otázka |
odpověď |
budowowa układu krwionośnego człowieka začněte se učit
|
|
1 serce, 2 naczynia krwionośne (żyły i tętnice) 3 naczynia włosowate, które są najmniejszymi odgaałęzieniami żył i tętnic
|
|
|
cecha układu kwionośnego człowieka začněte se učit
|
|
Układ krwionośny człowieka jest zamknięty. Oznacza to, że krew nie wylewa się do jam ciała, ale krąży w naczyniach zwanych żyłami i tętnicami.
|
|
|
začněte se učit
|
|
Ściany napięte, wytrzymałe na duże ciśnienie krwi. Posiadają grubą warstwę mięśniową i warstwę sprężystej tkanki łącznej.
|
|
|
začněte se učit
|
|
Ściany cienkie i wiotkie, ponieważ zawierają mniej tkanki mięśniowej i sprężystej. Posiadają zastawki uniemożliwiające cofanie się krwi.
|
|
|
začněte se učit
|
|
Wyprowadzają krew od serca do całego ciała. Przy każdym skurczu serca w tętnicach powstaje fala uderzeniowa wyczuwalna jako puls.
|
|
|
začněte se učit
|
|
Doprowadzają krew do serca.
|
|
|
Naczynia włosowate - budowa začněte se učit
|
|
Ich ściany zbudowane są z jednej warstwy komórek. W sieci naczyń włosowatych występują naczynia włosowate tętnicze i żylne.
|
|
|
naczynia włosowate - funkcja začněte se učit
|
|
Przez cienkie ścianki odbywa się wymiana gazów i składników odżywczych oraz produktów przemiany komórkowej między krwią a komórkami ciała.
|
|
|
kierunek przepływu krwi w Żyłach začněte se učit
|
|
|
|
|
kierunek przepływu krwi w tętnicach začněte se učit
|
|
|
|
|
začněte se učit
|
|
|
|
|
warstwa mięśni w tętnicach začněte se učit
|
|
|
|
|
začněte se učit
|
|
|
|
|
začněte se učit
|
|
|
|
|
začněte se učit
|
|
|
|
|
začněte se učit
|
|
|
|
|
rola serca w układzie krwionośnym začněte se učit
|
|
Serce jest pompą ssąco-tłoczącą układu krwionośnego.
|
|
|
začněte se učit
|
|
Leży po lewej stronie klatki piersiowej, nad przeponą, jest zwrócone koniuszkiem w lewo, a podstawą w prawo.
|
|
|
co stanowi funkcję ochronną serca začněte se učit
|
|
Serce otoczone jest workiem osierdziowym (osierdziem), wypełnionym niewielką ilością płynu, który łagodzi tarcie występujące w czasie skurczu rozkurczu.
|
|
|
začněte se učit
|
|
Serce, bez odpoczynku uderza przynajmniej raz na sekundę. Bije 70 razy na minutę w czasie spoczynku. W ciągu minuty przepompowuje 4 – 6 litrów krwi, podczas dużego wysiłku nawet do 45 litrów.
|
|
|
začněte se učit
|
|
serce zbudowane jest z 4 jam tzn. 2 komór i 2 przedsionków. Między przedsionkami a komorami znajdują sie otwory zabezpieczone zastawkami.
|
|
|
rola zastawek przedsionkowo-komorowych začněte se učit
|
|
zabezpieczają przed cofaniem się krwi w czasie skurczu komór i tętnic.
|
|
|
gdzie są naczynia wieńcowe i jaka jest ich rola začněte se učit
|
|
Na powierzchni serca znajdują się naczynia wieńcowe. Mają one za zadanie doprowadzić do serca tlen i składniki odżywcze oraz odprowadzać produkty przemiany materii.
|
|
|
začněte se učit
|
|
1 faza: skurcz przedsionków, krew przepływa do komór; 2. faza: skurcz komór przy zamkniętych zastawkach przedsionkowo-komorowych, krew pod dużym ciśnieniem zostaje wtłoczona do tętnic, przedsionki rozkurczają się; 3. faza: krótki odpoczynek serca
|
|
|
Co tworzy elementy układu krwionośnego? začněte se učit
|
|
w uładzie krwionośnym krew krąży z zamknętym systemie naczyń, którym wyróżnia się dwa krwi obiegi: mały i duży.
