otázka |
odpověď |
začněte se učit
|
|
całokształt materialnego i duchowego dorobku ludności, wzbogacany i przekazywany z pokolenia na pokolenie.
|
|
|
začněte se učit
|
|
|
|
|
začněte se učit
|
|
całokształt społeczno-kulturowego rozwoju danego społeczeństwa lub grupy społeczeństw.
|
|
|
začněte se učit
|
|
jest: (wg Władysława Tatarkiewicza) - odtwarzaniem rzeczy - bądź konstruowaniem formy - bądź wyrażaniem przeżyć jeżeli wytwór tego odtwarzania, konstruowania i wyrażania jest zdolny: - zachwycać - bądź wzruszać - bądź wstrząsać WARUNEK
|
|
|
začněte se učit
|
|
jest: - odtwarzaniem rzeczy - bądź konstrukcją formy - bądź wyrażaniem przeżyć jednakże tylko takim odtworzeniem, taką konstrukcją i takim wyrazem, które zdolne, są: - zachwycać - bądź wzruszać - bądź wstrząsać
|
|
|
začněte se učit
|
|
nauka zajmująca się rozpoznaniem, opisem i klasyfikacją zjawisk w sztuce.
|
|
|
začněte se učit
|
|
coś, co się podoba człowiekowi.
|
|
|
začněte se učit
|
|
|
|
|
začněte se učit
|
|
zespół cech (formalnych) wspólnych dziełom opartym na tych samych zasadach kształtowania (występuje w większości dziedzin np. architektura, rzeźba i malarstwo) w określonym czasie historycznym (np. gotyk).
|
|
|
začněte se učit
|
|
zespół cech wyróżniający dzieła w określonym czasie historycznym, ma węższy zakres niż styl, nie obejmuje wszystkich dziedzin (np. impresjonizm).
|
|
|
začněte se učit
|
|
wyróżnienie dzieł pod kątem konkretnej cechy lub zespołu cech na przestrzeni dziejów tzn. nie ograniczony czasowo (np. nurt ekspresyjny od prehistorii do współczesności).
|
|
|
začněte se učit
|
|
wzór, reguła tworzenia sztuki np. w danym okresie w odniesieniu do wszelkich form artystycznych na określonym obszarze.
|
|
|
Camp, czyli konwencja stylistyczna przypisująca rzeczom wartość, tylko dlatego, że są w złym guście). začněte se učit
|
|
bezwartościowy wytwór sztuki (zamierzony kicz
|
|
|
14. **Sztuki plastyczne** začněte se učit
|
|
sztuki odbierane za pomocą zmysłu wzroku.
|
|
|
15. **Architektura sakralna** začněte se učit
|
|
budowle służące do celów kultowych, religijnych (architektura kościelna, cerkiewna, klasztorna).
|
|
|
16. **Architektura sepulkralna** začněte se učit
|
|
|
|
|
začněte se učit
|
|
trwałe oznaczenie miejsca pochówku ciała lub prochów.
|
|
|
18. **Budowle użyteczności publicznej** začněte se učit
|
|
służące do użytku publicznego.
|
|
|
19. **Architektura rezydencjonalna** začněte se učit
|
|
siedziba o charakterze reprezentacyjnym.
|
|
|
začněte se učit
|
|
reprezentacyjna budowla mieszkalna pozbawiona cech obronnych, rezydencja władcy.
|
|
|
21. **Skrzydło pałacowe** začněte se učit
|
|
boczna, w stosunku do głównego budynku jego część.
|
|
|
začněte se učit
|
|
zespół elementów warownych i mieszkalnych, mających razem cechy obronne.
|
|
|
23. **Architektura prywatna / mieszkalna** začněte se učit
|
|
architektura służąca do mieszkania.
|
|
|
začněte se učit
|
|
pionowa podpora architektoniczna o kolistym przekroju.
|
|
|
začněte se učit
|
|
główna pionowa część kolumny.
|
|
|
začněte se učit
|
|
inaczej głowica, najwyższa, wieńcząca część kolumny.
|
|
|
začněte se učit
|
|
kolumna wystająca z powierzchni muru połową swej grubości.
|
|
|
začněte se učit
|
|
pionowa podpora architektoniczna o kwadratowym przekroju.
|
|
|
začněte se učit
|
|
filar wystający z powierzchni muru połową swej grubości.
|
|
|
začněte se učit
|
|
płaski filar, nieznacznie wystający ze ściany, posiada strukturę filara (baza, głowica).
|
|
|
začněte se učit
|
|
płaski, pionowy występ w murze zewnętrznym.
|
|
|
začněte se učit
|
|
element budowlany służący jako podstawa, na którym umieszczane są rzeźby lub inne dzieła sztuki.
|
|
|
začněte se učit
|
|
rzeźba opracowana ze wszystkich stron.
|
|
|
začněte se učit
|
|
rzeźba opracowana z kilku stron (nie ze wszystkich).
|
|
|
začněte se učit
|
|
rzeźba opracowana od przodu o różnym stopniu głębokości.
|
|
|
začněte se učit
|
|
rodzaj płaskorzeźby opracowany na jednym poziomie tylko od przodu (w zależności od sposobu opracowania wyróżnia się: relief płaski, wypukły, wklęsły).
|
|
|
začněte se učit
|
|
sztuka rzeźbienia w drewnie, często o charakterze rzemiosła artystycznego.
|
|
|
začněte se učit
|
|
sztuka rzeźbienia w kamieniach szlachetnych i półszlachetnych.
|
|
|
začněte se učit
|
|
skała metamorficzna często stosowana do wykonywania rzeźb.
|
|
|
40. **Forma rzeźbiarska** začněte se učit
|
|
forma służąca do kształtowania lub powielania przedmiotu, (rozróżnia się formy jednorazowe i trwałe, jedno i kilkuczęściowe, odlewnicze, „na wosk tracony”).
|
|
|
začněte se učit
|
|
przedmiot wykonany za pomocą formy odlewniczej przez odtworzenie w twardym materiale, najczęściej metalu (jego płynnej konsystencji przed wystudzeniem), wcześniejszego modelu wykonanego za pomocą nietrwałej masy np. gliny, wosku.
|
|
|
začněte se učit
|
|
stop miedzi z innymi metalami (nie licząc cynku, który z miedzią tworzy mosiądz).
|
|
|
začněte se učit
|
|
półszlachetny metal, kowalny, ciągliwy, ceniony za swoje właściwości w obróbce.
|
|
|
začněte se učit
|
|
materiał zdobniczy w postaci tynku szlachetnego, będący mieszaniną gipsu, wapienia i drobnego piasku lub pyłu marmurowego.
|
|
|
začněte se učit
|
|
materiał budowlany w kształcie prostopadłościanu, uformowany z gliny, wapna, piasku i cementu.
|
|
|
začněte se učit
|
|
spoiwo hydrauliczne (twardniejące w kontakcie z wodą), otrzymywane z surowców mineralnych.
|
|
|
47. **Żelbet / Żelazobeton** začněte se učit
|
|
połączenie betonu (sztucznego kamienia będącego mieszaniną żwiru, piasku i cementu) z wkładami stalowymi, np. prętami.
|
|
|
začněte se učit
|
|
metal znany od czasów starożytnych.
|
|
|
začněte se učit
|
|
warstwa malarska rzeźby i budynku, obecnie tą nazwą określa się też malarstwo monumentalne na ścianie.
|
|
|
50. **Malarstwo monumentalne** začněte se učit
|
|
malarstwo związane z architekturą, ze ścianą.
|
|
|
začněte se učit
|
|
rodzaj malarstwa monumentalnego wykonanego z kawałków kolorowego szkła, osadzonych w ołowiane ramki.
|
|
|
začněte se učit
|
|
rodzaj malarstwa monumentalnego wykonanego z kolorowych kamieni, ceramiki i fragmentów szkła na ścianie. Pełni funkcje dekoracyjną i użytkową.
|
|
|
53. **Fresk / alfresco / buonfresco** začněte se učit
|
|
rodzaj malarstwa monumentalnego wykonywanego na ścianie, polegający na malowaniu na mokrym tynku.
|
|
|
54. **Malarstwo sztalugowe** začněte se učit
|
|
rodzaj malarstwa tzw. ruchomego czyli możliwego do przeniesienia, malarstwo wykonywane na różnych podobraziach ustawionych na sztaludze.
|
|
|
55. **Podobrazie / podłoże malarskie** začněte se učit
|
|
rodzaj podłoża w malarstwie sztalugowym, po którym malarz maluje. Występują podobrazia: drewniane, płócienne, metalowe i papierowe.
|
|
|
začněte se učit
|
|
malarstwo wykonywane z wykorzystaniem farb olejnych.
|
|
|
začněte se učit
|
|
wstępna, często uproszczona wersja obrazu olejnego, lub temperowego.
|
|
|
začněte se učit
|
|
przeźroczysta lub półprzeźroczysta warstwa farby, zmieniająca ton lub barwę niższych warstw obrazu.
|
|
|
59. **Malarstwo akwarelowe** začněte se učit
|
|
technika malarstwa wodnego i jednocześnie nazwa obrazów wykonywanych tą techniką.
|
|
|
začněte se učit
|
|
farba wodna z domieszką kredy lub bieli, oraz gumy arabskiej będącej spoiwem.
|
|
|
61. **Malarstwo pastelowe** začněte se učit
|
|
technika malarska i rysunkowa oraz nazwa kolorowych sztyftów, będących nośnikiem barwnika.
|
|
|
62. **Malarstwo akrylowe** začněte se učit
|
|
technika malarska, łącząca pigment ze spoiwem z żywic syntetycznych i wodą, umożliwiająca malowanie zbliżone do techniki olejnej lub akwarelowe.
|
|
|
63. **Malarstwo temperowe** začněte se učit
|
|
określenie farby, ale także i techniki malarskiej, której spoiwem są emulsje np. żółtka jaj z białym winem (tempera jajeczna).
|
|
|
64. **Malarstwo tablicowe** začněte se učit
|
|
malarstwo wykonywane na desce (tzw. tablicy).
|
|
|
začněte se učit
|
|
charakterystyczna siatka spękań tworząca się na powierzchni obrazu olejnego.
|
|
|
začněte se učit
|
|
rodzaj malarstwa wykonywanego na kartach ksiąg (malarstwo iluminacyjne).
|
|
|
začněte se učit
|
|
dzieło iluminatorstwa, nazwa pochodzi czerwonego barwnika mini, współcześnie tą nazwą określa się też dzieło małych rozmiarów.
|
|
|
začněte se učit
|
|
rodzaj sztuk plastycznych wykonywany za pomocą linii na płaszczyźnie.
|
|
|
začněte se učit
|
|
wstępna realizacja koncepcji artystycznej.
|
|
|
začněte se učit
|
|
twórczość na świeżym powietrzu, w bezpośrednim kontakcie z naturą.
|
|
|
začněte se učit
|
|
rozumiana jest jako współgranie poszczególnych części w całości.
|
|
|
začněte se učit
|
|
tendencja w malarstwie lub grafice, polegająca na akcentowaniu kształtów za pomocą konturu i linii.
|
|
|
začněte se učit
|
|
jeden z działów sztuk plastycznych obejmujący techniki pozwalające na powielanie rysunku na papierze lub tkaninie z uprzednio przygotowanej formy.
|
|
|
začněte se učit
|
|
rodzaj druku polegający na żłobieniu w matrycy linii i płaszczyzn, które mają pozostać niewydrukowane.
|
|
|
začněte se učit
|
|
rodzaj druku polegający na żłobieniu w matrycy linii i płaszczyzn, które mają odbić się na papierze.
|
|
|
začněte se učit
|
|
rodzaj druku polegający na spreparowaniu matrycy tak, aby część mająca pozostać niewydrukowana była odporna na przyjmowanie farby drukarskiej.
|
|
|
začněte se učit
|
|
technika graficzna należąca do druku wypukłego. W technice tej używana jest deska, na którą nanosi się rysunek i wycina się tło, które na odbitce pozostanie białe.
|
|
|
začněte se učit
|
|
technika graficzna należąca do druku wypukłego. Linoryt, jest podobny do drzeworytu, z tym, że zamiast drewna tutaj do wykonania matrycy używa się linoleum.
|
|
|
začněte se učit
|
|
technika graficzna druku wypukłego, w której matryca wykonana jest z gipsu. Proces technologiczny jest podobny jak w drzeworycie i linorycie.
|
|
|
80. **Miedzioryt / sucha igła** začněte se učit
|
|
technika graficzna wklęsła. Rysunek wykonywany jest rylcem na miedzianej płytce następnie pokrywanej farbą. Przed odbiciem w prasie należy usunąć nadmiar farby szmatką.
|
|
|
81. **Akwaforta / kwasoryt** začněte se učit
|
|
technika graficzna wklęsła. Miedzianą lub cynową płytkę pokrywa się nierozpuszczalnym w kwasie werniksem akwafortowym, a następnie zdrapuje się go z miejsc, gdzie ma być rysunek.
|
|
|
začněte se učit
|
|
technika druku wklęsłego, zbliżona do akwaforty. Zamiast werniksu w tej technice używa się kalafonii (miękkiej żywicy naturalnej).
|
|
|
začněte se učit
|
|
technika druku płaskiego, gdzie rysunek przeznaczony do powielenia wykonuje się na kamieniu litograficznym.
|
|
|
začněte se učit
|
|
technika rysunkowa uważana za graficzną, wyróżniająca się tym, że pozwala na uzyskanie tylko jednej odbitki. „Matrycę” wykonuje się na płycie metalowej lub szklanej od razu farbą, która ma się odbić na papierze.
|
|
|
začněte se učit
|
|
grafika strukturalna, w której na matrycy przykleja się różne fakturalne materiały (nazwa ma podkreślać podobieństwo do kolażu).
|
|
|
86. **Sitodruk / serigrafia** začněte se učit
|
|
technika druku, w której formą drukową jest szablon nałożony na drobną, tkaną siatkę. Wykonanie odbitki polega na przetłoczeniu farby przez matrycę.
|
|
|
začněte se učit
|
|
pojęcie, które narodziło się we Francji, określające ramkę kartonową z wycięciem, o powierzchni trochę mniejszej od powierzchni pracy.
|
|
|
začněte se učit
|
|
|
|
|
89. **Fotografia artystyczna** začněte se učit
|
|
fotografia o walorach artystycznych, rozumiana jako samodzielne dzieło sztuki
|
|
|
90. **Rzemiosło artystyczne** začněte se učit
|
|
przedmioty codziennego użytku o wartości artystycznej.
|
|
|
91. **Wzornictwo przemysłowe** začněte se učit
|
|
wzornictwo to działalność twórcza mająca na celu uzyskanie określonych cech przedmiotów, nadająca formę ideom tak, by stały się praktycznymi i atrakcyjnymi. Wzornictwo obejmuje projektowanie wzorów wyrobów przeznaczonych do masowej produkcji.
|
|
|
92. **Architektura wnętrz** začněte se učit
|
|
dziedzina twórczości artystycznej obejmująca kształtowanie wnętrz architektonicznych zarówno funkcjonalnych, jak i estetycznych, projektowanie wystroju i wyposażenia ruchomego z uwzględnieniem funkcji pomieszczenia.
|
|
|
začněte se učit
|
|
wyroby otrzymywane w wyniku wypalenia uformowanej gliny.
|
|
|
začněte se učit
|
|
glina wypalona, nieszkliwiona.
|
|
|
95. **Szkliwo / glazura** začněte se učit
|
|
polewa, którą nakłada się na wyroby ceramiczne, po wypaleniu zastygająca w postaci cienkiej powłoki. W zależności od składu szkliwo może przybierać różne barwy. Nadaje wodoodporność wyrobom z gliny.
|
|
|
začněte se učit
|
|
rodzaj ceramiki wykonanej z białej masy o wysokiej jakości, wynalezionej w Chinach w VII w.
|
|
|
97. **Tkanina artystyczna / dekoracyjna** začněte se učit
|
|
wyrob włókienniczy z włókien naturalnych, sztucznych lub syntetycznych powstający w procesie tkania przez wprowadzenie między nici osnowy nici wątku wg określonego spłotu, tkanina art. posiada wartości artystyczne i dekoracyjne.
|
|
|
98. **Gobelin / tapiseria** začněte se učit
|
|
tkanina dekoracyjna jednostronna o różnorodnej dekoracji.
|
|
|
začněte se učit
|
|
tkanina dwustronna o charakterze użytkowym, wykonana na krośnie.
|
|
|
100. **Tkanina nicielnicowa** začněte se učit
|
|
tkanina użytkowa wykonana na krośnie z nici.
|
|
|
začněte se učit
|
|
drewniana rama do tkania lub rozpięcia podobrazia malarskiego.
|
|
|
začněte se učit
|
|
motyw lub zespół motywów zdobniczych.
|
|
|
začněte se učit
|
|
kryjąca substancja barwiąca, drobno zmielona i nierozpuszczalna w spoiwie, nieprzeźroczysta. Zazwyczaj są to rozdrobnione minerały.
|
|
|
začněte se učit
|
|
nauka zajmująca się rozpoznaniem i klasyfikacją tematów w sztuce.
|
|
|
začněte se učit
|
|
zbiór tematów i ich sklasyfikowanie.
|
|
|
začněte se učit
|
|
przedstawienie postaci nago.
|
|
|
začněte se učit
|
|
artystyczny wizerunek konkretnej osoby lub grupy osób.
|
|
|
108. **Portret psychologiczny** začněte se učit
|
|
portret kładący nacisk na oddanie charakteru postaci.
