Łacińska terminologia prawnicza (UKSW 2016/2017)

1  1    416 kartičky    piotrzomer
Vytisknout hrát zkontrolovat se
 
otázka odpověď
Non tam praeclarum est scire Latine, quam turpe nescire
začněte se učit
znać łacinę nie jest tak chwalebnym, jak haniebnym jest jej nie znać - Cyceron
Repetitio est mater studiorum
začněte se učit
powtarzanie jest matką wiedzy, trening czyni mistrza
Sapere aude; Sapere auso
začněte se učit
odważ się być mądrym, odważył się być mądrym - Horacy
A priori
začněte se učit
z założenia, z góry, uprzedzając fakty
Ab ovo
začněte se učit
"od jajka, od samego początku, Zygmunt Gloger pisze, że ab ovo u Rzymian pochodzi z ich przysłowia (łac.) ab ovo ad mala („od jajka do jabłek”), czyli „od początku do końca, gdyż Rzymianie wieczerze swoje rozpoczynali od jaj, a kończyli na jabłkach”[1].
Captatio benevolentiae
začněte se učit
zjednywanie sobie względów, życzliwości.
Casus belli
začněte se učit
powód do wojny
Cedant arma togae!
začněte se učit
niech oręż ustąpi przed togą, niech władza wojskowa ustąpi przed cywilną, niech nastanie pokój; cytat z mowy o swoim konsulacie Cycerona.
Cogito, ergo sum
začněte se učit
nyślę, więc jestem - Rene Descartes
Communi consensu
začněte se učit
za wspólną zgodą
Corpus delicti
začněte se učit
przedmiot przestępstwa – dowód rzeczowy świadczący o przestępstwie, ślad lub przedmiot stanowiący podstawę do przedstawienia wniosków dotyczących popełnionego czynu i sprawcy.
Sapienti sat
začněte se učit
mądremu wystarczy (pol. mądrej głowie dość dwie słowie)
Finis coronat opus
začněte se učit
koniec wieńczy dzieło
Memento mori
začněte se učit
pamiętaj o śmierci
O tempora! O mores!
začněte se učit
Co za czasy! Co za obyczaje!) – zdanie Cycerona z jego pierwszej mowy przeciw Katylinie. W dosłownym tłumaczeniu: O czasy, o obyczaje!
Per fas et nefas
začněte se učit
prawem i bezprawiem, nieprzebierając w środkach, wszelkimi dozwolonymi i niedozwolonymi środkami
Pro publico bono
začněte se učit
dla dobra publicznego – określenie oznaczające usługi profesjonalne wykonywane dobrowolnie i bezpłatnie, w interesie publicznym
Qui tacet, consentire videtur
začněte se učit
kto milczy, ten zdaje się zezwalać; jedna z zasad prawa kanonicznego.
Quod erat demonstrandum
začněte se učit
co było do udowodnienia
Salus rei publicae suprema lex esto
začněte se učit
dobro republiki najwyższym prawem
Votum separatum
začněte se učit
zdanie odrębne – opinia inna niż głoszona przez większość, opinia nie mieszcząca się w proponowanych rozwiązaniach bądź zbiorach głosów.
Nauki historyczne
začněte se učit
science historical
ius
začněte se učit
prawo (jako całość)
quo iure
začněte se učit
jakim prawem!?
ipso iure
začněte se učit
z mocy samego prawa
ubi societas ibi ius
začněte se učit
gdzie społeczeństwo, tam prawo
fontes iuris
začněte se učit
źródła prawa
fontes iuris oriundi
začněte se učit
źródła powstania/pochodzenia prawa
fontes iuris cognoscendi
začněte se učit
źródła poznania prawa
ex nihilo
začněte se učit
z niczego
mos maiorum
začněte se učit
obyczaj przodków
longa consuetudo
začněte se učit
długi zwyczaj, ustaloną, jednolicie wykonywaną i trwałą praktykę postępowania w określonej sytuacji - prawo zwyczajowe
summum ius – summa iniuria
začněte se učit
szczyt prawa to szczyt bezprawia; zbyt szczegółowe (bezwzględne) przestrzeganie prawa staje się przyczyną największej krzywdy.
adiuvandi iuris civilis gratia
začněte se učit
pretorskie wyjaśnianie przepisów prawa cywilnego
supplendi iuris civilis gratia
začněte se učit
pretorskie uzupełnianie istniejących luk w prawie cywilnym
corrigendi iuris civilis gratia
začněte se učit
pretorskie poprawianie przepisów prawa cywilnego
ius publicum – publicum ius est quod ad statum rei Romanae spectat
začněte se učit
Prawem publicznym jest prawo, które dotyczy pomyślności państwa
ius privatum – privatum ius – quod ad singulorum utilitatem spectat
začněte se učit
Prawem prywatnym jest toprawo, które dotyczy interesów poszczególnych osób.
ius est ars boni et aequi
začněte se učit
prawo jest sztuką dobra i słuszności; prawo jest sztuką tego, co dobre isłuszne;
ius civile – ius canonicum – utriusque iuris
začněte se učit
oboje praw (cywilne i kanoniczne); (doctor utriusque iuris – doktor obojga praw, tj. rzymskiego i kanonicznego)
ius cogens – ius dispositivum
začněte se učit
bezwzglednie obowiązujące
ius dispositivum
začněte se učit
przepisy wzglednie obowiązujące
ius particulare
začněte se učit
prawo partykularne, oddzielne
ius universale
začněte se učit
prawo powszechne, ogólne
ignorantia iuris nocet = ignorantia iuris non exculpat
začněte se učit
nieznajomość prawa szkodzi = nieznajomość prawa nie uwalnia, nie tłumaczy
ignorantia facti non nocet
začněte se učit
nieznajomość faktu nie szkodzi
glossa marginalis
začněte se učit
glosa na marginesie
glossa interlinealis
začněte se učit
glosa między wierszami
glossa ordinaria (Accursiusa)
začněte se učit
glosa zgodna z prawem
ius ducale
začněte se učit
prawo książęce - zespół uprawnień księcia w stosunku do ludnościlub dóbr
lex ducalis
začněte se učit
ustawa książęca
forum
začněte se učit
agora (gr.), rynek, jarmark, plac, miejsce, sąd
forum Romanum
začněte se učit
rynek rzymski, inna nazwa to Forum Magnum – plac w starożytnym Rzymie, u stóp Kapitolu i Palatynu. Centrum polityczne i towarzyskie Rzymuokresu republiki.
