otázka |
odpověď |
začněte se učit
|
|
z gr. anatomē „sekcja (zwłok), krajanie, dział biologii, nauka zajmująca się badaniem budowy organizmów.
|
|
|
začněte se učit
|
|
Hipokrates, który żył w Grecji między rokiem 460 a 360 p.n.e.
|
|
|
začněte se učit
|
|
prawidłową, patologiczną, topograficzną, radiologiczną
|
|
|
začněte se učit
|
|
przedmiotem zainteresowań są zdrowe organizmy
|
|
|
začněte se učit
|
|
służy do opisania zmian w chorych narządach
|
|
|
začněte se učit
|
|
przedmiotem zainteresowań jest ułożenie narządów w ciele i względem siebie
|
|
|
začněte se učit
|
|
opisuje ciało człowieka na podstawie zdjęć radiologicznych
|
|
|
Organizm człowieka składa się z začněte se učit
|
|
głowy, szyi, tułowia i dwóch par kończyn
|
|
|
začněte se učit
|
|
budują komórki, które tworzą narządy
|
|
|
Współpracujące ze sobą narządy tworzą začněte se učit
|
|
|
|
|
Rola narzadow jest utrzymanie takich czynnosci zyciowych jak: začněte se učit
|
|
oddychanie, odżywianie, rozmnażanie, wydalanie, ruch, reagowanie na czynniki środowiska
|
|
|
Komorki w ciele czlowieka začněte se učit
|
|
Kazda z nich pelni określoną funkcję. Są one bardzo małe, niewidoczne gołym okiem. Szacuje się, że jest ich nawet 15 bilionów. Komórki tworzą tkanki, a następnie narządy.
|
|
|
začněte se učit
|
|
Wyprostowana postawa ciała oraz poruszanie się jest możliwe dzięki szkieletowi. Tworzy go aż 206 kości (w przypadku dorosłego człowieka), które łączą się ze sobą przy pomocy stawów.
|
|
|
začněte se učit
|
|
mięśniami, które kurcząc się i prostując, wprawiają ciało człowieka w ruch.
|
|
|
Ile jest miesni w ciele czlowieka začněte se učit
|
|
Jest ich około 400–500. Stanowią nawet 35% masy ciała u kobiet i 40% u mężczyzn.
|
|
|
W ciele człowieka znajdują się układy: začněte se učit
|
|
ruchu (układ mięśniowy i układ szkieletowy), nerwowy, pokarmowy, oddechowy, krążenia, hormonalny (inaczej wewnątrzwydzielniczy lub dokrewny), naczyniowy (układ krwionośny i limfatyczny), immunologiczny, moczowo-płciowy.
|
|
|
začněte se učit
|
|
jeden z ukladow w organizmie. To swego rodzaju osłona, która pokrywa całe ciało i oddziela świat zewnętrzny od wewnętrznego. Jest ona zbudowana ze skóry, a także włosów i paznokci.
|
|
|
začněte se učit
|
|
wiąże się ściśle ze znajomością położenia poszczególnych struktur organizmu, jakimi są między innymi mięśnie, ścięgna, kości czy nawet narządy wewnętrzne
|
|
|
przykłady narządów, tkanek i części ciała, które można wyczuć poprzez dotyk: začněte se učit
|
|
kości, mięśnie (konieczne jest wywolanie w nim napiecia), ścięgna, naczynia krwionośne, nerwy, narzady wewnetrzne, inne struktury jak np. wiezadla, spojenie lonowe
|
|
|
Palpacja miesni i sciegien začněte se učit
|
|
W przypadku palpacji mięśni oraz ścięgien niezbędna jest znajomość ich przyczepów początkowych i końcowych, a także czynność.
