pmp chyba wszystkie początkowe

w każdym stosunku prawnomiędzynarodowym możemy wyróżnić

jego podmiot i przedmiot

przedmiotem stosunku prawnego jest

określone zachowanie się jego uczestników, a więc podmiotów

zdarzenie prawnomiędzynarodowe

zdarzenie, które powoduje skutki prawne w sferze prawnomiędzynarodowej

D. Anzilotti rozróżniał zdarzenia

naturalne, zdarzenia związane z działaniem ludzi oraz zdarzenia, które prawo międzynarodowe uznaje za działanie państw

zdarzenia prawnomiędzynarodowe można też podzielić na

niezależne od zachowania się podmiotów prawa międzynarodowego albo zależne od tego (czynności (akty) prawnomiędzynarodowe)

zdarzenia naturalne

fakty fizyczne lub przyrodnicze z którymi prawo międzynarodowe wiąże określone skutki prawne (np. przesunięcie głównego nurtu (talwegu))

zdarzenia prawnomiędzynarodowe związane z działaniem ludzi

działania osób fiz., w których osoby te nie występują jako uczestnicy stosunków prawnomiędzynarodowych ani działania te nie są przypisywane państwo, niemniej prawo międzynarodowe wiąże z nimi określone skutki prawne (np. ucieczka przestępcy za granicę)

akt (czynność) prawnomiędzynarodowy

przejaw woli przypisany podmiotowi lub podmiotom prawa międzynarodowego z którym prawo międzynarodowe wiąże określone skutki prawne

w każdym akcie prawnomiędzynarodowym muszą więc występować 2 elementy

1. przejaw woli podmiotu lub podmiotów prawa międzynarodowego 2. powstanie skutków prawnych, jakie z tym przejawem woli łączy prawo międzynarodowe

zasadnicze znaczenie ma wola

wyrażona a nie rzeczywista, psychologiczna

rodzaje aktów prawnomiędzynarodowych

1. akty dozwolone przez pm i akty niedozwolone przez pm 2. akty które mają charakter jednostkowy i takie które mają zastosowanie do nieograniczonej liczby przypadków o określonych cechach charakterystycznych 3. jednostronne, dwustronne, wielostronne

prawo międzynarodowe przyjmuje domniemanie że

głowa państwa, rząd, szef rządu i minister spraw zagranicznych są uprawnieni do występowania w imieniu państwa na arenie międzynarodowej

rada bezpieczeństwa uznaje

szefa rządu i ministra spraw zagranicznych

państwo udziela

pełnomocnictw na reprezentowanie go

czynność dotycząca zawarcia traktatu dokonana przez osobę, która nie może być uważana za upoważnioną do reprezentowania państwa w odnośnych celach jest

prawnie bezskuteczna chyba że zostanie później zatwierdzona przez to państwa

Szwajcaria reprezentuje za granicą interesy

Liechtensteinu

minister spraw zagranicznych w stanach zjednoczonych

sekretarz stanu

skuteczność (ważność) aktów prawnomiędzynarodowych zależy od:

1. zdolności podmiotów do działanie 2. właściwego przedmiotu 3. prawidłowo wyrażonej woli 4. zachowania odpowiedniej formy

podmiot aktu prawnomiędzynarodowego musi mieć

zdolność do działania

zdolność do działania w pełnym zakresie posiadają

tylko państwa

osoby fizyczne (z wyjątkami)

nie mają zdolności do działania w sferze prawnomiędzynarodowej

np do MTS skargi mogą składać tylko

państwa

przedmiot aktu prawnomiędzynarodowego

nie może być sprzeczny z normami o charakterze ius cogens

prawidłowo wyrażona wola

1. prawo musi przypisywać ją państwu lub innemu podmiotowi pr. mdz. 2. musi być wolna od wad

forma czynności prawnych

może być zupełnie dowolna

prawo międzynarodowe jest dalece

nieformalistyczne

niektóre umowy międzynarodowe wymagają np.

