tkanki łączne właściwe i tkanki tłuszczowe

funkcje tkanek łącznych właściwych

stanową zrąb narządów; tworzą torebki narządów (ochrona mechaniczna); pośredniczą w transporcie substancji odżywczych (płyn tkankowy); stanowią obszar intensywnej odpowiedzi immunologicznej organizmu

tkanki łączne - pochodzenie

powstają z mezenchymy, która różnicuje z mezodermy

mezenchyma - definicja

tkanka embrionalna, z której różnicują wszystkie typy tkanek łącznych; zbudowana jest głównie z niezróżnicowanych, wielokształtnych komórek oraz substancji podstawowej; włókien niemal brak (nieliczne włókna retikulinowe)

co jest podstawowym elementem struktury sznura pępowinowego?

mezenchyma

mezenchyma - charakterystyka

dość luźna budowa, stosunkowo miękka

budowa substancji międzykomórkowej tkanek łącznych właściwych

substancja podstawowa, włókna

komórki tkanek łącznych właściwych

fibroblasty/fibrocyty; komórki napływowe: leukocyty i osiadłe w tkankach łącznych komórki odpornościowe

fibrocyty/fibroblasty - funkcja

wytwarzają substancję międzykomórkową

osiadłe w tkankach łącznych komórki odpornościowe

makrofagi tkankowe, komórki dendrytyczne, komórki tuczne, komórki plazmatyczne

jakie komórki nazywa się histiocytami?

makrofagi tkankowe i komórki dendrytyczne

leukocyty obecne w tkankach łącznych właściwych

monocyty, granulocyty, limfocyty

substancja międzykomórkowa (istota, macierz międzykomórkowa) - definicja

złożona sieć molekuł wydzielanych przez podstawowe komórki tkanek łącznych; stanowi ona bufor przeciw siłom/obciążeniom mechanicznym, działającym na tkanki/narządy oraz stanowi podporę strukturalną dla komórek

z czym związane są procesy wzrostowe i regeneracja tkanek

z syntezą macierzy międzykomórkowej; są regulowane przez molekuły wchodzące w jej skład

czym jest błona podstawna nabłonków?

cienką warstwą substancji międzykomórkowej

substancja podstawowa - definicja

bezpostaciowa i elastyczna substancja żelopodobna, stanowiąca podporę dla komórek i włókien oraz tworząca środowisko dla transportu substancji odżywczych, metabolitów i innych cząstek (krążenie płynu tkankowego)

substancja podstawowa - budowa

zbudowana jest z agregatów glikozoaminoglikanów (GAG)i proteoglikanów, które wiążą duże ilości wody (nawet do 70% masy substancji podstawowej) oraz inne glikoproteiny (np. laminina, fibronektyna)

dlaczego substancja podstawowa nie jest widoczna na standardowych preparatach histologicznych?

ponieważ jest wypłukiwana podczas procedur histologicznych

kolagen - charakterystyka

jego włókna stanowią strukturalny "szkielet" substancji międzykomórkowej i miejsce przyczepu komórek; najobficiej występujące białko u kręgowców (25-35% białek organizmu)

włókna kolagenowe - budowa

podstawowy element budulcowy: cząsteczka tropokolagenu, złożona z trzech spiralnie zwiniętych łańcuchów białkowych i wydzielana jest przez fibrocyty/fibroblasty

ile typów kolagenu zidentyfikowano u ludzi?

28

najistotniejsze typy kolagenu

kolagen typu I, kolagen typu II, kolagen typu III, kolagen typu IV, kolagen typu V

kolagen typu I - charakterystyka

90% wszystkich białek kolagenowych; tworzy włókna odporne na rozrywanie

kolagen typu II - charakterystyka

obecny w tkankach chrzęstynch

kolagen typu III - charakterystyka

tworzy włókna siateczkowe (retikulinowe), tworzące delikatną sieć w zrębie wielu narządów (dobrze wybarwia się solami srebra)

kolagen typu IV - charakterystyka

obecny w błonie podstawnej nabłonków

kolagen typu V - charakterystyka

tworzy strukturę m.in. włosów

włókna sprężyste - charakterystyka

rozciągają się do 2,5x swojej długości po czym gwałtownie wracają do pierwotnego kształtu (wysoka elastyczność); syntezowane przez fibro- i chondrocyty, ale też przez miocyty gładkie; dobrze wybarwiają się rezocyną i orceiną