Ecclesia vivit lege Romana
začněte se učit
Kosciół żyje (posluguje się) prawem rzymskim
neminem captivabimus nisi iure victum
začněte se učit
Nikogo nie więzimy, o ile go prawem nie przekonamy (przywilejnietykalności osobistej nadany szlachcie przez Wladysława Jagiełłę)
loca forensia
začněte se učit
miejsce gdzie sąrynki, miejsce sprawowania sądu (równoważne z kompetencją sądu)
forum liberum
začněte se učit
sąd, który można wybrać, czyli prawa wolnego handlu, które raz w tygodniu, w soboty, umożliwiało kupcom na rynku kazimierskim sprzedawanie mięsa poza jatkami
census fori
začněte se učit
wykaz sądów
privilegium fori
začněte se učit
przywilej (immunitet) sądu, np sądów wojskowych, duchownych
praescriptio fori
začněte se učit
zarzut niewłaściwości sądu; przypisany sąd; zarządzenie sali sądowej,-domniemanie prawne
actor sequitur forum rei
začněte se učit
powód idzie za miejscem sądu pozwanego
formula processus
začněte se učit
formuła procesu
causae spirituales
začněte se učit
niezawisłość sądów kościelnych
causae saeculares
začněte se učit
sprawy świeckie
lex perfecta
začněte se učit
dosł. prawo doskonałe - to norma prawna opatrzona sankcją nieważności.
lex plus quam perfecta
začněte se učit
dosł. prawo bardziej niż doskonałe - to norma prawna opatrzona sankcją represyjną (karną) oraz sankcją nieważności.
lex minus quam perfecta
začněte se učit
dosł - prawo mniej niż doskonałe - to norma prawna opatrzona sankcją represyjną (karną).
lex imperfecta
začněte se učit
dosł. prawo niedoskonałe - norma prawna pozbawiona jakiejkolwiek sankcji.
praeter legem
začněte se učit
obok ustawy – o działaniu nie stojącym w sprzeczności z prawem, ale i nie przewidzianym wprawie; poza prawem
contra legem
začněte se učit
wbrew ustawie
iuxta legem
začněte se učit
zgodnie z ustawą; zwyczaje zgodne z prawem
ratio legis
začněte se učit
cel ustawy, racja prawna, uzasadnienie ustawowe
ubi eadem legis ratio, ibi eadem dispositio
začněte se učit
gdzie ten sam cel, tam także takie samo uregulowanie (taka sama dyspozycja ustawy), w takich samych okolicznościach należy stosować takie same rozwiązania prawne
per analogiam
začněte se učit
przez podobieństwo, analogię
analogia legis
začněte se učit
wnioskowanie z ustawy; wnioskowanie poprzez ustalanie konsekwencji prawnych faktu, który nie jest jeszcze szczegółowo uregulowany w prawie
analogia iuris
začněte se učit
analogia z prawa) – analogia z ducha (istoty) prawa. wnioskowanie zcałego systemu prawa; wnioskowanie poprzez zastosowanie do stanu rzeczy, analogiaprawa nie uregulowanego w prawie regulacji dotyczącej podobnego stanu (w prawiecywilnym)
a contrario
začněte se učit
z przeciwieństwa, (wychodząc) z przeciwnego (założenia), przeciwnie, przeciwnym sposobem
praesumptio facti
začněte se učit
domniemanie faktyczne, relacja opiera się na przyjęciu prawdopodobieństwa wynikającego z doświadczenia życiowego; na podstawie pewnych faktów o innych, np.: domniemywa się, że podeszczu jezdnia jest śliska
praesumptio iuris
začněte se učit
domniemanie prawne, np. domniemanie
praesumptio iuris tantum
začněte se učit
domniemanie wzruszalne, domniemanie wyłącznie prawne, czyli usuwalne, – można je obalić dowodem przeciwnym – np.: domniemanie niewinności, domniemanie dobrej wiary, domniemanie ojcostwa w małżeństwie
praesumptio iuris ac de iure
začněte se učit
domniemanie prawne niewzruszalne – nie można go obalić dowodem przeciwnym; obecnie w polskim prawie występują wyjątkowo – np. rękojmia wiary ksiąg wieczystych
lex generalis
začněte se učit
ustawa ogólna
lex specialis
začněte se učit
ustawa specjalna, przepis szczególny
lex retro non agit
začněte se učit
ustawa (prawo) nie działa wstecz
desuetudo
začněte se učit
dosł. odwyknienie, odzwyczajenie, - jedna z reguł derogacyjnych - wygaśnięcie ustawy przez nieużywanie; zaprzestanie
lex posterior derogat legi priori
začněte se učit
prawo ustanowione później (pochodzące z aktów prawnych o tej samej mocy, np. z dwóch ustaw i tym samym stopniu szczegółowości) należy stosować przed prawem ustanowionym wcześniej.
lex specialis derogat legi generali
začněte se učit
prawo o większym stopniu szczegółowości (pochodzące z aktów prawnych otej samej mocy, np. z dwóch ustaw, obowiązujące w tym samym czasie) należy stosować przed prawem ogólniejszym.
lex posterior generalis non derogat legi priori speciali
začněte se učit
przepis ogólny późniejszy nie uchyla przepisu wcześniejszego szczególnego. Jedna z dyrektyw derogacyjnych stosowanych przy wykładni przepisów.
de lege lata
začněte se učit
o ustawie obowiązującej,
de lege ferenda
začněte se učit
o ustawie, która ma być uchwalona,
erga omnes
začněte se učit
wobec wszystkich, prawo/norma skuteczne wobec podmiotów trzecich, np. prawa rzeczowe
inter partes
začněte se učit
między stronami, np. zobowiązania z umów
da mihi factum, dabo tibi ius
začněte se učit
daj mi fakt, dam ci prawo; udowodnij fakt, a ja ci wskażę prawo (a przyznam ci rację, a wymierzę sprawiedliwość).
iura novit curia
začněte se učit
sąd (urząd) zna prawo, zasada prawna wskazująca na to, że sąd zna obowiązujące przepisy i stosuje je z urzędu, niezależnie od tego, czy strony postępowania się na nie powołują, czy nie.
sensu stricto
začněte se učit
w ścisłym znaczeniu
sensu largo
začněte se učit
w szerokim znaczeniu
clara non sunt interpretanda
začněte se učit
jasne teksty nie podlegają (nie wymagają) wykładni,
ex definitione
začněte se učit
(co wynika) zdefinicji
qui suo iure utitur, neminem laedit
začněte se učit
nikogo nie krzywdzi ten, kto korzysta ze swego prawa; kto korzysta ze swego prawa, nikomu nie szkodzi.
