Leki przeciwwirusowe

Na które wirusy mamy leki

grypy A i B, herpes, VZV, CMV, HIV, HBV, HCV, na niektóre HPV

Acyklowir

acykliczna pochodna guanozyny

Acyklowir mechanizm

fosforylowany przez wirusową kinazę tymidynową=konkuruje z dGTP o wirusową polimerazę DNA=hamowanie replikacji łańcucha DNA wirusa

Mechanizmy oporności na działanie acyklowiru(3)

mutacja wirusowej kinazy tymidynowej, mutacja wirusowej polimerazy DNA, oporność krzyżowa z walacyklowirem, famcyklowirem, gancyklowirem

Acyklowir drogi podania

doustnie, dożylnie, miejscowo

Acyklowir zastowania

wirusy herpes, wirus półpaśca i ospy wietrznej

Acyklowir działania niepożądane

nudności, biegunka, bóle głowy, delirium

Famcyklowir, pencyklowir mechanizm

famcyklowir jest prolekiem pencyklowiru=analogu guanozynowego działaką jak acyklowir

Famcyklowir, pencyklowir wskazania

HSV1, HSV2, VZV, EBV, HBV

Famcyklowir, pencyklowir działania niepożądane

nudności, biegunka, bóle głowy

Widarabina

analog adenozynowy

Widarabina mechanizm

wewnątrzkomórkowa fosforylacja, konkurencyjnie hamuje polimerazę DNA, wbudowywana także do końcowych fragmentów wirusowego DNA przerywając syntezę

Widarabina zastosowanie

HSV, EBV, ospa, HBV i słabo CMV

Widarabina działania niepożądane(2)

zaburzenia żołądkowojelitowe, supresja szpiku

Leki stosowanie w CMV(5)

gancyklowir, walgancyklowir, cidofowir, foskarnet, fomiwirsen

Gancyklowir

cykliczny analog guanozyny

Gancyklowir wskazania

CMV, HSV, VZV, EBV

Gancyklowir działania niepożądane

supresja szpiku

Cidofowir

analog cytozyny, fosforylacja nie zależy od enzymów wirusa

Cidofowir wskazania

CMV, HSV1, HSV2, VZV, EBV, HHV6, adenowirusy, HPV (kłykciny)

Cidofowir działanie niepożądane

nefrotoksyczność (profilaktyka=probenecid)

Oporność na cidofowir

mutacja genu polimerazy DNA

Foskarnet mechanizm

nieorganiczny pirofosforan, nie wymaga fosforylacji, hamuje wirusową polimerazę DNA, odwrotną transkryptazę, polimerazę RNA

Foskarnet wskazania

HSV, VZV, CMV, EBV, HHV6, HBV, HIV

Oporność na foskarnet

mutacja genu polimerazy DNA

Foskarnet działania niepożądane

hipo lub hiperkalcemia, fosfatemia

Fomiwirsen

antysensowny oligonukleotyd

Fomiwirsen mechanizm

wiąże się do mRNA, hamuje proces translacji i syntezy białek

Fomiwirsen zastosowanie

zapalenie siatkówki wywołane przez CMV

Fomiwirsen działania niepożądane

wzrost ciśnienia śródocznego, zapalenie tęczówki

Terapia łączona w HIV

kombinacja dwóch nukleozydowych analogów i inhibitora proteaz lub nienukleozydowego inhibitora RT

Nukleozydowe inhibitory odwrotnej trankryptazy HIV

zydowudyna, didanozyna, lamiwudyna, zalcytabina, stawudyna, abakawir

Didanozyna, lamiwudyna działanie niepożądanie

zapalenie trzustki

Zalcytabina, stawudyna działanie niepożądane

neuropatia obwodowa

Zydowudyna

analog systetyczny tymidyny

Zydowudyna mechanizm

ulega fosforylacji za pomocą komórkowej kinazy tymidynowej, hamuje odwrotną transkryptazę