|
|
|
109. **Portret reprezentacyjny** začněte se učit
|
|
portret godny: w oficjalnym stroju, pozie i otoczeniu.
|
|
|
začněte se učit
|
|
|
|
|
začněte se učit
|
|
przedstawienie modelu w ujęciu do ramion.
|
|
|
112. **En face / frontalnie** začněte se učit
|
|
- sposób ukazania postaci na wprost widza.
|
|
|
začněte se učit
|
|
sposób ukazania wizerunku postaci widzianej z boku.
|
|
|
začněte se učit
|
|
przedstawienie osoby, które cechuje się przesadą w oddaniu charakterystycznych elementów, właściwości i cech.
|
|
|
začněte se učit
|
|
przedstawienie krajobrazu, widok natury lub miejskiego otoczenia.
|
|
|
začněte se učit
|
|
postacie ludzkie, zwierzęta lub inne elementy ożywiające kompozycję, jednak nieodciągające uwagi odbiorcy.
|
|
|
začněte se učit
|
|
krajobraz miejski przedstawiający ogólny widok miasta lub jego fragment.
|
|
|
118. **Marina / pejzaż marynistyczny** začněte se učit
|
|
krajobraz morski, np. widok portu, wybrzeża itd.
|
|
|
začněte se učit
|
|
obraz przedstawiający scenę nocną.
|
|
|
začněte se učit
|
|
przedstawienie nieożywionych przedmiotów.
|
|
|
121. **Scena animalistyczna** začněte se učit
|
|
- przedstawienie zwierząt lub scen ze zwierzętami (animalistyka).
|
|
|
122. **Scena batalistyczna** začněte se učit
|
|
|
|
|
začněte se učit
|
|
przedstawienie sceny z życia codziennego.
|
|
|
začněte se učit
|
|
przedstawienie postaci boskich, scen z Biblii, postaci świętych i błogosławionych, scen z ich życia, przedstawienie dostojników kościelnych i wydarzeń z życia kościoła.
|
|
|
začněte se učit
|
|
|
|
|
126. **Układ przestrzenny** začněte se učit
|
|
podział wnętrza budowli, układ pomieszczeń i ich wzajemne relacje, komunikacja, oświetlenie i przykrycie.
|
|
|
začněte se učit
|
|
wygląd budynku z zewnątrz (kształt, usytuowanie, kondygnacje, przykrycie, dekoracja), także określenie rzeźby pełnej.
|
|
|
začněte se učit
|
|
sposób ukształtowania powierzchni dzieła (malarskiego, graficznego, rzeźbiarskiego, rzemiosła artystycznego, muru) zależny od charakteru tworzywa, techniki, narzędzi oraz stylu. Faktura może być: szorstka, gładka, impastowa itd.
|
|
|
začněte se učit
|
|
(composito -złożenie) - sposób powiązania elementów formalnych dzieła tak, by tworzyły całość.
|
|
|
začněte se učit
|
|
ozdoba, elementy tworzące ozdobę.
|
|
|
131. **Schemat kompozycyjny** začněte se učit
|
|
stały układ poszczególnych elementów.
|
|
|
začněte se učit
|
|
umiejętność przedstawiania trójwymiarowej rzeczywistości na dwuwymiarowej płaszczyźnie.
|
|
|
133. **Perspektywa linearna /zbieżna / geometryczna** začněte se učit
|
|
- rodzaj perspektywy, w którym im przedmioty dalej od widza, tym wydają się być mniejsze. Są różne rodzaje tej perspektywy w zależności od ujęcia np. perspektywa z lotu ptaka (z góry), perspektywa żabia (z dołu), perspektywa boczna i ukośna.
|
|
|
134. **Perspektywa powietrzna** začněte se učit
|
|
rodzaj perspektywy, w której im przedmioty dalej od widza, tym wydają się być bardziej niebieskie.
|
|
|
135. **Perspektywa walorowa** začněte se učit
|
|
rodzaj perspektywy w której im przedmioty dalej od widza, tym wydają się być jaśniejsze.
|
|
|
začněte se učit
|
|
gra światła i cienia w celu wydobycia efektu trójwymiarowości.
|
|
|
137. **Modelunek / modelowanie** začněte se učit
|
|
|
|
|
začněte se učit
|
|
grube, wypukłe nałożenie farby.
|
|
|
začněte se učit
|
|
- to doznanie zmysłu wzroku odbierającego kolory.
|
|
|
začněte se učit
|
|
barwa właściwa przedmiotom, postaciom nie zmieniona przez otoczenie.
|
|
|
141. **Relatywizm barwny** začněte se učit
|
|
zmiana barwy pod wpływem światła i barw sąsiadujących.
|
|
|
142. **Dominanta kolorystyczna** začněte se učit
|
|
plama barwna, od której w kompozycji zależą inne.
|
|
|
začněte se učit
|
|
zespół barw w obrazie. Rozróżnia się wąską i szeroką gamę barwną.
|
|
|
začněte se učit
|
|
|
|
|
145. **Monochromatyzm / Gama monochromatyczna** začněte se učit
|
|
kompozycja oparta wyłącznie na różnych odcieniach jednej barwy (i jej rodzaje to: en grisaille, camaïeu).
|
|
|
146. **Realistyczny / przedstawienie realistyczne** začněte se učit
|
|
wierne odtworzenie natury.
|
|
|
147. **Naturalistyczny / przedstawienie naturalistyczne** začněte se učit
|
|
realistyczne przedstawienie skupiające się na naturze biologicznej człowieka.
|
|
|
148. **Weryzm / przedstawienie werystyczne / weryzm** začněte se učit
|
|
realistyczne przedstawienie o mocnym wyostrzeniu mankamentów wyglądu, ukazywanie ludzkiej brzydoty.
|
|
|
začněte se učit
|
|
- zmiana kształtu czegoś, niepożądana lub celowo zastosowana w dziele sztuki.
|
|
|
150. **Syntetyzm / przedstawienie syntetyczne** začněte se učit
|
|
przedstawienie upraszczające.
|
|
|
151. **Abstrakcyjny / przedstawienie abstrakcyjne** začněte se učit
|
|
przedstawienie oderwane od rzeczywistości.
|
|
|
začněte se učit
|
|
wyrażanie i wywoływanie uczuć.
|
|
|
153. **Ekspresyjny / przedstawienie ekspresyjne** začněte se učit
|
|
przedstawienie z naciskiem na emocje.
|
|
|
154. **Symboliczny / przedstawienie symboliczne** začněte se učit
|
|
przedstawienie z użyciem symboli, alegorii.
|
|
|
začněte se učit
|
|
obrazowe przedstawienie abstrakcyjnego pojęcia.
|
|
|
začněte se učit
|
|
w sztukach plastycznych przedstawienie w postaci ludzkiej zaopatrzonej w atrybuty abstrakcyjnych pojęć.
|
|
|
začněte se učit
|
|
|
|
|
začněte se učit
|
|
|
|
|
159. **Funkcja kompensacyjna** začněte se učit
|
|
funkcja rekompensująca jakiś brak.
|
|
|
160. **Funkcja memoryatywna** začněte se učit
|
|
|
|
|
161. **Funkcja dydaktyczna** začněte se učit
|
|
|
|
|
začněte se učit
|
|
przeznaczenie do kultu, oddawania czci.
|
|
|
163. **Funkcja sakralna** začněte se učit
|
|
przeznaczenie do modlitwy, kultu religijnego.
|
|
|
164. **Funkcja sepulkralna** začněte se učit
|
|
|
|
|
165. **Funkcja dekoracyjna** začněte se učit
|
|
|
|
|
166. **Funkcja estetyczna** začněte se učit
|
|
|
|
|
167. **Funkcja ekspresywna** začněte se učit
|
|
funkcja wyrażania i wzbudzania uczuć.
|
|
|
168. **Funkcja użytkowa** začněte se učit
|
|
określa przeznaczenie do użytku.
|
|
|
169. **Funkcja mieszkalna** začněte se učit
|
|
przeznaczenie do mieszkania.
|
|
|
170. **Funkcja rezydencjonalna** začněte se učit
|
|
reprezentacyjne mieszkanie.
|
|
|
začněte se učit
|
|
funkcja służąca do obrony.
|
|
|
172. **Funkcja propagandowa** začněte se učit
|
|
funkcja służąca przekazywaniu jakiś idei, tez, poglądów.
|
|
|
173. **Funkcja reprezentacyjna** začněte se učit
|
|
- związana z reprezentowaniem kogoś lub czegoś w sposób „okazały”.
|
|
|
174. **Funkcja magiczna** začněte se učit
|
|
funkcja wyróżniona w kontekście sztuki prehistorycznej, polegająca na wierze w sprawczą moc wyobrażeń („podobne wywołuje podobne”).
|
|
|
začněte se učit
|
|
dobro kultury posiadające wartość nie tylko artystyczną, ale i historyczną, lub naukową.
|
|
|
začněte se učit
|
|
uzupełnienie ubytków lub odtworzenie zniszczonej rzeczy do stanu sprzed zniszczenia.
|
|
|
začněte se učit
|
|
odświeżenie, odnowienie (dziś synonim konserwacji).
|
|
|
začněte se učit
|
|
powtórzenie wykonania dzieła sztuki.
|
|
|
začněte se učit
|
|
kopia oryginału wykonana w dowolnej skali metodą drukarską lub fotograficzną.
|
|
|
začněte se učit
|
|
dzieło plastyczne świadomie naśladujące inne dzieło, inspirujące się nim, ale nie kopiujące go, często jest to dzieło uznane „przerobione” w indywidualnym stylu innego artysty.
|
|
|
181. **Narodowe instytucje kultury** začněte se učit
|
|
instytucje, których zadaniem jest, obok podstawowej działalności, dokumentowanie historii danej instytucji, przechowywanie i udostępnianie np. Filharmonia Narodowa.
|
|
|
začněte se učit
|
|
to instytucja, której zadaniem jest naukowa analiza materialnych świadectw cywilizacji człowieka i jego otoczenia, ich pozyskiwanie, przechowywanie, konserwowanie i udostępnianie, celem badań, nauczania i rozrywki.
|
|
|
začněte se učit
|
|
większa kolekcja dzieł sztuki, zwykle malarstwa i rzeźby, istniejąca jako samodzielna instytucja lub osobny dział w muzeum. Współcześnie tą nazwą obejmuje się też pomieszczenia wystawowe połączone ze sprzedażą dzieł sztuki.
|
|
|
začněte se učit
|
|
|
|
|
185. **BWA / Biuro Wystaw Artystycznych** začněte se učit
|
|
- to galeria sztuki współczesnej, która zajmuje się organizowaniem wystaw, kolekcjonowaniem sztuki współczesnej i sprzedażą dzieł artystów zrzeszonych w ZPAP (Związek Polskich Artystów Plastyków).
|
|
|
začněte se učit
|
|
uroczyste otwarcie wystawy.
|
|
|
začněte se učit
|
|
uroczyste zakończenie wystawy.
|
|
|
začněte se učit
|
|
to opieka nad nauką i sztuką sprawowana przez państwo, instytucje bądź jednostkę.
|
|
|
začněte se učit
|
|
osoba sprawująca mecenat.
|
|
|
začněte se učit
|
|
sztuka tworzona najczęściej przez niewykształconych profesjonalnie artystów ludowych, której formy przekazywane są z pokolenia na pokolenie, zachowując rodzime tradycje.
|
|
|
začněte se učit
|
|
muzeum na wolnym powietrzu, gromadzące zabytki kultury ludowej.
|
|
|
193. **Sztuka prymitywna / Naïwna** začněte se učit
|
|
sztuka tworzona przez niewykształconych artystów, którzy jednak dążą do artystycznego wyrazu swoich wizji.
|
|
|
začněte se učit
|
|
najdawniejszy okres w dziejach ludzkości, do wynalezienia pisma.
|
|
|
195. **Sztuka prehistoryczna** začněte se učit
|
|
najwcześniejsze objawy działalności artystycznej człowieka - sztuka powstała w prehistorii.
|
|
|
začněte se učit
|
|
nauka zajmująca się badaniem dziejów ludzkości na podstawie śladów materialnych.
|
|
|
197. **Perspektywa skręcona** začněte se učit
|
|
przedstawienie zwierzęcia w dwóch różnych ujęciach: tułów z profilu, a rogi ¾, charakterystyczne dla sztuki prehistorycznej.
|
|
|
začněte se učit
|
|
duże, nieobrobione kamienie stanowiące samodzielną budowlę lub element większej budowli.
|
|
|
199. **Architektura megalityczna** začněte se učit
|
|
konstrukcje architektoniczne z megalitów.
|
|
|
začněte se učit
|
|
|
|
|
začněte se učit
|
|
|
|
|
začněte se učit
|
|
konstrukcja z dwóch pionowo ustawionych menhirów przykrytych od góry trzecim, węższym, prawdopodobnie o funkcji grobowca.
|
|
|
začněte se učit
|
|
konstrukcja z dwóch pionowo ustawionych menhirów przykrytych od góry menhirem o takiej samej grubości jak podpory.
|
|
|
začněte se učit
|
|
|
|
|
začněte se učit
|
|
Międzyrzecze, starożytna kraina na Bliskim Wschodzie leżąca w dorzeczu rzek Tygrys i Eufrat.
|
|
|
206. **Sztuka Sumeryjska** začněte se učit
|
|
sztuka tworzona przez Sumerów, jeden z ludów Starożytnej Mezopotamii (4-2 tys. p.n.e.).
|
|
|
207. **Sztuka Asyryjska** začněte se učit
|
|
sztuka tworzona przez Asyryjczyków, jeden z ludów Starożytnej Mezopotamii tzw. północna Mezopotamia (2 tys. p.n. e 6 w. p.n.e.).
|
|
|
208. **Sztuka Babilońska** začněte se učit
|
|
sztuka tworzona przez Babilończyków, jeden z ludów Starożytnej Mezopotamii - na południu Mezopotamii (2 tyś. p.n.e. 6 w. p.n.e.).
|
|
|
začněte se učit
|
|
|
|
|
začněte se učit
|
|
pismo powstałe w starożytnej Mezopotamii posługujące się symbolami, tworzonymi klinem.
|
|
|
211. **Ziggurat / Zikkurat** začněte se učit
|
|
monumentalna budowla sakralna w Starożytnej Mezopotamii na planie kwadratu w kształcie kilkukondygnacyjnej wieży, na której szczycie znajdowała się świątynia.
|
|
|
začněte se učit
|
|
rodzaj pomnika nagrobnego najczęściej w kształcie pionowo ustawionej płyty.
|
|
|
začněte se učit
|
|
asyryjski demon opiekuńczy przedstawiany jako skrzydlaty byk lub lew o ludzkiej głowie.
|
|
|
214. **lapis lazuli / lazuryt** začněte se učit
|
|
minerał w postaci zbitej, nieprzejrzysty, szklisty o niebieskiej barwie, sproszkowany służy do wyrobu farby ultramaryny.
|
|
|
začněte se učit
|
|
przedstawienie stojącej frontalnie postaci modlącej się ze wzniesionymi ku górze rękami i rozwartymi dłońmi.
|
|
|
začněte se učit
|
|
- technika dekorowania przedmiotów z drewna innymi materiałami, np. masą perłową, tapicerką.
|
|
|
začněte se učit
|
|
pismo obrazkowe Starożytnego Egiptu (święte znaki).
|
|
|
začněte se učit
|
|
zwłoki, które w sposób naturalny lub wskutek odpowiednich zabiegów nie uległy rozkładowi.
|
|
|
začněte se učit
|
|
„opakowanie mumii” - trumna zawierająca mumii, najczęściej człekokształtna.
|
|
|
začněte se učit
|
|
ozdobna skrzynia mieszcząca trumnę lub same zwłoki.
|
|
|
začněte se učit
|
|
w Starożytnym Egipcie jedna z pierwszych form architektury sepulkralnej w kształcie trapezoidalnego nadziemnego nasypu obudowanego cegłami z podziemną komorą grobową.
|
|
|
začněte se učit
|
|
- w starożytnym Egipcie sala sarkofagowa, komora „odrodzenia”, miejsce wiecznego pobytu zmarłego.
|
|
|
začněte se učit
|
|
|
|
|
začněte se učit
|
|
monumentalna budowla w kształcie czworobocznego ostrosłupa o podstawie kwadratowej, w Starożytnym Egipcie pełniły funkcję grobowców.
|
|
|
začněte se učit
|
|
rodzaj monumentalnych wież, najczęściej zwężających się ku górze, osłaniających wejście do świątyni egipskiej.
|
|
|
začněte se učit
|
|
nie przykryta wydzielona przestrzeń w obrębie budynku spełniająca różne funkcje. W Starożytnym Egipcie jedna z części kanonu świątyni.
|
|
|
227. **Hypostyl / Sala hypostylowa** začněte se učit
|
|
w architekturze Starożytnego Egiptu wielka sala wsparta na równomiernie rozstawionych kolumnach w świątyni.
|
|
|
228. **Przedsionek / Pronaos** začněte se učit
|
|
pomieszczenie przejściowe, w Starożytnym Egipcie jedna z części kanonu świątyni.
|
|
|
229. **Sanktuarium / Cella / Naos** začněte se učit
|
|
główna część starożytnej świątyni mieszcząca posąg bóstwa.
|
|
|
230. **Kolumna hatorycka** začněte se učit
|
|
kolumna z głową bogini Hator.
|
|
|
začněte se učit
|
|
kolumna w architekturze Starożytnego Egiptu w kształcie pnia palmy z kapitelem w formie rozłożonych liści palmy.