prior tempore potior iure
začněte se učit
pierwszy w czasie, lepszy w prawie; pierwszeństwo w czasie daje lepsze prawa
expressis verbis
začněte se učit
wypowiedziane wyraźnie słowami; dobitnymi słowami, wyraźnie, dokładnie
superfluum
začněte se učit
coś ponad; np. zbędne powtórzenia nie wnoszącego nowości do systemu prawa
numerus clausus
začněte se učit
określona liczba, liczba zamknięta, ograniczona np. ograniczone prawa rzeczowe
prima facie
začněte se učit
na pierwszy rzut oka,
inter vivos
začněte se učit
między żyjącymi, np. czynności prawne – umowy
mortis causa
začněte se učit
na wypadekśmierci, np. czynności prawne – zapis, testament
genus perire non censetur
začněte se učit
rzeczy oznaczone co do gatunku nie giną, gatunek nie ginie
causa solvendi
začněte se učit
celem jest zwolnienie się z obowiązku ciążącego na osobie dokonującej przysporzenia, czyli zmniejszenie się jej pasywów. Przykładem jest zapłata długu. powód zwolnienia się
causa donandi
začněte se učit
dokonuje się czynności tylko po to, żeby nastąpiło przysporzenie na rzecz innej osoby, bez żadnego ekwiwalentu. Przykładem jest darowizna. powodem jest darowizna.
causa obligandi vel acquirendi
začněte se učit
celem jest nabycie prawa lub innej korzyści majątkowej przez dokonującego przysporzenia, czyli zwiększenie jego aktywów. Przykładem będą sprzedaż i najem.
ad incertas personas
začněte se učit
do niepewnych osób; (oferty) adresowane do nieoznaczonego kręgu odbiorców
per facta concludentia
začněte se učit
przez zaistnienie pewnych faktów; w sposób dorozumiany
ad solemnitatem
začněte se učit
(forma czynności prawnej zastrzeżona) pod rygorem nieważności
ad probationem
začněte se učit
(forma czynności prawnej zastrzeżona) dla celów dowodowych
ad eventum
začněte se učit
(forma czynnościprawnej zastrzeżona) dla wywołania określonych skutków prawnych
reservatio mentalis
začněte se učit
zastrzeżenie dokonane w myśli, zmieniające treść słów wypowiedzianychgłośno; potajemne zastrzeżenie, restrykcja. Wola nie jest zgodna zoświadczeniem woli.
essentialia negotii
začněte se učit
przedmiotowo istotne składniki treści czynności prawnej – składniki treści czynności cywilnoprawnej, które określają typ tej czynności (w szczególności typ umowy) i charakter wynikającego z niej stosunku prawnego
naturalia negotii
začněte se učit
przedmiotowo nieistotne składniki treści czynności prawnej
accidentalia negotii
začněte se učit
podmiotowo istotne składniki treści czynności prawnej, które nie wpływająna istotę tej czynności jednakże mocą woli stron zostały podniesione do rangi istotnych.Np. warunek, termin, polecenie, kara umowna. dodatkowe ważności czynności prawnej
negotium claudicans
začněte se učit
czynność prawna kulejąca
dies a quo
začněte se učit
termin początkowy
dies ad quem
začněte se učit
termin końcowy
computatio civilis
začněte se učit
sposób liczenia czasu od dnia zdarzenia, w której najmniejszą jednostką obliczania czasu jest doba, tzw. komputacja rzymska...
computatio a momento ad momentum
začněte se učit
sposób liczenia czasu – sposób bardzo dokładny (określona godzina) – od godziny zdarzenia
ex tunc
začněte se učit
od samegopoczątku zawarcia, z mocą wsteczną
ex nunc
začněte se učit
od teraz, odzaraz, od tej pory
ex contractu
začněte se učit
(wynikły) z umowy(kontraktu)
ex delicto
začněte se učit
(wynikły) z czynu niedozwolonego (deliktu)
verba legis
začněte se učit
brzmienie ustawy
res omnium communes
začněte se učit
rzeczy wspólne wszystkim ludziom
superficies solo cedit
začněte se učit
to co jest ponad powierzchnią przypada gruntowi
iura in re aliena
začněte se učit
prawa na rzeczy cudzej, ograniczone prawa rzeczowe
actio in rem – erga omnes
začněte se učit
powództwa o ochronę praw na rzeczy – wobec wszystkich (ale in personam –inter partes)
ius possidendi
začněte se učit
prawo do posiadania rzeczy
ius utendi
začněte se učit
uprawnia do użytkowania (używania) rzeczy
ius fruendi
začněte se učit
uprawnia do pobierania pożytków i przychodów z rzeczy,
ius abutendi
začněte se učit
uprawnia do dyspozycji faktycznej, prawo zużycia rzeczy, zmniejszenia rzeczy.
ius disponendi
začněte se učit
prawo rozporządzania (dysponowania) rzeczą
ius alienandi
začněte se učit
prawo wyzbycia sie rzeczy
ius infinitum
začněte se učit
prawo nieograniczone, prawo niczym nieograniczone
nemo plus iuris ad alium transferre potest quam ipse habet
začněte se učit
nikt nie może przenieść na drugiegowięcej praw niż sam posiada
solo consensu
začněte se učit
samym porozumieniem, z samego porozumienia
accessio possessionis
začněte se učit
doliczenie posiadania
accessio temporis
začněte se učit
doliczenie czasu
in statu usucapiendi
začněte se učit
w sytuacji prowadzącej do zasiedzenia
lege non distinguente
začněte se učit
ustawa nie czyni różnicowania
dominium directum
začněte se učit
własność zwierzchnia (senior)
dominium utile
začněte se učit
własność użytkowa(wasal)
condominium pro indiviso
začněte se učit
współwłasność niepodzielna
rei vindicatio - cum omni causa
začněte se učit
skarga wydobywcza (wystąpienie o zwrot rzeczy) – z każdego powodu, zkażdej przyczyny
actio negatoria
začněte se učit
skarga o naruszenie posiadania, zwrot rzeczy przy naruszeniu wykonania pr. własności
non facere/ pati
začněte se učit
znosić nie czynić – ten kto ma grunt obciążony prawem innego
dare
začněte se učit
danie
facere
začněte se učit
czynienie
non facere
začněte se učit
nieczynienie
omittere
začněte se učit
zaprzeczenie
pati
začněte se učit
znoszenie
confusio
začněte se učit
pomieszanie (np. ruchomości z nieruchomościami)
ususfructus
začněte se učit
użytkowanie, służebność osobista polegająca na prawie używania cudzej rzeczy i pobierania zniej wszystkich pożytków bez naruszenia jej substancji – bez zużycia
servitus in faciendi consistere nequit
začněte se učit
służebność nie może polegać na pozytywnym działaniu (facere) ze strony właściciela nieruchomości służebnej
corpus
začněte se učit
faktyczneposiadanie, fizyczne władanie rzeczą przez posiadacza (animus – wola posiadania)
animus rem sibi habendi, animus possidendi
začněte se učit
wola posiadania dla siebie
nemo sibi ipse causam possessionis mutare potest
začněte se učit
nikt sam dla siebie nie może zmienić przyczyny posiadania
precario dans - accipiens
začněte se učit
precario dans – oddający w precarium; precario accipiens – prekarzysta, otrzymujacy w precarium; precarium – umowa polegająca na oddaniu rzeczy na prośbę w bezpłatne używanie z obowiązkiem zwrotu na każdoczesne żądanie
beneficium possessionis
začněte se učit
dobrodziejstwo posiadania
cautio damni infecti
začněte se učit
kaucja (gwarancja) za szkodę, która będzie wyrządzona – stypulacja ocharakterze gwarancyjnym – odszkodowawczym
traditio corporalis
začněte se učit
wręczenie (wydanie) rzeczy (art. 348 KC), jedna z form przeniesienia posiadania.
