Socjologia Rozdział I

ANTYNATURALIZM

pogląd o zasadniczej odmienności rzeczywistości przyrodniczej i społecznej.

ANTYPOZYTYWIZM

pogląd o konieczności wypracowania w naukach społecznych zupełnie swoistych procedur i metod badawczych, odmiennych od tych, które stosują nauki przyrodnicze.

DOKUMENTY OSOBISTE

spontaniczne zapisy zdarzeń i zjawisk dokonywane przez ludzi w nich uczestniczących, ujawniające ich autentyczne motywacje, intencje, interpretacje (np. listy, pamiętniki).

HERMENEUTYKA

interpretacja, rozumienie zjawisk społecznych przez ujawnianie znaczeń, jakie wiążą z nimi działający ludzie, a także jakie ze zjawiskami tego typu wiąże właściwa im kultura.

IDEALNA SYTUACJA KOMUNIKACYJNA

możliwość prowadzenia dyskusji między równymi partnerami w warunkach pełnej swobody wypowiedzi, w sytuacji pozbawionej jakichkolwiek nacisków i ograniczeń niemerytorycznych.

INSTYTUGONALIZACIA SOCJOLOGII

uznanie socjologii za dyscyplinę nauki przez utworzenie katedr czy wydziałów uniwersyteckich, instytutów badawczych, periodyków socjologicznych, stowarzyszeń i organizacji socjologów

KONTEKSTY SPOŁECZNE

wyróżnialne ze względu na cel, specyfikę działań, swoisty styl postępowania itp. dziedziny aktywności życiowej ludzi, w których toczy się życie społeczne (np. rodzinny, zawodowy, edukacyjny, religijny).

NATURALIZM

pogląd o zasadniczej identyczności świata przyrody i rzeczywistości społecznej.

NIEZAMIERZONE EFEKTY DZIAŁAŃ LUDZKICH

sytuacja w życiu społecznym, kiedy pojawiają się zjawiska odmienne od intencji ludzi działających albo takie, których nie da się odnieść do działań konkretnych ludzi, są bowiem „wypadkowąʺ anonimowych działań, gdzie każdy zmierzał do prywatnych celów

POZYTYWIZM

pogląd o potrzebie naśladowania w naukach o społeczeństwie wypracowanych wcześniej badawczych wzorców nauk przyrodniczych.

PROGNOZY SAMOREALIZUJĄCE SIĘ l SAMODESTRUKCYJNE

fakt, że przewidywania przyszłych stanów społecznych mogą wywołać reakcje masowe prowadzące do spełnienia się prognoz fałszywych albo do niespełnienia się prognoz prawdziwych

REFLEKSYJNOŚĆ

fakt, że wiedza i dokonywane przez ludzi interpretacje na temat własnych działań, działań innych czy sytuacji społecznych, w istotny sposób wpływa na ich decyzje, sposób postępowania, a przez to na kształt społeczeństwa, w którym żyją

SYMETRIA WYJAŚNIANIA I PRZEWIDYWANIA

przekonanie, że dysponując adekwatnym wyjaśnieniem zjawisk, można na drodze czysto logicznej, dedukcyjnej, wyprowadzić prognozy na temat ich przyszłego przebiegu

WSPÓŁCZYNNIK HUMANISTYCZNY:

związek każdego faktu społecznego z działaniami i doświadczeniami życiowymi jakichś konkretnych ludzi i wynikająca stąd konieczność badania takich faktów z ich szczególnej perspektywy, stawiania się przez badacza w położeniu owych ludzi

WYOBRAŹNIA SOCJOLOGICZNA

umiejętność wiązania wszystkiego, co dzieje się w społeczeństwie, z warunkami strukturalnymi, kulturalnymi i historycznymi oraz podmiotowymi działaniami ludzi