|
|
|
232. **Kolumna papirusowa** začněte se učit
|
|
- kolumna w architekturze Starożytnego Egiptu zwężająca się ku górze z głowicą w kształcie kwiatu papirusu (pąku lub kielicha), często cała pokryta dekoracją.
|
|
|
233. **Kolumna lotosowa** začněte se učit
|
|
- kolumna w architekturze Starożytnego Egiptu z głowicą w kształcie kwiatu lotosu, najczęściej bez płaskiej podstawy.
|
|
|
začněte se učit
|
|
wysoki słup, przeważnie czworoboczny zwężający się ku górze, ścięty na szczycie, o charakterze upamiętniającym.
|
|
|
začněte se učit
|
|
w sztuce Starożytnego Egiptu wyobrażenie leżącego lwa z ludzką twarzą, będący symbolem władcy.
|
|
|
začněte se učit
|
|
chusta wiązana, charakterystyczna dla Starożytnego Egiptu, najczęściej w przedstawieniach faraona.
|
|
|
začněte se učit
|
|
styl rzeźby wykonanej z jednego bloku skalnego, charakterystyczny dla sztuki Starożytnego Egiptu.
|
|
|
začněte se učit
|
|
cecha rzeźby opracowanej i przeznaczonej do oglądania z przodu.
|
|
|
začněte se učit
|
|
tendencja do uwypuklania w dziele sztuki dostojeństwa postaci.
|
|
|
začněte se učit
|
|
figurki w kształcie mumii, które symbolizowały służących faraona w jego grobowcu.
|
|
|
241. **Perspektywa rzędowa** začněte se učit
|
|
rodzaj perspektywy w Starożytnym Egipcie, w której im coś jest dalej w rzeczywistości, tym jest wyżej na malowidle.
|
|
|
242. **Perspektywa kulisowa** začněte se učit
|
|
rodzaj perspektywy w Starożytnej Mezopotamii, w której coś, co jest bliżej, zasłania to, co jest dalej.
|
|
|
243. **Perspektywa odrzutowana** začněte se učit
|
|
rodzaj perspektywy w Starożytnej Mezopotamii będący rzutem przedmiotu z kilku punktów, w skrócie wygląda jak płaski przekrój. Stosowana do przedstawiania przedmiotów.
|
|
|
začněte se učit
|
|
technika malowania na suchym tynku (w przeciwieństwie do fresku, w którym farbę kładzie się na wilgotny tynk).
|
|
|
začněte se učit
|
|
sala audiencyjna w centralnej części pałacu w kulturze Morza Egejskiego, na planie prostokąta z czterema kolumnami pośrodku podtrzymującymi strop i okrągłym paleniskiem między nimi.
|
|
|
začněte se učit
|
|
figurka kultowa o uproszczonym kształcie, najczęściej kobiety, charakterystyczna dla kultury Morza Egejskiego.
|
|
|
začněte se učit
|
|
wzgórze w Atenach, gdzie znajduje się największy kompleks świątyń ze Starożytnej Grecji.
|
|
|
začněte se učit
|
|
w starożytności odpowiednio zabudowana przestrzeń, później specjalny budynek przeznaczony do wystawiania widowisk. W Starożytnej Grecji teatr składał się z wykutej w zboczu wzgórza widowni i okrągłej sceny.
|
|
|
začněte se učit
|
|
okrągła scena w teatrze w Starożytnej Grecji.
|
|
|
250. **Porządki architektoniczne** začněte se učit
|
|
systemy konstrukcyjno-kompozycyjne kolumn.
|
|
|
začněte se učit
|
|
dolna część, podstawa kolumny.
|
|
|
252. **Kanelury / Kanele** začněte se učit
|
|
płytkie, wklęsłe, pionowe wyżłobienia rozciągające się na całej długości trzonu kolumny.
|
|
|
začněte se učit
|
|
dolna część głowicy doryckiej i toskańskiej w kształcie spłaszczonej poduszki.
|
|
|
začněte se učit
|
|
najwyższa część głowicy w kształcie prostokątnej płyty.
|
|
|
255. **Woluty / Ślimacznice** začněte se učit
|
|
element architektoniczny i dekoracyjny w formie zwoju, występuje w porządku jońskim.
|
|
|
začněte se učit
|
|
element konstrukcyjny, poziomy, wsparty na podporach (kolumnadzie), złożony z trzech części: architraw, fryz, gzyms.
|
|
|
začněte se učit
|
|
element architektoniczny w postaci poziomej, zwykle profilowanej listwy wystającej znad powierzchni fryzu, ściany. Chroni elewacje budynku przed ściekającą wodą deszczową.
|
|
|
začněte se učit
|
|
środkowy, poziomy człon belkowania z reguły leżący między architrawem (poniżej), a gzymsem (powyżej).
|
|
|
začněte se učit
|
|
najniższy człon belkowania antycznego spoczywający na kolumnach.
|
|
|
začněte se učit
|
|
element dzielący fryz w porządku doryckim w postaci trzech pionowych żłobień, występuje na krawędzi, na osi kolumn i pomiędzy kolumnami.
|
|
|
začněte se učit
|
|
pole na dekorację rzeźbiarską we fryzie w porządku doryckim.
|
|
|
262. **Fronton / Przyczółek** začněte se učit
|
|
trójkątny szczyt w architekturze klasycznej, górna część świątyni antycznej z wewnętrznym polem przeznaczonym na dekorację tympanonem.
|
|
|
začněte se učit
|
|
pole wewnętrzne frontonu przeznaczone na dekorację.
|
|
|
začněte se učit
|
|
najwyższy stopień schodów, czyli tzw. krepid
|
|
|
začněte se učit
|
|
rodzaj świątyni z antami, w której dodatkowe kolumny są umieszczone od frontu.
|
|
|
začněte se učit
|
|
rodzaj świątyni z antami, w której dodatkowe kolumny są umieszczone od frontu i od tyłu.
|
|
|
273. **Tolos / Monopteros / Monopter** začněte se učit
|
|
świątynia na planie koła otoczona kolumnadą.
|
|
|
274. **Kariatyda / Kanefora** začněte se učit
|
|
posąg kobiecy stanowiący podporę architektoniczną, kanefora ma dodatkowo na głowie kosz.
|
|
|
tytana dźwigającego z rozkazu Zeusa sklepienie nieba). začněte se učit
|
|
posąg mężczyzny służący za podporę architektoniczną, wspierający głową, barkami lub rękami konstrukcję (nazwa od mitycznego Atlanta
|
|
|
začněte se učit
|
|
element architektoniczny w formie czworokątnego słupa zwężającego się ku dołowi, zwieńczony głową lub popiersiem, w starożytności o charakterze pomnikowym, a w czasach późniejszych jako element architektoniczny przyścienny dekoracyjny.
|
|
|
začněte se učit
|
|
kompozycja statyczna, którą wprowadził Poliklet, oddająca naturalny układ ciała. Ciężar ciała opiera się na jednej z nóg, a dla równowagi optycznej obciążona jest ręka po przekątnej (np. uniesiona).
|
|
|
začněte se učit
|
|
dekoracyjna technika rzeźbiarska polegająca na stosowaniu złota i kości słoniowej jako okładziny posągów drewnianych.
|
|
|
279. **Marmury Elgina** - začněte se učit
|
|
- starożytne marmury partenońskie, wywiezione z Aten do Londynu przez lorda Elgina (Thomasa Bruce'a).
|
|
|
začněte se učit
|
|
wzniosłość, stosowanie środków formalnych w celu przekazania wzniosłych treści, wzbudzenia podniosłego nastroju.
|
|
|
281. **Układy piramidalne** začněte se učit
|
|
kompozycja spiętrzona do góry, którą można wpisać w trójkąt.
|
|
|
začněte se učit
|
|
ornament inspirowany grecką rzeką, w kształcie linii załamujących się pod kątem prostym.
|
|
|
začněte se učit
|
|
ornament z elementem dekoracyjnym w kształcie czaszki byka.
|
|
|
284. **Ornament palmetowy** začněte se učit
|
|
ornament inspirowany liśćmi ułożonymi ciągle i symetrycznie.
|
|
|
začněte se učit
|
|
ornament ciągły w formie pasa z „perełek” ułożonych na zmianę pionowo i poziomo, inaczej jajownik lub perełkowanie; występuje też między trzonem kolumny a głowicą.
|
|
|
začněte se učit
|
|
ornament joński, ciągły, gdzie występują liście pionowe i gałązki między nimi.
|
|
|
začněte se učit
|
|
element dekoracyjny w porządku doryckim w kształcie „kropel” jako przedłużenie tryglifu poniżej krawędzi fryzu.
|
|
|
pół koń (głowa i tułów do pasa ludzkie, od pasa w dół końskie). začněte se učit
|
|
mityczna istota pół człowiek
|
|
|
začněte se učit
|
|
potwór, który ma ciało lwa, głowę kozy na grzbiecie i węża zamiast ogona. Z czasem pojęcie to ewoluowało i w XIX wieku tym pojęciem określano stwory zwierzęce o torsie kobiety.
|
|
|
začněte se učit
|
|
to w mitologii człowiek lub pół-bóg, odznaczający się zaletami duszy lub ciała, ale śmiertelny.
|
|
|
začněte se učit
|
|
greckie imitacja, podobieństwo - to zasada twórczego naśladowania.
|
|
|
začněte se učit
|
|
|
|
|
začněte se učit
|
|
|
|
|
začněte se učit
|
|
waza do mieszania wina z wodą.
|
|
|
začněte se učit
|
|
naczynie do przechowywania płynów.
|
|
|
začněte se učit
|
|
materiał angobowy do utrwalenia dekoracji, będący swego rodzaju „lakierem bezbarwnym”, umożliwiał utrzymanie wody w naczyniu oraz zachowanie naturalnego koloru gliny w wazie.
|
|
|
začněte se učit
|
|
starożytny lud zamieszkujący Półwysep Apeniński między IX a I w. p.n.e., współtworzący kulturę starożytnego Rzymu.
|
|
|
začněte se učit
|
|
kopiec o stożkowej formie, naturalny lub sztuczny, przykryty fałszywą kopułą, o charakterze sepulkralnym.
|
|
|
299. **Akroterion / Naszczytnik** začněte se učit
|
|
to element architektoniczny o charakterze dekoracyjnym, mający na celu optyczne obciążenie dachu. Charakterystyczny dla Starożytnych Etrusków.
|
|
|
začněte se učit
|
|
starożytna technika odlewania brązu.
|
|
|
začněte se učit
|
|
nieoczyszczona glina zmieszana z piaskiem do formowania naczyń.
|
|
|
začněte se učit
|
|
ceramika etruska o czarnym kolorze, wypalana z impasto w wysokiej temperaturze.
|
|
|
začněte se učit
|
|
nauka zajmująca się badaniem, zakładaniem i rozwijaniem miast.
|
|
|
začněte se učit
|
|
mieszanina różnego rodzaju spoiw z piaskiem i wodą, tworząca masę do spajania materiałów budowlanych.
|
|
|
začněte se učit
|
|
|
|
|
začněte se učit
|
|
starożytny rzymski obóz wojskowy, stały lub przejściowy, najczęściej z ulicami przecinającymi się pod kątem prostym.
|
|
|
začněte se učit
|
|
|
|
|
začněte se učit
|
|
w Starożytnym Rzymie kilkukondygnacyjna budowla służąca do wystawiania walk.
|
|
|
309. **Circus / Cyrk Rzymski** začněte se učit
|
|
budowla w Starożytnym Rzymie przeznaczona na wyścigi wozów dwukołowych (rydwanów) w kształcie wydłużonego prostokąta o jednym boku zamkniętym półkoliście.
|
|
|
310. **Kwadryga / Rydwan** začněte se učit
|
|
dwukołowiec zaprzężony 4 końmi w szeregu przeznaczony do triumfalnych przejazdów.
|
|
|
začněte se učit
|
|
publiczne łaźnie, spełniające funkcje spotkań towarzyskich.
|
|
|
začněte se učit
|
|
wodociąg, w Starożytnym Rzymie monumentalna konstrukcja kilkukondygnacyjna na arkadach, służąca do transportowania wody.
|
|
|
313. **Bazylika starorzymska** začněte se učit
|
|
budynek prostokątny o charakterze użyteczności publicznej, w którym odbywał się handel i miał swoje miejsce urząd sędziego.
|
|
|
začněte se učit
|
|
świątynia wszystkich bogów.
|
|
|
začněte se učit
|
|
sklepienie oparte na łuku półkolistym w kształcie czaszy, służące do przykrycia pomieszczeń na planie koła albo wielobocznym.
|
|
|
začněte se učit
|
|
wieloboczne, najczęściej kwadratowe zagłębienia w stropie, sklepieniu bądź kopule (w późniejszej sztuce także płyty) o charakterze dekoracyjnym.
|
|
|
začněte se učit
|
|
okrągły otwór w ścianie lub sklepieniu, najczęściej w szczycie kopuły doświetlający wnętrze.
|
|
|
začněte se učit
|
|
element architektoniczny i dekoracyjny, zakrzywiony i podparty, oparty na wycinku koła.
|
|
|
začněte se učit
|
|
zewnętrzna część budynku z jednym lub kilkoma rzędami kolumn, osłaniająca najczęściej główne wejście, zwieńczona trójkątnym frontonem.
|
|
|
začněte se učit
|
|
prostokątne lub półkoliste wgłębienie w ścianie o charakterze dekoracyjnym, często przeznaczone do ustawienia rzeźb.
|
|
|
začněte se učit
|
|
wgłębienie w grubości muru, proste lub ujęte w dekoracyjne ramy - nisza.
|
|
|
začněte se učit
|
|
element architektoniczny składający się z dwóch podpór (filarów bądź kolumn) zwieńczonych u góry ze sobą łukiem.
|
|
|
začněte se učit
|
|
(od peristylumotoczony kolumnami) - wewnętrzny dziedziniec lub ogród otoczony portykiem, występujący w świątyniach egipskich oraz w domach patrycjuszy rzymskich.
|
|
|
začněte se učit
|
|
prostokątne, centralne i reprezentacyjne pomieszczenie w starożytnym rzymskim domu, z compluvium i impluvium.
|
|
|
začněte se učit
|
|
zbiornik w kształcie basenu pośrodku atrium, zbierający deszczówkę.
|
|
|
začněte se učit
|
|
otwór w środku dachu atrium, przez który wpadało światło i deszcz.
|
|
|
327. **Kolumna toskańska** začněte se učit
|
|
kolumna powstała w Starożytnym Rzymie, będąca odmianą porządku doryckiego: z bazą i gładkim trzonem.
|
|
|
328. **Kolumna kompozytowa** začněte se učit
|
|
kolumna powstała w Starożytnym Rzymie o głowicy łączącej woluty jońskie z liśćmi akantu z porządku korynckiego.
|
|
|
329. **Styl kontynuacyjnej narracji** začněte se učit
|
|
styl dekoracji „opowiadający” historię bez przerw i podziałów kompozycji na odrębne sceny.
|
|
|
začněte se učit
|
|
podpory występujące oddzielnie dla każdej kondygnacji, w obrębie jednej kondygnacji.
|
|
|
331. **Spiętrzenie porządków** začněte se učit
|
|
każda kondygnacja posiada podpory w innym porządku, zwykle wzwyż od doryckiego do korynckiego.
|
|
|
332. **Pomnik / Monument** začněte se učit
|
|
dzieło sztuki o charakterze upamiętniającym, najczęściej rzeźbiarskie lub architektoniczno-rzeźbiarskie.
|
|
|
začněte se učit
|
|
monumentalny pomnik w formie wolnostojącej bramy, najczęściej dla uczczenia zwycięstwa. Przejście pod łukiem bramy było punktem kulminacyjnym pochodu triumfalnego.
|
|
|
334. **Postument / Piedestał** začněte se učit
|
|
podstawa służąca do umieszczenia rzeźby.
|
|
|
začněte se učit
|
|
figura rzeźbiarska przedstawiona w todze.
|
|
|
začněte se učit
|
|
długa, udrapowana biała szata.
|
|
|
začněte se učit
|
|
figura rzeźbiarska przedstawiona w zbroi.
|
|
|
začněte se učit
|
|
dzieło gliptyki, wyrób rzeźbiarski wykonany w kamieniu szlachetnym lub półszlachetnym.
|
|
|
začněte se učit
|
|
gemma o wklęsłej dekoracji.
|
|
|
začněte se učit
|
|
gemma o wypukłej dekoracji.
|
|
|
začněte se učit
|
|
element dekoracyjny w formie podwieszonego po bokach i przewiązanego wstęgami półwieńca z liści, kwiatów i owoców.
|
|
|
342. **Malarstwo pompejańskie** začněte se učit
|
|
rzymskie malowidła ścienne odkryte w miastach Imperium Romanum (np. Herculanum, Pompeje i Stabiae), zasypane przez wybuch Wezuwiusza w 79 r. n.e.
|
|
|
začněte se učit
|
|
antyczna technika malarska, której spoiwem był wosk pszczeli, a pigmenty wymieszane z ciepłym woskiem nakładano pędzlami lub ogrzewanymi szpachlami.
|
|
|
344. **Sztuka wczesnochrześcijańska** začněte se učit
|
|
sztuka jaką tworzyli i otaczali się pierwsi chrześcijanie żyjący w Basenie Morza Śródziemnego w okresie od II/III wVI w.
|
|
|
začněte se učit
|
|
podziemne cmentarze w formie korytarzy z wydrążonymi w skale grobowcami.
|
|
|
346. **Symbol / Emblemat** začněte se učit
|
|
w sztukach plastycznych, znak umowny będący ekwiwalentem, czyli odpowiednikiem określonej treści pojęciowej.