possessio vitiosa – non vitiosa
začněte se učit
posiadanie wadliwe – niewadliwe, np. siła
longa manu traditio
začněte se učit
przekazanie posiadania przez wskazanie bez fizycznego zetknięcia z nią; jedna z form przeniesienia posiadania.
animus possidendi pro alieno
začněte se učit
wola posiadania dla drugiego
traditio corporalis
začněte se učit
wręczenie (wydanie) rzeczy (art. 348 KC), jedna z form przeniesienia posiadania.
longa manu traditio
začněte se učit
przekazanie posiadania przez wskazanie bez fizycznego zetknięcia z nią; jedna z form przeniesienia posiadania.
constitutum possessorium
začněte se učit
sposób przeniesienia posiadania bez rzeczywistego przekazania, wręczeniarzeczy (traditio), wyłącznie na podstawie porozumienia stron, jeśli przenoszącywłasność zatrzymuje rzecz we władaniu,
traditio brevi manu
začněte se učit
polega na tym, że następuje przeniesienie possessio z posiadacza na dzierżyciela mocą samej umowy zawartej między posiadaczem a dzierżycielem, dzierżyciel miał już corpus, teraz mocą samej umowy przechodzi na niego posiadanie
ius retentionis
začněte se učit
prawo retencji, prawo zatrzymania
ius tollendi
začněte se učit
upoważnienie lokatora, dzierżawcy, wierzyciela zastawnego do usunięcia i odebrania przy zwrocie przedmiotu wszelkich poczynionych inwestycyj.
conditio sine qua non
začněte se učit
warunek bez którego nie, warunek konieczny, nieodzowny, konieczne i niezbędne działanie, stan lub składnik
niemini deneganda
začněte se učit
nikomu nie mozna odmowic
ex lege
začněte se učit
wg ustawy, z mocyprawa
successio in universitatem
začněte se učit
sukcesja (nabycie praw) w całości, pod tytułem ogólnym, np. przyjęcie spadku w całości (zob. 4 rodzaje sukcesji w prawie rzymskim – spadkobranie, conventio immarrum, abrogatio, bonorum emptio!)
nemo plus iuris ad alium transferre potest quam ipse habet
začněte se učit
nikt nie może przenieść więcej praw niż sam posiada
nasciturus pro iam nato habetur
začněte se učit
Nasciturus pro iam nato habetur
nasciturus pro iam nato habetur quotiens decommodis eius agitur
začněte se učit
mający się narodzić(dziecko poczęte) jest uważany za już narodzonego, ilekroć chodzi o jego korzyści
in capita
začněte se učit
według głów (naszczyciewierzchołku)
in stirpes
začněte se učit
według szczepów (u podstawy), np. dzieci dziedziczące zamiast ojca później zmarłego
mortis causa
začněte se učit
na wypadekśmierci
cum animo testandi
začněte se učit
z wolą (zamiarem), myślą testowania
favor testamenti
začněte se učit
z przychylnością, dobrodziejstwem (korzyścią) dla testamentu
ludicum intervallum
začněte se učit
przebłysk świadomości, np. u chorych psychicznie
sensu stricto
začněte se učit
in the strict sense
legatum per vindicationem
začněte se učit
legat windykacyjny. Zapis prawa cywilnego – ius civilepolegającyna bezpośrednim przekazaniu własności kwirytarnej rzeczy przez testatora idający legatariuszowi możność wystąpienia z rei vindicatio dlarealizacji zapisu
legatum per damnationem
začněte se učit
legat damnacyjny. Zapis dający zapisobiorcy roszczenie przeciwdziedzicowi o przeniesienie własności zapisanej rzeczy lub przysporzeniezapisanej korzyści majątkowej,
legatum nominis
začněte se učit
Legatum nominis
legatum liberationis
začněte se učit
Legatum liberationis
transmissio hereditatis
začněte se učit
transmissio hereditatis
per facta concludentia
začněte se učit
per facta concludentia
cum viribus hereditatis
začněte se učit
cum viribus hereditatis
pro viribus hereditatis
začněte se učit
pro viribus hereditatis
successio anticipata
začněte se učit
Anticipate successio
hereditatis petitio
začněte se učit
hereditatis petitio
matrimonium non existens
začněte se učit
małżeństwo nie istnieje
impedimentum dirimens
začněte se učit
przeszkoda zrywająca
matrimoniale foedus
začněte se učit
przymierze małżeńskie
consensus matrimonialis
začněte se učit
zgoda małżeńska
numerus clausus
začněte se učit
zamknięta liczba
matrimonia libera esse debent
začněte se učit
małżeństwa powinny być wolne od nacisków
sponsalia
začněte se učit
zaręczyny
matrimonii promissio
začněte se učit
przyrzeczenie zawarcia małżeństwa
nemo turpitudinem suam allegans audiatur
začněte se učit
nikt, kto powołuje się na własną niegodziwość nie będzie wysłuchany
matrimonium ratum et consummatum
začněte se učit
malżeństwo zawarte i dopełnion (skonsumowane)
nulla humana potestas
začněte se učit
żadna ludzka władza nie może rozwiązać zawartego małżeństwa
separatio quoad torum et mensam
začněte se učit