notyfikacji

akty jednostronne państw

uznanie, zrzeczenie się, protest, przyrzeczenie+np. zerwanie stosunków dyplomatycznych i konsularnych czy ustanowienie blokady morskiej, wypowidzenie wojny

akty które w pełni zasługują na miano jednostronnych to akty

niezwiązane z innymi oświadczeniami woli i niezależne od innych oświadczeń woli

oświadczenia o przyjęciu kompetencji MTS mają charakter

jednostronny

oświadczenia jednostronne składane przez różne państwa tworzą

sytuację quasi traktatową

akty jednostronne sensu stricto

są wyrazem autonomicznej woli jednego podmiotu

wydaje się że notyfikacja

nie może być traktowana jako odrębna kategoria aktów prawnomiędzynarodowych

uznanie

przejaw woli, wyraźny lub milczący, przez który państwo wyraża zamiar uważania jakiejś sytuacji lub jakiegoś roszczenia za zgodne z prawem (państwo nie może potem kwestnionować ich istnienia czy legalności)

przyrzeczenie

jednostronnie podjęte zobowiązanie wobec jednego lub wielu podmiotów prawa międzynarodowego (bona fide)

forma przyrzeczenia jest

obojętna (nawet ustna)

protest

akt jednostronny którym państwo wyraża swój zamiar nieuważania konkretnej sytuacji, roszczenia lub postępowania za zgodne z prawem międzynarodowym (jakby odwrotność uznania),

zrzeczenie

akt jednostronny, w którym państwo z własnej woli rezygnuje z pewnych praw

przez czyn zakazany przez prawo międzynarodowe rozumie się

każde postępowanie niezgodne z prawem międzynarodowym, czyli każde naruszenie prawa międzynarodowego, niezależnie od tego czy chodzi o bezprawne zaniechanie czy bezprawne działanie

czynu zakazanego może się dopuścić

każdy podmiot prawa międzynarodowego, w pewnych przypadkach również osoby fizyczne

zróżnicowanie czynów zakazanych

1. zbrodnie międzynarodowe, delikty

zbrodnie międzynarodowe

szczególnie ciężkie naruszenia prawa międzynarodowego (np. agresja)

delikty

inne niż ciężkie naruszenia zobowiązań międzynarodowych i prawa międzynarodowego

do powstania odpowiedzialności międzynarodowej niezbędne jest

łączne wystąpienie 1. naruszenia zobowiązania międzynarodowego 2. możliwości przypisania tego naruszenia określonemu podmiotowi prawa międzynarodowego

podmiot który naruszył zobowiązanie międzynarodowe

ma obowiązek naprawienia szkody

Komisja Prawa Międzynarodowego odrzuciła koncepcję

odpowiedzialności międzynarodowej opartej na winie

istnieje również odpowiedzialność

niewynikająca z naruszenia prawa międzynarodowego, odpowiedzialność za pewne działania dozwolone (np. w eksploatacji przestrzeni kosmicznej)

delikt międzynarodowy może polegać na

działaniu lub zaniechaniu

zaniechanie

gdy państwo nie dołożyło wszelkich starań, aby zapobiec naruszeniu prawa

delikt międzynarodowy może wyrządzić szkodę

obcemu państwu, organizacji międzynarodowej lub jednostce (obywatelowi obcego państwa)

podmiotem odpowiedzialności jest

państwo jako takie, a nie jego organy

państwo ponosi odpowiedzialność

pośrednią i bezpośrednią

bezpośrednia odpowiedzialność państwa

za działalność swoich organów w ramach ich kompetencji

odpowiedzialność pośrednia

za działalność swoich organów przekraczających swe kompetencje, za działanie osób prywatnych, zarówno obywateli własnych jak i cudzoziemców

realizacja odpowiedzialności może nastąpić w formie

1. restytucji 2. reparacji 3. dania satysfakcji

restytucja

przywrócenie stanu poprzedniego

reparacja

wynagrodzenie szkody, jeśli restytucja obiektywnie nie jest możliwa

danie satysfakcji

zadośćuczynienie za szkodę o charakterze niematerialnym, w praktyce wyrażenie ubolewania, przeproszenie, zapewnienie, że w przyszłości podobne fakty nie będą miały miejsca

prawa zasadnicze

określają sytuację państwa w stosunku do innych państw

cechy charakterystyczne pm

1. zasada równości podmiotów 2. brak ustawodawcy 3. brak zorganizowanego przymusu 4. brak obowiązkowego sądownictwa międzynarodowego

