otázka |
odpověď |
z jakich warstw składało się społeczeństwo Sparty začněte se učit
|
|
spatrriaci, periojkowie, heloci
|
|
|
dowódca Spartan pod Termoplimami začněte se učit
|
|
|
|
|
wymień instytucje polityczne starożytnej Sparty začněte se učit
|
|
królowie (2), geruzja (28), 5 eforów, apella
|
|
|
lud posługujący się językiem indoeuropejskim, który w XVII w. p.n.e. stworzył silne państwo na terenie dzisiejszej Azji Mniejszej; zostało ono rozbite ok. 1200 r. p.n.e. pod naporem Ludów Morza začněte se učit
|
|
|
|
|
ultura rozwijająca się na Krecie w epoce brązu (ok. 3500–1070 p.n.e.); začněte se učit
|
|
|
|
|
pierwszy gatunek literacki, który upowszechnił się w kulturze greckiej, poemat narracyjny zapisany w szczególnym metrum, tzw. heksametrem daktylicznym; do tego gatunku należą Iliada i Odyseja oraz dzieła nieco młodszego Hezjoda začněte se učit
|
|
|
|
|
Odkrywcą kultury kreteńskiej začněte se učit
|
|
Artur Evans, który w pierwszej połowie XX w. prowadził wykopaliska w Knossos.
|
|
|
kiedy powstał i jaką funkcję spełniał pałac w Knossos začněte se učit
|
|
. 1700 r. p.n.e.; pełniła funkcję centrum politycznego (stanowiła siedzibę władcy) i gospodarczego (znajdowały się tam warsztaty i magazyny) państwa.
|
|
|
kiedy i z jakiego powodu nastąpił upadek cywilizacji minojskiej začněte se učit
|
|
Około 1450 r. p.n.e. prawie wszystkie pałace minojskie, z wyjątkiem Knossos, uległy zniszczeniu: podaje się wiele przyczyn: inwazję Achajów (Greków) z Grecji kontynentalnej, katastrofy naturalne (wulkan)
|
|
|
2 cechy kultury minojskiej začněte se učit
|
|
pałace bez fortyfikacji i handel cywilizacja pałacowa (pałac był siedzibą władcy oraz centrum życia społecznego, polit i gospodar, a zarazem magazynem żywności i surowców oraz ich dystrybucji) oraz talassokracja (określenie na dominację Krety na morzu).
|
|
|
najstarsza greckojęzyczna[1] kultura rozwijająca się w późnej epoce brązu na terenie Grecji kontynentalnej (stopniowo rozprzestrzeniła się na inne obszary regionu egejskiego), ostatnia faza kultury helladzkiej. začněte se učit
|
|
|
|
|
jakim pismem posługiwali się Mykeńczycy, a jakim kultura minojska začněte se učit
|
|
|
|
|
kiedy poznano kulturę mykeńską začněte se učit
|
|
dzięki pracom wykopaliskowym prowadzonym przez archeologa Heinricha Schliemanna w 1874 roku,
|
|
|
kto stworzył kulturę mykeńską začněte se učit
|
|
Achajowie (Achajoi) pojawili się w Grecji w XVI wieku p.n.e. Ich pochodzenie nie jest znane. W połowie XV w. p.n.e. podbili Kretę (a przynajmniej Knossos), przejmując zdobycze cywilizacji minojskiej
|
|
|
jak Mykeńczycy określali królów i przywódców začněte se učit
|
|
|
|
|
okres w dziejach starożytnej Grecji między XII a IX w. p.n.e.; nazwa nadana przez archeologów ze względu na zauważalny w tym okresie upadek kultury materialnej (w tym zanik znajomości pisma) i regres demograficzny začněte se učit
|
|
|
|
|
dlaczego upadła cywilizacja mykeńska začněte se učit
|
|
Inwazja tzw. Ludów Morza (ok. 1200 r. p.n.e.), a następnie najazdy plemienia Dorów (ok. 1100 r. p.n.e.). „Ludy Morza” zniszczyły państwo Hetytów i zrujnowały centra handl w Syrii, przerywając tym samym dostawy do Grecji mykeńskiej złota, srebra, kości słoniowej i bursztynu oraz w miedzi i cyny niezbędnych do wytopu brązu wykorzystywanego do produkcji broni.
|
|
|
začněte se učit
|
|
były one otoczone murami (wyjątek stanowi tu najlepiej zachowany pałac w Pylos), nie było w nich toalet i dziedzińców, a na zdobiących ściany malowidłach dominowała tematyka wojenna.