włókna sprężyste - budowa

zbudowane z elastyny oraz mikrowłókienek fibryny

włókna sprężyste - lokalizacja

ściany tętnic (błony sprężyste); tkanki chrzęstne sprężyste (małżowiny uszne)

podstawowe komórki tkanek łącznych właściwych

fibrocyty/fibroblasty

fibrocyty/fibtoblasty - wygląd

mogą przyjmować różne kształty, od wrzecionowatego po gwieździsty; posiadają jedno, okrągłe lub owalne jądro; mogą różnić się od miofibroblastów

fibroblasty - charakterystyka

młode komórki aktywne metabolicznie, obecne zwłaszcza w tkankach wzrastających

fibrocyty - charakterystyka

komórki dojrzałe, mniejsze i mniej aktywne metabolicznie od fibroblastów

makrofagi - charakterystyka

wyspecjalizowane fagocyty, pochłaniające i trawiące bakterie, komórki nowotworowe, a także szczątki komórkowe oraz stare komórki; są to duże, ameboidalne, jednojądrzaste komórki

z jakich komórek różnicują makrofagi?

z monocytów

makrofagi - funkcje

fagocytoza; prezentowanie antygenów; wydzielanie substancji sygnałowych i czynników wzrostowych (tzw. monokiny)

zachowanie makrofagów w obliczu ciała obcego

gromadzą się w miejscu pojawienia się ciała obcego i fuzują ze sobą, tworząc wielojądrowe, olbrzymie komórki ciał obcych (nawet powyżej 100 komórek)

komórki dendrytyczne - definicja

wyspecjalizowane komórki prezentujące antygeny, które są pośrednikami pomiędzy procesami odpowiedzi immunologicznej wrodzonej i nabytej

komórki dendrytyczne - budowa

jednojądrzaste komórki z długimi wypustkami przypominającymi dendryty neuronów

z jakich komórek mogą różnicować dendryty?

z monocytów lub limfocytów

komórki dendrytyczne w skórze - nazwa

komórki Langerhansa

komórki tuczne (mastocyty) - definicja

komórki pod względem budowy i funkcji przypominające granulocyty zasadochłonne, ale pochodzą z innych komórek prekursorowych; opuszczają szpik kostny w formie niedojrzałej; ich granule cytoplazmatyczne są bogate w m.in. histaminę i heparynę

degranulacja mstocytów (komórek tucznych) - mechanizm

następuje po ich aktywacji w wyniku związania antygenu przez przeciwciała IgE, znajdujące się na powierzchni ich błon komórkowych

za co odpowiada aktywność komórek tucznych?

za objawy alergii i anafilaksji

komórki plazmatyczne - definicja

komórki wydzielające duże ilości przeciwciał, różnicujące z limfocytów B; przypominają wyglądem limfocyty, ale mają powiększoną cytoplazmę, bogatą w RER i AG; po aktywacji intensywnie wydzielają tylko jeden rodzaj przeciwciał

aktywacja komórek plazmatycznych bez udziału limfoctyów pomocniczych Th

powstają krótkożyjące komórki plazmatyczne produkujące IgM

aktywacja komórek plazmatycznych przy udziale limfocytów pomocniczych Th

w śledzionie i węzłach chłonnych; powstają długożyjące komórki produkujące IgG lub IgA

drogi aktywacji komórek plazmatycznych

przy udziale limfocytów pomocniczych Th lub bez udziału limfocytów pomocniczych Th

rodzaje tkanek łącznych właściwych ze względu na budowę (5)

tkanka łączna właściwa luźna, tkanka łączna właściwa zbita, tkanka łączna sprężysta, tkanka łączna siateczkowa, tkanka tłuszczowa

tkanka łączna właściwa zbita - podział

o utkaniu regularnym; o utkaniu nieregularnym

tkanka tłuszczowa

biała (żółta), brunatna

tkanka łączna właściwa luźna - charakterysytyka

najczęściej spotykana tkanka łączna; substancja podstawowa obfita, zawiera niewiele włókien; fibroblasty luźno i nieregularnie rozmieszczone w tkance; bogato unaczyniona; zawiera dużo komórek odpornościowych

tkanka łączna właściwa luźna - funkcje

główne miejsce zachodzenia reakcji immunologicznych; uczestniczy w transporcie metabolitów i substancji odżywczych