oddzielenie co do łoża i stołu
separatio perpetua
začněte se učit
separacja trwała
separatio temporanea
začněte se učit
separacja czasowa
matrimonium non consummatum
začněte se učit
małżeństwo nie dopełnione (nie skonsumowane)
mater semper certa est
začněte se učit
matka zawsze jest pewna
pater est quem nuptiae demonstrant
začněte se učit
ojcem jest ten, na kogo wskazuje małżeństwo
impotentia generandi
začněte se učit
bezpłodność - niemożność stania się rodzicem dziecka
impotentia coeundi
začněte se učit
niemożność współżycia - niezdolność do odbycia stosunku seksualnego
liberi vulgo concepti
začněte se učit
dzieci poczęte poza małżeństwem
filii legitimi
začněte se učit
dzieci z prawego łoża
filii illegitimi
začněte se učit
dzieci z nieprawego łoża
filii illegimi legitimantur per subsequens matrimonium parentum
začněte se učit
dzieci z nieprawego łoża są legitymowane po zawarciu małżeństwa
exceptio plurium concubentium
začněte se učit
zarzut wielu współżyjących
matrimonium putativum
začněte se učit
małżeństwo mniemane
adoptio plena
začněte se učit
przysposobienie ze wszystkimi skutkami
adoptio minus plena
začněte se učit
"adopcja niepełna (dziecko zostaje pod władzą ojca w dotychczasowej rodzinie, ale otrzymuje prawo do dziedziczenia beztestamentowego)
adoptio plenissima
začněte se učit
adopcja najpełniejsza (dziecko traktowane jako członek rodziny)
adoptio naturam imitatur
začněte se učit
adopcja powinna odtwarzać naturę (tzn, powinna być zachowana różnica wieku)
in vivo
začněte se učit
zapłodnienie naturalne, z przyjemnością =)
in vitro
začněte se učit
zapłodnienie sztuczne
vinculum iuris
začněte se učit
węzeł prawny
obligare
začněte se učit
zobowiązywać
inter partes
začněte se učit
między stronami
obligatio naturalis
začněte se učit
zobowiązanie, które nie może być zaskarżone
dare, facere, non facere, pati
začněte se učit
danie, czynienie, nieczynienie, znoszenie
impossibilium nulla obligatio est
začněte se učit
nikt nie jest zobowiązany do rzeczy niemożliwych
genus perire non censetur
začněte se učit
uważa się, że gatunek nie ginie
species perit ei cui debetur
začněte se učit
rzecz oznaczona indywidualnie przepada temu, komu się należy
damnum emergens
začněte se učit
rzeczywisty uszczerbek majątkowy, szkoda rzeczywista
lucrum cessans
začněte se učit
korzyści, jakich spodziewał się podmiot prawa, ale których nie osiągnął z uwagi na to, że ktoś nie wykonał swego zobowiązania i przez to wyrządził mu szkodę uniemożliwiającą osiągnięcie tych korzyści
pretium commune
začněte se učit
" wartość dla wszystkich
pretium singulare
začněte se učit
cena w odniesieniu do całego majątku poszkodowanego uwzględniająca związki funkcjonalne z innymi przedmiotami
pretium affectionis
začněte se učit
według wartości uczuciowej, szczególnego upodobania (pretium affectionis) np. zniszczenie pamiątkowego zdjęcia. Nie da się obiektywnie określić wartości szczegolnego upodobania
compensatio lucri cum damno
začněte se učit
potrącenie zysku ze stratą
obligatio alternativa
začněte se učit
Zobowiązanie przemienne – zobowiązanie, którego wykonanie polega na tym, że dłużnik może spełnić jedno z kilku alternatywnych świadczeń.
facultas alternativa
začněte se učit
Upoważnienie przemienne – w prawie zobowiązań możliwość zwolnienia się dłużnika od swojego zobowiązania przez spełnienie innego świadczenia. Upoważnienie przemienne powstaje z umowy lub w przypadkach przewidzianych w ustawie.
datio in solutum
začněte se učit
świadczenie w miejsce wykonania) – instytucja prawa zobowiązań, czynność prawna prowadząca do wygaśnięcia istniejącego zobowiązania poprzez spełnienie innego świadczenia niż wynikające z dotychczasowego stosunku obligacyjnego.
negotium mixtum cum donatione
začněte se učit
Są to umowy zawierające element częściowej odpłatności.
pactum in favorem tertii
začněte se učit
umowa na rzecz osoby trzeciej
lex commissoria
začněte se učit
zastrzeżenie, dodane do umowy, na mocy którego dłużnik traci swoje prawa z umowy, w razie niedotrzymania zobowiązania.
pactum de contrahendo
začněte se učit
Umowa przedwstępna – umowa, w której jedna lub obie strony zobowiązują się, że zawrą inną umowę, tzw. przyrzeczoną.
culpa in contrahendo
začněte se učit
wina w kontraktowaniu
pacta sunt servanda
začněte se učit
umów należy dotrzymywać – zasada wyrażająca się w tym, że osoba, która zawarła w sposób ważny umowę, musi się z niej wywiązać.
rebus sic stantibus
začněte se učit
skoro sprawy przybrały taki obrót) – instytucja prawa cywilnego oraz doktryna w prawie traktatów.