|
|
|
w starożytnej Grecji osiedle, miasto lub jego część znajdująca się na wysokim wzgórzu, cytadela z pałacami i świątyniami začněte se učit
|
|
|
|
|
czteropoziomowa świątynia zbudowana na ateńskim Akropolu, poświęcona Posejdonowi i Atenie. začněte se učit
|
|
|
|
|
okres archaiczny- ukształtowanie modelu ustrojowego polis začněte se učit
|
|
|
|
|
wielka kolonizacja grecka začněte se učit
|
|
|
|
|
jakiej tereny zajmowała Sparta začněte se učit
|
|
w Lakonii, na południu Peloponezu. Sparta wyrosła na prawdziwą potęgę w VII w. p.n.e. dzięki podbiciu sąsiedniej Mesenii i opanowaniu Peloponezu, stając się największym terytorialnie greckim państwem.
|
|
|
ciężkozbrojni piechurzy walczący w zwartym szyku, zwanym falangą. začněte se učit
|
|
|
|
|
začněte se učit
|
|
|
|
|
kodyfikacja prawa przez Drakona začněte se učit
|
|
|
|
|
ateński mąż stanu, poeta i prawodawca, który przyczynił się w znaczący sposób do rozwoju ustroju demokratycznego. začněte se učit
|
|
Solon reformy 594 r.p.n.e
|
|
|
začněte se učit
|
|
powołał Radę Czterystu, w skład której wchodziło po stu przedstawicieli każdej z czterech fyli, reforma miar i wag, nadał wolność wszystkim sprzedanym za długi
|
|
|
tyrania Pizystrata w Atenach začněte se učit
|
|
|
|
|
ustrój Aten po reformach Klejstenesa začněte se učit
|
|
zgromadzenie ludowe (eklezja) o, Rada Pięciuset – zastąpiła dawną Radę Czterystu, organem wykonawczym zgromadzenia ludowego, posiadała inicjatywę ustawodawczą. areopag – rada starszych. Składał się z byłych archontów. Rozpatrywał sprawy o zabójstwo i przygotowywał wnioski na Zgromadzenie Ludowe. sąd przysięgłych – badał zgodność projektów ustaw z prawem i rozpatrywał apelacje
|
|
|
urzędy w Atenach po reformach Klejstenesa začněte se učit
|
|
archonci, pełniący swe obowiązki przez rok, sprawujący funkcje religijne i sądownicze. Było ich dziewięciu, przy czym dodano im sekretarza. stratedzy – wybierani dowódcy wojskowi, po jednym z każdej fyli (razem dziesięciu).
|
|
|
ateński polityk, mąż stanu, retor oraz reformator ateńskiej demokracji. začněte se učit
|
|
wprowadził wynagrodzenie za sprawowanie urzędów, archontem mógł zostać każdy obywatel
|
|
|
historyk grecki, zwany Ojcem historii, czasem także Ojcem geografii. Jedynym zachowanym jego dziełem jest 9-księgowa relacja z wojen perskich, opisująca także geografię i historię Hellady, Persji i Egiptu oraz okolicznych krain, zatytułowana Dzieje začněte se učit
|
|
|
|
|
grecki historyk, autor monografii Wojna peloponeska. začněte se učit
|
|
|
|
|
Najbardziej uroczysty i najkosztowniejszą ofiarą, składaną w czasie największych świąt, czyli ofiarowanie aż stu sztuk bydła. začněte se učit
|
|
|
|
|
zespoły budynków przeznaczonych do ćwiczeń fizycznych i umysłowych, wyposażonych w biblioteki oraz sale, w których odbywały się wykłady i dyskusje začněte se učit
|
|
|
|
|
w starożytnej Grecji szkoła zapasów i boksu (od gr. pale – zapasy). Zazwyczaj wchodziła w skład gimnazjonu. začněte se učit
|
|
|
|
|
plac przeznaczony do odbywania wyścigów konnych[1]. začněte se učit
|
|
|
|
|
kiedy odbyły się pierwsze igrzyska začněte se učit
|
|
|
|
|
wymień 3 wielkich tragików greckich začněte se učit
|
|
Ajschylos, Sofokles i Eurypides.