|
|
|
začněte se učit
|
|
jest to ustawienie człowieka, do którego odnoszą się osie ciała, kierunki ruchu, płaszczyzny i położenie struktur anatomicznych
|
|
|
Opis pozycji anatomicznej začněte se učit
|
|
Pozycja stojaca, glowa skierowana na wprost, konczyny dolne blisko siebie, stopy w lekkiej rotacji zew., konczyny gorne wyprostowane, swob. Zwieszone wzdluz tulowia, oczy otwarte, zwrocone do przodu, neutralny wyraz twarzy, zamkniete usta
|
|
|
začněte se učit
|
|
Wyróżnia się 3 podstawowe osie ciała, które przecinają się wzajemnie pod kątem prostym: pionowa/dluga, pozioma/poprzeczna, strzalkowa
|
|
|
začněte se učit
|
|
(axes verticales) – przebiegająca z góry na dół;
|
|
|
Os ciala pozioma/poprzeczna začněte se učit
|
|
(axes transversales) – biegnąca prostopadle do pionowej
|
|
|
začněte se učit
|
|
(axes sagittales) – przebieg prostopadły do obu powyższych
|
|
|
začněte se učit
|
|
Płaszczyzny ciała przecinają się pod kątem prostym i dzielą ciało człowieka w różnych kierunkach. Wyróżnia się płaszczyzny takie jak: strzalkowa, czolowa, poprzeczna
|
|
|
Plaszczyna ciala strzalkowa začněte se učit
|
|
(planum sagittale) – wyznaczona przez oś strałkową i pionową. W efekcie dzieli ludzkie ciało na 2 połowy: prawą oraz lewą
|
|
|
Plaszczyzna ciala czolowa začněte se učit
|
|
(planum frontale) – wyznaczona przez oś poprzeczną i pionową. W efekcie dzielą one ludzkie ciało na część przednią i tylną
|
|
|
Plaszczyzna ciala poprzeczna začněte se učit
|
|
(planum transversale) – określona przez oś poprzeczną i strzałkową. W efekcie dzielą one ludzkie ciało na część górną i dolną
|
|
|
začněte se učit
|
|
|
|
|
začněte se učit
|
|
|
|
|
začněte se učit
|
|
|
|
|
położony wewnątrz lub na zewnątrz začněte se učit
|
|
|
|
|
začněte se učit
|
|
Superficialis – profundus
|
|
|
začněte se učit
|
|
|
|
|
začněte se učit
|
|
|
|
|
začněte se učit
|
|
|
|
|
začněte se učit
|
|
|
|
|
začněte se učit
|
|
|
|
|
začněte se učit
|
|
|
|
|
začněte se učit
|
|
|
|
|
začněte se učit
|
|
|
|
|
začněte se učit
|
|
prostowanie i zginanie; odwodzenie i przywodzenie; nawracanie i odwracanie; unoszenie i obniżanie; zginanie w bok; obracanie.
|
|
|
Opis ruchow anatomicznych začněte se učit
|
|
Wszystkie te ruchy można opisać w odniesieniu do płaszczyzny. W rezultacie – prostowanie i zginanie odnosi się do płaszczyzny strzałkowej, odwodzenie i przywodzenie do płaszczyzny czołowej, zaś nawracanie i obracanie do poprzecznej.
|
|
|
začněte se učit
|
|
System SFTR umożliwia jasne i precyzyjne zapisanie zakresu ruchomości za pomocą 3 cyfr, powstała pod koniec lat 60. XX wieku.
|
|
|
začněte se učit
|
|
S – sagital (płaszczyzna strzałkowa); F – frontal (płaszczyzna czołowa); T – transverse (płaszczyzna poprzeczna); R – rotation (ruchy rotacyjne).
|
|
|
Zakresy ruchu w stawach mierzone są z začněte se učit
|
|
pozycji naturalnego zera, które zostaje uzyskane podczas, gdy pacjent znajduje się w pozycji anatomicznej.
|
|
|
Do układu narządu ruchu zalicza się začněte se učit
|
|
układ szkieletowy oraz układ mięśniowy. Mięśnie szkieletowe kurcząc się powodują ruchy kośćca, zatem stanowią czynny aparat ruchu.
|
|
|
začněte se učit
|
|
długie, płaskie, krótkie, pneumatyczne i różnokształtne.