S.E. Nahlik

3 rodzaje sankcji: 1. natury psychologicznej 2. odwetowej 3. zorganizowane (organizacyjne, gospodarcze, polityczne, wojskowe)

sankcje natury psychologicznej

np. poprzez formalną rezolucje czy orzeczenie organu międzynarodowego

sankcje natury odwetowej

stosowane indywidualnie lub za pomocą innych państw, retorsje i represalia

sankcje zorganizowane

stosowane przez właściwy organ międzynarodowy

zgoda ex post

po zaistnieniu sporu na rozwiązanie danego sporu

klauzula sporu (MTS)/arbitralna

przed zaistnieniem sporu, jeśli dotyczą danej umowy

klauzula fakultatywna

MTS, możliwość złożenia deklaracji, że dane państwo wyraża zgodę na kompetencje MTS dla sporów z innym państwem, które też złożyło taką deklarację

normy

powszechne i partykularne

L Ehrlich

istnienie norm z różnych okresów historycznych i nor różnie interpretowanych

ius cogens

większość norm to ius dispositivym, ale niektóre uznawane są za ius cogens

ius dispositivum

norma względnie wiążąca, większość

pierwszeństwo maja zobowiązania z

Karty narodów zjednoczonych

konwerncja traktaty

konwencja wiedeńska

dualizm

p.m. i wewnętrzne to dwa zupełnie odmienne systemy prawne więc nie można stosować pm wewnątrz pańśtwa, należy je przetransportować w prawo wewnętrzne

monizm

pm i wewnętrzne to jeden system prawny o hierarchicznie podporządkowanym prawie wewnętrznym

monizm

1. kelsenowska szkoła prymatu 2. zewnętrzne prawo państw to pm

kelsenowska szkoła prymatu

prawo wewnętrzne to pochodna pm, niezgodne generanie

zewnętrzne prawo panstw to pm

a prawo wewnętrzne ma prymat, odrzucone

uznano że pm i prawo wewnętrzne

to 2 odrębne systemy prawne ale majace punkty styczne

pacta sunt servanda

państwo nie może powołać się na prawo wewnętrzne jako powód nie wywiązania się z zobowiązania

obowiązek dostosowania prawa

wewnętrznego do międzynarodowego

sposoby harmonizacji prawa wewnętrznego z międzynarodowym zobowiązaniami

1. bezpośrednie stosowanie 2. transformacja w prawo wewnętrzne przez ratyfkację, ogłoszenie w dzienniku urzędowym 3. generalna inkorporacja

system anglosaski harmonizacja

część porządku prawnego, wg orzecznictwa niektóre wymagają zgody parlamentu

Polka harmonizacja xd

ratyfikowana umowa międzynarodowa staje sie częścią porządku prawnego, ma pierwszeństwo, stanowione przez organizacje której polska jest członkiem też ma pierwszeństwo,

polska harmonizacja dalej xd pm jako

lex specjalis w stosunku do prawa wewnętrznego

polskie prawo zwyczajowe

przestrzega wiążącego ją pm ale nie ma pierwszeństwa tak samo umowy nieratyfikowane

MTS może rozstrzygać

nie wyłącznie na podstawie pm

pm jest prawem

niekompletnym

pm czasem odsyła

do prawa wewnętrznego

czasem jednostronna decyzja państwa ma

skutki w pm

pm i prawo wewnętrzne stanowią

odrębne systemy prawne ale nie są od siebie izolowane

społeczność międzynarodowa

ogół państwa

Lech Antonowicz cechy społeczności międzynarodowej

1. mała liczba uczestników 2. równouprawnienie i suwerenność 3. niewielki stopień zorganizowania

podstawy obowiązywania pm

1. formalnoprawne 2. materialnoprawne

prawa zasadnicze

szkoła prawa natury 1. do istnienia 2. do niezawisłości 3. do równości 4. czci 5. obrotu

szkoła pozytywna

szkoła woli zgody, uzasadnia całą reszte prawa

elrich

prawo obowiązuje na zasadzie dobrej wiary

materialnoprawne

siła, wzajemność, wspólny interes

umowa egzekwowana/narzucona siłą może być uznana za zgodną z prawem

jedynie w stosunku do agresora

znaczenia źródeł pm

1. materialne 2. formalne 3. poznawcze

znaczenie materialne

zespół czynników które doprowadziły do powstania konkretnych norm

znaczenie formalne

formy, w których tworzone są normy

znaczenie poznawcze

zbiory dokumentów, z których czerpie się znajomość pm

teorie źródeł pm

1. teorie pozytywistyczne (woluntarystyczne) 2. naturalistyczne (obiektywistyczne