|
|
|
začněte se učit
|
|
|
|
|
začněte se učit
|
|
|
|
|
začněte se učit
|
|
Piramida Cheopsa 2575 p.n.e. w średniowieczu pozbawiono ją licówki, Wiszące ogrody Semiramidy 600 p.n.e. Kolos Rodyjski 281 p.n.e.[4] Grecy 224 p.n.e. Latarnia morska na Faros. Świątynia Artemidy w Efezie 560 p.n.e. spalona przez Herostratesa, a potem najazd Gotów. Posąg Zeusa w Olimpii 435-430 p.n.e.[5] pożar Mauzoleum w Halikarnasie 353 p.n.e. do XV w
|
|
|
w mitologii greckiej król Myken (lub Argos), uczestnik wojny trojańskiej; bohater Iliady Homera začněte se učit
|
|
Po porwaniu Heleny, na prośbę Menelaosa, został naczelnym wodzem wyprawy Greków na Troję.
|
|
|
wg tradycji prawodawca i twórca ustroju Sparty. Za poradą wyroczni delfickiej wydał tzw. Wielką Rhetrę – zbiór praw, w którym uregulował ustrój polityczny, wprowadził charakterystyczne dla Sparty wychowanie (agoge) i wspólne posiłki. začněte se učit
|
|
|
|
|
začněte se učit
|
|
|
|
|
co poprzedziło bitwę pod Maratonem začněte se učit
|
|
|
|
|
začněte se učit
|
|
|
|
|
bitwa pod Salaminą i kto dowodził začněte se učit
|
|
Eurybiades (Sparta), Temistokles (Ateny) vs. Kserkses I (syn Dariusza)
|
|
|
konflikt w starożytnej Grecji, toczony w latach 431 - 404 p.n.e. pomiędzy n – Atenami i Spartą oraz ich sojusznikami (skupionym wokół Aten Związkiem Morskim i kierowanym przez Spartę Związkiem Peloponeskim). začněte se učit
|
|
|
|
|
wymień 3 okresy w historii starożytnej Grecji začněte se učit
|
|
archaiczny - VIII - VI w pne, klasyczny V i IV w i hellenistyczny 323 - 30 pne
|
|
|
przedstawiciel jońskiej szkoły przyrody, uważał, że wszystkie formy bytu zostały stworzone z wody začněte se učit
|
|
|
|
|
przedstawiciel jońskiej szkoły przyrody, wg niego świat składał się z maleńskich cząstek - atomów začněte se učit
|
|
|
|
|
wędrowni nauczyciele greccy przygotowujący uczniów do życia publicznego[1] poprzez nauczanie retoryki, polityki, filozofii oraz etyki. Także określenie nurtu filozoficznego występującego w Grecji w V i IV w. p.n.e., o orientacji humanistycznej i relatywistycznej. začněte se učit
|
|
|
|
|
Jeśli znajdziesz dobrą żonę, będziesz szczęśliwy, jeśli złą – zostaniesz filozofem.- kto to powiedział začněte se učit
|
|
|
|
|
Twórca metafory jaskini, opisującej relację pozorów (dziedziny cieni) do prawdy (dziedziny słońca), którą można odkryć dopiero po dokonaniu odwrócenia od cieni i wyjściu z jaskini. założył w Atenach Akademię, kt začněte se učit
|
|
pisał dialogi filozoficzne m.in. Uczta, czyli O dobru [o miłości]
|
|
|
filozof grecki, położył ogromne zasługi w rozwoju logiki i nauk przyrodniczych, szczególnie astronomii, fizyki i biologii. napisał ustrój polityczny Aten i Politykę. začněte se učit
|
|
państwo jest natur. formą społeczeństwa „człowiek jest z natury stworzony do życia w państwie” ustroje właściwe i ich odpowiedniki zdegenerowane monarchia (królestwo) tyrania arystokracja oligarchia politeja (właściwa demokr) demokracja (populist)
|
|
|
rzeźbiarz grecki, uważany za najwybitniejszego przedstawiciela greckiej rzeźby starożytnej okresu klasycznego. Kierował pracami rzeźbiarskimi na Akropolu ateńskim (447 p.n.e. - 438 p.n.e.); później w latach (437 p.n.e. - 432 p.n.e.) działał w Olimpii. začněte se učit
|
|
Atena Partenos, Zeus Olimpijski
|
|
|
jeden z najwybitniejszych rzeźbiarzy greckich, tworzący w latach 480-445 p.n.e. začněte se učit
|
|
|
|
|
Swoją teorię proporcji ludzkiego ciała zawarł w niezachowanym traktacie Kanon (gr. miara, reguła, wzorzec), začněte se učit
|
|
|
|
|
začněte se učit
|
|
malarstwo czarnofigurowe, potem czerwonofigurowe
|
|
|
skąd pochodzi nazwa liceum začněte se učit
|
|
łacińska nazwa szkoły filozoficznej (przez filozofię rozumiano wtedy ogół racjonalnej wiedzy) założona przez ucznia Platona – Arystotelesa w IV wieku p.n.e. Liceum zawsze miało inny profil niż Akademia – koncentrowano się w niej na naukach szczegółowych, nie na dedukcyjnych.
