otázka |
odpověď |
začněte se učit
|
|
Nauka o czynności żywego organizmu. Stanowi zbiór praw fizjologicznych jakim podlega cały organizm oraz poszczególne jego układy, narządy, tkanki, komórki.
|
|
|
Istota procesów fizjologicznych začněte se učit
|
|
Wszystkie istoty żywe zarówno te o prostej budowie np. jednokmórkowce, jak i te o bardziej skomplikowane jak np. organizm człowieka charakteryzuje wspólna właściwość, którą jest przemiana materii-metabolizm
|
|
|
Metabolizm obejmuje dwa przeciwne procesy začněte se učit
|
|
Katabolizm Rozpad Związany jest ze zmniejszeniem się zapasu energii oraz Anabolizm Asymilacja, przyswajanie Polega na gromadzeniu energii w organizmie
|
|
|
začněte se učit
|
|
Podstawowy warunek życia biologicznego żywego organizmu • Przebiega wewnątrz organizmu – Czyli w środowisku wewnętrznym
|
|
|
Podstawowy skladnik organizmu wszystkich ssakow začněte se učit
|
|
|
|
|
U noworodków ilość całkowitej wody organizmu-TBW(total body water) začněte se učit
|
|
wynosi ponad 80%. W miarę wzrostu, dojrzewania organizmu procent wody zmniejsza się
|
|
|
Ile % stanowi woda u doroslego mezczyzny začněte se učit
|
|
około 62% masy ciała, Pozostałe 38% masy ciała przypada na: – Białka (18%) – Tłuszcze (13%) – Sole mineralne (7%)
|
|
|
začněte se učit
|
|
jest od kilku to kilkudziesięciu % mniejsza niż u M, ze względu na większy % udział tkanki tłuszczowej w masie ciała
|
|
|
začněte se učit
|
|
Płci • Masy ciała • Składowych ciała (ilość tkanki tłuszczowej, masa mięśni)
|
|
|
Niska zawartość wody w tkankach začněte se učit
|
|
Niska – Tkanka tłuszczowa 10% – Kostna 22%
|
|
|
Wysoka zawartość wody w tkankach začněte se učit
|
|
Substancja szara OUN 85% – Krew 83% – Nerki 83% – Płuca 79% – Mięśnie 75%
|
|
|
Przestrzenie płynów ustrojowych začněte se učit
|
|
Komórki i ich błony komórkowe dzielą wodę organizmu na 3 podstawowe przestrzenie płynów ustrojowych
|
|
|
Rodzaje plynow ustrojowych začněte se učit
|
|
1. Płyn przestrzeni wewnątrzkomórkowej 2. Płyn przestrzeni zewnątrzkomórkowej 3. Płyn przestrzeni transkomórkowej
|
|
|
Płyn przestrzeni wewnątrzkomórkowej začněte se učit
|
|
ICF-interacellularfluid • Wypełnia przestrzeń wewnątrz komórki • Stanowi około 40% masy ciała mężczyzn i około 30% masy ciała kobiet
|
|
|
Płyn przestrzeni zewnątrzkomórkowej 20% mc začněte se učit
|
|
• ECF-extracellularfluid • Nie jest jednorodny pod względem składu i rozmieszczenia • Obejmuje osocze krwi • Płyn tkankowy • Chłonkę
|
|
|
Płyn przestrzeni transkomórkowej 2% mc začněte se učit
|
|
• Zaliczany jest również do płynu zewnątrzkomórkowego • Tworzą go: – Płyn mózgowo-rdzeniowy – Płyn w komorach oka – Płyn surowiczy w jamie opłucnej – Płyn osierdziowy – Soki trawienne
|
|
|
Plyn zewnatrzkomorkowy dzieli sie na začněte se učit
|
|
plyn wewnatrznaczyniowy 4%, plyn zewnatrznaczyniowy 14%, plyn transkomorkowy 2%
|
|
|
Dobowy obrót wody u osoby dorosłej začněte se učit
|
|
Pobór wody 2000-2500ml, wydalanie wody 2000-2500ml
|
|
|
