Średniowieczna POLSKA- pojęcia

Kronika polska

Kronika Galla Anonima, obejmująca historię państwa polskiego do 1113r

Oda

Żona Mieszka I z rodu Dytryków, władających Marchią Północną.

Zbrojna drużyna

Militarna podstawa władzy księcia Mieszka I. Za panowania Chrobrego- wojsko zawodowe.

Ibrahim ibn Jakub

Kronikarz arabski, pozostawił dzieło, opisujące swoją podróż do krajów słowiańskich.

"Pancerni"

Wojownicy konni, okryci kolczugą, wchodzący w skład zbrojnej drużyny.

"Tarczownicy"

Piechota zbrojnej drużyny.

Komes

Urzędnik książęcy, zawiadujący grodami.

Gniezno i Poznań

Główne grody królestwa polskiego.

Stan

Obowiązek żywienia księcia i jego orszaku w trakcie podróży, nałożony na chłopów.

Powóz

Obowiązek przewożenia książęcych zasobów i danin.

Przewód

Obowiązek przeprowadzania książęcych ludzi, stad i wozów.

Podwody

Obowiązek dostarczania koni funkcjonariuszom i gońcom książęcym.

"Żywot św. Metodego"

Dzieło anonimowego autora, traktujące o chrzcie księcia Wiślan.

Biskup Wojciech

Pochodzący z rodu Sławnikowiców misjonarz i biskup Pragi. W 997r poniósł śmierć na ziemi Prusów. Inaczej "Adalbert".

Kraków, Wrocław, Kołobrzeg

3 pierwsze biskupstwa, podlegające arcybiskupstwu w Gnieźnie.

Dagome iudex

Dokument, wydany prawdopodobnie przez Mieszka I po przyjęciu chrztu, powierzający ziemie państwa polskiego opiece papieża.

Hodo

Margrabia Marchii Łużyckiej. W 972r najechał państwo Mieszka, doszło do bitwy pod Cedynią, zakończonej zwycięstwem Polski.

Niemcza

Gród polski, wsławił się obroną podczas walk z Henrykiem II.

Budziszyn

Miejsce zawarcia pokoju między B. Chrobrym, a cesarzem Henrykiem II. Polska zachowuje Milsko i Łużyce. 1018r.

Włodzimierz Wielki

Wielki książę kijowski. W 981r najechał państwo Mieszka I, przyłączając grody czerwieńskie.

Wichman

Graf niemiecki. Na czele pogańskich Redarów najechał państwo Mieszka I w 967r. Walki zakończyły się zwycięstwem Polski.

Włócznia św. Maurycego

Symbol władzy cesarzy Świętego Cesarstwa Rzymskiego Narodu Niemieckiego. Kopię otrzymał Bolesław Chrobry.

Przecława

Księżniczka Rusi Kijowskiej, zaręczona z Chrobrym. Odrzucenie Polaka było jedną z przyczyn wyprawy króla na Ruś w 1018r.

Bezprym

Brat Mieszka II Lamberta. W wyniku walk, Mieszko opuścił kraj w 1031r.

Dytryk

Bratanek B. Chrobrego. Po powrocie Mieszka II do kraju otrzymuje część ziemi. Pozostałe tereny obejmuje Otton- brat Mieszka II.

Rycheza

Żona Mieszka II, królowa Polski i matka Kazimierza Odnowiciela.

Miecław

Namiestnik mazowiecki, zwyciężony przez K. Odnowiciela.

Brzetysław I

Książę czeski, złupił Małopolskę i Wielkopolskę, zdewastował Gniezno i wywiózł do Pragi relikwie św. Wojciecha.

Stanisław ze Szczepanowa

Biskup krakowski. W wyniku zatargu z Bolesławem Śmiałym zginął śmiercią męczeńską. Zwolennicy biskupa zmusili wtedy króla do ucieczki na Węgry.

Sieciech

Palatyn, sprawujący rzeczywistą władzę w Polsce za panowania Wł. Hermana. Obalony przez synów króla; Zbigniewa i Bolesława.

Henryk V

Cesarz. Poparł Zbigniewa, księcia Wielkopolski, w walce z bratem Bolesławem i na jego prośbę najechał na Polskę w 1109r; dochodzi do bitwy na Psim Polu i obrony Głogowa.

Otton z Bambergu

Misjonarz, prowadzący akcję chrystianizacyjną na Pomorzu Zachodnim w 1140r.

Wolin i Włocławek

Biskupstwa, założone przez Bolesława Krzywoustego.

Ryksa

Najstarsza córka Bolesława Krzywoustego. Wydając ją za Magnusa król zawarł sojusz z Danią.

Merseburg

Miejsce spotkania Bolesława Krzywoustego z cesarzem Lotarem w 1135r. Wydana zostaje bulla gnieźnieńska.

Bulla gnieźnieńska

Wydany w Merseburgu dokument, znoszący zwierzchność arcybiskupstwa magdeburskiego nad Kościołem polskim.