exceptio non adimpleti contractus
začněte se učit
"zarzut niewykonania umowy") - sposób obrony dłużnika w sporze sądowym wynikłym na tle zawartej umowy wzajemnej, polegający na zarzuceniu wierzycielowi, że ten nie wykonał swojej części umowy
dolus
začněte se učit
w prawie rzymskim najwyższy stopień winy, polegał na świadomym zachowaniu się (tzn. działaniu lub zaniechaniu) zmierzającym do wyrządzenia drugiemu szkody. w prawie karnym: wina umyślna
culpa
začněte se učit
negligentia, niedbalstwo pojęcie z zakresu teorii prawa oznaczające nieumyślne spowodowanie szkody lub czynu zabronionego
culpa in eligendo
začněte se učit
Wina w wyborze, np. wyborze wykonawcy
casus
začněte se učit
zdarzenie, wypadek, przykry zbieg okoliczności;
vis maior
začněte se učit
"Siła wyższa", powoduje zwolnienie kogoś z odpowiedzialności
vis cui humana infirmitas resistere non potest
začněte se učit
Siła wyższa to zdarzenie, któremu słabość ludzka nie może się oprzeć
compensatio
začněte se učit
potrącenie
novatio
začněte se učit
nowacja - zastąpienie jednego stosunku obligacyjnego innym, nowym
confusio
začněte se učit
zlanie w jedno, np. dłużnik stał się spadkobiercą wierzyciela
cessio
začněte se učit
ustępowanie, odchodzenie
pactum de non cedendo vel non alienando
začněte se učit
Pactum de non cedendo (zakaz cesji) – zastrzeżenie umowne wyłączające lub ograniczające możliwość przeniesienia uprawnienia (wierzytelności) z umowy w drodze przelewu
emptio rei speratae
začněte se učit
kupno rzeczy spodziewanej
emptio spei
začněte se učit
nadzieja powstania
res extra commercium
začněte se učit
rzecz wyłączona z obrotu handlowego
cuius commodum eius periculum
začněte se učit
Czyje korzyści, tego ryzyko
pactum reservati dominii
začněte se učit
zastrzeżenie własności
pactum displicentiae
začněte se učit
sprzedaż na próbę, kupujący do określonego czasu mógł za zwrotem ceny wycofać się z kontraktu uznając, że towar mu nie odpowiada,
emptio ad gustum
začněte se učit
kupno z zastrzeżeniem, że kupujący w określonym czasie będzie mógł zwrócić rzecz jeśli mu się ona nie spodoba
pactum de retroemendo
začněte se učit
umowa o odkupienie rzeczy
condictio indebiti
začněte se učit
skarga o zwrot nienależnego świadczenia płaconego w przeświadczenia spłacania długu, którego wrzeczywistości nie było pod warunkiem, że płacono z zamiarem umorzenia długu
indebitum
začněte se učit
świadczenie nienależne
affectio (animus) societatis
začněte se učit
wola pozostawania w spółce
tempus deliberandi
začněte se učit
czas do namysłu, rozważenia
iurisdictio voluntaria
začněte se učit
postępowanie nieprocesowe
lex fori processualis
začněte se učit
obowiązujące prawo zależy od tego, na jakim terenie leży sąd
iudicium - actus trium personarum
začněte se učit
sąd to działanie trzech osób (actor - powód, iudex - sędzia, reus - pozwany)
audiatur et altera pars
začněte se učit
niech będzie wysłuchana i druga strona
domini litis
začněte se učit
panowie sporu \ strony procesu \ powód i pozwany
nemo iudex sine actore
začněte se učit
żaden sędzia bez powoda (nie ma sędziego bez powada)
vigilantibus iura sunt scripta
začněte se učit
prawa są pisane dla osób czuwających
ne eat iudex ultra petita partium
začněte se učit
niech sędzia nie wychodzi ponad żądanie stron
ante litem natam
začněte se učit
ZANIM ZRODZIŁ SIĘ SPÓR / PRZED WSZCZĘCIEM PROCESU
post litem natam
začněte se učit
PO ZRODZENIU SIĘ SPORU \ PO WSZCZĘCIU PROCESU
perpetuatio fori
začněte se učit
uwiecznienie sądu (sąd właściwy do rozpoznania danej sprawy w chwili wszczęcia postępowania, pozostaje właściwy aż do ukończenia postępowania)
actor sequitur forum rei
začněte se učit
powód udaje się do sądu pozwanego; zasada określająca właściwość miejscową sądu
qui rem in iudicium ducit
začněte se učit
ten, kto wniósł sprawę do sądu
contra quem res in iudicium deducitur
začněte se učit
przeciwko komu sprawa została wniesiona do sądu
legitimatio ad causam
začněte se učit
legitymowanie dla jednej sprawy
legitimatio ad processus
začněte se učit
legitymowanie dla całego procesu
successio mortis causa
začněte se učit
następstwo procesowe z powodu śmierci
successio inter vivos
začněte se učit
następstwo na skutek umowy między jedną ze stron a osobą trzecią
res iudicata - inter partes
začněte se učit
rzecz już osądzona
res inter alios gesta
začněte se učit
sprawa między osobami trzecimi
prorogatio fori
začněte se učit
WYBIERANIE SĄDU, KTÓRY JEST NIEWŁAŚCIWY, ALE STRONY UWAŻAJĄ GO ZA WŁAŚCIWY
prorogatio iurisdictionis
začněte se učit
PRZEDŁUŻENIE JURYSDYCKJI
negatio per positionem alterius
začněte se učit
zanegowanie przez przedstawienie innego stanowiska
exceptiones peremptoriae
začněte se učit
zarzut peremptoryjny - ma na celu zniweczenie roszczeń powoda, np. zarzut przedawnienia
exceptiones dilatoriae
začněte se učit
zarzuty dylatoryjny - powoduje chwilowe odroczenie sprawy, np. zarzut niewłaściwości sądu
exceptiones declinatoriae
začněte se učit
zarzut deklinatoryjny - zwalniał od wdania się w spór, np. zawarcie ugody
replicatio
začněte se učit
odpowiedź
duplicatio
začněte se učit
odpowiedź na odpowiedź
onus proferendi
začněte se učit
obowiązek przedstawienia środków dowodowych (np. gdy ktoś przechowuje testament)
onus probandi
začněte se učit
obowiązek udowodnienia winy ciążący na oskarżycielu
ei incumbit probatio qui dicit non qui negat
začněte se učit
na tym spoczywa cięzar dowodu, kto twierdzi (na powodzie, oskarżycielu) a nie na tym, kto neguje
ne bis in idem
začněte se učit
"nie wchodzi sie dwa razy do tej samej rzeki"
sententia facit ius inter partes
začněte se učit
wyrok tworzy prawo między stronami
reformatio in peius
začněte se učit
zakaz zmiany wyroku na gorszy (przy apelacji)
de minimis non curat praetor
začněte se učit
rzeczamj drobnymi niezajmuje się pretor (urząd, sąd)
error in iudicando
začněte se učit
błąd w podstawie prawnej wydania wyroku (w prawie materialnym)
error in procedendo
začněte se učit
błąd proceduralny (naruszenie prawa formalnego, nie zachowanie odpowiedzniej procedury)
iudex inhabilis
začněte se učit
sędzia wyłączony ze sprawy Z MOCY USTAWY (np. ze względu na pokrewieństwo)
iudex suspectus
začněte se učit
sędzia wyłączony ze sprawy NA WNIOSEK STRON (np. może być podejrzany/niezdolny)
absolutio ab instantia
začněte se učit
uwolnienie od sądu[1]) – jedna z czterech podstawowych kategorii wyroków wydawanych przez sądy w ramach inkwizycyjnego procesu karnego w epoce stosowania Constitutionis Criminalis Carolinae.