|
|
|
začněte se učit
|
|
Ścisłe (więzozrosty, chrząstkozrosty, kościozrosty), Wolne (stawy)
|
|
|
staw zbudowany jest z 3 niezmiennych struktur: začněte se učit
|
|
powierzchni stawowej, torebki stawowej i jamy stawowej.
|
|
|
Klasyfikacja stawów uwzględnia następujące czynniki: začněte se učit
|
|
liczbę powierzchni stawowych; ukształtowanie powierzchni stawowych; liczbę osi, wokół których wykonywane są ruchy w stawie.
|
|
|
Liczba powierzchni stawowych začněte se učit
|
|
Na podstawie tego kryterium wyróżniono stawy proste i złożone. Stawy proste to takie, w którego utworzeniu biorą udział tylko dwie kości, natomiast stawy złożone tworzą więcej niż dwie kości.
|
|
|
Ukształtowanie powierzchni stawowych: začněte se učit
|
|
kuliste, kulisto-panewkowe, kłykciowe, siodełkowe, zawiasowe, śrubowe, obrotowe, płaskie
|
|
|
začněte se učit
|
|
|
|
|
začněte se učit
|
|
33-34 kręgów ułożonych jeden nad drugim. Kręgi w dolnej części są duże i masywne, wyżej maleją, kręgi szyjne są więc najmniejsze i najdelikatniej zbudowane.
|
|
|
Kregoslup dzieli sie na kilka czesci začněte se učit
|
|
mamy więc 7 kręgów szyjnych, 12 piersiowych, 5 lędźwiowych, 5 kręgów krzyżowych i 3-5 guzicznych. Kręgi krzyżowe człowieka dorosłego zrastają się i tworzą kość krzyżową. Kręgi guziczne są kręgami szczątkowymi.
|
|
|
začněte se učit
|
|
stanowi u dorosłego mężczyzny 45% długości ciała, najwieksza döl. między 20. a 30. rokiem życia, po czym po 50. roku życia staje się ona coraz mniejsza w efekcie zwiększenia się krzywizn oraz spłaszczenia krążków międzykręgowych
|
|
|
Na przebiegu kręgosłupa wyróżnić mozna začněte se učit
|
|
dwie lordozy: szyjną i lędźwiową, a także kifozę piersiową.
|
|
|
Kręg składa się z dwóch części, jakimi są: začněte se učit
|
|
|
|
|
Wewnątrz kręgu pomiędzy trzonem a łukiem znajduje się začněte se učit
|
|
otwór kręgowy. W efekcie, wszystkie otwory razem tworzą kanał kręgowy, w którym przebiega rdzeń kręgowy.
|
|
|
Na łuku kręgowym znajduje się 7 wyrostków: začněte se učit
|
|
wyrostek kolczysty, wyrostki stawowe górne i dolne (parzyste, 2 pary), wyrostki poprzeczne (parzyste 1 para)
|
|
|
začněte se učit
|
|
najmniejsze z kręgów prawdziwych; niski trzon; łuk cienki; trójkątny otwór kręgowy; rozwidlony wyrostek kolczysty
|
|
|
začněte se učit
|
|
|
|
|
začněte se učit
|
|
kręg obrotowy (łac. axis)
|
|
|
začněte se učit
|
|
ruchomo połączone z żebrami; im niższy kręg tym większy ma trzon; klinowaty kształt trzonów
|
|
|
začněte se učit
|
|
największe z kręgów prawdziwych; trzony mają kształt nerkowaty lub owalny
|
|
|
začněte se učit
|
|
Kość krzyżowa powstaje w wyniku zrośnięcia pięciu kręgów krzyżowych, co zachodzi w wieku 20-25 lat. Ma kształt klina z wierzchołkiem skierowanym w dół.
|
|
|
Na kości krzyżowej wyróżniamy dwie powierzchnie: začněte se učit
|
|
|
|
|
začněte se učit
|
|
Kość guziczna kształtem zbliżona do trójkąta, składa się z 4 lub 5 kręgów guzicznych.
