Układ pokarmowy

cukry funkcje

dostarczanie energii, funkcja zapasowa (glikogen)

węglowodany przyswajalne funkcja i podział

źródło energii, wchłaniane w jelicie cienkim, monosacharydy (szybko dużo glukozy), disacharydy (dostarczją glukozy szybko ale na krótko) polisacharydy (glukoza uwalniana powoli, energia na długo)

węglowodany nieprzyswajalne

nie dają energii, wchodzą w skład błonnika

błonnik funkcje

wzmaga ruch jelit zapobiega zaparciom, uczucie sytości, spowalnia trawienie wielocukrów utzymanie poziomu glukozy, rozwój flory jelit, obniżenie cholesterolu, mniejsze ryzyko nowotworów, wiąże jony sodu zmniejsza ciśnienie

Białka funkcje

buduje komórki i tkanki, reguluje przebieg procesów (enzymy i hormony), transport (hemoglobina)

aminokwasy ilość i podział

20, egzogenne (z pokarmem), endogenne (synteza w organizmie)

podział białek

pełnowartościowe i niepełnowartościowe

tłuszcze funkcje

ochrona, magazyn, termoizolacja, nośnik witamin, synteza hormonów, budują błony komórkowe

budowa tłuszczy

kwasy tłuszczowe + glicerol

podział kwasów tłuszczowych

nasycone (pojedyncze wiązania między atomami węgla) nienasycone (co najmniej jendo wiązanie podwójne)

nienasycone kwasy tłuszczowe funkcje

poziom cholesterolu, ciśnienie, praca serca

podział witamin

rozpuszczalne w tłuszczach (A D3 EK), w wodzie (grupa B i witamina C)

awitaminoza

brak witamin w organizmie

hipowitaminoza

niedobór witamin

hiperwitaminoza

nadmiar witamin, łatwiej przedawkować te rozpuszczalne w tłuszczach

witamina A funkcje źródła i niedobór

prawidłowe widzenie, wzrost i rozwój, naskórek > kurza ślepota, łuszczenie, zaburzenia wzrostu> nabiał, pomarańczowe o i w, wątroba tran

witamina D3

wchłanianie wapnia i fosforu i odkładanie go w kościach> krzywica lub osteoporoza> tran jaja tłuste ryby, mleko, wytwarzana w organizmie

witamina E

mniejsze ryzyko nowotworów, prawidłowa praca mieśni płodność> starzenie skóry, zaburzenia płodności niedokrwistość osłabienie mięśni> oleje roślinne migdały awokado jaja orzechy nasiona

witamina K

krzepnięcie krwi> krwawienia> wątroba zielone warzywa wytwarzana przez bakterie jelitowe

źródła witamin z grupy B

produkty zbożowe, nasiona orzechy drożdże jaja mięso wątroba, wytwarzane przez bakterie jelitowe

witamina B2

oddychanie tlenowe i synteza hemoglobiny, poprawia stan skóry i gojenie ran> zajady łysienie łojotoki

witamina B3 (PP)

prawidłowa praca u. pokarmowego i nerwowego> pękanie i łuszczenie skóry biegunka otępienie

witamina B6

oddychanie tlenowe, korzystnie na stan skóry i tkankę nerwową, produkcja hemoglobiny i krwinek czerwonych> drgawki apatia obniżenie nastroju anemia

biotyna (witamina H)

synteza kwasów tłuszczowych, poprawia stan skóry> wypadanie włosów, łuszczenie, bóle mięśni

witamina 12

proces powstawania krwinek, biosynteza kwasów nukleinowych> anemia złośliwa uszkodzenia u. nerwowego

kwas foliowy

biosynteza k. nukleinowych i produkcja krwinek, rozwój u. nerwowego płodu> niedokrwistość prawdopodobieństwo wady u. nerwowego u dziecka

witamina C (kwas askorbinowy)

wzmacnia zęby, aktywuje enzymy, wpływa na stan tkanki łącznej (synteza kolagenu) wchłanianie żelaza odpornośc> szkorbut> natka pietruszki owoce kapusta kiszona

naturalne antyutleniacze

witaminy A C E

składniki mineralne funkcje

utrzymanie pH, regulowanie procesów, ciśnienie płynów ustrojowych

podział składników mineralnych

makroelementy więcej niż 0,01% (węgiel, tlen, fosfor, wapń, magnez) mikroelementy mniej niż 0,01% (miedź jod kobalt fluor)