|
|
|
opisz krwiobieg mały (płucny) začněte se učit
|
|
krew wypływa z prawej komory serca, przepływa przez płuca i dopływa do lewego przedsionka
|
|
|
opisz krwiobieg duży (obwodowy) začněte se učit
|
|
krew wypływa l lewej komory serca, przepływa przez wszystkie narządy organizmu i powraca do prawego przedsionka serca.
|
|
|
začněte se učit
|
|
umożliwia wymiane gazową między krwią a powietrzem wypelniajacym pęcherzyki płucne, zapewniajac utlenowanie krwi.
|
|
|
začněte se učit
|
|
zapewnia wszystkim komórkom organizmu stałą dostawę tlenu i usuwa z nich dwutlenek węgla.
|
|
|
začněte se učit
|
|
krew jest płynną tkanką organizmu.
|
|
|
začněte se učit
|
|
1 osocze 2 składniki morfologiczne (erytrocyty, leukocyty, trombocyty)
|
|
|
začněte se učit
|
|
erytrocyty to krwinki czerwone. transportują tlen i dwutletek węgla.
|
|
|
začněte se učit
|
|
leukocyty to krwinki białe. Rodzaje: granulocyty, limfocyty, monocyty. LEUKOCYTY bronią organizm przed wirusami i bakteriami. Maja zdolność do aktywnego poruszania się.
|
|
|
začněte se učit
|
|
trombocyty to płytki krwi. ogrywają główną rolę w krzepnięciu krwi, bronią organizm przed kwotokiem. Powstają w czerwonym szpiku kostnym.
|
|
|
začněte se učit
|
|
1 transportowa 2 obronna 3 termoregulacyjna
|
|
|
Transportowa funkcja krwi začněte se učit
|
|
transport tlenu dwutlenku węgla wody skladników odżywczych hormonów produktów przemiany materii
|
|
|
začněte se učit
|
|
obrona organizmu przed wirusami i bakteriami (białe ciałka krwi i przeciwciała) obrona przed krwotokiem (płytki krwi)
|
|
|
termoregulacyjna rola krwi začněte se učit
|
|
utrzymanie ciepłoty ciała
|
|
|
začněte se učit
|
|
jest to zdolność leukocytów do rozpoznawania elementów własnego organizmu i elementów obcych.
|
|
|
začněte se učit
|
|
A, B, AB, 0 - wyróżnia się ze względu na obecnosc lub brak antygenów A i B na powierzchni erytrocytów. Na powierzchni erytrocytów może znajdować sie zespół antygenów nazywany czynnikiem Rh. Krew Rh (+) zawiera czynnik Rh, Krew Rh (-) nie ma tego czynnika.
|
|
|
začněte se učit
|
|
Przeciwciała – są to białka o budowie chemicznej dopasowanej do każdego antygenu, jak „klucz do zamka”. Mają one kształt Y i, łącząc się z antygenem, powodują jego unieszkodliwienie.
|
|
|
wymień Grupy krwi oraz antygen i przeciwciaładla danej grupy začněte se učit
|
|
GRUPA 0 - antygen BRAK, przeciwciała A i B. GRUPA A - antygen A, przeciwciała B GRUPA B - antygen B, przeciwciała A. GRUPA AB - antygen A i B, przeciwciała BRAK.AB.
|
|
|
začněte se učit
|
|
jest to osocze krwi pozbawione czynnika (włóknika) powodującego krzepnięcie krwi.
|
|
|
začněte se učit
|
|
przetaczanie krwi, zabieg ratyjacy życie. potrzbna jest całkowita zgodnosć krwi dawcy i biorcy.
|
|
|
začněte se učit
|
|
niezgodnośc grup krwi, zlepianie się czerwonych krwinek w duże kompleksy. powstaje gdy np. osoba z Rh (-) otrzyma krew Rh (+)lub gdy matka ma Rh(-) a dziecko w jej łonie Rh (+)
|
|
|
Możliwośc transuzji. Osoba mająca grupę AB začněte se učit
|
|
może otrzymać krew każdej innej grupy, co sprawia, że ludzie z grupą AB są nazywani biorcami uniwersalnymi.
|
|
|
začněte se učit
|
|
najczęściej stosuje się przetaczanie krwi tej samej grupy czyli A-A, B-B, AB-AB
|
|
|
Inne Możliwośc transuzji. začněte se učit
|
|
osoba z AB- od A, B, AB, 0 osoba z A - od 0 i od A osoba z B- od 0 i od B osoba z 0 - tylko od 0
|
|
|
Rola układu limfatycznego: začněte se učit
|
|
- ułatwia powrót płynów tkankowych do układu krwionośnego - pełni funkcję odpornościową - produkuje limfocyty - pobiera i transportuje tłuszcz z przewodu pokarmowego
|
|
|
co to jest układ limgatyczny (chłonny) začněte se učit
|
|
W organizmie człowieka oprócz krwi krąży (w systemie własnych naczyń) płyn zwany limfą (lub chłonką). Poprzez krążenie limfy składniki odżywcze docierają nawet tam, gdzie nie dochodzą naczynia włosowate krwionośne.