teorie pozytywistyczne (woluntarystyczne)

podstawą pm jest uzgodniona wola państw wyr

teorie naturalistyczne

podstawą norm są czynniki niezależne od woli państw

umowa międzynarodowa

wspólne oświadczenie podmiotów pm które tworzy uprawnienia i oboowiązki

kryteria rodzajów umów

1. formalnoprawne 2. materialne 3. dot równości stron

kryterium formalnoprawne

tryb zawierania, organ który występuje w imieniu państwa, liczba stron możliwość przystąpienia innych podmiotów

tryb zawierania

złożony (wymóg ratyfikacji lub zatwierdzenia) lub prosty

organ który występuje w imeniu państwa

1. państwowe (głowa państwa) 2. rządowe 3. resortowe (zawierane przez ministra a zatwierdzane przez RM lub Premiera

rządowe gdy

dotyczą 2 lub więcej resortów

państowwe

traktaty pokojowe, układy o przyjaźni i dobrym sąsiedztwie, dotyczące regulacji zastrzeżonydh cla ustawy, dot obrotu prawnego z zagranicą

liczba stron

bilateralne i wielostrone

możliwość przystąpienia innych podmiotów

1. otwarte (warunkowo <statuty organizacji, umowy sojusznicze>, bezwarunkowo 2. zamknięte

kryterium materialne to

dotyczące treści: polityczne i inne

kryterium zgodności z pm

zgodne z normami powszechnie obowiązującymi (ius cogens) oraz z Kartą narodów

kryterium dt. równości stron

równoprawne i nierównoprawne

umowy nierównoprawne są obecnie

zakazane

brak przepisów dotyczących budowy um ale

długoletnia praktyka

postanowienia typowe UM

1. klauzula wzajmeności 2. klauzula narodowa, 3. KNU 4. klauzule arbitrażowe/sądowe

klauzula narodowa

traktowanie ich jak naszych obywateli

klauzule derogacyjne

reguły kolizyjne

zapis o prowizorycznym stosowaniu umowy

gdy całość lub część ma być stosowana przed wejściem w życie

klauzula retroaktywna

niedopuszczalna, chyba że dotyczy korzyści

reguła alternatu

na egzemplarzu jednej strony jej wzmianki pierwsze

karta nz języki

angielski, francuski, rosyjski, chiński, hiszpański

państwa mają

pierwotne prawo zawierania umów

inne podmiotu, którym za wolą państw przyznano

ius contrahendi (ius tractatum)

ius contrahend (ius tractatum)

podmioty, którym przyznano prawo bycia stroną umowy międzynarodowej

rokowania

negocjacje

parafowanie

tekst został przygotowany do podpisania, jest ostateczny i nie można w nim nic zmienić

parafa

potwierdza autentyczność

rodzaje ratyfikacji

1. duża ratyfikacja 2. ratyfikacja w trybie art. 90 3. mała ratyfikacja

duża ratyfikacja

wymagana uprzednia zgoda sejmu

mała ratyfikacja

premier powiadamia Sejm o zamiarze przedłożenia umowy do ratyfikacji

rodzaje zatwierdzenia

tryb złożony i prosty

tryb złożony zatwierdzenia umowy

dwa oświadczenia woli (zgoda na podpisaie, zgoda na rozwiązanie)

tryb prosty zatwierdzania umowy

jedno oświadczenie woli przyjęcie fikcji prawnej

nie ratyfikuje sie

1. deklaracji o treści politycznej przyjęte na spotkaniach mężów stanu 2. umowy resortowe 3. umowy zawierane podczas wojny przez dowódców wojskowych

dokumenty ratyfikowane są składane u

depozytariusza lub wymieniane, albo wew

depozytariusz

państwo które zawarło umowę lub org. m.