|
|
|
Krzywizny kręgosłupa w płaszczyźnie strzałkowej začněte se učit
|
|
strzałkowej lordoza szyjna i lędźwiowa oraz kifoza piersiowa
|
|
|
Krzywizny kręgosłupa w płaszczyźnie czołowej začněte se učit
|
|
skrzywienia boczne kręgosłupa
|
|
|
začněte se učit
|
|
narząd podporowy ciała oraz ochrona dla rdzenia kręgowego.
|
|
|
Możliwości ruchowe kręgosłupa začněte se učit
|
|
Zgięcie i prostowanie w płaszczyźnie strzałkowej, które odbywają się dookoła osi poprzecznej, Zgięcia boczne w płaszczyźnie czołowej dookoła osi strzałkowej, Obroty dookoła osi pionowej przechodzącej przez środek jądra miażdżystego, Ruchy obwodzenia
|
|
|
začněte se učit
|
|
(zwany potocznie dyskiem) zbudowany jest z pierścienia włóknistego i jądra miażdżystego.
|
|
|
Pierścień włóknisty w krazku miedzykregowym začněte se učit
|
|
Zbudowany jest z 15-25 koncentrycznych pierścieni składających się z równolegle ułożonych włókien kolagenowych. Pierścienie te określa się jako blaszki.
|
|
|
Jadro miezdzyste w krazku miedzykregowym začněte se učit
|
|
Pierścień włóknisty otacza jądro miażdżyste, które jest galaretowatym rdzeniem krążka międzykręgowego.
|
|
|
Główne składniki pierscienia wloknistego i jadra miazdzystego začněte se učit
|
|
Woda stanowi około 80% mokrej masy jądra i 70% mokrej masy pierścienia włóknistego. Kolagen i proteoglikany pełnią funkcje uzupełniające.
|
|
|
začněte se učit
|
|
są mechanicznie stabilnymi białkami.
|
|
|
začněte se učit
|
|
lumikan, biglikan, dekorin, fibromodulina
|
|
|
Funkcja pierscienia wloknistego w krążku międzykręgowym začněte se učit
|
|
Pierścień włóknisty odpowiada za utrzymanie w odpowiednim położeniu jądra miażdżystego i zapewnienie wytrzymałości na siły rozciągające. W związku z tym w swoim składzie zawiera aż 70% (suchej masy) kolagenu
|
|
|
Funkcja jadra miazdzystego w krazku miedzykregowym začněte se učit
|
|
jądro miażdżyste zawierające jedynie 20% kolagenu. Odpowiada za rozpraszanie sił ściskających oddziałujących na dysk poprzez wywieranie ciśnienia hydrostatycznego na pierścień włóknisty.
|
|
|
Struktura macierza krążka międzykręgowego začněte se učit
|
|
jest dynamiczną strukturą. Jej składniki są w sposób ciągły degradowane i zastępowane nowymi cząsteczkami. Równowaga między syntezą, degradacją i akumulacją cząsteczek matrycy decyduje o jakości i integralności macierzy dysków.
|
|
|
začněte se učit
|
|
Jeśli na skutek przeciążenia lub w procesie naturalnego zużycia dojdzie do pęknięcia krążka, jądro przemieszcza się powodując silne dolegliwości bólowe, ponieważ dochodzi do nacisku na strukturę nerwów.
|
|
|
Wplyw odwodnienia na jadro miazdzyste začněte se učit
|
|
Ważną informacją jest też fakt, że jądra miażdżyste składają się w 90% z wody, więc jeśli dochodzi do odwodnienia pojawiają się zwyrodnienia prowadzące do uszkodzenia struktury krążka, w najgorszym wypadku wspomnianego wyżej pęknięcia.
|
|
|
začněte se učit
|
|
schorzenie kręgosłupa, w przebiegu którego dochodzi do uszkodzenia krążka międzykręgowego, potocznie nazywanego dyskiem.