professio iuris
začněte se učit
oświadczenie prawa - w prawie osobowym
ad litis ordinationem
začněte se učit
CO DOTYCZY PRZEBIEGU PROCESU
ad litem decidendam
začněte se učit
CO DOTYCZY ROZSTRZYGNIĘCIA SPORU
Prawo międzynarodowe prywatne
začněte se učit
Private international law
lex fori
začněte se učit
prawo obowiązujące w miejscu urzędowania sądu
lex loci processus
začněte se učit
prawo miejsca procesu
locus regit formam actus
začněte se učit
prawo miejsca dokonania czynności prawnej; miejsce rządzi formą czynności prawnej
comitas gentium
začněte se učit
kurtuazja międzynarodowa, kurtuazja ludów; grzeczność międzynarodowa; nie mające charakteru prawa zwyczaje przyjęte w stosunkach międzynarodowych, zwłaszcza dyplomatyczne
mobilia personam sequuntur
začněte se učit
rzeczy ruchome towarzyszące osobom
lex patriae
začněte se učit
prawo ojczyste
lex domicilii
začněte se učit
ustawa (prawo) miejsca zamieszkania
animus manendi
začněte se učit
wola, chęć pozostawania; czynnik wewnętrzny np. przy zamiarze stałego pobytu
pactum de lege utenda
začněte se učit
umowa o korzystanie z ustawy/z wybranego prawa
ultimum refugium
začněte se učit
ostateczna (ostatnia) ucieczka; ostatnie schronienie, stosowane przez sąd np. gdy nie można ustalić miejsca zamieszkania
pacta sunt servanda
začněte se učit
umów należy dotrzymywać
pacta tertiis non nocent non prosunt
začněte se učit
umowy zawierane nie szkodzą i nie pomagają osobom trzecim; pakt nie może rodzić praw ani szkodzić państwom trzecim
Res inter alios acta, aliis nec nocet nec prodest
začněte se učit
rzecz (sprawa) dokonana między innymi [Czynność dokonana między określonymi osobami nie powinna szkodzić innym]
res inter alios
začněte se učit
rzecz pomiędzy innymi nie powinna nas interesować
in favorem tertii
začněte se učit
na rzecz osoby trzeciej
pro foro interno
začněte se učit
dla sądu wewnętrznego
pro foro externo
začněte se učit
dla sądu zewnętrznego
dismembratio
začněte se učit
rozdzielenie, rozerwanie, rozczłonkowanie, rozbiór państwa
ius postliminii
začněte se učit
prawo powrotu z zagranicy, z niewoli; prawo obywatela rzymskiego, który wrócił z niewoli nieprzyjacielskiej na terytorium Rzymu do odzyskania wcześniej posiadanych praw z wykluczeniem stosunków opartych na fakcie, tj. małżeństwa i posiadania
tabula rasa
začněte se učit
niezapisana tabliczka np. nowe państwo
delictum iuris gentium
začněte se učit
przestępstwo przeciwko prawu narodów; przestępstwo prawa międzynarodowego np. zbrodnie wojenne, ludobójstwa i inne zbrodnie przeciwko ludzkości
ius sanguinis
začněte se učit
prawo krwi – jeden ze sposobów wyznaczania obywatelstwa z mocy prawa, w Polsce jest ona zasadą
ius soli
začněte se učit
prawo ziemi – jeden ze sposobów wyznaczania obywatelstwa z mocy prawa, w Polsce ma charakter uzupełniający – stosuje się, gdyby dziecko urodzone na terytorium Polski nie nabywało żadnego innego obywatelstwa
persona non grata
začněte se učit
osoba niepożądana w danym państwie. Status ten otrzymują osoby przyłapane na szpiegostwie. Muszą wtedy opuścić dany kraj.
delicta iuris gentium
začněte se učit
przestępstwo przeciw prawu narodów, np. zbrodnie wojenne, ludobójstwo, terroryzm, handel ludźmi
victima
začněte se učit
ofiara
nullum crimen nulla poena sine lege poenali anteriori
začněte se učit
nie jest przestępstwem czyn popełniony przed wejściem w życie ustawy
nullum crimen nulla poena sine lege scripta
začněte se učit
nie ma przestępstwa bez
nullum crimen nulla poena sine lege certa
začněte se učit
nie ma przestępstwa bez pewnego prawa
nullum crimen nulla poena sine lege praevia
začněte se učit
nie ma przestępstwa bez wcześniejszej ustawy
lex retro non agit
začněte se učit
prawo nie dziala wstecz - zakaz retroaktywności - zasada nieretroaktywności
lex prospicit non respicit
začněte se učit
prawo patrzy naprzód, nie wstecz
res iudicata
začněte se učit
rzecz (już) osądzona) – pojęcie języka prawniczego określające prawomocność orzeczenia sądowego lub ostateczność decyzji administracyjnej.
vis absoluta
začněte se učit
przymus absolutny do którego należą np. skrępowanie, uwięzienie, pozbawienie świadomości etc. Należy tu jednak zaznaczyć, ze woli nie wyłączą oddziaływanie na nią w ramach przymusu względnego (vis compulsiva, np. pobicie, groźba etc.)
vis compulsiva
začněte se učit
pochodzący z prawa rzymskiego termin oznaczający przymus psychiczny podczas zawierania czynności prawnej.
dolus directus
začněte se učit
zamiar bezpośredni
dolus directus repentinus
začněte se učit
zamiar nagły - podjęty szybko, bez zastanowienia
dolus directus praemeditatus
začněte se učit
zamiar przemyślany - poprzedzony dłuższym zastanowieniem - premedytacja
dolus eventualis
začněte se učit
zamiar ewentualny - wynikowy - ma miejsce, gdy sprawca przewiduje możliwość popełnienia przestępstwa i godzi się na to.
culpa dolo exorta
začněte se učit
wina spowodowana podstępem), w prawie karnym tzw. wina mieszana, czyli umyślno-nieumyślna, zwana też kombinowaną. Polega ona na tym, że przestępstwo podstawowe jest popełnione z winy umyślnej, natomiast jego skutki wynikają z winy nieumyślnej
iter delicti
začněte se učit
pochód przestępstwa - formy stadialne czynu zabronionego
delictum putativum
začněte se učit
przestępstwo urojone - sprawca realizuje czyn, błędnie sądząc, że to co robi jest zabronione
nemo prudens punit quia peccatum est sed ne peccetur
začněte se učit
Nikt roztropny nie karze dlatego, że popełniono czyn zabroniony, lecz po to, by go nie popełniano w przyszłości
in dubio pro reo
začněte se učit
zasada prawna, zgodnie z którą wątpliwości nie dających się rozstrzygnąć nie można tłumaczyć na niekorzyść oskarżonego
dolus non praesumitur
začněte se učit
Nie domniemywa się złego zamiaru.
