otázka  |
odpověď |
NOWOTWORY NIEZRÓŻNICOWANE (NOWOTWORY ANAPLASTYCZNE) definicja začněte se učit
|
|
nowotwór, którego wygląd mikroskopowy nie daje możliwości określenia jego pochodzenia
|
|
|
|
začněte se učit
|
|
|
|
|
|
začněte se učit
|
|
guzy zawierające komórki wywodzące się z co najmniej dwóch listków zarodkowych (biphyloma, -triphyloma, -carcinosarcoma)
|
|
|
|
začněte se učit
|
|
|
|
|
|
začněte se učit
|
|
guz wywodzący się z komórek totipotencjalnych – zawiera wszystkie listki zarodkowe (teratoma maturom, -teratoma immaturum)
|
|
|
ZMIANY NOWOTWOROPODOBNE wymień začněte se učit
|
|
|
|
|
|
začněte se učit
|
|
|
|
|
|
začněte se učit
|
|
jest strukturą przypominającą nowotwór, jest utworzony z tkanek typowych dla miejsca, w którym się znajduje, ale proporcja i układ jego komórek są nieprawidłowe
|
|
|
|
začněte se učit
|
|
|
|
|
DWA MOŻLIWE MECHANIZMY POWSTAWANIA NOWOTWORÓW začněte se učit
|
|
TEORIA GENETYCZNA, - TEORIA EPIGENETYCZNA
|
|
|
TEORIA GENETYCZNA definicja začněte se učit
|
|
USZKODZENIE DNA - MUTACJE
|
|
|
TEORIA EPIGENETYCZNA definicja začněte se učit
|
|
– ZMIANY EKSPRESJI GENÓW BEZ ZMIAN STRUKTURY
|
|
|
MECHANIZMY EPIGENETYCZNE definicja začněte se učit
|
|
ZMIANA EKSPRESJI GENÓW BEZ ZMIAN SEKWENCJI DNA
|
|
|
zmiany (modyfikacje) epigenetyczne mogą začněte se učit
|
|
: zwiększać lub hamować ekspresję genów i mogą być przekazywane komórkom potomnym w czasie podziałów komórkowych
|
|
|
PRAWDOPODOBNE MECHANIZMY EPIGENETYCZNE začněte se učit
|
|
|
|
|
metylacja DNA - polega na... začněte se učit
|
|
zmianie nasilenia poziomu metylacji zasad DNA – metylacji cytozyny – przyłączeniu grup metylowych – lub ich odłączeniu
|
|
|
metylacja jest podstawowym mechanizmem regulującym... začněte se učit
|
|
ekspresję genów w komórkach prawidłowych
|
|
|
|
začněte se učit
|
|
|
|
|
|
začněte se učit
|
|
|
|
|
komórki nowotworowe charakteryzuje... začněte se učit
|
|
zmniejszenie zawartości 5-metylcytozyny – forma zmetylowana –
|
|
|
hipometylację stwierdzono... začněte se učit
|
|
w wielu typach nowotworów złośliwych u ludzi
|
|
|
nasilenie metylacji jest kontrolowana przez... začněte se učit
|
|
specyficzne enzymy i może być zmieniana działaniem różnych czynników
|
|
|
MECHANIZMY GENETYCZNE - USZKODZENIE DNA I MUTACJE začněte se učit
|
|
niektóre komórki ze zmutowanym DNA są w stanie przetrwać – są potencjalnym źródłem nowotworu
|
|
|
|
začněte se učit
|
|
- niestabilność materiału genetycznego - większe ryzyko pojawienia się następnych mutacji – przy każdym podziale pojawiają się mutacje – nagromadzenie mutacji – powstaje klon komórek nowotworowych
|
|
|
Mutacje, które transformują komórkę prawidłową w nowotworową... začněte se učit
|
|
- NIE MOGĄ BYĆ MUTACJAMI LETALNYMI
|
|
|
uszkodzenie DNA nie jest jednoznaczne z wystąpieniem mutacji – uszkodzenie pojawia się podczas replikacji DNA začněte se učit
|
|
– nić DNA zawiera nie naprawione lub błędnie naprawiony fragment DNA – na podstawie takiej błędnej nici zostaje zsyntetyzowana nić komplementarna – UTRWALENIE MUTACJI
|
|
|
dodatkowo komórki nowotworowe cechuje... pojawienie się nieprawidłowości liczby, struktury i konfiguracji chromosomalnych začněte se učit
|
|
NIESTABILNOŚD CHROMOSOMALNA NIESTABILNOŚĆ CHROMOSOMALNA powoduje...