|
|
|
začněte se učit
|
|
zasób symboli w danej epoce.
|
|
|
348. **Bazylika konstantyńska / chrześcijańska** začněte se učit
|
|
kościół przeznaczony do odprawiania liturgii. Powstał na bazie bazyliki rzymskiej, ale został zmodyfikowany do nowej funkcji. Typowa bazylika wczesnochrześcijańska jest na planie krzyża łacińskiego a nawa główna jest wyższa od naw bocznych.
|
|
|
začněte se učit
|
|
miejsce składania ofiar kultowych, w religii chrześcijańskiej ołtarz jest miejscem modlitwy kapłana i ofiary mszy.
|
|
|
začněte se učit
|
|
typ kościoła, w którym nawa główna jest wyższa od naw bocznych.
|
|
|
začněte se učit
|
|
symbol chrześcijan, rodzaj planu kościoła, ma pionową belkę dłuższą od poziomej.
|
|
|
začněte se učit
|
|
odmian krzyża i plan centralny budowli, jest to krzyż równoramienny.
|
|
|
353. **Plan centralny / Budowla centralna** začněte se učit
|
|
budowla oparta na zasadzie symetrii, w rzucie poziomym względem dwu przecinających się osi. Są to plany koła, kwadratu, krzyża greckiego oraz plany wieloboczne oparte na kole bądź kwadracie.
|
|
|
začněte se učit
|
|
budynek upamiętniający postać bądź wydarzenie.
|
|
|
začněte se učit
|
|
budynek upamiętniający osobę zmarłą, monumentalny grobowiec.
|
|
|
začněte se učit
|
|
budynek upamiętniający męczeńską śmierć.
|
|
|
začněte se učit
|
|
budowla przeznaczona do obrzędu chrztu.
|
|
|
začněte se učit
|
|
część kościoła przeznaczona dla wiernych.
|
|
|
začněte se učit
|
|
część kościoła z nawami, poniżej transeptu o ile on występuje, jeśli go nie ma, to jest to część nawowa poniżej prezbiterium.
|
|
|
začněte se učit
|
|
jest to nawa poprzeczna, między prezbiterium a korpusem nawowym, nadająca planowi kształt krzyża.
|
|
|
361. **Prezbiterium / Chór** začněte se učit
|
|
miejsce przeznaczone na ołtarz w kościele i miejsce dla duchowieństwa.
|
|
|
začněte se učit
|
|
mała zamykana szafka w kościele katolickim przeznaczona do przechowywania hostii i komunikantów.
|
|
|
začněte se učit
|
|
ściana zamykająca prezbiterium, bądź kaplice i nawy, będąca najczęściej półkolista lub wieloboczna.
|
|
|
364. **Zakrystia / Pastoforia** začněte se učit
|
|
boczne pomieszczenie sakralne występujące w świątyniach chrześcijańskich, służące do przechowywania naczyń i szat liturgicznych. Pastoforia to dwudzielna zakrystia złożona z dwóch pomieszczeń po obu bokach apsydy.
|
|
|
začněte se učit
|
|
zabudowany przedsionek w kościołach wczesnochrześcijańskich, bizantyńskich i wczesnośredniowiecznych.
|
|
|
začněte se učit
|
|
|
|
|
367. **Kolory liturgiczne** začněte se učit
|
|
to 5 kolorów symbolicznych stosowanych w szatach kościelnych na odpowiednie uroczystości: biały, czerwony, zielony, fioletowy i czarny.
|
|
|
začněte se učit
|
|
wierzchnia szata liturgiczna, przeznaczona do mszy.
|
|
|
začněte se učit
|
|
element stroju liturgicznego, wełniana biała taśma noszona na ramionach ozdobiona wyhaftowanymi 6 czarnymi krzyżykami.
|
|
|
začněte se učit
|
|
szeroka wstęga, lekko rozszerzana na końcach zakładana na szyję.
|
|
|
začněte se učit
|
|
długa, zdobiona laska zakończona spiralą zwaną krzywaśnią lub łac. kurwaturą, pierwotnie służąca do podpierania się. Atrybut biskupów.
|
|
|
začněte se učit
|
|
uroczyste nakrycie głowy wyższego duchowieństwa, w obrządku wschodnim w kształcie korony zwieńczonej krzyżem, w kościele rzymskokatolickim inaczej infuła w kształcie dwóch trójkątów połączonych opaską z dwiema wiszącymi z tyłu taśmami.
|
|
|
začněte se učit
|
|
uroczyste nakrycie głowy papieża ozdobione trzema koronami symbolizującymi potrójną władzę (arcykapłana, króla, proroka).
|
|
|
začněte se učit
|
|
Wschodnie Cesarstwo Rzymskie założone po podziale Imperium Romanum na dwa cesarstwa w 395 r., najświetniejszy okres rozwoju przypada na okres panowania cesarza Justyniana (527-565), historię Bizancjum kończy podbój przez Turków w 1453 r.
|
|
|
375. **Sztuka bizantyńska** začněte se učit
|
|
sztuka powstająca w ramach Cesarstwa Bizantyńskiego, chrześcijańska, kontynuująca tradycje sztuki antycznej.
|
|
|
začněte se učit
|
|
półkolista nisza/wnęka przypominająca apsydę.
|
|
|
začněte se učit
|
|
druga kondygnacja naw bocznych, ew. obejścia.
|
|
|
378. **Pendentywy / Żagielki** začněte se učit
|
|
narożne sferyczne wycinki sklepienia umożliwiające oparcie kopuły na planie czworoboku.
|
|
|
začněte se učit
|
|
narożne wysklepki o kształcie wycinka stożka, składające się z jednego lub kilku łuków konstrukcyjnych zmniejszających się ku dołowi. Trompy umożliwiają przejście z wielobocznego planu do kopuły.
|
|
|
začněte se učit
|
|
obraz kultowy, przeznaczony do modlitwy, wyobrażający osoby święte, sceny biblijne i religijno-symboliczne.
|
|
|
začněte se učit
|
|
okres w historii Bizancjum, w którym dążono do zniesienia kultu świętych obrazów.
|
|
|
začněte se učit
|
|
zasada kompozycji wielofigurowej, którą cechuje ustawienie głów na tej samej wysokości.
|
|
|
začněte se učit
|
|
świątynia obrządku wschodniego prawosławnego i grekokatolickiego.
|
|
|
začněte se učit
|
|
główna cerkiew miasta, kościół katedralny - biskupi.
|
|
|
začněte se učit
|
|
w cerkwi przegroda oddzielająca prezbiterium od nawy głównej, z zawieszonymi lub namalowanymi ikonami.
|
|
|
začněte se učit
|
|
wewnętrzna ściana apsydy.
|
|
|
387. **Mistyczny materializm** začněte se učit
|
|
nurt filozoficzno-religijny, który wierzy w to, że kontemplacja piękna ziemskiego prowadzi duszę do Boga.
|
|
|
začněte se učit
|
|
typ ikonograficzny przedstawienia Jezusa Chrystusa jako władcy siedzącego na tronie z uniesioną prawą ręką w geście błogosławieństwa i Księgą Ewangelii.
|
|
|
začněte se učit
|
|
przedstawienie Chrystusa jako boskiego władcy, tronującego na kuli świata bądź tęczy, w mandorli.
|
|
|
začněte se učit
|
|
świetlisty otok wokół postaci, lub samej głowy, symbolizujący boskość postaci.
|
|
|
začněte se učit
|
|
(od mandorle -migdał) - rodzaj aureoli otaczającej postać tronujących Jezusa lub Maryi w kształcie owalu o ostrych zakończeniach.
|
|
|
začněte se učit
|
|
scena ukazująca Zmartwychwstanie Jezusa.
|
|
|
začněte se učit
|
|
obraz z przedstawieniem twarzy Chrystusa, uważany za powstały w sposób nadnaturalny, najbardziej popularny to tzw. Mandylion czyli twarz odbita na chuście św. Weroniki, o długich włosach z brodą.
|
|
|
začněte se učit
|
|
w sztuce przedstawienie Boga równocześnie w trzech postaciach: Bóg Ojciec, Syn Boży i Duch Święty w postaci gołębicy.
|
|
|
začněte se učit
|
|
(Umilenie; MB Czuła) typ ikonograficzny przedstawienia Matki Boskiej z Dzieciątkiem ukazujący czułość między Matką a Synem przytulającym policzek do Jej twarzy.
|
|
|
začněte se učit
|
|
typ ikonograficzny przedstawienia Matki Boskiej, w którym Matka Boska wskazuje na Chrystusa trzymanego na lewym ramieniu, w sztuce bizantyńskiej czasem trzyma, prezentuje Dzieciątko przed sobą.
|
|
|
začněte se učit
|
|
typ ikonograficzny przedstawienia Chrystusa w środku a po Jego bokach Maryję oraz Jana Chrzciciela.
|
|
|
398. **Sacra Conversazione** začněte se učit
|
|
(Święta Rozmowa) typ ikonograficzny w którym Matka Boska zajmuje centralne miejsce, a po jej bokach symetrycznie ustawieni są święci.
|
|
|
začněte se učit
|
|
zbiór psalmów używany jako modlitewnik bądź śpiewnik.
|
|
|
začněte se učit
|
|
najmłodsza z religii monoteistycznych wyznająca wiarę w jednego Boga, która rozwineła się wśród mieszkańców Półwyspu Arabskiego.
|
|
|
začněte se učit
|
|
święta księga Islamu, która składa się ze 114 sur, czyli rozdziałów. Porusza sprawy wielkie i międzyludzkie.
|
|
|
začněte se učit
|
|
wyznawca Islamu, „uległy” wobec Boga.
|
|
|
začněte se učit
|
|
miejsce modlitwy, gdzie pada się na twarz. Sala modłów jest głównym pomieszczeniem, nie ma ołtarza i nie wolno używać pojęcia „kościół”.
|
|
|
začněte se učit
|
|
smukła wieża przy meczecie, z której wierni przez muezzina wzywani są 5 razy dziennie do modlitwy.
|
|
|
začněte se učit
|
|
nisza w ścianie w sali modłów w meczecie, zwieńczona łukiem, zwrócona w kierunku Mekki, symbolizująca drzwi do Raju.
|
|
|
začněte se učit
|
|
łuk typowy dla islamu, przypominający kształtem grecką Ω.
|
|
|
začněte se učit
|
|
styl w hiszpańskiej architekturze i sztuce, połączenia elementów islamskich i chrześcijańskich, rozwijający się między VIII a XVII w. Charakteryzuje go bogactwo dekoracji ornamentalnej wywodzącej się ze sztuki Islamu, połączone ze swobodą kompozycji
|
|
|
začněte se učit
|
|
motyw konstrukcyjno-dekoracyjny charakterystyczny dla architektury muzułmańskiej, złożony ze spiętrzonych elementów komórkowych, przypominających razem naturalne stalaktyty. Spełniają zwykle rolę tromp lub pendentywów.
|
|
|
začněte se učit
|
|
|
|
|
začněte se učit
|
|
ornament roślinny ze stylizowanej wici roślinnej, zakomponowany symetrycznie o geometrycznej ścisłości.
|
|
|
začněte se učit
|
|
ornament roślinny w formie wijącej się lub spiralnie skręcanej łodygi z liśćmi, czasami z kwiatami.
|
|
|
412. **Maureska / Moreska** začněte se učit
|
|
symetryczny ornament stworzony z mocno przestylizowanej wici roślinnej, która wypełnia całą płaszczyznę.
|
|
|
začněte se učit
|
|
dosłownie “lęk przed pustką”, to cecha określająca nadmierną de
|
|
|
začněte se učit
|
|
dosłownie „umiłowanie pustki”, to cecha określająca oszczędną dekorację, z dużymi pustymi powierzchniami.
|
|
|
začněte se učit
|
|
okres w historii w kręgu kultury eu obejmujący czasy między upadkiem cesarstwa rzymskiego a przemianami zachodzącymi w Eu w dobie Odrodzenia (V w. XV w.). Nazwa miała podkreślać „pustkę” między Starożytnością a jej „odrodzeniem” w renesansie.
|
|
|
416. **Sztuka przedromańska** začněte se učit
|
|
sztuka rozwijająca się we wczesnym średniowieczu od przełomu VIII i IX w.
|
|
|
417. **Sztuka karolińska** začněte se učit
|
|
1 okres sztuki przedromańskiej w okresie panowania cesarza Karola Wielkiego (771-814) w obrębie tzw. w renesansu karolińskiego.
|
|
|
418. **Renesans karoliński** začněte se učit
|
|
pierwszy okres rozwoju sztuki po upadku Imperium Romanum za panowania Karola Wielkiego, który chciał odrodzić wielkość Cesarstwa, także za pomocą sztuki.
|
|
|
začněte se učit
|
|
2 okres sztuki przedromańskiej rozwijający się za panowania cesarzy z dynastii Ottonów (X w.).
|
|
|
začněte se učit
|
|
świątynia chrześcijańska do sprawowania publicznego kultu religijnego.
|
|
|
421. **Kościół orientowany** začněte se učit
|
|
kościół, którego prezbiterium jest umieszczone na wschodzie i wierni modlący się są zwróceni na wschódw stronę miejsc związanych z dziejami Chrystusa (Betlejem, Jerozolima), oraz symbolicznie w stronę wschodu słońcaświatła (Bóg = światło).
|
|
|
začněte se učit
|
|
kościół przy którym jest zakon.
|
|
|
začněte se učit
|
|
główny kościół biskupa diecezjalnego, arcybiskupa bądź patriarchy.
|
|
|
424. **Kościół Bazylika** začněte se učit
|
|
status kościoła o specjalnych przywilejach papieskich, w tym wyróżnia się Bazylikę Mniejszą i Bazylikę Większą (z ołtarzem papieskim).
|
|
|
425. **Kościół parafialny** začněte se učit
|
|
główny kościół gminy kościelnej.
|
|
|
426. **Kościół farny / Fara** - dawna nazwa głównego kościoła miejskiego pod opieką cechu. začněte se učit
|
|
- dawna nazwa głównego kościoła miejskiego pod opieką cechu.
|
|
|
začněte se učit
|
|
mała budowla kultowa wolnostojąca lub połączona z kościołem.
|
|
|
428. **Charakter addycyjny** začněte se učit
|
|
cecha architektury romańskiej określająca prostotę budowli złożonej z podstawowych brył geometrycznych.
|
|
|
začněte se učit
|
|
obejście wokół prezbiterium, powstałe z przedłużenia naw bocznych, charakterystyczne zwłaszcza dla kościołów pielgrzymkowych.
|
|
|
začněte se učit
|
|
rozbudowana zachodnia część bazyliki, charakterystyczna dla architektury przedromańskiej, zawierająca empory.
|
|
|
začněte se učit
|
|
układ elementów dekoracyjnych, bądź architektonicznych, występujących na przemian.
|
|
|
začněte se učit
|
|
kościół jednonawowy, w którym prezbiterium i nawa mają tę samą szerokość, wysokość i przykrycie.
|
|
|
začněte se učit
|
|
zamknięty zespół budynków, lub pomieszczeń, zamieszkania zakonników lub zakonnic.
|
|
|
začněte se učit
|
|
sala w klasztorze przeznaczona do zebrań zakonników, przeważnie o charakterze reprezentacyjnym, miejsce narad.
|
|
|
začněte se učit
|
|
pracownia mnichów przepisujących i dekorujących księgi.
|
|
|
začněte se učit
|
|
|
|
|
začněte se učit
|
|
kwadratowy lub prostokątny ogród umieszczony wewnątrz murów klasztornych.
|
|
|
začněte se učit
|
|
zewnętrzny ciąg komunikacyjny wzdłuż ściany budynku, najczęściej od strony dziedzińca, ogrodu.
|
|
|
začněte se učit
|
|
sala sypialna zakonników w klasztorze.
|
|
|
začněte se učit
|
|
umywalnia zakonników w klasztorze.
|
|
|
začněte se učit
|
|
- zewnętrzne oznaki władzy, godności, stanu.
|
|
|
začněte se učit
|
|
insygnia władzy królewskiej: korona, berło, jabłko.
|
|
|
začněte se učit
|
|
ozdobna księga liturgiczna zawierająca teksty 4 Ewangelii.
|
|
|
začněte se učit
|
|
ciągły ornament złożony z linii, pasów, taśm, listew, wici roślinnych itd.
|
|
|
445. **Ornament zoomorficzny** začněte se učit
|
|
ornament oparty na motywach zaczerpniętych z realnego bądź fantastycznego świata zwierząt.
|
|
|
začněte se učit
|
|
styl w sztukach plastycznych rozwijający się od XI do XIII w. w epoce średniowiecza; nazwa podkreśla inspiracje sztuką antyczną, w tym starożytną rzymską.
|
|
|
začněte se učit
|
|
„Bóg w centrum” - prąd umysłowy skupiony na Bogu i podporządkowujący Mu życie człowieka.
|
|
|
začněte se učit
|
|
ruch zakonny, rozwój życia zakonnego.
|
|
|
začněte se učit
|
|
konstrukcja budowlana o przekroju krzywoliniowym, służąca do przykrycia odpowiedniej przestrzeni budynku.
|
|
|
450. **Sklepienie kolebkowe** začněte se učit
|
|
sklepienie oparte na łuku półkolistym, w kształcie połowy leżącego walca.
|
|
|
začněte se učit
|
|
wewnętrzne łuki wzmacniające sklepienie.
|
|
|
452. **Sklepienie krzyżowe** začněte se učit
|
|
sklepienie powstałe z dwóch krzyżujących się kolebek.