začněte se učit
|
|
Pokarmy płynne 1000-1500, Pokarmy stałe 700, Woda oksydacyjna 300
|
|
|
začněte se učit
|
|
Nerki 1000-1500, Skóra i płuca 900, Przewód pokarmowy 100
|
|
|
začněte se učit
|
|
stan dynamicznej równowagi czynnościowej komórek, tkanek, narządów i układów organizmu jako systemu zintegrowanego, którego zaburzenie prowadzi do choroby a nawet śmierci
|
|
|
Homeostaza jako wlasciwosc organizmow začněte se učit
|
|
zdolność do zachowania stałego środowiska wewnętrznego pomimo zmieniającego się środowiska wewnętrznego
|
|
|
Homeostaza a stan zdrowia/ choroby začněte se učit
|
|
Stan zdrowia możemy zdefiniować jako utrzymanie homeostazy, a chorobę jako zaburzenie homeostazy
|
|
|
Współczesna fizjologia jest začněte se učit
|
|
przede wszystkim nauką o homeostazie
|
|
|
Warunki utrzymania homeostazy začněte se učit
|
|
Warunkiem utrzymania równowagi czynnościowej organizmu jest utrzymanie stałości składu bezpośredniego otoczenia komórek tzn. płyny okołokomórkowego, stanowiącego środowisko wewnętrzne organizmu
|
|
|
Strefy homeostatyczne organizmu człowieka začněte se učit
|
|
wewnatrzkomorkowa, okolokomorkowa, krew
|
|
|
Strefa homeostatyczna wewnatrzkomorkowa začněte se učit
|
|
ograniczona błonami komórkowymi izolującymi cytoplazmę. Transport przez nie odbywa się selektywnie, w sposób kontrolowany i dostosowany do zmieniających się warunków
|
|
|
Strefa homeostatyczna okolokomorkowa začněte se učit
|
|
ograniczona z jednej strony błonami komórkowymi, z drugiej ścianą naczyń krwionośnych. Odnowa płynu komórkowego odbywa się poprzez ich ścianę
|
|
|
Strefa homeostatyczna krew začněte se učit
|
|
kontaktująca się z jednej strony przez ścianę naczyń z przestrzenią okołokomórkowąa z drugiej strony docierającą do wszystkich płaszczyzn wymiany ze środowiskiem zewnętrznym
|
|
|
Utrzymanie homeostazy w komórce możliwe jest dzięki: (strefa wewn.) začněte se učit
|
|
Budowie i właściwościom błony komórkowej (dyfuzja, osmoza, przyciąganie elektrostatyczne, aktywny transport), Wewnątrzkomórkowej regulacji syntezy substancji regulacyjnych, enzymów, ilości produktów końcowych oraz stężenia substratów
|
|
|
začněte se učit
|
|
• Dwuwarstwowa • Fosfolipidowa • Pópłynna • Z glikolipidami i cholesterolem • Białka błonowe mogą przemieszczać się w płaszczyźnie dwuwarstwy
|
|
|
začněte se učit
|
|
integralne, nosnikowe, tworzace kanaly jonowe, receptorowe
|
|
|
začněte se učit
|
|
Wzmacniają strukturę błony, przytwierdzają cytoszkielet
|
|
|
začněte se učit
|
|
Katalizują reakcję biochemiczne związane z błoną
|
|
|
začněte se učit
|
|
Transportują substancje niskocząsteczkowe przez błonę
|
|
|
začněte se učit
|
|
Rozpoznają i wiążą cząsteczki sygnałowe np. hormony i inicjują odpowiedź komórki na te substancje
|
|
|
Transport przez błonę komórkową • Zależy od začněte se učit
|
|
Masy cząsteczkowej, właściwości, średnicy i ładunku elektrycznego związków chemicznych
|
|
|
Rodzaje transportów błonowych začněte se učit
|
|
|
|
|