Konrad III

Cesarz. W nadziei na jego pomoc, Władysław Wygnaniec udaje się do Saksonii- bezskutecznie.

Krzyszków

Miejsce hołdu, złożonego Barbarossie przez Bolesława Kędzierzawego w 1157r.

Gedko

Biskup. Po sporze z Mieszkiem III Starym osadza w Krakowie Kazimierza Sprawiedliwego.

Łęczyca

Miejsce zjazdu i nadania przez Kazimierza Sprawiedliwego pierwszych przywilejów Kościoła; swobody dziedziczenia dóbr, zwolnienia z opłat i własnego sądownictwa.

Henryk Kietlicz

Biskup. Doprowadził do nadania Kościołowi przywilejów w Łęczycy.

Mozgawa

Miejsce bitwy Mieszka Starego przeciw Leszkowi Białemu w 1195r. Nierozstrzygnięta.

Wincenty Kadłubek

Biskup lwowski, mianowany przez Leszka Białego w 1207r.

Konrad Mazowiecki

Współrządca małopolski. W 1226r sprowadza do Polski krzyżaków.

Gąsaw

Miejsce zjazdu książąt; Leszka Białego, Konrada Mazowieckiego, Władysława Laskonogiego i Henryka Brodatego. Władców najeżdża Świętopełk, mordując Leszka Białego w 1227r.

Złotoryja

Miasto, lokowane przez Henryka Brodatego na prawie magdeburskim.

Legnica

Miejsce bitwy monarchii Henryków Śląskich z Tatarami w 1241r. Ginie Henryk Pobożny.

Mściwoj II

Książę gdański. Przepisał on Pomorze Wschodnie Przemysłowi II Czeskiemu.

Jakub Świnka

Arcybiskup. Koronował Przemysła II w Gnieźnie w 1295r.

Rogoźno

Miejsce morderstwa na Przemyśle II, dokonanego przez Brandenburczyków.

Starosta

Urząd królewski, powołany przez Wacława II Czeskiego w celu reprezentowania władcy oraz nadzorowania administracji skarbowej, policyjnej i sądów.

Jan Muskata

Biskup krakowski. Wraz z wójtem Albertem wszczął bunt mieszczański przeciwko Łokietkowi w 1311r.

Janisław

Arcybiskup, przewodniczący sądowi papieskiemu w Inowrocławiu. Nakazał zwrócenie Polsce Pomorza.

Jan Luksemburski

Król Czech, sprzymierzony z krzyżakami przeciw Łokietkowi. Złupił Wielkopolskę i zagarnął Kujawy w latach 1320-32r.

Rozejm "quo"

Rozejm zawarty z krzyżakami w 1333r, na mocy którego zachowali oni zdobyte ziemie.

Płowce

Miejsce wygranej bitwy z Krzyżakami z 1331r.

Zjazd w Wyszehradzie

Układ między Kazimierzem Wielkim i węgierskimi Andegawenami, zwarty w 1335r, wg. którego mają oni przejąć tron Polski w razie bezpotomnej śmierci Kazimierza Wielkiego oraz uznanie zwierzchnictwa Jana Luksemburskiego nad Śląskiem.

Sąd papieski w Warszawie

Sąd z 1339r; nakaz zwrócenia Polsce Kujaw, Pomorza i ziemi chełmińskiej, nieuznany przez Krzyżaków.

Pokój w Kaliszu

Pokój polsko-krzyżacki z 1343r; Polska odzyskuje Kujawy, a Pomorze przekazuje jako "wieczystą jałmużnę".

Akademia Krakowska

Uczelnia założona przez Kazimierza Wielkiego w 1364r.

Statut piotrkowski i wiślicki

Kodyfikacja prawa w Wielkopolsce i Małopolsce, stworzona przez Kazimierza Wielkiego.

Urzędy nadworne

Wprowadzone przez Kazimierza Wielkiego; marszałek, miecznik i stolnik.

Urzędy koronne

Wpr. przez K. wielkiego; kanclerz, podskarbi.

Kazik Słupski

Książę inowrocławski, słupski i dobrzyński, usynowiony przez Kazimierza Wielkiego.

Uczta u Wierzynka

Zorganizowane w 1364r spotkanie europejskich monarchów i książąt.

Jerzy Trojdenowic

Książę ruski. Po jego śmierci do 1366r nastąpiły walki o tron, obiecany Kazimierzowi Wielkiemu.

Pokój w Namysłowie

Pokój, zawarty w 1348r po nieudanej wojnie K. Wielkiego z Luksemburgami o Śląsk.

Bitwa pod Suchodołem

Bitwa stoczona w 1243r między wojskami małopolskimi Bolesława Wstydliwego, a rycerstwem mazowieckim Konrada I. Konrad traci Kraków.

Lestek i Siemomysł

Bracia Siemowita- założyciela dynastii Piastów.

Siemowit

Legendarny założyciel dynastii Piastów.

Zjazd w Cieni

Zjazd możnych krakowskich z Władysławem Laskonogim, obejmującym władzę w Krakowie. Książę zatwierdził stare prawa i przywileje Kościoła.