|
|
|
król Macedonii z dynastii Argeadów (357[1]–336 p.n.e.), polityk, strateg i reformator armii macedońskie j. Dzięki sukcesom w wojnach z sąsiadami powiększył terytorium państwa, tworząc z Macedonii silny organizm państwowy. Ojciec twórcy imperium macedońskiego, Aleksandra Wielkiego. začněte se učit
|
|
|
|
|
384–322 p.n.e.) – mówca grecki, polityk, stanowczy przeciwnik macedońskiej dominacji w świecie greckim. začněte se učit
|
|
|
|
|
gwałtowna, ostra mowa wymierzona przeciwko komuś, ewentualnie ostre wystąpienie oskarżycielskie. Nazwa pochodzi od trzech mów Demostenesa przeciwko Filipowi II Macedońskiemu wygłoszonych w IV wieku p.n.e. w okresie wzrostu potęgi macedońskiej. Tym samym mianem nazwał też swoje mowy przeciwko Markowi Antoniuszowi rzymski orator Cyceron začněte se učit
|
|
|
|
|
bitwa pomiędzy armią macedońską Filipa II Macedońskiego przeciw sprzymierzonym wojskom Ateńczyków i Tebańczyków. začněte se učit
|
|
bitwa pod Cheroneją 338 pne armia macedońska Filipa II Macedońskiego przeciw sprzymierzonym wojskom Ateńczyków i Tebańczyków.
|
|
|
jak się nazywało i kiedy powstało porozumienie grupy państw greckich, uczestników kongresu zwołanego po wojnie Macedonii z Atenami, Tebami i ich koalicjantami przez zwycięskiego władcę macedońskiego, Filipa II[2 začněte se učit
|
|
Związek Koryncki w 337 pne Warunkami porozumienia były m.in.: -zachowanie powsz pokoju między wszystkimi uczestnikami traktatu zakaz występowania przeciw królowi Macedonii Filipowi II zakaz ingerencji w sprawy ustroj innych państw należały do niego wszystkie polis z wyj. Sparty
|
|
|
začněte se učit
|
|
|
|
|
jakie wydarzenia nastąpiły po śmierci Filipa II začněte se učit
|
|
atak Ilirów, zburzenie Teb Ilirowie zaatakowali Macedonię, Aleksander wyruszył więc na pn i ich pokonał. pod nieobecność króla Demostenes zorganizował powstanie w Grecji. Aleksander przerzucił armię pod zbuntowane Teby zdobył i zburzył miasto a jego ludność sprzedał w niewolę.
|
|
|
kiedy i gdzie starcie zbrojne, które miało miejsce podczas wyprawy Aleksandra przeciwko Persji. Bitwa została wygrana przez Aleksandra i zapoczątkowała jego pasmo sukcesów w Azji. Na polu zostali jedynie hoplici – najemnicy greccy, chcieli przejść na stronę Aleksandra, lecz zostali potraktowani jak zdrajcy, okrążeni i w znacznej części wybici. Niedobitki zakuto ich w kajdany i wysłano do niewolniczej pracy w kopalniach. začněte se učit
|
|
334 p.n.e. bitwa pod Granikiem Macedonia przejęła kontrolę nad greckimi miastami położonymi w Azji Mniejszej potem Macedończycy i Grecy podjęli marsz na Fenicję, gdzie znajdowały się bazy floty perskiej.