reformatio in peius iudici appellato non licet
začněte se učit
Sądowi apelacyjnemu nie wolno zmieniać wyroku na niekorzyść zasądzonego.
delicta parentum liberis non nocent
začněte se učit
Przestępstwa rodziców nie szkodzą dzieciom.
reus in exceptione actor est
začněte se učit
w przypadku podniesienia zarzutu procesowego pozwany staje się powodem (co do obowiązku udowodnienia zarzutu)
ei incumbit probatio qui dicit non qui negat
začněte se učit
ciężar udowodnienia faktu spoczywa na osobie wywodzącej z tego faktu skutki prawn
quod non est in actis non est in mundo
začněte se učit
czego nie ma w aktach, nie istnieje na świecie (w dawnym procesie, gdy dla sędziego miarodajna była tylko treść akt).
verba volant, scripta manent
začněte se učit
słowa ulatują, pismo pozostaje.
testis ex visu
začněte se učit
wiadek z widzenia
testis ex auditu
začněte se učit
świadek ze słuchu
nemo iudex in propria (sua) causa
začněte se učit
Nikt nie może być sędzią we własnej sprawie)[1] – podstawowy warunek bezstronności organu rozstrzygającego sprawę. W sytuacji, w której bezstronność organu budzi uzasadnioną wątpliwość, może zostać on wyłączony z toczącego się postępowania.
forum delicti commissi
začněte se učit
sąd miejsca popełnienia czynu przestępnego
forum praeventionis
začněte se učit
sąd właściwy ze względu na pierszeństwo przyjęcia sprawy (ten sąd będzie właściwy, który podjął pierwszy sprawę)
perpetuatio fori
začněte se učit
łaciński zwrot prawniczy używany na określenie zasady, że sąd właściwy do rozpoznania danej sprawy w chwili wszczęcia postępowania, niezależnie od późniejszych zmian podstaw określających jego właściwość, pozostaje właściwy aż do ukończenia postępowania
forum connexitatis causarum
začněte se učit
sąd wlasciwy ze wzgledu na polaczenie spraw
causa principalis
začněte se učit
sprawa główna
causa accessoria
začněte se učit
sprawa uboczna
res iudicata pro veritate habetur
začněte se učit
sprawę osądzoną ostatecznie uważa się za rozstrzygniętą; wyrok sądu uważa się za prawdę.
ne bis in idem crimen iudicetur
začněte se učit
Niech nikogo nie sądzi się dwa razy za to samo przestępstwo.
confessio est regina probationum
začněte se učit
przyznanie się jest królową dowodu
propter falsa
začněte se učit
wznowienie postępowania, bo wyrok prawa zostal wydany na podstawie zlych dowodów
propter nova
začněte se učit
wznowienie postepowania bo wyszly nowe dowody
In legibus magis simplicitas quam difficultas placet
začněte se učit
w prawie podoba się bardziej prostota niż zawiłość.
Ubi eadem legis ratio, ibi eadem legis dispositio
začněte se učit
przy takim samym sensie ustawy, takie same postanowienia ustawy
Optima est legum interpres consuetudo
začněte se učit
zwyczaj jest najlepszą wykładnią prawa
Leges ab omnibus intellegi debent
začněte se učit
ustawy powinny być zrozumiałe dla wszystkich
Leges bonae ex malis moribus procreantur
začněte se učit
Złe obyczaje dają początek dobrym prawom. Makrobiusz
Legem bonam a mala nulla alia nisi naturae norma dividere possumus
začněte se učit
dobre prawo od złego możemy odróżnić miarą prawa natury.
Scire leges non hoc est verba earum tenere, sed vim ac potestatem
začněte se učit
znać ustawy, to nie znaczy trzymać się ich słów, lecz rozumieć ich sens i znaczenie
Iura non in singulas personas, sed generaliter constituuntur
začněte se učit
praw nie ustanawia się dla poszczególnych osób, lecz dla ogółu
Satius enim esse impunitum relinqui facinus nocentis quam innocentem damnari
začněte se učit
lepiej pozostawić bezkarnym występek zloczyńcy, niż skazać niewinnego.
Cessante ratione legis, cessat ipsa lex
začněte se učit
gdy znika przyczyna prawa, samo prawo przestaje istnieć.
Vanae voces populi non sunt audiendae
začněte se učit
Nie należy słuchać próżnych głosów tłumu.
Non omne quod licet honestum est
začněte se učit
czyli nie wszystko, co jest dozwolone, jest uczciwe
Sententia facit ius inter partes
začněte se učit
wyrok tworzy prawo między stronami
Libertas inaestimabilis res est
začněte se učit
wolność jest rzeczą bezcenną.
Male nostro iure uti non debemus
začněte se učit
Nie piwinniśmy źle korzystać z naszego prawa
Nullus idoneus testis in re sua intellegitur
začněte se učit
Nikt nie może być wiarygodnym świadkiem we własnej sprawie
Poena constituitur in emendationem hominum
začněte se učit
kara ustanowiona jest w celu poprawienia ludzi
Res nullius cedit primo occupanti
začněte se učit
Rzecz niczyja przypada temu, kto pierwszy ją zawłaszczy.
Vigilantibus, non dormientibus, iura subveniunt
začněte se učit
– Prawo przychodzi z pomocą starannym, a nie bezczynnym.
Volenti non fit iniuria
začněte se učit
Zrobiłeś z własnej woli, to nie dzieje ci się krzywda
Ignorantia legis neminem excusat
začněte se učit
nieznajomość prawa nie jest dla nikogo usprawiedliwieniem
Culpa lata dolo aequiparatur
začněte se učit
Ciężkie niedbalstwo równe jest winie umyślnej
Ex iniuria ius non oritur
začněte se učit
z bezprawia nie rodzi się prawo
Nemo ex suo delicto meliorem suam condictionem facere potest
začněte se učit
Nikt nie może poprzez własny występek (delikt) uczynić lepszym swego położenia
Hominum causa omne ius constitutum est
začněte se učit
wszelkie prawo winno być stanowione dla ludzi
Quid leges sine moribus, vanae proficiunt
začněte se učit
cóż warte puste prawa bez obyczajów? (Horacy Pieśni).
Moribus ornes, legibus emendes
začněte se učit
ozdabia obyczajami, ulepsza ustawami
Corruptissima re publica plurimae leges
začněte se učit
przy największym państwa nierządzie najliczniejsze (są) prawa

Chcete-li přidat komentář, musíte se přihlásit.