|
|
|
KONFIGURACJE CHROMOSOMALNE mogą mieć charakter začněte se učit
|
|
... ZMIAN KARIOTYPOWYCH, - ZMIAN STRUKTURY CHROMOSOMÓW
|
|
|
|
začněte se učit
|
|
aneuploidia (trisomia chromosomu 13 w niektórych chłoniakach u psów)
|
|
|
zmiany struktury chromosomów začněte se učit
|
|
duplikacje, - delecje, - translokacje
|
|
|
KANCEROGENEZA, KARCINOGENEZA, TUMORGENEZA definicja začněte se učit
|
|
proces powstawania nowotwór
|
|
|
następujące fazy kancerogenezy začněte se učit
|
|
INICJACJA, - PROMOCJA, - PROGRESJA
|
|
|
|
začněte se učit
|
|
pierwszy krok karcinogenezy - wprowadzenie nieodwracalnych zmian w materiale genetycznym do komórki prawidłowej – po zadziałaniu mutagennych czynników inicjujących (karcinogenów, inicjatorów)
|
|
|
|
začněte se učit
|
|
– czynnik chemiczny lub fizyczny zdolny do powodowania zmian w DNA
|
|
|
KOMÓRKA INICJOWANA definicja začněte se učit
|
|
komórki, w których zmiany w DNA wywołane przez inicjator zostały utrwalone
|
|
|
|
začněte se učit
|
|
MORFOLOGICZNIE PRAWIDŁOWE i mogą pozostać takie przez wiele lat (niekiedy się nie „ujawniają”) jednak mogą reagować bardzo żywiołowo na czynniki mitogenne lub są bardziej oporne na czynniki stymulujące apoptozę
|
|
|
|
začněte se učit
|
|
nadmierny wzrost komórek inicjowanych w odpowiedzi na działanie czynników stymulujących – CZYNNIKI PROMUJĄCE, PROMOTORY
|
|
|
|
začněte se učit
|
|
NIE MAJĄ WŁAŚCIWOŚCI MUTAGENNYCH, ale zmieniają ekspresję genów w komórkach prawidłowych i inicjowanych (stwarzają warunki, w których komórki inicjowane mogą wzrastać)
|
|
|
efektem działania promotorów jest... začněte se učit
|
|
progresja komórek do ZMIANY PRZEDNOWOTWOROWEJ LUB NOWOTWORU NIEZŁOŚŁIWEGO
|
|
|
efekty działania promotorów są... začněte se učit
|
|
odwracalne (nie są mutagenami)
|
|
|
|
začněte se učit
|
|
obejmuje proces przekształcenia zmian przednowotworowych/niezłośliwych w zmiany o cechach nowotworu złośliwego, aż do osiągnięcia stadium PEŁNOINWAZYJNEGO GUZA ZŁOŚLIWEGO
|
|
|
cechami pojawiającymi się w trakcie progresji jest začněte se učit
|
|
NIESTABILNOŚĆ GENETYCZNA i wzrost HETEROGENNOŚCI KOMÓREK NOWOTWOROWYCH
|
|
|
podczas progresji w komórkach stransformowanych pojawiają się... začněte se učit
|
|
FENOTYPOWE CECHY BĘDĄCE WYKŁADNIKIEM ZŁOŚLIWOŚCI NOWOTWORU
|
|
|
CECHY KOMÓREK NOWOTWOROWYCH wymień začněte se učit
|
|
zaburzenia mnożenia się komórek, - nadwrażliwość na sygnały przerostowe, - zwiększenie możliwości migracyjnych, - zmiany metabolizmu komórek
|
|
|
ZABURZENIA MNOŻENIA SIĘ KOMÓREK wymień začněte se učit
|
|
niekontrolowana proliferacja, - zablokowanie apoptozy, - unieśmiertelnienie
|
|
|
NIEKONTROLOWANA PROLIFERACJA zachodzi pod wpływem začněte se učit
|
|
protoonkogenów – onkogeny, - geny supresorowe
|
|
|
ZABLOKOWANIE APOPTOZY z powodu začněte se učit
|
|
zmiany w genach włączających proces apoptozy, - zmiany w genach chroniących przed apoptozą
|
|
|
zmiany w genach włączający proces apoptozy – dokładniej začněte se učit
|
|
brak lub zaburzenia funkcji genu PT53
|
|
|
zmiany w genach chroniących przed apoptozą – dokładniej začněte se učit
|
|
|
|
|
NADWRAŻLIWOŚD NA SYGNAŁY PROWZROSTOWE wymień začněte se učit
|
|
wzrost ekspresji receptorów dla czynników wzrostu, - nieprawidłowości strukturu dla receptorów, - aktywacja genów kodujących czynniki wzrostu, - mutacje genów kodujących białka przekaźnikowe
|
|
|