|
|
|
začněte se učit
|
|
Głównym objawem problemów z dyskiem jest ból. Zazwyczaj silny i trudny do zwalczenia, czasem przewlekły, a czasem nagły i ostry. Dyskopatii mogą towarzyszyć również: mrowienie; zaburzenia czucia; kłucie.
|
|
|
Jakich odcinkow dotyczy w % dyskopatia začněte se učit
|
|
Statystyki pokazują, że 60% wszystkich przypadków wypadnięcia dysków dotyczy właśnie tego odcinka. Kolejne 38%. odcinka szyjnego, a pozostałe 2% odcinka piersiowego
|
|
|
začněte se učit
|
|
rozkład siły nacisku na poszczególne kręgi. Poniżej odcinka lędźwiowego znajduje się środek ciężkości człowieka, dlatego w tym fragmencie dochodzi do największych obciążeń i dlatego jest to miejsce tak częstych urazów.
|
|
|
začněte se učit
|
|
W skład klp wchodzi 12 kręgów piersiowych, 12 par żeber i mostek
|
|
|
Anatomia żeber prawdziwych začněte se učit
|
|
7 górnych par łączy się od przodu z mostkiem.
|
|
|
začněte se učit
|
|
Z żeber rzekomych połączone pośrednio z mostkiem ósme, dziewiąte oraz dziesiąte łączą się z wyżej położonym żebrem, dwa ostatnie nie lacza sie (zebra wolne)
|
|
|
začněte se učit
|
|
Stanowi przedłużenie żeber kostnych i istotnie przyczyniają się do zwiększenia sprężystości ścian klatki piersiowej. Z wiekiem chrząstka żebrowa ulega skostnieniu.
|
|
|
začněte se učit
|
|
Podstawową funkcją żeber jest ochrona ważnych dla życia narządów wewnętrznych umiejscowionych w obrębie klatki piersiowej (płuca oraz mięsień sercowy) + istotna rola w procesie oddychania
|
|
|
začněte se učit
|
|
(łac. sternum) jest nieparzystą i spłaszczoną kością. Stanowi środkową część przedniej ściany klatki piersiowej.
|
|
|
začněte se učit
|
|
rekojesc, trzon, wyrostek mieczykowaty
|
|
|
začněte se učit
|
|
istoty gąbczastej zawierającej szpik kostny czerwony, pokrytej dodatkowo cienką warstwą istoty zbitej. Jest ona najgrubsza w górnej części rękojeści.
|
|
|
začněte se učit
|
|
bardzo ważną część kośćca, zawiera szpik kostny czerwony, nakłuwa się go w obrębie trzonu celem pobrania szpiku do badań hematologicznych
|
|
|
začněte se učit
|
|
|
|
|
začněte se učit
|
|
Kości czaszki powiązane szwami łącznotkankowymi i chrząstkozrostami stwarzają dla rosnącego mózgowia puszkę kostną, która może się powiększać.
|
|
|
U młodego człowieka można dokładnie podzielić czaszkę na 2 części: začněte se učit
|
|
|
|
|
začněte se učit
|
|
skladajaca sie z 8 kosci, potyliczna; klinowa; czołowa; sitowa; ciemieniowe (x2); skroniowe (x2).
|
|
|
začněte se učit
|
|
nosowe; łzowe; lemiesz; szczęki; jarzmowe; podniebienne; żuchwa; gnykowa; kosteczki słuchowe (młoteczki, kowadełka, strzemiączka); małżowiny nosowe dolne.
|
|
|
začněte se učit
|
|
Rozpatrując czaszkę jako całość można odróżnić jej ścianę górną i dolną, przednią i tylną oraz 2 ściany boczne.
|
|
|
začněte se učit
|
|
Stanowi sklepienie czaszki, w jej skład wchodzą: łuska czołowa, obie kości ciemieniowe i niewielka część łuski potylicznej.
|
|
|
začněte se učit
|
|
Stanowi podstawę czaszki.