Transport blonowy bierny dzieli sie na začněte se učit
|
|
dyfuzje prosta i dyfuzje ulatwiona
|
|
|
Transport blonowy czynny dzieli sie na začněte se učit
|
|
aktywny (pierwotny i wtorny) i pecherzykowy
|
|
|
Dyfuzja prosta a kanaly jonowe otwierane začněte se učit
|
|
– Biernie (stale otwarte) – Potencjałem – Ligandem – Mechanicznie
|
|
|
Dyfuzja prosta zachodzi zgodnie začněte se učit
|
|
z gradientem stężeń, bez nakladu energii
|
|
|
začněte se učit
|
|
Transport błonowy, w którym dodatkowy czynnik wspomaga dyfuzję zgodnie z gradientem stężeń
|
|
|
začněte se učit
|
|
wbrew gradientowi stężeń, zużywa ATP, W ten sposób transportowane są monosacharydy i aminokwasy
|
|
|
Transport aktywny Pompa Na-K začněte se učit
|
|
pompa sodowo-potasowa, która transportuje 3 Na na zewnątrz komórek i 2 K do nich.
|
|
|
začněte se učit
|
|
to skrót oznaczający związek chemiczny: adenozynotrifosforan. Jest to główny i uniwersalny nośnik energii w organizmie. Cząsteczka ATP składa się z adeniny, rybozy i trzech reszt fosforanowych
|
|
|
Transport wtórnie aktywny začněte se učit
|
|
• Połączenie dyfuzji ułatwionej i transportu aktywnego • Wymagany jest nakład energii ATP na utrzymanie gradientu stężeń substancji kotransportowanej
|
|
|
začněte se učit
|
|
Transport substancji wysokocząteczkowych
|
|
|
Transport pęcherzykowy dzieli sie na: začněte se učit
|
|
|
|
|
Endocytoza obejmuje trzy rodzaje transportu začněte se učit
|
|
– Fagocytoza – Pinocytoza – Endocytoza receptorowa
|
|
|
začněte se učit
|
|
|
|
|
začněte se učit
|
|
Sposób przenikania większych cząsteczek, transport cieczy i cząsteczek
|
|
|
začněte se učit
|
|
Polega na pobieraniu ze środowiska pokarmów stałych, odizolowaniu od cytozolu, poprzez utworzenie wodniczki pokarmowej i trawieniu z udziałem lizosomów
|
|
|
začněte se učit
|
|
Polega na pobieraniu ze środowiska płynu z rozpuszczonymi w nim substancjami pokarmowymi (np. białkami lub tłuszczami)
|
|
|
začněte se učit
|
|
Zachodzi w rejonach błony komórkowej zwanych dołeczkami okrytymi
|
|
|
začněte se učit
|
|
proces uwalniania metabolitów powstających wewnątrz komórki – hormonów, neurotransmiterów, enzymów – produktów ubocznych metabolizmu i wydalin do przestrzeni pozakomórkowej
|
|
|
Sygnalizacja międzykomórkowa začněte se učit
|
|
Za pośrednictwem specyficznych substancji chemicznych (np. cytokin, hormonów, neuroprzekaźników) • Komorka reaguje na sygnał tylko wówczas, gdy posiada receptory dla cząsteczek sygnałowych
|
|
|
začněte se učit
|
|
Jeżeli cząsteczki sygnałowe są duże, hydrofilne i nie mogą przejść przez błonę komórkową, wówczas receptory muszą znajdować się na powierzchni błony komórkowej
|
|
|
receptory wewnątrzkomórkowe začněte se učit
|
|
Jeżeli cząsteczki sygnałowe mogą wnikać do komórki, wówczas receptory znajdują się w jej wnętrzu
|
|
|
Receptory błonowe wlasciwosci začněte se učit
|
|
Pełnią bardzo ważną rolę w odbiorze informacji • Mają zdolność swoistego wiązania się z określonymi substancjami chemicznymi czyli ligandami