|
|
|
začněte se učit
|
|
drewniany szkielet, konstrukcja dachu.
|
|
|
začněte se učit
|
|
powtarzający się element konstrukcyjny, zawarty pomiędzy sąsiadującymi podporami.
|
|
|
začněte se učit
|
|
system kompozycyjny i konstrukcyjny sklepienia krzyżowego, w którym jednemu przęsłu nawy głównej odpowiadają dwa przęsła nawy bocznych.
|
|
|
začněte se učit
|
|
dwudzielne arkadowe okno o charakterze dekoracyjnym.
|
|
|
začněte se učit
|
|
trójdzielne arkadowe okno o charakterze dekoracyjnym.
|
|
|
začněte se učit
|
|
dekoracyjny pas złożony z arkadek przy gzymsie wieńczącym lub dzielącym ściany, typowy dla architektury przedromańskiej i romańskiej
|
|
|
začněte se učit
|
|
budowla centralna o czterech absydach (plan „czwórliscia).
|
|
|
začněte se učit
|
|
„ślepy otwór” - płytka wnęka w murze o charakterze dekoracyjnym.
|
|
|
začněte se učit
|
|
podziemne ciemne pomieszczenie w kościołach pod prezbiterium, mieszczące relikwie lub grób świętego.
|
|
|
začněte se učit
|
|
przedsionek kościelny poprzedzający główne wejście.
|
|
|
začněte se učit
|
|
mała wieżyczka kościelna z niewielkim dzwonem.
|
|
|
začněte se učit
|
|
tympanon z przedstawieniem fundatora z modelem budowli.
|
|
|
začněte se učit
|
|
naczynie liturgiczne w kształcie płaskiego talerza służące podczas komunii, aby Hostia nie upadła.
|
|
|
začněte se učit
|
|
naczynie do picia składające się z czary, trzonu i stopy.
|
|
|
začněte se učit
|
|
technika zdobnicza w złotnictwie polegająca na stopieniu sproszkowanego szkła i nałożeniu na podłoże metalowe.
|
|
|
začněte se učit
|
|
technika zdobnicza w złotnictwie polegająca na wypełnieniu dekoracji rytej w metalu ciemną pastą, złożoną z siarczków srebra, miedzi i ołowiu, a następnie wypolerowaniu powierzchni.
|
|
|
482. Repusowanie / Trybowanie začněte se učit
|
|
technika kształtowania wyrobów z blachy polegająca na kuciu, bez użycia modelu, blachy na zimno, puncami lub młotkami.
|
|
|
začněte se učit
|
|
technika złotnicza wykańczania przedmiotów metalowych w celu uzyskania wyrazistości dekoracji.
|
|
|
začněte se učit
|
|
ostateczne wykończenie powierzchni przedmiotu metalowego.
|
|
|
začněte se učit
|
|
technika zdobnicza w złotnictwie polegająca na wykonaniu ornamentu lub całego elementu z bardzo cienkich drucików w połączeniu z granulacją.
|
|
|
začněte se učit
|
|
technika zdobnicza w złotnictwie polegająca na wykonywaniu ornamentu z drobnych metalowych kuleczek.
|
|
|
začněte se učit
|
|
naczynie liturgiczne służące do kultowego ukazywania i przenoszenia Hostii, składa się ze stopy trzonu (często z nodusem wydatnym zgrubieniem) i glorii ze szklaną puszką w środku zawierającą tzw. melchizedech -metalowy półksiężyc podtrzymujące hostię
|
|
|
začněte se učit
|
|
metalowe uchwyty do drzwi spełniające funkcje klamki, z obręczą za którą ciągnie się drzwi.
|
|
|
začněte se učit
|
|
przedmiot służący do stukania w drzwi, bramę, najczęściej metalowy przyczepiony do muru, o jednej części ruchomej.
|
|
|
začněte se učit
|
|
styl epoki średniowiecza, który rozwijał się między XII a XV wiekiem. Giorgio Vasariego, który określił tę sztukę jako gocką czyli barbarzyńską, złą. Główne cechy stylu: łuk ostry sklepienie krzyżowo-żebrowe system przyporowy wertykalizm, ekspresja.
|
|
|
začněte se učit
|
|
prąd umysłowy dążący do bezpośredniego kontaktu z Bogiem.
|
|
|
začněte se učit
|
|
łuk złożony z dwóch odcinków prostej stykających się pod ostrym kątem, typowy dla konstrukcji stylu gotyckiego.
|
|
|
493. Sklepienie krzyżowo-żebrowe začněte se učit
|
|
charakterystyczne dla stylu gotyckiego sklepienie oparte na łuku ostrym, składające się z dwóch skrzyżowanych łuków ostrych i od wewnątrz wzmocnione na linach przecinania się kolebek dodatkowymi żebrami.
|
|
|
494. Sklepienie gwiaździste začněte se učit
|
|
odmiana sklepienia krzyżowo-żebrowego o dodatkowych podziałach tworzących układ gwiazdy.
|
|
|
495. Sklepienie wachlarzowe začněte se učit
|
|
zbudowane jest na żebrach promieniście rozchodzących się z przyściennych punktów podparcia, tworzących układ przypominający wachlarze.
|
|
|
začněte se učit
|
|
rodzaj sklepienia popularnego pod koniec gotyku, najczęściej kolebkowego, w którym wprowadzono krzyżujące się żebra tworzące siatkę rombów, co nadaje mu kształt sieci.
|
|
|
497. Sklepienie kryształowe začněte se učit
|
|
sklepienie stosowane w późnym gotyku, w którym zrezygnowano z żeber, a wysklepki sklepienne mają ostre krawędzie. Uzyskiwano w ten sposób powierzchnie złożone z licznych, małych wysklepek, uwypuklanych grą światłocieniową.
|
|
|
498. Sklepienie piastowskie - odmiana sklepienia krzyżowo-żebrowego, w której zastosowano dodatkowy punkt podparcia na jednym z boków začněte se učit
|
|
wyprowadzane z niego żebra dzielą sklepienie na trzy duże pola, z których każde dodatkowo podzielone jest jeszcze na trzy części, co w efekcie tworzy układ dziewięciu trójkątów.
|
|
|
začněte se učit
|
|
pionowe cienkie elementy kamienne o przekroju wałka zespolone z filarem, przenoszące na niego ciężar sklepienia.
|
|
|
500. Zwornik / klucz sklepienia začněte se učit
|
|
środkowy szczytowy kliniec łuku lub sklepienia, wyróżniający się kształtem i dekoracyjnym charakterem.
|
|
|
začněte se učit
|
|
element architektoniczny mający na celu podtrzymanie np. sklepienia, osadzony w ścianie i wysunięty przed jej lico, często dekorowany.
|
|
|
začněte se učit
|
|
zasada kompozycji polegająca na podkreśleniu i wydobyciu pionowych osi dzieła, kierunków pionowych (przeciwieństwo horyzontalizmu).
|
|
|
začněte se učit
|
|
profilowane elementy pionowe podkreślające wertykalizm.
|
|
|
začněte se učit
|
|
pionowy element konstrukcyjny, architektoniczny w formie prostego filara przyściennego, wzmacniający konstrukcję, np. przenosi ciężar sklepienia na fundament.
|
|
|
začněte se učit
|
|
element gotyckiego systemu konstrukcyjnego mający za zadanie przerzucanie ciężaru sklepienia nad nawami bocznymi na zewnętrzne przypory.
|
|
|
506. System szkieletowy / przyporowy začněte se učit
|
|
system konstrukcyjny char. dla stylu gotyckiego, um. przesklepienie dużych wysokich przestrzeni, w którym ciężar sklepienia krzyżowo-żebrowego jest przenoszony cz. za pośrednictwem służek na filary, cz. przez zewnętrzne łuki przyporowe na przypory.
|
|
|
začněte se učit
|
|
duże okrągłe okno wypełnione kamienną dekoracją o charakterze stylizowanej róży, mieszczące witraż.
|
|
|
začněte se učit
|
|
dekoracja architektoniczna stylizowana na kształt koniczyny, najczęściej wypełniająca szczyt łuku ostrego.
|
|
|
začněte se učit
|
|
rodzaj zwieńczenia w formie małej wieżyczki, np. na zakończeniu przypory.
|
|
|
začněte se učit
|
|
mały pionowy element wieńczący np. pinakiel, mały obelisk.
|
|
|
začněte se učit
|
|
charakterystyczne dla stylu gotyckiego zwieńczenie w formie trójkąta, np. nad łukiem ostrym okien, portalu.
|
|
|
začněte se učit
|
|
ozdobne zakończenie rynny dachowej odprowadzającej wodę z dala od lica muru.
|
|
|
začněte se učit
|
|
motyw dekoracyjny w formie stylizowanej i zdeformowanej głowy ludzkiej lub zwierzęcej.
|
|
|
začněte se učit
|
|
architektoniczny element dekoracyjny w formie pęku kwiatów występujący jako zwieńczenie np. pinakli.
|
|
|
517. Flamboyant / Gotyk płomienisty začněte se učit
|
|
ostatnia faza sztuki późnego gotyku we Francji o bogatej dekoracji i ornamentach zbliżonych kształtem do płomienia lub rybiego pęcherza.
|
|
|
začněte se učit
|
|
typ ikonograficzny dogmatyczny będący przedstawieniem opłakującej Matki Boskiej trzymającej ciało zdjętego z krzyża Chrystusa.
|
|
|
začněte se učit
|
|
krzyż z przedstawieniem Chrystusa.
|
|
|
začněte se učit
|
|
|
|
|
začněte se učit
|
|
narzędzia męki Chrystusa ukazywane jako symbole Jego cierpienia np. korona cierniowa, gwoździe.
|
|
|
začněte se učit
|
|
szata okrywająca łono Jezusa.
|
|
|
začněte se učit
|
|
tkanina ułożona w dekoracyjne fałdy.
|
|
|
začněte se učit
|
|
typ ikonograficzny będący przedstawieniem siedzącego Chrystusa, zamyślonego z podpartą na dłoni głową.
|
|
|
začněte se učit
|
|
nurt koncentrujący się na Męce Chrystusa, narzędziach Męki i przedstawieniu cierpienia Chrystusa i Maryi Mater Dolora czyli Matka Cierpiąca.
|
|
|
527. Vir Dolorum / Mąż Boleści / Chrystus Boleściwy začněte se učit
|
|
przedstawienie Chrystusa z atrybutami męki i pokazującego rany.
|
|
|
začněte se učit
|
|
„nowa pobożność” - nurt pobożności rozwijający się w XIV i XV w. w Niderlandach i Nadrenii propagujący ubóstwo i pobożność.
|
|
|
začněte se učit
|
|
prywatna modlitwa, kontemplacja i pobudzanie wewnętrznych religijnych przeżyć.
|
|
|
začněte se učit
|
|
wieloskrzydłowy ołtarz szafiasty charakterystyczny dla gotyku.
|
|
|
začněte se učit
|
|
poliptyk składający się z trzech części: środkowej nieruchomej i dwóch ruchomych skrzydeł po bokach.
|
|
|
začněte se učit
|
|
poliptyk składający się z pięciu części: dwóch skrzydeł nieruchomych i dwóch ruchomych, zamykających część środkową.
|
|
|
začněte se učit
|
|
najniższa część poliptyku, jego podstawa spoczywająca na mensie (dawniej kapłan stał tyłem do wiernych a przodem do ołtarza).
|
|
|
začněte se učit
|
|
motyw ikonograficzny przedstawiający rodowód Chrystusa.
|
|
|
začněte se učit
|
|
stół ołtarzowy, na którym sprawowana jest ofiara mszy.
|
|
|
536. Retabulum / Nastawa ołtarzowa začněte se učit
|
|
główna środkowa część ołtarza szafiastego.
|
|
|
začněte se učit
|
|
zasadnicza część nagrobków gotyckich i renesansowych o kształcie skrzyni zamkniętej od góry płytą z rzeźbioną postacią zmarłego.
|
|
|
začněte se učit
|
|
ozdobna tablica upamiętniająca zmarłego wmurowywana w ściany kościoła (różni się od zwykłej tablicy nagrobnej, która jest pozbawiona ozdób).
|
|
|
začněte se učit
|
|
żywoty świętych będące inspiracją do przedstawiania świętych z nimbami i atrybutami.
|
|
|
začněte se učit
|
|
przedmiot lub symbol pozwalający zidentyfikować przedstawioną postać, dodany jako jej znak rozpoznawczy.
|
|
|
začněte se učit
|
|
sprzęt kultowy służący do przechowywania relikwii, przybierający różne kształty.
|
|
|
začněte se učit
|
|
księgi i fragmenty ksiąg, w tym pisma żydowskie lub wczesnochrześcijańskie, które nie zostały uznane przez Kościół za kanoniczne i nie zostały włączone do kanonu Biblii.
|
|
|
544. Styl międzynarodowy w średniowieczu začněte se učit
|
|
późna faza stylu gotyckiego (1390-1430/50) rozróżniana w nastrojowym malarstwie i rzeźbie, cechująca się liryzmem i pewną wytwornością.
|
|
|
545. Szkoła artystyczna - začněte se učit
|
|
- krąg artystów tworzących w podobnym stylu w danym miejscu i czasie np. małopolska szkoła malarstwa tablicowego.
|
|
|
začněte se učit
|
|
typ kościoła, w którym wszystkie nawy są tej samej wysokości.
|
|
|
začněte se učit
|
|
dzieło obronne wysunięte przed linię murów, najczęściej w formie baszty cylindrycznej z bramą.
|
|
|
začněte se učit
|
|
wieża warowna fortyfikacji średniowiecznych częściowo wysunięta przed lico murów.
|
|
|
začněte se učit
|
|
element umocnień obronnych w postaci wysuniętych narożników w kształcie pięcioboku.
|
|
|
začněte se učit
|
|
ząbkowanie/zęby wieńczące mur obronny w średniowieczu z regularnymi prześwitami umożliwiającymi strzelanie przez łuczników.
|
|
|
začněte se učit
|
|
główny wielofunkcyjny plac miasta przeznaczony na handel i siedzibę władz.
|
|
|
začněte se učit
|
|
siedziba władz miejskich.
|
|
|
začněte se učit
|
|
zrzeszenie rzemieślników jednego zawodu.
|
|
|
začněte se učit
|
|
znak kamieniarski jako sygnatura czyli podpis strzechy, cechu, mistrza.
|
|
|
začněte se učit
|
|
zbiór rysunków, najczęściej sztychowanych (czyli powielonych w druku wklęsłym), zawierający wzory elementów architektonicznych, ornamentów, kształtów przedmiotów.
|
|
|
začněte se učit
|
|
średniowieczne zrzeszenie architektów i kamieniarzy dla zrealizowania wielkich przedsięwzięć budowlanych.
|
|
|
557. System filarowo-skarpowy začněte se učit
|
|
odmiana gotyckiego systemu konstrukcyjnego, występująca w kościołach krakowskich, w którym konstrukcję wspierają skarpy (przypory) dobudowane do filarów międzynawowych, od strony nawy bocznej.
|
|
|
558. En grisaille / Grisaille začněte se učit
|
|
malowidło monochromatyczne naśladujące płaskorzeźbę lub rzeźbę wykonane kolorem szarym.
|
|
|
začněte se učit
|
|
okres w sztuce późnego średniowiecza na terenie Włoch, Niemiec, Niderlandów i południowej Francji będący zapowiedzią renesansu.
|
|
|
začněte se učit
|
|
(łac. poprzednik) - artysta wprowadzający nowe elementy w swojej twórczości, wpływający bezpośrednio na rozwój kolejnego zjawiska.
|
|
|
začněte se učit
|
|
przedstawienie Matki Boskiej na tronie w otoczeniu aniołów.
|
|
|
začněte se učit
|
|
epoka w historii wyróżniona po średniowieczu, symbolicznie datowana od XV w. (1453 upadek Konstantynopola, 1492 odkrycie Ameryki), do XVIII w. i rozwoju oświecenia (niektórzy historycy datują nowożytność do początku XIX w.).
|
|
|
564. Renesans / Odrodzenie začněte se učit
|
|
styl w sztuce początku XV w rozwijający się do końca XVI w, którego gł. cechą była insp. k. antyczną. Gł. cechy to insp. formami szt.st., ład i harmonia dążenie do idealnego piękna w malarstwie doskonały rysunek studium perspektywy i proporcji ciała
|
|
|
začněte se učit
|
|
termin używany na oznaczenie sztuki włoskiej XV w., dosłownie „czternaście setek” czyli 1400.
|
|
|
začněte se učit
|
|
termin używany na oznaczenie sztuki włoskiej XVI w., dosłownie „piętnaście setek” czyli 1500.
|
|
|
začněte se učit
|
|
„człowiek w centrum” - prąd umysłowy uważający człowieka za centrum wszechświata i skoncentrowany na człowieku i sprawach ludzkich.
|
|
|
začněte se učit
|
|
prąd filozoficzny czerpiący z dorobku Platona, rozwinął się w starożytności, odrodzony w okresie renesansu tzw. platonizm/neoplatonizm renesansowy, łączący idee starożytne z chrześcijańskimi, przyznawał człowiekowi wolność w tworzeniu dobra i zła.
|
|
|
začněte se učit
|
|
prąd umysłowy i kulturowy epoki odrodzenia zainteresowany człowiekiem i jego otoczeniem (antropocentryzm), w znaczeniu szerszym jest to postawa zakładająca, że człowiek jest najwyższą wartością i źródłem innych wartości.