WZROST EKSPRESJI RECEPTORÓW DLA CZYNNIKÓW WZROSTU začněte se učit
|
|
stymulacja wzrostu nawet przy niewielkich ilościach GH
|
|
|
NIEPRAWIDŁOWOŚCI STRUKTURY DLA RECEPTORÓW začněte se učit
|
|
zmiana konformacji receptora - stymulacja wzrostu bez aktywacji receptora dla GH
|
|
|
AKTYWACJA GENÓW KODUJĄCYCH CZYNNIKI WZROSTU wymień začněte se učit
|
|
zwiększona synteza czynników wzrostu, działanie autokrynne lub parakrynne, - PDGR, - FGF
|
|
|
|
začněte se učit
|
|
kostniakomięsaki, gwiaździaki
|
|
|
|
začněte se učit
|
|
czerniaki, raki żołądka, raki sutka, pęcherza
|
|
|
ZWIĘKSZENIE MOŻLIWOŚCI MIGRACYJNYCH wymień začněte se učit
|
|
zmieniona ekspresja białek powierzchniowych, - wydzielanie enzymów proteolitycznych – kolagenozy, - substancji promujących ruch, - zmiana immunogenności
|
|
|
ZMIENIONA EKSPRESJA BIAŁEK POWIERZCHOWNYCH polega na... začněte se učit
|
|
oddzielanie się od innych komórek i błon podstawnych, - adhezja do innych komórek i ECM, - możliwość przemieszczania się w macierzy, adhezja do śródbłonka
|
|
|
WYDZIELANIE ENZYMÓW PROTEOLITYCZNYCH – KOLAGENAZY umożliwia... začněte se učit
|
|
trawienie błon podstawnych i ECM – możliwość inwazji
|
|
|
WYDZIELANIE SUBSTANCJI PROMUJĄCYCH RUCH začněte se učit
|
|
autokrynna produkcja AMF, zmiany cytoszkieletu
|
|
|
|
začněte se učit
|
|
zmiana właściwości immunogennych, - właściwości immunosupresyjne
|
|
|
ZMIANY METABOLIZMU KOMÓREK wymień začněte se učit
|
|
zablokowanie syntezy białek – kataplazma, - produkcja białek płodowych, - zmiany metabolizmu energetycznego
|
|
|
|
začněte se učit
|
|
zablokowanie syntezy białek
|
|
|
ZABLOKOWANIE SYNTEZY BIAŁEK – KATAPLAZJA oznacza, że začněte se učit
|
|
komórki nie produkują białek, ani innych substancji produkowanych przez komórki prawidłowe – metabolizm nastawiony tylko na proliferację
|
|
|
PRODUKCJA BIAŁEK PŁODOWYCH začněte se učit
|
|
komórki produkują białka typowe dla komórek niedojrzałych – niezróżnicowanych
|
|
|
ZMIANY METABOLIZMU ENERGETYCZNEGO začněte se učit
|
|
przesunięcie metabolizmu energetycznego z fosforylacji oksydatywnej w mitochondriach w kierunku glikolizy beztlenowej (glukoza jest łatwo dostępnym substratem do uzyskiwania energii) – komórki są mniej zależne od bardziej złożonych szlaków metabolicznych
|
|
|
|
začněte se učit
|
|
czynniki powodujące uszkodzenie DNA - mutacje
|
|
|
KARCINOGENY, KANCEROGENY definicja začněte se učit
|
|
czynniki powodujące powstanie nowotworów
|
|
|
wiele mutagenów może być także začněte se učit
|
|
|
|
|
nie wszystkie mutageny są začněte se učit
|
|
|
|
|
przyczyny nowotworów - CZYNNIKI WEWNĘTRZNE začněte se učit
|
|
produkty uboczne metabolizmu (wolne rodniki), - działanie enzymów litycznych (mutacje DNA), - błędy podczas replikacji, - zmiany aktywności telomerazy, - zaburzenia segregacji chromosomów
|
|
|
przyczyny nowotworów - CZYNNIKI ZEWNĘTRZNE začněte se učit
|
|
każdy czynnik egzogenny, który może reagować z DNA i prowokować jego zmiany, czyli - czynniki chemiczne - czynniki fizyczne - czynniki biologiczne
|
|
|
KARCINOGENY CHEMICZNE - ROZPOWSZECHNIONE W ŚRODOWISKU začněte se učit
|
|
zazwyczaj małe narażenie na liczne carcinogeny - czasami przypadkowe narażenie na duże dawki carcinogenów - wiele karcinogenów zawartych w żywności
|
|
|
carcinogeny zawarte w żywności začněte se učit
|
|
dodatki do żywności - substancje pochodzenia roślinnego (orlica) - zanieczyszczenia (nawozy sztuczne, pestycydy)
