywa
240. Res iudicata
začněte se učit
rzecz osądzona
241. Ne bis in idem
začněte se učit
nie dwa razy za to samo (zakaz powtórnego karania)
242. Res iudicata pro veritate accipitur
začněte se učit
prawomocny wyrok przyjmuje się jako prawdę (wiążące)
243. Actor non condemnatur
začněte se učit
powód nie może być zasądzony
244. Nemo tenetur seipsum accusare
začněte se učit
nikt nie jest zobowiązany do oskarżenia samego siebie
245. Actori incumbit probatio
začněte se učit
Na powodzie spoczywa ciężar dowodu
246. Actori incumbit onus probandi
začněte se učit
ciężar dowodu spoczywa na powodzie
247. Ei incumbit probatio, qui dicit, non qui negat
začněte se učit
ciężar dowodu spoczywa na tym kto twierdzi, a nie na tym kto zaprzecza
248. Reus exceptiendo fit actor
začněte se učit
podniesienie przez pozwanego zarzutu czyni go powodem
249. Reus in exceptione actor est
začněte se učit
pozwany w zakresie podniesionego zarzutu jest powodem (tj. na nim spoczywa ciężar dowodu)
250. Non debet actori licere, quod reo non permittur
začněte se učit
Powodowi nie wolno tego, na co nie pozwala się pozwanemu
251. Audiatur et altera pars
začněte se učit
należy wysłuchać także drugiej strony
252. Iura novit curia
začněte se učit
sąd zna prawo
253. Ubi ius ibi remedium
začněte se učit
gdzie prawo, tam i środek (do jego realizacji)
254. Iudicis est ius dicere, non dare
začněte se učit
zadaniem sędziego jego stosowanie a nie tworzenie prawa
255. Iudex non calculat
začněte se učit
sędzia nie kalkuluje
257. Iudex suspectus
začněte se učit
sędzia podejrzany
258. Iudicium non debet esse illusorium
začněte se učit
wyrok nie powinien być pozorny
259. Nemo est iudex in propria causa
začněte se učit
Nikt nie jest sędzią we własnej sprawie
260. Nemo iudex sine actore
začněte se učit
Nie ma sędziego bez powoda
261. Ei incumbit probatio, qui dicit, non qui negat
začněte se učit
Ciężar dowodu spoczywa na tym, kto twierdzi, a nie na tym, kto zaprzecza
262. In dubio pro reo
začněte se učit
w razie wątpliwości na korzyść oskarżonego
263. In dubio semper id, quod minus est, debetur
začněte se učit
w wypadku wątpliwości, wymagane jest to co mniejsze
264. Iudex non dedit plus, quam quod petens ipse requirit / ne ultra petita
začněte se učit
sędzia nie może zasądzić ponad żądanie powoda
265. Reformatio in peius iudici apellatio non licet
začněte se učit
Sądowi apelacyjnemu nie wolno zmienić wyroku na niekorzyść zasądzonego
266. Reformationis in peius
začněte se učit
pogorszenie sytuacji skazanego w wyniku wyroku zapadłego w postępowaniu odwoławczym
267. Ubi societas, ibi ius
začněte se učit
gdzie społeczeństwo, tak i prawo (różne źródła antyczne)
268. Auctoritas, non veritas facit legem
začněte se učit
władza a nie prawda jest źródłem prawa
269. Lex facit regem
začněte se učit
prawo czyni króla
270. Fortior est custodia legis quam hominis
začněte se učit
silniejsza jest ochrona prawna niż ludzka
271. De minimis non curat praetor
začněte se učit
pretor (władza) nie zajmuje się błahostkami
272. De minimis non curat lex
začněte se učit
prawo nie zajmuje się błahostkami (forma anglosaska)
273. Iustitia nemini neganda
začněte se učit
nikomu nie należy odmawiać sprawiedliwości
274. Nulla taxatio sine representatione
začněte se učit
nie ma opodatkowania bez demokratycznego umocowania
275. Fiscus sepmer locuples solvendo
začněte se učit
skarb państwa jest zawsze wypłacalny
276. In tributis non admittur compensatio
začněte se učit
w przypadkach długów podatkowych nie dopuszcza się potrącenia
277. Quod semel sumpsit, fiscus numquam reddit
začněte se učit
skarb państwa nigdy nie oddaje tego, co raz przyjął
278. Ius canonicum
začněte se učit
prawo kanoniczne
279. Argumentum a fortiori
začněte se učit
wnioskowanie z uzasadnienia słabszego na silniejsze w oparciu o założenie konsekwencji ocen prawodawcy
280. Argumentum a maiori ad minus
začněte se učit
(wnioskowanie z większego na mniejsze) jeśli komuś nakazano (lub dozwolono) czynić więcej, to nakazano (lub dozwolono) mu i mniej
281. Argumentum a minori ad maius
začněte se učit
(wnioskowanie z mniejszego na większe) — jeśli zakazano komuś czynić mniej to tym bardziej zakazano mu i więcej.