|
|
|
začněte se učit
|
|
osoba posiadająca rozległą wiedzę i umiejętności (talent) w różnych dziedzinach.
|
|
|
571. Złoty podział / Złote cięcie začněte se učit
|
|
podział odcinka na takie dwie części, iż cały odcinek ma się tak do części większej, jak część większa do części mniejszej. Ze złotym podziałem w renesansie łączono własności estetyczne i stosowano np. w architekturze do podziału planu, elewacji.
|
|
|
začněte se učit
|
|
wywodzące się ze starożytnego Castrum Romanum, zaprojektowane na planie centralnym, symetryczne, z budowlami nawiązującymi do antyku.
|
|
|
573. Tambur / Bęben kopuły začněte se učit
|
|
podstawa kopuły na planie koła, elipsy lub wieloboku.
|
|
|
začněte se učit
|
|
w architekturze nadbudówka w formie małej wieżyczki nad dachem, kopułą zwieńczenie kopuły, hełmu wieży, z oknami, zwieńczona własnym hełmem, oświetlająca wnętrze.
|
|
|
začněte se učit
|
|
zwieńczenie wieży, często o ozdobnym kształcie, wykonane z drewna, kamienia, cegły i pokryte blachą.
|
|
|
začněte se učit
|
|
pomieszczenie otwarte na zewnątrz usytuowane w elewacji budynku, nie mające funkcji komunikacyjnej.
|
|
|
začněte se učit
|
|
ogólna nazwa dekoracyjnego opracowania lica muru kamiennego, oraz nazwa jednej z odmian polegającej na imitacji w tynku płyt kamiennych o ściętych krawędziach.
|
|
|
začněte se učit
|
|
jeden z rodzajów boniowania (czyli dekoracyjnego opracowania muru), polegająca na obróbce lica ciosów kamiennych na wzór łomu kamiennego otoczonego gładką krawędzią lub sfazowaną czyli ściętą.
|
|
|
začněte se učit
|
|
technika dekoracyjna malarstwa ściennego polegająca na pokryciu muru kilkoma, najczęściej dwoma, warstwami barwnego tynku i na częściowym zeskrobywaniu wilgotnych warstw odsłaniając inne kolory, tworząc wielobarwny ornament.
|
|
|
580. Wielki porządek (kolosalny) začněte se učit
|
|
podpory (kolumny, pilastry) przechodzą przez więcej niż jedną kondygnację.
|
|
|
začněte se učit
|
|
elewacja budynku zawierająca przeważnie wejście, wyróżniona dekoracyjnym opracowaniem, wieżami. W średniowieczu była to ściana zachodnia, w sztuce nowożytnej dodatkowa dekoracyjna ściana dobudowana do bryły budynku.
|
|
|
582. Splywy wolutowe / Woluty začněte se učit
|
|
element arch. w formie esownicy czyli cienkiej ścianki ukształtowanej esowato wypełniającej przestrzeń narożną między wysoką i węższą kondygnacją wyższą - nawą główną
|
|
|
začněte se učit
|
|
odcinek sklepienia, głównie kolebkowego, poprzeczny do głównego sklepienia, mieszczący przeważnie okno w zamykającej lunetę ściance pionowej.
|
|
|
584. Sklepienie z lunetami začněte se učit
|
|
sklepienie kolebkowe z dodatkowymi wciętymi po bokach odcinkami mniejszych kolebek, często mieszczących okna.
|
|
|
585. Palazzo (in forteca) začněte se učit
|
|
„pałac w fortecy” - typ pałacu otoczonego fortyfikacjami, we Włoszech typ pałacu na planie prostokąta z wewnętrznym dziedzińcem.
|
|
|
začněte se učit
|
|
kondygnacja, najczęściej pierwsze piętro budynku, mieszcząca pomieszczenia reprezentacyjne, do przyjmowania gości.
|
|
|
začněte se učit
|
|
gzyms dzielący ścianę np. na kondygnacje.
|
|
|
začněte se učit
|
|
gzyms zwieńczający ścianę budowli.
|
|
|
začněte se učit
|
|
inaczej okno weneckie, określane czasami jako palladiański motyw, element architektoniczny w postaci zwieńczonego łukiem otworu okiennego oflankowanego dwoma mniejszymi prostokątnymi otworami.
|
|
|
začněte se učit
|
|
mała świątynia na planie koła.
|
|
|
začněte se učit
|
|
„figura wężowa” - układ postaci charakteryzujący się silnym skręceniem ciała.
|
|
|
začněte se učit
|
|
technika umyślnego nie wykańczania rzeźby w całości lub we fragmentach, u Michała Anioła wynikała z filozofii, u innych artystów głównie liczył się efekt artystyczny.
|
|
|
začněte se učit
|
|
- włoska nazwa używana na określenie siły wyrazu w dziełach Michała Anioła.
|
|
|
začněte se učit
|
|
|
|
|
začněte se učit
|
|
obraz, lub płaskorzeźba w kole.
|
|
|
začněte se učit
|
|
duże pole dekoracyjne w centrum sklepienia, sufitu, oraz malowidło w tym miejscu wykonane technikami malarstwa ściennego.
|
|
|
začněte se učit
|
|
w malarstwie i rzeźbie dążenie do możliwie wiernego oddania złudzenia rzeczywistości
|
|
|
598. Malarstwo iluzjonistyczne začněte se učit
|
|
monumentalne malarstwo ścienne, które przez mistrzowskie opracowanie różnych rodzajów perspektywy i skrótów stara się powierzchnię ściany i sklepienia przedstawić jako przestrzeń otwartą w głąb.
|
|
|
začněte se učit
|
|
dosłownie „z dołu do góry”, ukazanie na sklepienie postaci w skrócie perspektywicznym, widzianych z dołu.
|
|
|
začněte se učit
|
|
|
|
|
začněte se učit
|
|
(od gr. przekształcenie) celowa deformacja obrazu, który poprawnie widoczny jest np. w odbiciu w wypukłym lustrze, poprzez ciągnięcie lub rozciągnięcie przedstawienia lub oglądany pod odpowiednim kątem.
|
|
|
začněte se učit
|
|
motyw dekoracyjny przedstawiający małego nagiego chłopca ze skrzydłami, będący zarówno przedstawieniem antycznego amorka, jak i postaci aniołków w sztuce religijnej.
|
|
|
začněte se učit
|
|
strona przednia, termin stosowany głównie do medali i monet, używa się także do dwustronnych przedmiotów liturgicznych oraz wewnętrznej strony dwustronnie dekorowanych skrzydeł ołtarzowych.
|
|
|
začněte se učit
|
|
|
|
|
začněte se učit
|
|
miękki modelunek malarsko-światłocieniowy zacierający kontury, po raz pierwszy zastosowany przez Leonarda da Vinci.
|
|
|
začněte se učit
|
|
reprezentacyjne apartamenty papieskie w północnym skrzydle Pałacu Watykańskiego, dekorowane freskami przez Rafaela Santi.
|
|
|
začněte se učit
|
|
dosłownie piękny styl, określenie twórczości Rafaela Santi.
|
|
|
začněte se učit
|
|
- tendencja w malarstwie polegająca na akcentowaniu znaczenia koloru w obrazie.
|
|
|
začněte se učit
|
|
malarze przełomu XV i XVI w Wenecji, którzy studiowali kolor, skupiając się na wartościach kolorystycznych w swoich kompozycjach.
|
|
|
začněte se učit
|
|
w sztukach plastycznych sposób tworzenia, indywidualny styl.
|
|
|
začněte se učit
|
|
zjawisko w sztuce rozwijające się ok. 15201600 r., wraz z późnym renesansem, charakteryzujące się kunsztem, wyrafinowaniem i świadomą sztucznością form. Artyści dążyli do zaskakiwania widza.
|
|
|
začněte se učit
|
|
reprezentujący manieryzm, w znaczeniu ogólnym sztuczny, przesadzony.
|
|
|
613. Szkoła Fontainebleau začněte se učit
|
|
termin używany na określenie manierystycznej twórczości artystów skupionych wokół zamku w Fontainbleau w XVI w.
|
|
|
začněte se učit
|
|
ściana imitująca skrzydło pałacu/zamku, będąca płaską ścianą nie mieszczącą pomieszczeń.
|
|
|
začněte se učit
|
|
ścianka wieńcząca budowlę zasłaniająca dach, o charakterze dekoracyjnym. W Polsce wykształciła się attyka rozbudowana, czasem dwukondygnacyjna, która oprócz charakteru dekoracyjnego miała także zastosowanie przeciwpożarowe.
|
|
|
začněte se učit
|
|
ornament składający się z wici roślinnej, w którą wplecione są motywy figuralne (ludzie i zwierzęta), owoce, kwiaty, panoplia, fragmenty architektury (groteskowy
|
|
|
začněte se učit
|
|
motyw dekoracyjny w postaci wiązki krzyżujących się elementów uzbrojenia, także sztandarów.
|
|
|
začněte se učit
|
|
ozdobne obramienie tarczy herbowej, tablicy. Od 2 poł. XVI w. typowy kartusz ma kształt zbliżony do prostokąta z charakterystyczną dekoracją zwijaną i ornamentem okuciowym na krawędziach.
|
|
|
619. Ornament kartuszowy / Rollwerk / Ornament zwijany začněte se učit
|
|
ornament zbudowany z taśmy, jakby wyciętej z blachy o zakończeniach zwijających się, który rozwinął się w manieryzmie.
|
|
|
začněte se učit
|
|
ornament składający się z motywów naśladujących płaskie żelazne okucia i listwy z imitacją gwoździ, rozwinął się w manieryzmie.
|
|
|
621. Ornament chrząstkowo-małżowinowy začněte se učit
|
|
- opiera się na motywie miękkiej chrząstki „porastającej” brzegi dekorowanego elementu, składa się elementów przypominających małżowinę uszną i chrząstki.
|
|
|
začněte se učit
|
|
odmiana polskiego renesansu na terenie województwa lubelskiego, charakteryzująca się dekoracją stiukową na sklepieniu tzw. sklepieniem piernikowym.
|
|
|
začněte se učit
|
|
dekoracja wykonana ze stiuku.
|
|
|
začněte se učit
|
|
budynek lub zespół budynków do wytwórzania i przechowywania broni i sprzętu wojennego (zbrojownia).
|
|
|
začněte se učit
|
|
poza char. dla rzeźby sepulkralnej, przedstawiająca zmarłego leżącego na boku z głową podpartą na dłoni i ugiętą nogą w kolanie. Nazwa wywodzi się od włoskiego rzeźbiarza Sansovino, który pierwszy wprowadził takie przedstawienie.
|
|
|
začněte se učit
|
|
książka złożona ze „składek” połączonych ze sobą grzbietem, tym pojęciem najczęściej określa się zabytkowe książki. Współcześnie tą nazwą określa się zbiór praw, zasad.
|
|
|
začněte se učit
|
|
tkaniny dekoracyjne wykonane techniką gobelinową, nazwa wywodzi się od francuskiego miasta Arras, które w XIV-XV w. było ośrodkiem wykonywania tego typu tkanin.
|
|
|
tylko Chrystus. začněte se učit
|
|
ruch religijno-kościelny zainicjowany przez Marcina Lutra, który 31 października 1517 r. ogłosił 95 tez wzywających do reformy kościoła, mając na celu odnowę chrześcijaństwa. Podstawą reformy zwolenników Lutra były trzy zasady: tylko Pismo, tylko wiara, tylko łaska, osadzone na podstawie
|
|
|
začněte se učit
|
|
odpowiedź kościoła katolickiego na Reformację Lutra, polegająca na wprowadzeniu reform w kościele po Soborze Trydenckim, mających na celu „przyciąganie” wiernych do kościoła katolickiego.
|
|
|
začněte se učit
|
|
styl w sztuce rozwijający się od końca XVI w. przez cały wiek XVII, rozwinięty pod wpływem Kontrreformacji i absolutyzmu monarszego, char. się bogatą dekoracją, przepychem, dynamiką form i silną ekspresją.
|
|
|
začněte se učit
|
|
sztuka barokowa realizująca założenia Soboru Trydenckiego.
|
|
|
začněte se učit
|
|
kazalnica, rodzaj trybuny, balkonu służącej do odczytywania tekstów liturgicznych i wygłaszania kazań, przeważnie przy pierwszym od prezbiterium lub środkowym lewym filarze nawy głównej.
|
|
|
začněte se učit
|
|
chór śpiewaczy- pomieszczenie, miejsce w kościele na ins. muzyczne i dla chóru, najczęściej na podwyższeniu w formie empory w nawie gł. nad wejściem. W ren. rozpowszechniona też była tzw czantoria czyli balkon dla śpiewających w ścianie prezbiterium.
|
|
|
začněte se učit
|
|
frontowa część organów, często bogato dekorowana.
|
|
|
začněte se učit
|
|
charakterystyczna dla baroku fasada o linii wklęsło-wypukłej.
|
|
|
začněte se učit
|
|
przedsionek grobu męczennika znajdującego się pod ołtarzem do którego prowadzą schody.
|
|
|
začněte se učit
|
|
w kościele chrześcijańskim osłona przedmiotów i miejsc kultu, przenośna lub stała np. nad ołtarzem, wsparta na 4 podporach.
|
|
|
začněte se učit
|
|
element dekoracyjny w formie pasa tkaniny wyciętego w zęby zdobionego np. frędzlami, oraz ornament w tym kształcie zwany ornamentem lambrekinowym.
|
|
|
začněte se učit
|
|
miejsce zasiadania osoby posiadającej władzę w czasie oficjalnych ceremonii.
|
|
|
začněte se učit
|
|
rodzaj aureoli ze światłem rozproszonym w formie odchodzących promieni, częsta w monstrancjach.
|
|
|
začněte se učit
|
|
studium światła w malarstwie i sposób kształtowania obrazu za pomocą światłocienia, ze szczególnym naciskiem na studiowanie efektów świetlnych.
|
|
|
začněte se učit
|
|
malarstwo światłocieniowe.
|
|
|
644. Tenebryzm / Maniera tenebrosa začněte se učit
|
|
sposób ujęcia obrazu polegający na użyciu ciemnej tonacji barwnej i wydobyciu przedmiotów i postaci za pomocą światła z ciemnego tła.
|
|
|
začněte se učit
|
|
pogłębiony tenebryzm polegający na ostrym kontraście między częściami oświetlonymi a ciemnymi, bez łagodnego przejścia, wywodzący się z twórczości włoskiego malarza Caravaggia i reprezentowany przez jego naśladowców.
|
|
|
začněte se učit
|
|
zeświecczenie sztuki religijnej, polegające na rodzajowym, bardziej świeckim, bez należnej czci, ujęciu scen religijnych.
|
|
|
647. Kompozycja diagonalna začněte se učit
|
|
- kompozycja po przekątnej, skośna.
|
|
|
začněte se učit
|
|
franc. nazwa malarstwa iluzjonistycznego, używana zwłaszcza do określenia iluzjonistycznie namalowanych małych przedmiotów i martwych natur.
|
|
|
začněte se učit
|
|
hiszpańska odmiana baroku charakteryzująca się obfitą i dynamiczną dekoracją architektoniczną, bogatą ornamentyką i przepychem form rzeźbiarskich, nazwa pochodzi od rodziny architektów stosujących taką dekorację.
|
|
|
začněte se učit
|
|
Niepokalana - typ ikonograficzny wizerunku Matki Boskiej ukazujący młodzieńczą Marię bez Dzieciątka z księżycem u stóp, otoczoną przez wieniec z gwiazd jako Niewiasty Apokaliptycznej, opisanej przez św. Jana.
|
|
|
začněte se učit
|
|
typ martwej natury przedstawiającej naczynia i żywność, często będące elementem sceny figuralnej, malowane z mistrzostwem, sensualistycznie i przyciągające wzrok.
|
|
|
začněte se učit
|
|
prąd filozoficzny opierający wszelką wiedzę na poznaniu zmysłowym, w sztukach plastycznych to oddanie wrażenia odczuć zmysłowych.
|
|
|
začněte se učit
|
|
sztuka francuskiego baroku za panowania króla Ludwika XIV króla słońce, termin używany w kontekście rzemiosła artystycznego, zwłaszcza mebli o char. linii wklęsło-wypukłej.
|
|
|
začněte se učit
|
|
odmiana stylu barokowego, w której występuje połączenie czytelnych, prostych, harmonijnych form z barokowym nagromadzeniem, jest to odmiana baroku występująca we Francji, na północy Europy i w Polsce.
|
|
|
655. Entre cour et jardin začněte se učit
|
|
dosłownie „między dziedzińcem a ogrodem”, typ pałacu francuskiego usytuowanego na osi między dziedzińcem honorowym a ogrodem, znajdującym się na tyłach pałacu.
|
|
|
začněte se učit
|
|
typ ogrodu ukształtowany we Francji, charakteryzujący się geometryczną kompozycją podporządkowaną głównej osi, z rozległymi tarasami i kanałami wodnymi na osi.
|
|
|
začněte se učit
|
|
typ ogrodu ukształtowany w Anglii, nawiązujący do układu naturalnego krajobrazu, zarzucający linię prostą i regularność.
|
|
|
mitycznej krainy szczęśliwości, inspirowany rzeczywistymi miejscami i budowlami, ale zestawionymi dowolnie przez twórcę. začněte se učit
|
|
pejzaż skomponowany przez artystę jako ucieleśnienie Arkadii
|
|
|
začněte se učit
|
|
portret grupowy, kilkupostaciowy przedstawiający krąg osób np. rodzinę, lub członków jednego cechu, grupy.