wapń

kości zęby, skurcze mięśni i krzepnięcie> próchnica krzywica osteoporoza zaburzenia krzepnięcia pracy serca mięśni> nabiał ryby fasola zielenina

magnez

komórki nerwowe i mięśniowe, aktywator enzymów> zaburzenia pracy serca mięśni i u. nerwowego> zbożowe strączkowe orzechy kakao

potas

impulsy nerwowe, ilość wody ciśnienie praca serca> zaparcia zmęczenie brak apetytu skurcze> pomidory banany orzechy suszone owoce

sód i chlor

ciśnienie i ilość wody, impulsy nerwowe, chlor sok żołądkowy> niedobór nie występuje> sól kuchenna

żelazo

hemoglobina i enzymy> anemia osłabienie zawroty głowy> mięso wątroba zielone warzywa

jod

hormony tarczycy> zaburzenia tarczycy> ryby morskie owoce morza sól jodowana

fluor

kości i żeby chroni przed próchnicą> próchnica> ryby herbata woda mineralna zbożowe

znaczenie wody

dobry rozpuszczalnik (transport i rekacje) napięcie powierzchniowe (krążenie krwi i limfy) duże ciepło właściwe (wyrównywanie temperatury) wysokie ciepło parowania (chłodzenie)

bilans wodny

różnica pomiędzy ilością pobranej wody a ilością utraconej wody, powinna wynosić zero

co umożliwia przesuwanie pokarmu

ruchy perystaltyczne i śluz

jama ustna funkcje

pobieranie rozdrabnianie pokarmu, język miesza go ze śliną, rozpoczyna się trawienie monosacharydów (amylaza ślinowa)

rodzaje zębów

siekacze kły przedtrzonowe trzonowe

nagłośnia funkcja

zamyka wejście do u. oddechowego w trakcie przełykania

przełyk funkcja

kieruje pokarm do żołądka

żołądek funkcje

magazynowanie i trawienie, produkcja soku żołądkowego (woda, HCl, chlorki sodu potasu, pepsyna- trawi białka) odczyn kwasowy,

jelito cienkie funkcja

intensywne trawienie, do dwunastnicy uchodzą przewody trzustki i wątroby dostarczające wydzieliny, wchłanianie prostychg związków organicznych kosmyki jelitowe

enzymy w jelicie cienkim

lipaza jelitowa (tłuszcze) peptydazy jelitowe (dipeptydy i tripeptydy) amylaza jelitowa (wielocukry) maltaza (disacharydy), sok trzustkowy i żółć

jelito grube

wchłanianie wody i formowanie kału

funkcje mikrobiomu jelita grubego

zapobiega rozwojowi drobnoustrojów, fermentacja i rozkład błonnika, wytwarza witaminy B i K, rozwój u. odpornościowego i nerwowego

ślinianki funkcje

produkują ślinę pH obojętne zawiera amylaze ślinową trawienie skrobi

trzustka funkcje

produkuje sok trzustkowy zasada (amylaza trzustkowa- skrobia, lipaza trzustkowa- tłuszcze, trypsyna i chymotrypsyna- białka) oraz hormony regulujące poziom cukrów

wątroba funkcje

żółć trawi tłuszcze, magazyn glikogenu i witamin A D3 E K, amoniak w mocznik, hemoglobina w barwnik żółciowy, odtruwa organizm

cukry miejsce trawienia enzymy produkty unkcje i nadmiar

jama ustna i jelito, amylaza ślinowa trzustkowa i jelitowa, maltaza, cukry proste (glukoza), do krwi wątroby w komórce oddychanie, nadmiar glikogen w wątrobie tłuszcz

białka miejsce trawienia enzymy produkty unkcje i nadmiar

żołądek i jelito, pepsyna trypsyna chymotrypsyna peptydazy jelitowe, aminokwasy do krwi wątroby, komórka budowa, nadmiar energia

tłuszcze miejsce trawienia enzymy produkty unkcje i nadmiar

jelito, żółć lipaza trzustkowa i jelitowa, glicerol i kwasy tłuszcowe, chylomikrony do limfy do krwi, komórka błony i energia, nadmiar tłuszcz

mechanizm głodu

ośrodek głodu i sytości receptory stężenia glukozy