282. Argument ab exemplo
začněte se učit
argument z przykładu, odwołujący się do przykładu
283. Argument ad absurdum
začněte se učit
argument odwołujący się do absurdu
284. Argumentum a rerum natura
začněte se učit
argument z natury rzeczy
285. Argumentum a loco communi
začněte se učit
argument z rzeczy wspólnych
286. Argument a loco speciali
začněte se učit
argument z miejsc specjalnych
287. Argument a cohaerentia
začněte se učit
argument ze spójności
288. Argument a completudine
začněte se učit
argumentacja odwołująca się do zupełności systemu prawa
289. Ratio legis
začněte se učit
cel konkretnej sprawy
290. Ratio iuris
začněte se učit
cel prawa, porządku prawnego
291. Ratio legis est anima legis
začněte se učit
sens ustawy jest jej duszą
292. Nemo plus iuris ad alium transferre potest quam ipse habet
začněte se učit
nikt nie może przenieść na drugą osobę więcej praw, aniżeli sam posiada
293. Accessio cedit principali
začněte se učit
rzecz przyłączona dzieli los rzeczy głównej
294. Ambiguitas contra stipulatorem
začněte se učit
sformułowania dwuznaczne rozumieć należy przeciw składającemu oświadczenie
295. Ambulatoria est voluntas defuncti usque ad vitae supremum exitum
začněte se učit
Wola spadkodawcy może być zmieniona aż do ostatniego tchnienia
296. Dies interpelat pro homine
začněte se učit
termin wzywa za człowieka
297. Dolus omnimodo puniatur
začněte se učit
podstęp jest karany w każdym przypadku
298. Emptio tollit locatum
začněte se učit
kupno przekreśla najem
299. In contractibus tacite insunt, quae sunt moris et consuetudinis
začněte se učit
w umowach jest milcząco zawarte to, co stanowi zwyczaj i obyczaj
300. Male iure nostro uti non debemus
začněte se učit
nie powinniścmy źle używać naszego prawa
302. Nasciturus pro iam nato habetur quotiens de commodis eius agitur
začněte se učit
dziecko poczęte uważa się za urodzone ilekroć chodzi o jego korzyść
303. Qui tacet, consentire videtur ubi loqui potuit et debuit
začněte se učit
Kto milczy, ten zdaje się zgadzać gdy ktoś mógł i powinien był mówić
304. Rebus sic stantibus [omnis contractus intellegitur]
začněte se učit
każda umowa jest pojmowana jako obowiązująca tylko w danych, oznaczonych warunkach
305. Semel heres semper heres
začněte se učit
kto raz zostanie dziedzicem pozostaje nim na zawsze
306. Tutor rem pupili emere non potest
začněte se učit
opiekun nie może nabyć rzeczy osoby poddanej jego opiece
307. Vim vi repellere licet
začněte se učit
siłę wolno odeprzeć siłą
308. Accessio
začněte se učit
akcesja
309. Actus
začněte se učit
akta
310. Adoptio
začněte se učit
adopcja, przysposobienie
311. Apellatio
začněte se učit
apelacja
312. Cautio
začněte se učit
kaucja, zabezpieczenie
313. Cessio
začněte se učit
cesja, przeniesienie wierzytelności
314. Clausula
začněte se učit
klauzula
315. Compensatio
začněte se učit
kompensacja, potrącenie
316. Contractus
začněte se učit
kontrakt
317. Donatio
začněte se učit
darowizna
318. Exceptio
začněte se učit
wyjątek
319. Depositum
začněte se učit
depozyt, przechowanie
320. Delictum
začněte se učit
delikt, czyn niedozwolony
321. Vindicatio
začněte se učit
windykacja
322. Inventarium
začněte se učit
inwentarz
323. Legalis
začněte se učit
legalny, prawny
324. Legtum
začněte se učit
legat, zapis
325. Mandatum
začněte se učit
mandat, zlecenie
326. Novatio
začněte se učit
nowacja, odnowienie
327. Occupatio
začněte se učit
zawłaszczenie, okupacja
328. Pactum
začněte se učit
pakt, umowa
329. Poena
začněte se učit
kara
330. Precarium
začněte se učit
prekarium
331. Prohibitio
začněte se učit
zakaz
332. Promulgatio
začněte se učit
promulgacja
333. Provincia
začněte se učit
prowincja
334. Privatus
začněte se učit
prywatny
335. Publicus
začněte se učit
publiczny
336. Restitutio
začněte se učit
restytucja
337. Sanctio
začněte se učit
sankcja
338. Successio
začněte se učit
sukcesja
339. Ius publicum
začněte se učit
prawo publiczne
340. Nasciturus
začněte se učit
mający się narodzić (oznacza dziecko poczęte, ale jeszcze nie urodzone)
341. De in ius vocando
začněte se učit
o wezwaniu do sądu

Chcete-li přidat komentář, musíte se přihlásit.