prawo osobowe

mający się urodzić

nasciturus

majacy się urodzić uważany jest już za urodzonego ilekroć chodzi o jego korzysci

nasciturus pro iam nato habetur, quotiens de commodis eius agitur

kurator dziecka poczętego, ale jeszcze nie urodzonego

curator ventris

statusy związane z pozycją jednostki jako człowieka wolnego

status libertatis

statusy związane z przynależnością jednostki do określonego państwa

status civitatis

statusy związane z przynależnością do rodziny

status familiae

osoby nie podlegające władzy rodzinnej

Sui iuris

osoby podległe władzy rodzinnej

alieni iuris

zasadniczy podział

summa divisio

ludzie wolni

liberi

niewolnicy

servi

ludzie wolno urodzeni

ingenui

wyzwoleńcy

liberti/libertini

latyni juniańscy

latini iuniani

ci którzy całkowicie podporządkowali się rzymowi

peregrini dedictii

prawo uczestniczenia i głosowania w zgromadzeniach narodowych

ius suffragii

bierne prawo wyborcze do wszystkich urzędów magistratoralnych

ius honorum

władza Ojcowska

Patria potetas

prawo zawierania ważny rzymskiego małżeństwa

ius conubii

ważne małżeństwo

iustum matrimonium

Prawo uczestnictwa i dokonywania czynności prawa cywilnego w obrocie prawno majątkowym

ius commerci

prawo sporządzenia ważnego Testamentu

testamenti factio activa

prawo dziedziczenia z rzymskiego Testamentu

testamenti factio passiva

Cześć Obywatelska

existimatio

utrata jednego ze status

capitis deminutio

utrata Wolności

Capitis deminutio maxima

utrata rzymskiego obywatelstwa

capitis deminutio media

utrata lub zmiana przynależności do danej rodziny agnatycznej

capitis deminutio minima

na jej podstawie niewolnik który wrócił z niewoli nieprzyjacielskiej odzyskiwał swoje prawa z wyjątkiem małżeństwa i własności

ius postliminii

na podstawie tego przyjmowano fikcję że obywatel zmarł w chwili wzięcia do niewoli jako jeszcze wolny a nie jako niewolnik 80r pne

lex Cornelia de captivis

dzięki lex cornelia de captivis, spadkobiercy zachowywali prawo do spadku wedle rzymskiego prawa spadkowego

fictio legis Corneliae

tendencje do wykładni norm prawnych w duchu korzystnym dla nabycia Wolności

favor libertatis

sprzedanie niewolnika za granicę

trans tiberim

skazany na pracę w kopalniach

in metallum

niewolnicy przez karę

servi poenae

kobieta wolna która pozostawała w pożyciu z czyimś niewolnikiem mimo zakazu jego właściciela stawała się sama niewolnicą tegoż właściciela

52rne senatus consultum claudianum

niewolnik należał do rzeczy był na równi z gruntem i talskim zwierzętami pociągowymi i służebnościami wiejskimi

res mancipi

niewolnik nie ma żadnej osobowości prawnej

Servile caput nullum ius habet

niewolnicy pracujący na roli w majątkach ziemskich ich panów

familia rustica

niewolnicy stanowiący służbę pana w mieście

familia urbana

cokolwiek niewolnik nabywa nabywa dla swojego pana

zasada iuris gentium

szereg powództw o charakterze dodatkowym stworzony przez pretora za pomocą których można było pozywać pana niewolnika z zobowiązań zaciągniętych przez tegoż niewolnika w określonych okolicznościach

actiones adiecticiae qualitatis

zobowiązanie naturalne niewolnika

naturalier

pan przydzielał niewolnikowi pełną część majątku do administracji użytkowania w jego interesie

peculium

powództwo przeciwko panu ze zobowiązań osób mu podległych wyposażonych w peculium

actio de peculio

skarga noksalna

actio noxalis

faktycznie związek niewolnika z inną osobą stanu niewolniczego lub nawet wolną pozbawiony jakiegokolwiek znaczenia prawnego podobnie jak wynikające z tego związku stosunki pokrewieństwa

contubernium

ustawa która zabroniła panom wysyłania niewolników do walki z dzikimi zwierzętami w cyrku

lex petronia

niewolnicy należący do państwa

servi publici

wyzwolenie

manumissio

rzecz niczyja

res nullius

wyzwolenia należące do prawa cywilnego formalnego

manumissio vindicta, manumissio censu, masimissio tesmatento

forma Kościelna Wyzwolenia

manumissio in ecclesia

Wyzwolenia pretorskie

manumissio inter amicos, manumissio per epistulqm

osoba postronna w manumissio vindicta

adsertor libertatis

laska którą osoba postronna dotyka niewolnika pana

vindicta

wyzwolenie testamentowe bezpośrednie

manumissio testamento directa

z chwilą wejścia w życie testamentu

ipso iure

zmarly spadkodawca

libertus orcrinus

wyzwolenie testamentowe Fideikomisaryczne powiernicze

manumissio testamento fideicommisaria

wyzwolenie wśród przyjaciół wobec świadków

manumissio inter amicos

wyzwolenie listowne

manumissio per epistulam

ustawa która przyznawała niewolnikom prawnie wolność ale gorszego gatunku(niewolnikom którzy zostali wyzwoleni w prawie pretorskim)

19rne lex iunia norbana

ustawa która ograniczała liczbę niewolników których można było wyzwolić w testamencie