|
|
|
začněte se učit
|
|
zespolenie różnych sztuk tworzących jednolite stylistycznie dzieło, barokowa synteza sztuk, dzieło totalne, inaczej: „barokowe kompleksowe dzieło sztuki”.
|
|
|
czaszka, nazwa wzgórza pod Jerozolimą). začněte se učit
|
|
nazwa miejsca poświęconego kultowi Męki Pańskiej, najczęściej z kaplicami będącymi stacjami pasyjnymi (od. łac. calvaria czaszka, nazwa wzgórza pod Jerozolimą).
|
|
|
začněte se učit
|
|
grynszpan szlachetny, śniedź cienka warstwa najczęściej niebiesko-zielona pokrywająca powierzchnię wyrobów z miedzi i jej stopów, powstająca pod wpływem wilgotnego powietrza, chroniąca głębsze warstwy metalu przed korozją; dziś uzyskiwana też sztucznie.
|
|
|
začněte se učit
|
|
dekoracyjna tablica umieszczona nad drzwiami (Supraporta nad drzwiami).
|
|
|
začněte se učit
|
|
gatunek malarstwa portretowego charakterystyczny dla sztuki polskiego baroku przedstawiający szlachcica/szlachciankę w całej postaci w stroju reprezentacyjnym.
|
|
|
začněte se učit
|
|
długa suknia męska z obszernymi rękawami, zapinana od szyi do pasa, a od pasa w dół rozpięta luźno, element polskiego stroju szlacheckiego.
|
|
|
začněte se učit
|
|
wierzchni strój męski noszony na żupanie, rozcięty z przodu na całej długości z rozciętymi rękawami tzw. wylotami, zarzucanymi na plecy.
|
|
|
začněte se učit
|
|
długi pas od 3 do 4,5 m, szeroki na 40 cm, wykonany z jedwabiu będący ozdobą kontusza, dekorowany dwustronnie.
|
|
|
začněte se učit
|
|
fałda powstała z dwóch założonych obok siebie fałd, zwróconych do siebie kantami.
|
|
|
začněte se učit
|
|
duża chusta płócienna, najczęściej biała, zasłaniająca szyję i boki twarzy kobiety, noszona pod drugą chustą lub czepcem przez kobiety zamężne.
|
|
|
začněte se učit
|
|
występujący wyłącznie w szt pl char. dla kultury sarmackiej był to portret malowany farbami olejnymi na blasze o kształcie wieloboku owalu i umieszczany w trakcie pogrzebu na wezgłowiu trumny przedstawiający postać zmarłego w popiersiu w ujęcie ¾.
|
|
|
začněte se učit
|
|
- motyw w sztukach pla. podkreślający przemijanie i bliskość śmierci: czaszki, klepsydry, zegary, zepsuta gnijąca żywność, mające przypominać o tymczasowości doczesnego życia i zadbania o życie przyszłe wieczne; motyw wywodzi się z Księgi Koheleta.
|
|
|
začněte se učit
|
|
– alegoryczny taniec przedstawiający ludzi różnych stanów z kościotrupem/kościotrupami, pokazujący równość wszystkich ludzi w obliczu śmierci
|
|
|
sypialniami na poddaszu. Stał się inspiracją dla tzw. stylu dworkowego w architekturze. začněte se učit
|
|
niewielka rezydencja ziemiańska, szlachecka. Był to budynek zbudowany osiowo, często z sienią otwartą na obie strony, z zaakcentowanym wejściem przez kolumnowy ganek, ze spadzistym dachem, najczęściej jednokondygnacyjny lub z alkierzami
|
|
|
začněte se učit
|
|
okno, okienko w połaci dachowej, często owalne, okrągłe.
|
|
|
začněte se učit
|
|
pomieszczenie mieszkalne na strychu/poddaszu, którego okna ujęte są we własne odrębne ścianki (okno jest pionowo ustawione) i nakryte własnym daszkiem (także dach mansardowy).
|
|
|
začněte se učit
|
|
nadwieszony na zewnętrznej ścianie budowli wielokątny lub czworokątny występ w kształcie dobudówki z dużymi oknami, przykryty osobnym dachem, poszerzający wnętrze, do którego przylega.
|
|
|
začněte se učit
|
|
występująca z lica elewacji część budynku tworząca z nim organiczną całość, najczęściej równej wysokości co budynek. W zależności od umiejscowienia rozróżnia się ryzality: środkowy, boczny, narożny.
|
|
|
začněte se učit
|
|
z. w sztuce, odrębnym sty. od równoległych f. p. baroku i klasycyzmu. Char. tematami malarstwa rozrywek na tle natury. Gł cechy rokoka to występowanie orn. rocaille, orn. wiatowego, asymetria, dekoracyjność, jasne pastelowe kolory.
|
|
|
začněte se učit
|
|
nazwa francuskiego rokoka stosowana w kontekście rzemiosła art., zwłaszcza mebli o linii wklęsło-wypukłej z kwiatową tapicerką, o bogatej dekoracji wykonanej w różnych technikach.
|
|
|
začněte se učit
|
|
franc. muszla, - ornament charakterystyczny dla rokoka o asymetrycznej nieregularnej formie i strzępiastych konturach, przypominających kształty małżowiny muszli.
|
|
|
začněte se učit
|
|
ornament samodzielny lub występujący w połączeniu z rocaillem, lub jako element ramy, inspirowany kształtem grzebienia koguta o falującej asymetrycznej linii połączonej z półkolistą.
|
|
|
začněte se učit
|
|
dekoracyjna prostokątna płycina ścienna ujęta w ramy, czasem wypełniona malowidłem lub płaskorzeźbą, mająca za zadanie „odmaterializować”, rozczłonkować ścianę.
|
|
|
začněte se učit
|
|
dekoracyjne obicie ściany wykonane z papieru.
|
|
|
začněte se učit
|
|
dekoracyjne obicie ściany i mebli wykonane z wielobarwnej tkaniny z przedstawieniami figuralnymi, pejzażowymi bądź kwiatowymi.
|
|
|
začněte se učit
|
|
dekoracyjne obicie ściany wykonane z garbowanej i barwionej skóry.
|
|
|
začněte se učit
|
|
prywatny pokój kobiecy między salonem a sypialnią, wytwornie umeblowany.
|
|
|
začněte se učit
|
|
technika dekorowania przedmiotów z drewna innymi gatunkami drewna (inaczej z franc. marqueterie, hiszp. taracea).
|
|
|
začněte se učit
|
|
typ przedstawienia popularnego w rokoku ukazującego wytworne towarzystwo na tle przyrody, w czasie zabaw parkowych.
|
|
|
začněte se učit
|
|
typ przedstawienia popularnego w rokoku ukazującego sielankowe sceny z życia pasterzy i pasterek.
|
|
|
začněte se učit
|
|
motywy chińskie, lub z Dalekiego Wschodu, szczególnie w sztuce rokoka, występujące w rzemiośle art. Najczęściej naśladowano pagody, ptaki, smoki i krajobrazy, popularne były wyroby z porcelany i wyroby dekorowane laką.
|
|
|
začněte se učit
|
|
– prąd filozoficzny zakładający dotarcie do prawdy za pomocą rozumu
|
|
|
začněte se učit
|
|
czyli starożytny, także nazwa jednego z okresów sztuki greckiej, w znaczeniu szerszym powszechnie uznany, doskonały, wzorcowy.
|
|
|
začněte se učit
|
|
zbiór czegoś powszechnie uznanego.
|
|
|
začněte se učit
|
|
styl w sztuce rozwijający się w 2 poł. XVIII w. i do pocz. XIX w., w obrębie epoki oświecenia, ukształtowany pod wpływem klasycznej kultury grecko-rzymskiej, dążący do osiągnięcia podobnej jak w antyku harmonii i piękna.
|
|
|
začněte se učit
|
|
jeden z tzw. neostylów XIX-wiecznego historyzmu, będący bezpośrednią kontynuacją klasycyzmu w XIX w.
|
|
|
začněte se učit
|
|
sztuka klasycyzmu francuskiego za panowania króla Ludwika XVI w., sama nazwa stosowana najczęściej do rzemiosła art., zwłaszcza mebli o prostych kształtach.
|
|
|
začněte se učit
|
|
- okres klasycyzmu francuskiego za czasów panowania Napoleona I Bonaparte (1800-1815), inspirujący się starożytnym Cesarstwem Rzymskim poprzez monumentalizm i stosowanie symboli władzy w dekoracjach.
|
|
|
začněte se učit
|
|
pionowy człon w balustradzie złożony z jednego lub dwóch gruszkowatych elementów na bazie, dźwigający poręcz.
|
|
|
702. Architektura mówiąca / Architecture parlante začněte se učit
|
|
odmiana architektury klasycyzmu we Francji, której forma miała eksponować funkcję budynku.
|
|
|
703. Architektura rewolucyjna začněte se učit
|
|
kontynuacja architektury mówiącej w czasach Rewolucji.
|
|
|
začněte se učit
|
|
styl w arch. insp. się tw. renesansowego archi. Palladio. W palladianiźmie char jest nawiązywanie do bryły Willi Rotonda, stosowanie wielkiego porządku, tzw. mostków palladiańskich - zadaszonych przejść, galerii, łączących gł bryłę z odsuniętymi cz.
|
|
|
705. Portret mitologiczny začněte se učit
|
|
przedstawienie postaci jako postaci z mitologii, w „kostiumie” mitologicznym.
|
|
|
začněte se učit
|
|
styl w obrębie klasycyzmu w polskiej sztuce za czasów panowania króla Stanisława Augusta Poniatowskiego (1760-1795), wielkiego mecenasa sztuki, inspirującego się francuskim klasycyzmem.
|
|
|
začněte se učit
|
|
po polsku ciemnia optyczna - skrzynka z otworkiem w przedniej ścianie i z matową szybą w tylnej, na której powstaje odwrócony obraz ustawionego przed otworem przedmiotu.
|
|
|
začněte se učit
|
|
nurt i kierunek w sztuce w latach 1820-1860, najpełniej przejawiający się w literaturze, muzyce, malarstwie i rzeźbie, będący op. wobec racjonalizmu i klasycyzmu. dążenie do indywidualizmu, duchowości i kult uczuć.
|
|
|
začněte se učit
|
|
reprezentujący romantyzm, w znaczeniu szerszym nastawiony na uczucia, pobudzający do marzeń, fantazji, tajemniczy.
|
|
|
začněte se učit
|
|
cudzoziemski, z dalekiego obcego kraju, niezwykły.
|
|
|
začněte se učit
|
|
biała niewolnica w haremie, egzotyczna kochanka.
|
|
|
začněte se učit
|
|
styl mieszczański w sztuce niemieckiej 1 poł. XIX w. dotyczący rzemiosła art., charakteryzujący się prostotą i solidnością mebli, dekoracyjnością wnętrz, inspirujący się formami sztuki klasycyzmu.
|
|
|
713. Nazareńczycy / Bractwo św. Łukasza začněte se učit
|
|
- stowarzyszenie niemieckich artystów na pocz. XIX w. (1808-1818), którzy sprzeciwiali się akademizmowi i dążyli do odnowienia sztuki religijnej przez inspirowanie się renesansowym malarstwem włoskim z XV w.
|
|
|
začněte se učit
|
|
ogólnie nawiązywanie do przeszłości, w XIX w. silny zwrot do przeszłości: w malarstwie przez podejmowane tematy i dbałość o szczegóły historyczne, w architekturze przez nawiązywanie do stylów epok minionych.
|
|
|
začněte se učit
|
|
style nawiązujące do stylów historycznych w obrębie XIX-wiecznego historyzmu w architekturze.
|
|
|
začněte se učit
|
|
styl historyczny w XIX w. powracający do form średniowiecznego stylu gotyckiego.
|
|
|
začněte se učit
|
|
styl historyczny w XIX w. inspirujący się formami architektury renesansowej.
|
|
|
začněte se učit
|
|
styl historyczny w XIX w. naśladujący formy sztuki barokowej.
|
|
|
začněte se učit
|
|
połączenie elementów różnych stylów w jednym dziele, szczególnie popularne w obrębie architektury XIX-wiecznego historyzmu.
|
|
|
začněte se učit
|
|
rozwój nowoczesnych technologii w architekturze, z wykorzystaniem konstrukcji żelaznej i żelbetonowej, zmieniający sposób projektowania i budowania budowli.
|
|
|
začněte se učit
|
|
kierunek w sztuce XIX w., głównie 1 poł., w kręgu oddziaływania oficjalnych instytucji: akademii sztuk pięknych, wystawowych salonów i urzędowego mecenatu, oparty na akademickiej teorii dotyczącej hierarchii tematów i warsztatu.
|
|
|
galeria, gdzie odbywały się wystawy i sprzedaż dzieł sztuki. začněte se učit
|
|
czasowa wystawa artystyczna będąca przeglądem ówczesnej twórczości, także miejsce
|
|
|
začněte se učit
|
|
pracownia, studio artystyczne, służące do wykonywania prac artystycznych.
|
|
|
začněte se učit
|
|
nazwa powstała w XVIII-wiecznym klasycyzmie ujmującym piękno w racjonalne kategorie i nadającym główny cel sztuce - tworzenie piękna; sztuki tworzące piękno.
|
|
|
začněte se učit
|
|
przeźroczysta substancja, najczęściej żywiczna, używana w malarstwie i grafice jako ostatnia warstwa służąca do zabezpieczania powierzchni obrazu przed szkodliwym działaniem powietrza i nadająca połysk.
|
|
|
727. Szkoła monachijska / Monachijczycy začněte se učit
|
|
środowisko malarzy studiujących lub przebywających w Monachium w 2 poł. XIX w., dla których wspólny był realistyczny warsztat, obserwacja natury i tzw. niemiecki stimmung czyli oddanie melancholijnego nastroju.
|
|
|
začněte se učit
|
|
pogardliwe określenie na ciemne głównie brązowe i szare barwy, używane przez malarzy szkoły monachijskiej w 2 poł. XIX w.
|
|
|
začněte se učit
|
|
stowarzyszenie artystyczne założone w 1848 r. przez studentów Królewskiej Akademii Sztuki w Londynie, którzy choć w f reprezentowali akademizm, sprzeciwiali się akademickim zasadom dążąc do moralnego odnowienia sztuki i insp się szt wcz. renesansu.
|
|
|
začněte se učit
|
|
kierunek w sztuce rozwijający się ok. poł. XIX w., charakteryzujący się wiernym odtwarzaniem rzeczywistości. W znaczeniu szerszym tendencja różnych epok polegająca na odtwarzaniu rzeczywistości zgodnie z naturą.
|
|
|
začněte se učit
|
|
pogłębiony realizm skupiający się na biologicznej sferze natury, w literaturze kładzenie akcentu na problemy społeczne i prostotę języka.
|
|
|
začněte se učit
|
|
odmiana realizmu zaangażowanego w sytuacje społeczno-polityczne poprzez podejmowanie określonych tematów.
|
|
|
733. Barbizończycy / Szkoła z Barbizon začněte se učit
|
|
grupa francuskich malarzy realistów malująca pejzaże w oparciu o studia rysunkowe z plenerów w okolicy wsi Barbizon.
|
|
|
začněte se učit
|
|
Towarzystwo Objazdowych Wystaw Artystycznych założone przez absolwentów Akademii w Petersburgu sprzeciwiających się zasadom akademickiej sztuki, pragnących przybliżenia sztuki ludziom i możliwości swobodnego wyboru tematów.
|
|
|
začněte se učit
|
|
malowidło przedstawiające krajobraz, scenę batalistyczną, ułożone koliście w specjalnie zaprojektowanym wnętrzu, dające złudzenie dużej głębi przestrzennej.
|
|
|
736. Nowoczesność / Modernizm okresu postępu technicznego, zmian obyczajowych i dynamicznych zmian w sztuce. začněte se učit
|
|
nazwa epoki kulturowej rozwijającej się od lat 60 XIX w. do początku XX w.
|
|
|
začněte se učit
|
|
|
|
|
začněte se učit
|
|
kierunek w sztuce gł w mal rozwijający się we Fr w latach 70 i 80 XIX w obrazu Moneta „Impresja wschód słońca” gł. cechę kierunku, obok takich jak: studium światła i relatywizmu barwnego szkicowość malowanie w plenerze chęć uchwycenia chwili ruchu
|
|
|
začněte se učit
|
|
określenie różnorodnych zjawisk w sztuce francuskiej będących następstwem impresjonizmu, bazujących na jego doświadczeniach, ale wprowadzających do sztuki coś nowego.
|
|
|
začněte se učit
|
|
nowy impresjonizm kierunek w sztuce w obrębie postimpresjonizmu, dążący do uściślenia zasad malarstwa impresjonistycznego poprzez oparcie twórczości na metodzie dywizjonizmu i wynikającej z niego techniki pointylizmu.
|
|
|
začněte se učit
|
|
metoda malarska wykorzystująca odkrycia optyki polegająca na rozbiciu plamy koloru na jej podstawowe składniki, czyli barwy widma słonecznego.
|
|
|
742. Kontrast dopełnieniowy začněte se učit
|
|
kontrastowe zestawienie barw dopełniających się.
|
|
|
začněte se učit
|
|
punktowanie - tech. mal. rozwinięta z metody dywizjonizmu polegająca na równomiernym pokrywaniu pow obrazu drobnymi regularnymi punktami czystej farby; odległość z jakiej plamki mają się zlać w oku widza.
|
|
|
744. Synteza geometryczna začněte se učit
|
|
cecha twórczości Paula Cezanne’a polegająca na upraszczaniu kształtów do brył geometrycznych, zgodnie z twierdzeniem malarza, że „wszystko da się przedstawić za pomocą kuli, sześcianu, walca i stożka”.