|
|
|
budowa układu limfatycznego začněte se učit
|
|
1. narządy limfatyczne 2. naczynia limfatyczne.
|
|
|
začněte se učit
|
|
grasica, śledziona, migdałki, węzły limfatyczne
|
|
|
naczynia limfatyczne (chłonne) začněte se učit
|
|
Dzielimy je na żyły limfatyczne, włosowate naczynia limfatyczne, oraz przewody limfatyczne.
|
|
|
začněte se učit
|
|
Znajduje sie w górnej części jamy brzusznej, po lewej jej stronie. magazynuje krwinki oraz usuwa krwinki zniszczone, pełni funkcje krwiotwórcze wytwarzając limfocyty i monocyty
|
|
|
węzły chłonne (limfatyczne) začněte se učit
|
|
Ich zadaniem jest filtrowanie przepływającej przez nie chłonki. zatrzymują i i unieszkodliwiają drobnoustroje chorobotwórcze i substancje tokstyczne
|
|
|
začněte se učit
|
|
główny narząd limfatyczny, niezbędny do rozwoju odpornosci. Uczestniczy w wytwarzaniu limfocytów T- swoistych komórek obronnych organizmu, które zasiedlają cały organizm limfatyczny.
|
|
|
začněte se učit
|
|
bronią organizm przed zakażeniem drogą pokarmową i oddechową.
|
|
|
začněte se učit
|
|
poczatek: przestrzenie międzykomórkowe następnie - włosowate naczynia limfatyczne, dalej - większe naczynia limfatyczne, dalej -węzły chłonne, następnie - przewody limfatyczne - żyła główna - serce.
|
|
|
układ krwionośny a układ limfatyczny - różnice 1 začněte se učit
|
|
Krwionośny: Zamknięty Limfatyczny: Otwarty
|
|
|
układ krwionośny a układ limfatyczny - różnice 2 začněte se učit
|
|
Krwionośny: Krew płynie do serca i od serca. Limfatyczny Limfa płynie tylko w jednym kierunku – do serca.
|
|
|
układ krwionośny a układ limfatyczny - różnice 3 začněte se učit
|
|
Krwionosny: Krew jest tłoczona do naczyń dzięki skurczom serca. Limfatyczny: Limfa jest tłoczona do naczyń dzięki skurczom otaczających mięśni
|
|
|
układ krwionośny a układ limfatyczny - różnice 4 začněte se učit
|
|
Krwionośny: Tworzy obieg duży i mały. Limfatyczny: Zbiera osocze i białe ciałka, które wydostały się do przestrzeni międzykomórkowych
|
|
|
układ krwionośny a układ limfatyczny - różnice 5 začněte se učit
|
|
Krwionosny: Zawiera leukocyty Limfatyczny: Produkuje limfocyty niszczące bakterie
|
|
|
układ krwionośny a układ limfatyczny - różnice 6 začněte se učit
|
|
Krwionośny: Naczynia włosowate mają charakter tętniczek i żył. Limfatyczny: Naczynia włosowate są ślepo zakończone w przestrzeniach międzykomórkowych.
|
|
|
choroby układu krwionośnego zakaźne začněte se učit
|
|
Przenoszone przez krew za Pośrednictwem owadów, np.: - dur plamisty (wesz) - malaria (komar)
|
|
|
choroby układu krwionośnego cywilizacyjne začněte se učit
|
|
wywołane stresami, zanieczyszczeniem środowiska, niewłaściwym odżywianiem się: - miażdżyca naczyń - choroba wieńcowa - zawał mięśnia sercowego - nadciśnienie tętnicze
|
|
|
Szkodliwy wpływ na układ krążenia i inne narządy začněte se učit
|
|
Działanie nikotyny i picie alkoholu.
|
|
|
jak możemy Zapobiegać chorobom układu krążenia začněte se učit
|
|
poprzez: higieniczny tryb życia, prawidłowe odżywianie, unikanie alkoholu i papierosów, unikanie stresu, uprawianie sportu (czynny wypoczynek).
|
|
|