tkanka łączna właściwa luźna - lokalizacja

zrąb narządów (m.in. gruczołów); podstawowa struktura tkanki podskórnej; błony śluzowe w układzie pokarmowym, oddechowym, moczowym i rozrodczym; tworzy krezkę, błony surowicze narządów oraz przydanki narządów krwionośnych

tkanka łączna właściwa zbita nieregularna - charakterystyka

zawiera mniej substancji podstawowej niż tkanka łączna właściwa luźna, natomiast więcej jest włókien kolagenowych ułożonych w różnych płaszczyznach; odporna na działanie sił rozrywających, przykładanych na nią z wielu różnych kierunków

tkanka łączna właściwa zbita nieregularna - lokalizacja

torebki narządów i stawów; warstwa siateczkowata skóry właściwej; twardówka oka; omięsna, onerwie, ochrzęstna, okostna

tkanka łączna właściwa zbita regularna (włóknista) - charakterystyka

większość masy stanowią pęczki włókien kolagenowych, ułożonych równolegle w 1 płaszczyźnie; fibrocyty ułożone pomiędzy pęczkami włókien; niewiele substancji podstawowej; bardzo skąpo unaczyniona; odporna na rozciąganie działające tylko w 1 płaszczyźnie

tkanka łączna właściwa zbita regularna (włóknista) - lokalizacja

więzadła, ścięgna, rozcięgna

tkanka łączna sprężysta - budowa

zbudowana głównie z włókien sprężystych, obecne również włókna retikulinowe oraz fibrocyty

tkanka łączna sprężysta - lokalizacja

niektóre więzadła; ściana tętnic sprężystych; ściana oskrzeli

tkanka łączna siateczkowa - charakterystyka

specyficzny rodzaj delikatnej tkanki łącznej, obecne duże puste przestrzenie przez które swobodnie może przepływać np. limfa; zbudowana z retikulocytów (wyspecjalizowanych fibroblastów) oraz sieci włókien retikulinowych (kolagen typu III)

tkanka łączna siateczkowa - lokalizacja

zrąb i podpora dla krwinek białych w: szpiku kostnym czerwonym, węzłach chłonnych i śledzionie

tkanka tłuszczowa - budowa

zbudowana głównie z komórek tłuszczowych - adipocytów; obecnych jest również wiele komórek macierzystych, tzw. frakcja zrębowo-naczyniowa

tkanka tłuszczowa - charakterystyka ogólna

posiada liczne naczynia włosowate i skąpą substancję międzykomórkową; zazwyczaj tworzy płaciki, które podtrzymywane są przez pasma tkanki łącznej włóknistej luźnej, do której dochodzą naczynia krwionośne i zakończenia nerwowe

szeregi Ranviera

fibrocyty ułożone pomiędzy pęczkami włókien w tkance łącznej właściwej zbitej regularnej (włóknistej)

tkanka tłuszczowa biała (żółta) - charakterystyka

adipocyty zwykle owalnego kształtu z 1 kroplą tłuszczu, która spycha jądro i cytoplazmę pod plazmolemmę; magazynuje substancje energetyczną (tłuszcz); pełni funkcje amortyzujące; produkuje hormony: leptynę i asprozynę

asprozyna

hormon pobudzający receptory wątroby do uwalniania glukozy do krwioobiegu

leptyna

hormon sytości

płaciki tkanki tłuszczowej białej - lokalizacja

tkanka podskórna; pokrywają narządy wewnętrzne; tworzą szpik kostny żółty

tkanka tłuszczowa brunatna - charakterystyka

adipocyty brunatne zwykle mniejsze od białych, w cytoplazmie posiadają liczne, drobne krople tłuszczu oraz bardzo dużo mitochondriów; jądro okrągłe lub owalne

tkanka tłuszczowa brunatna - funkcja

głównie generowanie ciepła (termogeneza w mitochondriach)

u jakich zwierząt najobfitsza jest tkanka tłuszczowa brunatna?

u noworodków (z wiekiem jej część zanika) oraz zwierząt hibernujących

typy adipocytów brunatnych

właściwe adipocyty brunatne; adipocyty beżowe

właściwe adipocyty brunatne - charakterystyka

występują w płacikach, w stałych lokalizacjach (tkanka podskórna w okolicy kręgosłupa, wokół dużych naczyń); mają wspólne pochodzenie embriologiczne z komórkami mięsniowymi

adipocyty beżowe - charakterystyka

różnicują z adipocytów białych pod wpływem sygnałów z układu nerwowego współczulnego; rozproszone w płacikach tkanki tłuszczowej białej