|
|
|
začněte se učit
|
|
cecha twórczości Paula Cezanne’a polegająca na komponowaniu obrazu na podstawie patrzenia z różnych punktów i perspektyw.
|
|
|
začněte se učit
|
|
cecha twórczości Paula Gauguina, który nadawał każdej barwie symboliczne znaczenie i umieszczał je celowo na obrazie.
|
|
|
začněte se učit
|
|
cecha twórczości Paula Gauguina i naśladujących go malarzy polegająca na malowaniu płaską plamą barwną obwiedzioną wyraźnym konturem.
|
|
|
začněte se učit
|
|
nazwa twórczości malarzy skupionych wokół Gauguina w miejscowości Pont-Aven w Bretanii, stosujących cloisonizm i syntezę malarską.
|
|
|
začněte se učit
|
|
rodzaj grafiki użytkowej o charakterze informacyjnym (sam tekst).
|
|
|
začněte se učit
|
|
artystyczny gatunek grafiki użytkowej o charakterze informacyjnym, propagandowym, reklamowym, łączący tekst z ilustracją.
|
|
|
začněte se učit
|
|
kierunek w sztuce lat 80 i 90 XIX w., występujący głównie w literaturze i malarstwie. W znaczeniu ogólnym jest to tendencja w sztuce różnych epok dążąca do przekazania ukrytych treści, wykraczających poza samo odtwarzanie rzeczywistości.
|
|
|
752. Manifest artystyczny ujawniać, obwieszczać - ogłoszenie w formie tekstu założeń „nowej” sztuki, postawy artystycznej, ich publiczna deklaracja przez artystę lub grupę artystów. začněte se učit
|
|
|
|
|
prorok. Nabiści sprzeciwiali się estetyce impresjonizmu i postimpresjonizmu, ich malarstwo cechuje synteza, kontur, tajemniczy nastrój i dekoracyjność. začněte se učit
|
|
grupa artystów powstała we Francji w 1890 r., którzy uważali się za „proroków współczesnego malarstwa”, stąd nazwa od hebrajskiego nabi
|
|
|
754. Ruch Arts and Crafts / Art and Crafts Movement začněte se učit
|
|
ruch odrodzenia szt i rzemiosła zapoczątkowany w Anglii w poł. 19 w. przez teorie Ruskina i działalność art. Morrisa. Ruch propagował odrodzeni sztuki rzemiosła art rękodzieła w opozycji do produkcji fabrycznej było to prek w stosunku do secesji.
|
|
|
sztuce wolność”. Główne cechy stylu to: płynna miękka linia, asymetria, zamiłowanie do kształtów wydłużonych, inspiracja motywami roślinnymi i zwierzęcymi, płaszczyznowość (np. w malarstwie płaska plama barwna), dekoracyjność. Nazwa od łac. seccesio začněte se učit
|
|
styl w sztuce rozwijający się w na przełomie XIX i XX w. (ścisłe lata to 1892-1902), głoszący zerwanie ze sztuką epok minionych i dążenie do tworzenia sztuki aktualnej: „Każdej epoce jej sztuka
|
|
|
określenie secesji we Francji i Anglii. začněte se učit
|
|
|
|
|
określenie secesji w Belgii, stosowane też w Anglii. začněte se učit
|
|
|
|
|
začněte se učit
|
|
|
|
|
określenie secesji w Niemczech. začněte se učit
|
|
|
|
|
760. Stile floreale, Stile Liberty określenia secesji we Włoszech. začněte se učit
|
|
Styl kwiatowy, Styl Wolności
|
|
|
zmarnienie, fr. decadence začněte se učit
|
|
nurt światopoglądowy i artystyczny przełomu wieków przesycony pesymizmem, niewiarą w nadchodzący nowy wiek, doszukujący się w sztuce i w życiu objawów schyłku i chylenia się ku upadkowi (łac. decadentia chylenie się ku upadkowi).
|
|
|
francuskie określenie czasu przełomu XIX i XX w., nacechowane dekadenckimi tendencjami w kulturze i życiu. začněte se učit
|
|
|
|
|
začněte se učit
|
|
szkło mieniące się tęczowymi barwami, połyskujące, opalizujące, dzięki pokryciu wyrobu substancją (solą metalu) o większym współczynniku załamywania światła.
|
|
|
začněte se učit
|
|
trójwymiarowy szkic rzeźbiarski, powstający zazwyczaj na bazie projektu rysunkowego, wykonywany w małej skali z wykorzystaniem miękkich i nietrwałych materiałów.
|
|
|
začněte se učit
|
|
wspólnota, synteza sztuk sformułowana w pismach przez romantycznego kompozytora Ryszarda Wagnera, określająca drogę do idealnego wyrazu przez współdziałanie różnych sztuk w jednym celu.
|
|
|
začněte se učit
|
|
styl architektoniczny opisany przez Stanisława Witkiewicza i wytypowany przez niego do kategorii stylu narodowego, wzorujący się na formie, konstrukcji i dekoracji chat górali tatrzańskich.
|
|
|
začněte se učit
|
|
, w sztuce to zjawiska, twórczość wyprzedzająca aktualne tendencje, wprowadzająca coś całkowicie nowego i tym samym wskazująca nowe drogi rozwoju sztuki. W znaczeniu historycznym jest to sztuka europejska pierwszych 20 lat XX w.
|
|
|
odnosząc się do rzeźby, że jest otoczona przez dzikie bestie začněte se učit
|
|
awangardowy kierunek w malarstwie fr początku XX w. o charakterze ekspresyjnym, cechujący się stosowaniem ostrych kontrastowych barw, szkicowej plamy barwnej i celowej deformacji. tak agresywne wydały mu się obrazy.
|
|
|
začněte se učit
|
|
kolor nierzeczywisty, oderwany od rzeczywistości.
|
|
|
začněte se učit
|
|
awang. kier. rozwijający się w 1 ćwierci XX w kładący szcz nacisk na wzbudzanie silnych emocji za pomocą poruszanej tematyki i formy prac, często cel prymitywizowanej Znaczeniu ogólnym jest to tend nieograniczona czasowo kładąca nacisk na uczucia
|
|
|
začněte se učit
|
|
monumentalna malowidła ekspresjonistów meksykańskich podejmujące tematy społeczne, polityczne i narodowe.
|
|
|
773. École de Paris / Szkoła Paryska začněte se učit
|
|
tym pojęciem obejmuje się twórczość artystów w Paryżu na początku XX w., reprezentujących szeroko pojęty ekspresjonizm, dla których wspólny był klimat nostalgii i melancholii, tęsknoty za krajem rodzinnym.
|
|
|
začněte se učit
|
|
kostki, sześciany, formy zgeometryzowane, od le cube – kostka, sześcian.
|
|
|
P. Picassa i G. Braque’a, geometryzacja (faza prekubistyczna, cezannowska 1906-1908), rozbicie przedmiotu (faza analityczna 1909 začněte se učit
|
|
awang., ukształtowany pod wpł. tw. i tez P. Cezanne’a. Główną cechą kubizmu jest poszukiwanie nowego sposobu oddania rzeczywistości, a zwłaszcza przestrzeni. - synteza form - geometryzacja 1911/1912) i synteza form (faza syntetyczna 1912-1914).
|
|
|
začněte se učit
|
|
pierwsza faza kubizmu, zwana też prekubistyczną, w latach 1906-1908, w której artyści inspirując się malarstwem Cezanne’a poddają rzeczywistość silnej geometryzacji i uproszczeniu.
|
|
|
začněte se učit
|
|
druga faza kubizmu rozwijająca się w latach 1908-1911/1912, w której formy zostają rozbite na coraz mniejsze składniki i zestawione ze sobą, jak gdyby widziane z różnych stron, na różnych płaszczyznach („widok w rozbitym lustrze).
|
|
|
začněte se učit
|
|
trzecia faza kubizmu (1912-1914) polegająca na syntezie przedmiotu do znaku, który go reprezentuje, („przedmiot oglądany zostaje zastąpiony przez przedmiot myślany”).
|
|
|
začněte se učit
|
|
technika artystyczna polegająca na dołączaniu do powierzchni dzieła wycinków różnych materiałów, poprzez doklejanie i inne metody montażu.
|
|
|
780. Orfizm / Kubizm orficzny začněte se učit
|
|
termin obejmujący twórczość niektórych artystów działających w obrębie kubizmu, którzy większą wagę przykładali do koloru. Nazwę stworzył poeta Apollinaire, któremu ich malarstwo skojarzyło się z harmonią poezji Orfeusza.
|
|
|
začněte se učit
|
|
geometryzujący, naśladujący kubizm, ale tylko w warstwie estetycznej, stosujący geometryzację jako cel, a nie środek do zgłębiania rzeczywistości.
|
|
|
przyszły) i ukazania ruchu jako procesu „dziejącego” się, a nie uchwyconej „stop-klatki”, co próbowano osiągnąć poprzez symultanizm. začněte se učit
|
|
awangardowy kierunek rozwijający się w latach 1909-1914, zapoczątkowany jako ruch programowy we Włoszech, który dążył do oddania piękna nowoczesności (futurum
|
|
|
začněte se učit
|
|
zasada przedstawiania w obrębie jednej kompozycji różnych faz ruchu, co prowadzi do zwielokrotnienia fragmentów postaci i jej deformacji. W znaczeniu szerszym jest to przedstawianie w jednej kompozycji kilku wydarzeń.
|
|
|
začněte se učit
|
|
inaczej drugi futuryzm, rozwijający się po I Wojnie Św., którego przedstawiciele łączyli chęć ukazania nowoczesności i ruchu, pokazując ujęcia widziane z samolotu, oraz angażując się w propagowanie aktualnego systemu politycznego i władzy.
|
|
|
Abstrakcja / Sztuka abstrakcyjna začněte se učit
|
|
ogólna nazwa sztuki nie przedstawiającej rzeczywistości, oderwanej od rzeczywistości, nawet jeśli rzeczywistość była inspiracją dla artysty. Wyróżnia się dwa rodzaje sztuki abstrakcyjnej: abstrakcja geometryczna i niegeometryczną
|
|
|
786. Abstrakcja geometryczna / Sztuka Konkretna začněte se učit
|
|
rodzaj sztuki abstrakcyjnej operującej formami geometrycznymi, prostymi liniami.
|
|
|
NOWY SŁOWNIK POJĘĆ DO NAUCZANIA HISTORII SZTUKI W PAŃSTWOWYM LICEUM SZTUK SZKÓŁ PLASTYCZNYCH IM. J. SZERMENTOWSKIEGO W KIELCACH začněte se učit
|
|
NOWY SŁOWNIK POJĘĆ DO NAUCZANIA HISTORII SZTUKI W PAŃSTWOWYM LICEUM SZTUK SZKÓŁ PLASTYCZNYCH IM. J. SZERMENTOWSKIEGO W KIELCACH
|
|
|
787. Abstrakcja niegeometryczna / liryczna začněte se učit
|
|
rodzaj sztuki abstrakcyjnej operującej formami swobodnymi, organicznymi, ekspresyjnymi.
|
|
|
začněte se učit
|
|
tym pojęciem określa się awangardowe kierunki reprezentujące abstrakcję w 1 poł. XX w. W znaczeniu szerszym używa się tego pojęcia do określenia każdej sztuki abstrakcyjnej.
|
|
|
začněte se učit
|
|
awangardowy kierunek w sztuce rosyjskiej 1 poł. XX w. reprezentujący abstrakcję geometryczną, będącą umysłową konstrukcją. Był to kierunek, którego część przedstawicieli była mocno zaangażowana w wspieranie nowego ustroju.
|
|
|
začněte se učit
|
|
autorski kierunek Kazimierza Malewicza, który dążył do supremacji czyli wywyższenia, oddzielenia czystego odczucia z przedmiotowości i ekspresji, przez ograniczenie środków wyrazu.
|
|
|
začněte se učit
|
|
awang. kier. sztuce holenderskiej 1 poł. XX w. reprezentujący abst. geo., oparty na ścisłych zasadach ograniczających środki do linii poziomej i pionowej oraz do trzech kolorów podstawowych i trzech tzw. nie-kolorów czyli szarego czarnego i białego
|
|
|
dadaizmu, oznaczające zabawkę dziecięcą, konika. začněte se učit
|
|
w znaczeniu ogólnym jest to wciąż żywa postawa twórcza dadaistyczna, w znaczeniu węższym jest to słowo, którym zainspirowali się twórcy nazwy nowego kierunku
|
|
|
začněte se učit
|
|
awang. kier. 1 poł. XX w., będący jednocześnie międzynarodowym ruchem art. Dadaiści świadomie i celowo głosili hasła destrukcji sztuki, antyestetyki i antysztuki, pozbawionej zasad, tworzonej przy pomocy ironii, absurdu, szokujących form.
|
|
|
začněte se učit
|
|
gł. przedstawiciela Dadaizmu Marcela Duchampa przedmiotom gotowym, fabrycznym, podniesionym przez niego do rangi dzieła sztuki. Odtąd jest to rodzaj instalacji artystycznej wykorzystującej przedmioty gotowe, którym nowe znaczenie nadaje artysta.
|
|
|
začněte se učit
|
|
pojęcie, którym nazywał swoje obrazy działający w Hanowerze artysta Kurt Schwiters reprezentujący dadaizm (zaczerpnął wycinek słowa MERZ z reklamy banku Kommerzbank).
|
|
|
796. Merzbaum - pojęcie, którym nazywał swoje kolaże na ścianie i rozbudowywane w przestrzeń działający w Hanowerze artysta Kurt Schwiters, reprezentujący dadaizm. začněte se učit
|
|
796. Merzbaum - pojęcie, którym nazywał swoje kolaże na ścianie i rozbudowywane w przestrzeń działający w Hanowerze artysta Kurt Schwiters, reprezentujący dadaizm.
|
|
|
797. Malarstwo metafizyczne / Realizm magiczny začněte se učit
|
|
kier. w malarstwie włoskim 1 poł. XX w., gł przedstawicielem był Giorgio de Chirico, wprowadzający w swoich obrazach, pozornie naśladujących rzeczywistość, tajemniczy i niepokojący nastrój, element magii, np. poprzez zmianę skali przedmiotów
|
|
|
začněte se učit
|
|
awang. kierunek 1 poł. XX w. insp św. podświadomości, snów i marzeń sennych, różnymi stanami psych., którego przeds dążyli do swobodnego tworzenia pozbawionego kontroli umysłu. Szt surrealistyczna miała odkryć rzeczywiste, nie hamowane funkcj. myśli
|
|
|
799. Automatyzm psychiczny začněte se učit
|
|
stan utraty kontroli nad treścią bądź formą swoich przeżyć, zachowań, będący najczęściej objawem zaburzeń psychicznych.
|
|
|
800. Metoda paranoiczno-krytyczna začněte se učit
|
|
aut. Metoda twórcza Salvadora Daliolegała na świadomym naśladowaniu przez artystę -- za pomocą odpowiednich praktyk i ćwiczeń umysłowych -- wizji ludzi obłąkanych
|
|
|
začněte se učit
|
|
technika rysunkowa polegająca na pocieraniu grafitem po kartce papieru położonej na fakturalnie ukształtowany materiał, po raz pierwszy użyta przez surrealistycznego artystę Maxa Ernsta (od franc. słowa
|
|
|
začněte se učit
|
|
technika, którą pierwszy zastosował W. Paalen w latach 30 XX w., wykorzystujący efekty kopcia świecy na papierze, lub płynnej farby rozdmuchiwanej na powierzchni kartonu.
|
|
|
začněte se učit
|
|
technika malarska polegająca na zdrapywaniu farby z płótna, wymyślona przez surrealistów Joana Miro i Maxa Ernsta.
|
|
|
začněte se učit
|
|
technika malarska polegająca na rozcieraniu rozlanej farby między dwiema warstwami papieru, stosowana przez surrealistów.
|
|
|
805. XX-lecie Międzywojenne začněte se učit
|
|
W sztuce był to czas rozwoju awangardy w Polsce i recepcji kierunków europejskich, stąd różnorodność polskiej sztuki tego czasu i wielość powstających grup artystycznych, reprezentujących różne kierunki (Formiści Polscy ekspresjonizm, kubizm, futuryzm; Kapiści abstrakcja geometryczna, Grupa Krakowska postimpresjonizm, koloryzm; Blok, a.r. abstrakcja niegeometryczna, surrealizm; Rytm
|
|
|
začněte se učit
|
|
kierunek w sztuce polskiej XX-lecia Międzywojennego ukształtowany przez członków grupy Formiści Polscy, kładących nacisk na formę i łączących w swojej twórczości wpływy ekspresjonizmu, kubizmu i futuryzmu.
|
|
|
začněte se učit
|
|
autorski kierunek Leona Chwistka, przedstawiciela Formistów, polegający na dzieleniu płaszczyzny obrazu na strefy geometryczne i barwne, tak by każdej strefie w obrazie odpowiadały inne kształty i inny kolor.
|
|
|
Witkacego, wg którego „czysta forma stanowi istotę dzieła sztuki jako jedności składających się na nią wielu rozmaitych elementów jakościowych”. Była to koncepcja sprzeciwiająca się realizmowi i naturalizmowi. začněte se učit
|
|
koncepcja sztuki Witkacego, wg którego „czysta forma stanowi istotę dzieła sztuki jako jedności składających się na nią wielu rozmaitych elementów jakościowych”. Była to koncepcja sprzeciwiająca się realizmowi i naturalizmowi.
|
|
|