Oporność na działanie zydowudyny

mutacja genu kodującego odwrotną transkryptazę

Zydowudyna drogi podania

doustnie, i.v

Zydowudyna wskazania

HIV 1 i 2 , ludzkie wirusy Tlimfotropowe, w terapii AIDS hamuje postęp i wydłuża okres przeżycia, stosowana do protekcji noworodków matek z HIV

Zydowudyna działania niepożądane

supresja szpiku, anemia, neutropenia, nietoleracjia p. pok, bóle głowy, bezsenność

Nukleotydowe inhibitory RT(2)

tenofowir, adefowir

Tenofowir

niecykliczny ufosforylowany nukleozyd, analog adenozyny

Tenofowir mechanizm

kompetetywnie blokuje RT i hamuje tworzenie łańcucha DNA

Tenfowir zastosowanie

HIV w politerapii

Adefowir

analog monofosforanu andenozyny

Adefowir mechanizm

fosforylozany przez kinazy komórkowe, kompetetywnie blokuje polimerazę DNA HBV po inkorporacji do DNA wirusowego

Adefowir zastosowanie

HBV

Adefowir działania niepożądane

nefrotoksyczność

Nienukleozydowe inhibitory RT(3)

newirapina, delawirdyna, efawirenz

NNRTIs mechanizm

wiążą się do wirusowej RT w innym miejscu niż NRTI, nie wymagają fosforylacji, wyłącznie z innymi lekami, hamują CYP3A4

Newirapina zastsowanie

w prewencji transmisji zakażenia z matki na noworodka, inne NNRTI teratogenne

Inhibitory proteaz(5)

indinawir, ritonawir, sakwinawir, nelfinawir, amprenawir

Inhibitory proteaz mechanizm

blokują aktywność proteaz, proteaza1 niezbędna do wytworzenia otoczki, prowadzą do powstawania niedojrzałych i niezakaźnych form HIV

Inhibitory proteaz działania niepożądane

zespół metaboliczny, hiperbilirubinemia

Inhibitory proteaz przeciwwskazania

inhibitory i substraty CYP3A4, nie podawać z azolami

Enfuwirtyd mechanizm

inhibitor strukturalnego przekształcania gp41 wirusa HIV1 po kontakcie z kom przez swoiste pozakomórkowe wiązanie tego białka, blokuje fuzję i chroni limf CD4 przed infekcją

Leki stosowane w wirusowych zapaleniach wątroby(5)

lamiwudyna, adefowir, INFalfa, pegylowany INFalfa, rybawiryna

INFalfa

endogenna poliproteina, która wpływa hamująco na proces produkcji większości białek w tym wirusowych

INFalfa mechanizm

aktywuje enzymy np. syntazę 2'5oligoadenylowa powodując degradację mRNA HBV, nasila reakcje immunologiczną przez wzmożoną ekspresję cząsteczek HLAklasy I, hamuje też penetrację, dekapsulację i składanie i uwalnianie wirionu

Pegylowany INFalfa

przyłączono łańcuchy glikolu polietylenowego, co daje wzrost T1/2 i utrzymywanie stałego stężenia w organizmie, stosowany też w HCV

Rybawiryna

analog guanozywnowy, wymaga fosforylacji w kom, hamuje wirusową polimerazę RNA

Leki przeciwko wirusom grypy(4)

amantadyna, rimantadyna, zanamivir, oseltamivir

Amantadyna, rimantadyna

cykliczne aminy

Amantadyna, rimantadyna mechanizm

hamują odpłaszczanie wirusowego RNA hamując jego replikację

Amantadyna, rimantadyna oporność

mutacja sekwencji RNA kodującej wirusowe białko M2(reguluje kanał jonowy niezbędny do dekapsulacji

Amantadyna, rimantadyna zastosowanie

profilaktyka i leczenie grypy typu A

Zanamivir, oseltamivir

inhibitory neuramidazy

Zanamivir, oseltamivir mechanizm

blokowanie neuramidazy=hamuje usuwanie resztek kwasu sialowego=rozpad błony komórkowej zarażonej komórki

Zanamivir, oseltamivir zastosowanie

grypa A i B, leczenie i profilaktyka