|
|
|
długa włócznia macedońskiej piechoty, używana później w armiach hellenistycznych. Pod koniec pierwszej połowy IV wieku p.n.e. wprowadzona do uzbrojenia ciężkozbrojnej piechoty (pedzetajrów) przez króla Filipa II. začněte se učit
|
|
|
|
|
starcie zbrojne, które miało miejsce w listopadzie 333 p.n.e.[1] podczas wyprawy Aleksandra Macedońskiego przeciwko Persji. začněte se učit
|
|
Podczas pogoni Macedończycy zajęli perski obóz, gdzie zdobyli bogate łupy i pojmali matkę i żonę króla Persów oraz jego córki: Persja przestała być potęgą morską, gdyż straciła dostęp do M. Śródziem Macedonia zdobyła Syrię, pn Mezopotamię, Palestynę
|
|
|
začněte se učit
|
|
|
|
|
Wedle przepowiedni wyroczni człowiek, który rozplącze węzeł, zostanie panem Frygii lub – według innych wersji – całej Azji. oznacza skomplikowaną, trudną lub niemożliwą do rozwiązania sytuację, zwłaszcza społeczną lub polityczną, zaś określenie „przecięcie ...----” stało się synonimem rozwikłania takiej sytuacji prostym, acz niebanalnym i radykalnym posunięciem, začněte se učit
|
|
Według najpopularniejszej wersji legendy, Aleksander, gdy zorientował się, że węzła nie rozplącze w sposób konwencjonalny, dobył miecza i go po prostu przeciął. Według innej – wyciągnął dyszel, rozłączając w ten sposób części wozu[2
|
|
|
starcie zbrojne, które miało miejsce 1 października (niektórzy historycy przyjmują datę 27 września) 331 p.n.e. pomiędzy wojskami macedońskimi Aleksandra Wielkiego a armią perską króla Dariusza III. začněte se učit
|
|
bitwa pod Gaugamelą 331 pne Straty perskie oceniali na 40 tysięcy, Dariusz II ucieka
|
|
|
w starożytnej Persji: prowincja zarządzana przez satrapę začněte se učit
|
|
|
|
|
szachinszach Imperium Achemenidów, rządzący w latach 522–486 p.n.e. Pod jego władzą perskie imperium osiągnęło największy w swojej historii zasięg terytorialny. W 490 p.n.e. dowodził wyprawą przeciwko Grecji, która ostatecznie zakończyła się klęską. \zorganizował sprawną administrację w swoim państwie, a także uczynił z aramejskiego oficjalny język Był monoteistą i oddanym czcicielem Ahura Mazdy, začněte se učit
|
|
|
|
|
szachinszach Imperium Achemenidów, rządzący w latach 486–465 p.n.e. Syn i następca Dariusza I Wielkiego. Najbardziej znany z dowodzenia w 480 p.n.e. drugą perską inwazją na Grecję, zakończoną ostatecznie klęską začněte se učit
|
|
|
|
|
macedoński generał w służbie Filipa II Macedońskiego i Aleksandra Macedońskiego. začněte se učit
|
|
Gdy Aleksander dowiedział się, że Filotas, syn Parmeniona, był zamieszany w spisek na jego życie, Filotas został skazany na śmierć i stracony, ale podobny los spotkał także Parmeniona, choć nie było bezpośrednich dowodów jego zdrady.
|
|
|
w starożytności wodzowie macedońscy, którzy po śmierci Aleksandra III Wielkiego (323 p.n.e.) podzielili między siebie jego państwo začněte se učit
|
|
|
|
|
starożytna rzeźba, będąca według części badaczy dziełem greckim z okresu hellenistycznego, według innych – rzymską kopią hellenistycznego oryginału. začněte se učit
|
|
Dzieło przedstawia historię Laokoona i jego synów, zabitych przez węże morskie, opisaną w księdze II Eneidy.
|
|
|
ostatni etap rozwoju sztuki starogreckiej, obejmujący czasy od śmierci Aleksandra Macedońskiego (323 p.n.e.) do przejęcia Egiptu Ptolemeuszy przez Rzymian (30 p.n.e.). začněte se učit
|
|
Sztuka grecka okresu hellenistycznego W wyniku podbojów Aleksandra kultura grecka rozprzestrzeniła się na ziemie imperium perskiego. Kultura ta charakteryzowała się kosmopolityzmem, indywidualizmem i synkretyzmem religijnym. dominujący wpływ języka greckiego (koine) oraz greckich obyczajów
|
|
|
religia irańska wywodząca się od Zaratusztry[1][2], powstała pomiędzy VII-VI w pne wywodzi się z dawnych wierzeń ludów indoeuropejskich, żyjących na terenach obecnego północnego Iranu. Muzułmanie nazywają jej wyznawców czcicielami ognia. Świętą księgą zaratusztrian jest Awesta, začněte se učit
|
|
Zaratusztrianizm był religią państwową w u imperium Sasanidów (obecny Iran i Irak). wywarł on wyraźny wpływ na judaizm, chrześcijaństwo oraz islam Jej upadek i wiąże się z ekspansją islamu,
|
|
|
grecka poetka, żyjąca na przełomie VII i VI wieku p.n.e., przedstawicielka poezji lirycznej (liryka eolska) začněte se učit
|
|
|
|
|