|
|
|
KARCINOGENY CHEMICZNE MOGĄ DZIAŁAĆ začněte se učit
|
|
|
|
|
karcinogeny chemiczne działające BEZPOŚREDNIO začněte se učit
|
|
|
|
|
karcinogeny chemiczne działające POŚREDNIO začněte se učit
|
|
prokarcinogeny – działają po aktywacji enzymatycznej - reagują z DNA
|
|
|
|
začněte se učit
|
|
(toksyns Aspergilus flavus) indukuje powstawanie nowotworów wątroby u wielu gatunków (ryby, indyki, ludzie) zwiększone rozpowszechnienie raków wątroby u ludzi spożywających duże ilości orzeszków ziemnych i innych roślin ziarnistych zanieczyszczonych aflatoksynami (Afryka i Azja)
|
|
|
|
začněte se učit
|
|
konwersje guaniny do tyminy w łańcuchu DNA - częsta mutacja obecna w genie TP53 w nowotworach u ludzi
|
|
|
|
začněte se učit
|
|
ostry stan zapalny pęcherza moczowego na tle toksycznym spowodowany spożyciem paproci (orlica pospolita - Pteridium aquilinum)
|
|
|
KRWIOMOCZ ENOOTYCZNY - OBRAZ KLINICZNYw łagodnej postaci začněte se učit
|
|
mikrohematuria – krew wykrywalna w czasie badania laboratoryjnego
|
|
|
KRWIOMOCZ ENOOTYCZNY - OBRAZ KLINICZNYw cięższej postaci začněte se učit
|
|
- hematuria – obecnośd krwi w moczu widoczna makroskopowo
|
|
|
KRWIOMOCZ ENZOOTYCZNY – PATOMORFOLOGIA przypadki łagodne začněte se učit
|
|
mikroskopowo obserwuje się przekrwienie, poszerzenie naczyń, pękanie naczyń i mikrokrwiaki, przystudziennice i podbiegnięcia krwawe
|
|
|
KRWIOMOCZ ENZOOTYCZNY – PATOMORFOLOGIA przypadki cięższe začněte se učit
|
|
guzkowate obszary rozrostu i metaplazji nabłonka, owrzodzenia, wylewy krwi
|
|
|
ZMIANY NOWOTWOROWE:papilloma, adenoma, transitional cell carcinoma, squamous carcinoma, hemangioma, hemangiosarcoma, leiomyosarcoma, fibrosacroma začněte se učit
|
|
zmiany są zazwyczaj mnogie, często (ponad 50 % chory krów) jednocześnie zmiany o różnym pochodzeniu guzy złośliwe często naciekają tkanki otaczające przerzuty obecne w 10 % przypadków najczęściej węzły biodrowe przyśrodkowe i płuca
|
|
|
KARCINOGENY FIZYCZNE – PROMIENIOWANIE začněte se učit
|
|
promieniowanie krótkofalowe promienie-γ i promienie X-rays, ultrafiolet, promieniowanie jonizujące
|
|
|
MECHANIZM USZKODZENIA DNA pod wpływem promieniowania začněte se učit
|
|
pęknięcie nici pojedynczej lub podwójnej DNA, eliminacja zasad z łańcucha DNA, tworzenie wolnych rodników, tworzenie wiązań krzyżowych w nici DNAtworzenie dimerów pirymidynowych
|
|
|
PROMIENIOWANIE SŁONECZNE wywołuje začněte se učit
|
|
SCC małżowin usznych u kotów - hemangiosarcoma u psów z białą sierścią - SCC gałki ocznej u bydła rasy Hereford
|
|
|
PROMIENIOWANIE KOSMICZNE i PROMIENIOTWÓRCZOŚD ZIEMII (radon) začněte se učit
|
|
|
|
|
|
začněte se učit
|
|
(radiografia, radioterapia) – guz ponaświetleniowy (OSA)
|
|
|
|
začněte se učit
|
|
|
|
|
|
začněte se učit
|
|
Retrowirusy - przyczyna chłoniaków i białaczek u wielu gatunków
|
|
|
|
začněte se učit
|
|
Papillomavirusy – przyczyna brodawczycy
|
|
|
|
začněte se učit
|
|
jest przejawem zaburzeń migracji i różnicowania komórek, obszary prawidłowej tkanki, jednakże zlokalizowane w niewłaściwym miejscu
|
|
|
w błędniakach i odpryskowiakach začněte se učit
|
|
komórki są prawidłowo zróżnicowane, wykazują pełną dojrzałośd histologiczną i nie posiadają żadnych cech typowych dla nowotworów złośliwych.
|
|
|
UNIEŚMIERTELNIENIE dzięki... začněte se učit
|
|
|
|
|