2rpne lex fufia caninia

ustawa która postanawiała że o ile pan niewolnika nie ma jeszcze 20 lat może go wyzwolić tylko ze zgodą specjalnej komisji która badała motywy Wyzwolenia pan musiał przy tym użyć formy Manumissio vindicta jeżeli niewolnik miał zostać obywatelem rzymskim

lex aelia sentia 4r ne

najniższa kategoria peregrynów

dediticiorum numero

obywatele rzymscy

cives Romani

latyni

latini

peregryni

peregrini

kiedy latyni osiedlali się w Rzymie to zdobywali obywatelstwo rzymskie

ius migrandi

ustawy którymi nadano obywatelstwo rzymskie mieszkańcom Italii

lex iulia i plautia papiria 90, 89 r pne

edykt cesarza karakalli z roku 212 ne

constitutio Antoniniana, nadawal obywatelstwo rzymskie wszystkim mieszkańcom imperium rzymskiego z wyjątkiem peregrini deditcii

latynowie dawni

latini veteres

mieszkańcy kolonii rzymskich zakładanych na prawie latyńskim

latini coloniarii

mieszkańcy miast które po podboju rzymskim zachowały swą wewnętrzną organizację lokalną bo poddały się dostatecznie wcześniej i uniknęły w ten sposób zniszczenia

peregrini certae civitatis

peregryni którzy nie mają swojego miasta bo zostało ono zniszczone w czasie wojny względnie po poddaniu się za późnym

peregrini dedictii

system który regulował stosunki handlowe peregrynów różnych miast między sobą jak również z latynami i Rzymianami, prawo dostępne dla wszystkich wolnych mieszkańców imperium rzymskiego

iuris gentium

latyni juniańscy

latini iuniani

nadanie wyzwoleńcowi rozporządzeniem cesarskim charakter prawny wolno urodzonego skutkiem czego gasły wszelkie upośledzenia prawne wyzwoleńca łącznie z obowiązkami wynikającymi z patronatu

Natalium restitutio

nadanie przez cesarza prawa noszenia złotego pierścienia które znosiło jedynie ograniczenia natury politycznej lecz prawa patrona zostały nienaruszone

ius aureorum anulorum

usługi wyzwoleńca na rzecz patrona

operae libertorum

kontrakt w którym wyzwoleniec zobowiązał się do operae libertorum

iurisandum liberti

obowiązek szacunku wyzwoleńca względem patrona

obsequium

niewolnicy niegodni by zostać obywatelami rzymskimi

dediticiorum numero

klienci

clientes

warstwa drobnych dzierżawców-kolonów

coloni

dając własność

mancipio dati

ochrona

fides

glowa rodziny

Pater familias

przejściowy stan w zależności prywatnoprawnej

mancipium

osoba oddana w manicipium ktora znajdowała się w sytuacji niewolnika

servi loco

Skarga z deliktu servi loco

actio iniuriarum

niewypłacalni dłużnicy

addicti

dłużnicy z nexun uroczystej starorzymskiej czynności pożyczkowej per aes et libram

nexi

osoby wykupione z niewoli nieprzyjacielskiej przez obywatela rzymskiego

redempti ab hostibus

ludzie wolni którzy dobrowolni wynajęli swoje usługi w charakterze gladiatorów

auctorati

człowiek wolny służący w dobrej wierze jako niewolnik

homo liber bona fide serviens

niewolnik wyzwolony w testamencie

statuliber

Osoby które nie podlegały władzy w rodzinie

sui iuris, męzczyzni: pater familias

władza Ojcowska

patria potetas

osoby podlegające władzy w rodzinie

alieni iuris

synowie podlegli władzy ojcowskiej

filii familias

córki podległe władzy ojcowskiej

filiae familias

władza

manus

osoba niezdolna do tego by być świadkiem formalnych czynności prawnych

intestabilis

infamia bezpośrednia

immediata

infamia pośrednia

mediata

Skargi infamujące

actiones famosae

umniejszenie czci której podlegały na przykład osoby wykonujące pewne zawody uznane za nie zaszczytne

turpitudo

gminy miejskie które mają zdolność prawna

municipia municypie

ustawa która postanowiła że żadne Stowarzyszenie nie może powstać bez zezwolenia senatu względnie cesarza w przeciwnym razie ulega przymusowemu rozwiązaniu Jeśli jednak Stowarzyszenie zostaje w ten sposób dozwolone to już tym samym nabywa osobowość prawną

lex iulia de collegis

stowarzyszenia

Collegia, corpora

związek ogółu obywateli

populus Romanus

Skarb Państwa Rzymskiego znajdujący się w zarządzie cesarza który za Cesarstwa był uważany jako osoba prawna

fiskus fiscus

przywileje fiskusa

privilegia fisci

ufundowane przez prywatne osoby zakłady dobroczynności nad którymi nadzór sprawował biskup

piae causae, pia corpora

do powstania stowarzyszenia jako osoby prawnej potrzeba było co najmniej trzech osób

tres faciunt collegium

jeśli jest się coś dłużnym stowarzyszeniu to nie pojedynczym osobom członkom a dług stowarzyszenia nie jest długiem pojedynczych osób członków

Si quid universitati debetur, singulis non debetur, nec quod debet universitas, singuli debent

dziecko

infans

dzieciństwo

infantia

niedojrzały który ma ograniczoną zdolność do czynności prawnych

inbutes infatia maior

zatwierdzenie opiekuna do ważności czynności podjętej przez niedojrzałego

auctoritatis interpositio

Czynność prawna kulejąca w której niedojrzały nabywał prawo do żądania świadczenia nie będąc zobowiązany do swego wzajemnego świadczenia

negotium claudicans

191r pne ustawa która wprowadzała kart za podstępne podejście młodzienca nie mającego jeszcze ukończonych 25 lat

lex laetoria