|
|
|
začněte se učit
|
|
Stanowi twarz kostną i posiada mniej więcej owalny kształt
|
|
|
W ścianie przedniej czaszki znajdują się zatoki: začněte se učit
|
|
zatoki czołowe – od strony przednio-górnej w kości czołowe; komórki sitowe – od strony bocznej w kości sitowej; zatoki szczękowe – w szczękach; zatoki klinowe – od strony górno-tylnej jamy nosowej.
|
|
|
začněte se učit
|
|
To właśnie na ścianie tylnej znajdują swój przyczep liczne mięśnie karku i grzbietu.
|
|
|
začněte se učit
|
|
mózgową – większą; twarzową – mniejszą.
|
|
|
začněte se učit
|
|
Jest największą i najmocniejszą kością twarzy. Stanowi dolny odcinek części twarzowej czaszki, poza tym łączy się z obiema kośćmi skroniowymi. Ta nieparzysta kość jest jedyną kością ruchomą czaszki.
|
|
|
začněte se učit
|
|
Żuchwa składa się z podkowiasto wygiętej części poziomej, czyli trzonu i dwóch symetrycznych części pionowych, czyli gałęzi. Żuchwa ma budowę kości płaskich, gdyż składa się z gęstej istoty gąbczastej, którą otacza dokoła gruba i odporna warstwa zbita.
|
|
|
Staw skroniowo – żuchwowy začněte se učit
|
|
jest symetrycznie parzystym stawem, stanowiącym połączenie żuchwy z czaszką, zawsze poruszającym się równocześnie po obu stronach. Istotną rolę odgrywa krążek stawowy, który oddziela powierzchnie stawowe.
|
|
|
Krążek stawowy w stawie S-Z začněte se učit
|
|
Ma postać owalnej płytki, grubszej na obwodzie niż w środku. Jest zbudowany z chrząstki włóknistej i zrasta się dookoła z torebką stawową
|
|
|
Torebka stawowa w stawie S-Z začněte se učit
|
|
Torebka stawowa kształtem przypomina lekjowaty worek. Ponadto torebka stawowa jest luźna, aby umożliwić wysuwanie się głowy żuchwy do przodu z dołka na guzek stawowy podczas otwierania ust.
|
|
|
začněte se učit
|
|
Ruchy w stawie prawym i lewym zawsze zachodzą równocześnie. Wyróżniamy trzy kierunki ruchów: wysuwanie i cofanie żuchwy (ruchy ślizgowe); opuszczanie i podnoszenie żuchwy (ruchy zawiasowe); ruchy boczne (ruchy żucia).
|
|
|
začněte se učit
|
|
dochodzi w wyniku podwichnięcia krążka stawowego (dysku) bez redukcji, czyli bez samoistnego powrotu do fizjologicznego położenia.
|
|
|
Kości obręczy konczyny dolnej začněte se učit
|
|
Obojczyk (clavicula), Łopatka (scapula)
|
|
|
Część wolna konczyny dolnej začněte se učit
|
|
Kość ramienna, kość łokciowa, kość promieniowa, kości nadgarstka, pięć kości śródręcza, kości palców ręki, kosc ramienna, kość łokciowa, kość promieniowa, kości nadgarstka, pięć kości śródręcza, kości palców ręki
|
|
|
Część górna kończyny dolnej začněte se učit
|
|
Kość udowa jest najdłuższą i jednocześnie najmocniejszą kością całego organizmu, Rzepka chroni staw kolanowy od przodu
|
|
|
začněte se učit
|
|
W skład kośćca goleni wchodzą dwie długie kości: kość piszczelowa (tibia) oraz kość strzałkowa (fibula).
|
|
|
začněte se učit
|
|
skokowa, piętowa, łódkowata, 3 klinowate (przyśrodkowa, pośrednia i boczna), szescienna
|
|
|
začněte se učit
|
|
W skład śródstopia wchodzi 5 kości długich o niewielkich rozmiarach.
|
|
|
Palce stopy charakterystyka začněte se učit
|
|
pod względem liczby, położenia i kształtu odpowiadają kościom palców ręki, również układ otworów i kanałów odżywczych jest identyczny.
|
|
|