obowiązki depozytariusza

1. informacyjne 2. quasi notarialne 3. zarejestrowanie w sekretariacie ONZ

umowa międzynarodowa obowiązuje od

momentu jej uprawomocnienia się tzn od czasu kiedy strony w sposób definitywny wyraziły zgodę na związanie się umową i kiedy dokonano wszelkich czynności niezbędnych

lex retro non agit to w pm

jedynie domniemanie a nie bezwględny nakaz

klasyfikacja przyczyn wygaśnięcia umowy

1. przewidziane przez umowe 2. nieprzewidziane przez umowe

przyczyny wygaśnięcia umowy przewidziane przez umowe

1. upływ czasu 2. spełnienie warunku rozwiązującego 3. wypowiedzenie umowy zgodnie z jej postanowieniami

przyczyny wygaśnięcia umowy nieprzewidziane przez umowe

4. zasadnicza zmiana okoliczności klauzula rebus sic stantibus 5. naruszenie umowy przez partnera 6. powstanie sytuacji uniemożliwiającej wykonanie umowy 7. niezgodność z nowo powstałą normą ius cogens i inne!!!

klauzula rebus sic stantibus

klauzula niezmienionych okoliczności, że strony zawarły umowe chociaż w innych okolicznościach by jej nie zawarły

milcząca abrogacja umowy

wygaśnięcie w skutek zawarcia późniejszej umowy

procedura w związku z nieważnością, zawieszeniem, wygaśnięciem traktatu

3 msce czekamy na sprzeciw, gdy jest to 12 mscy na pokojowe rozwiązanie sporu, potem klauzula sądowa do mts/arbitrażu gdy 53 lub 64 gdy innych to komisja pojednawcza

umowa na korzyść państwa trzeciego (in favorem terii)

konieczna zgoda państwa trzeciego (też domniemana) a państwo nie może dochodzić korzyści dopóki ich nie dostało a odwołanie niemożliwe bez zgody państwa trzeciego np. wolność żeglugi w Kanałach sueskim, panamskim

umowa na niekorzyść państwa trzeciego (in detrimentum tertii)

konieczna jest zgoda chyba że dotyczy państwa agresora

zastrzeżenie

jednostronne oświadczenie złożone przez państwo podczas podpisywania ratyfikacji przyjęcia zatwierdzenia lub przystąpienia do umowy za pomocą kórego zmierza ono do uchylenia lub modyfikacji skutków prawnych

szkoły interpretacji um

1. subiektywistyczna 2. tekstylna 3. teologiczna

szkoła subiektywistyczna

w świetle intencji stron w chwili zawarcia

szkoła tekstylna (obiektywna)

tylko na podstawie egzegezy tekstu, naczęściej wykładania językowa

szkoła teologiczna (funkcjonalna)

z punktu widzenia celu i przedmiotu konwencji tzw. dynamiczna

podmiot interpretujący

1. doktrynalna 2. urzędowa 3. sądowa 4. dokonana przez org. mn,

interpretacja doktrynalna

brak mocy wiążącej

interpretacja urzędowa

bezwzględnie wiążąca, dokonywana przez strony 1. autentyczna (gdy wspólnie) 2. quasi autentyczna/uzualna (wynikająca ze zgodnego postępowania stron)

interpretacja sądowa

za zgodą stron przez sąd arbitrażowy lub mts i jest wiążąca dla stron

interpretacja dokonana przez organ międzynarodowy

zwłaszcza dot statutów tych org i wiąże organy czasem też państwa członkowskie

ogólne zasady interpretacji

1. zasada ogólna (w dobrej wierze, kontekst oprócz tesktu, porozumienie) 2. uzupełniające środk interpretacji

zwyczaj międzynarodowy

zgodne postępowanie państw tworzące prawo

opinio iuris sive necessitatis

przeświadczenie, że praktyka tworzy prawo

casus Lotusa

Francja vs Turcja, władze tureckie pociągneły do odpowiedzialności oficera, francja że do sądów państwa banery,

pomocnicz środki dowodzenia istnienia norm zwyczaju

judykatura i doktryna

system contracting out

wyłączenie się z umowy, państwo przegłosowane może skutecznie oswiadczyć że uchwała w całości lub w części go nie obowiązuje ale musi to zrobić w ściśle określonym terminie

kodyfikacje prywatne

poszczególnych autorów lub tworzone przez organizacje takie jak instytut pm i stowarzyszenie pm

kodyfiacje dokonywane przez poszczególne państwa

wiążące dla danego państwa

tylko państwa są

pełnymi podmiotami pm