|
|
|
Odbieranie i przetwarzanie informacji przez błonę komórkową začněte se učit
|
|
Rozróżnianie sygnałów, Przenoszenie sygnałów (transdukcja), wzmacnianie sygnałów
|
|
|
Rodzaje receptorów błonowych začněte se učit
|
|
• Receptory związane z kanałami jonowymi (kanały otwierane ligandem) • Receptory związane z białkami G • Receptory o funkcji enzymatycznej
|
|
|
začněte se učit
|
|
Kanały jonowe są utworzone przez białka. Występują kanały dla Na +, K +, Ca 2+ i Cl –, niezwykle selektywne dla każdego z tych jonów
|
|
|
začněte se učit
|
|
ligand, agonista, antagonista
|
|
|
začněte se učit
|
|
wytworzony w organizmie lub podany z zewnątrz, łączy się z receptorem
|
|
|
začněte se učit
|
|
substancja łącząca się z receptorem i wywołuje reakcję w komórce
|
|
|
začněte se učit
|
|
ma powinowactwo do receptora, łączy się z receptorem ale nie wywołuje reakcji w komórce
|
|
|
začněte se učit
|
|
Ligand: noradrenalina Agonista: adrenalina Antagonista: propranolol
|
|
|
začněte se učit
|
|
uniport, synport, antyport
|
|
|
začněte se učit
|
|
przenoszenie jednej substancji chemicznej do komórki
|
|
|
začněte se učit
|
|
przenoszenie jednocześnie 2 różnych cząsteczek
|
|
|
začněte se učit
|
|
przenoszenie jednocześnie 2 różnych cząsteczek w przeciwnych kierunkach
|
|
|
Receptory błonowe- białka G začněte se učit
|
|
Związane są z wewnętrzną powierzchnią błony komórkowej, po której mogą się przemieszczać, Aktywowane białko G przemieszcza się wzdłuż błony i aktywuje efektor- enzym
|
|
|
začněte se učit
|
|
grupa kinaz, których substratami są białka. Enzymy te przeprowadzają reakcję fosforylacji cząsteczki specyficznego dla danej kinazy białka.
|
|
|
začněte se učit
|
|
pośredniczą w regulacji większości dróg przenoszenia sygnału zewnątrzkomórkowego oraz kontrolują takie procesy, jak wzrost, różnicowanie komórek, cykl komórkowy, sygnalizacja wewnątrzkomórkowa.
|
|
|
začněte se učit
|
|
Uważane są również za „drugi przekaźnik” wewnątrzkomórkowej informacji, do komórek wpływają przez trzy różne kanały
|
|
|
W płynie ECF jony wapnia występują jako: začněte se učit
|
|
– Jony wolne – Lub związane z zewnętrzną powierzchnią błony komórkowej
|
|
|
začněte se učit
|
|
(ang. calcium-modulated protein, CaM, "białko modulowane przez wapń") Uczestniczy w indukcji różnych szlaków sygnalizacji wewnątrzkomórkowej, odgrywając przez to rolę w podstawowych procesach fizjologicznych komórki.
|
|
|
Kompleks kalmodulina-jony wapnia začněte se učit
|
|
Przyłącza się do enzymów wewnątrzkomórkowych, głównie do kinaz białkowych i aktywuje je
|
|
|
Receptory wewnątrzkomórkowe začněte se učit
|
|
Odpowiadają za reakcję komórki na hormony steroidowe i hormony tarczycy • Występują w: – Cytoplazmie- po przyłączeniu cząsteczki hormonu, receptor przemieszcza się do jądra komórkowego – Jądrze komórkowym • aktywują określone geny
|
|
|
Efekty wewnątrzkomórkowe receptorow wewtarz komorkowych: začněte se učit
|
|
– Synteza nowych białek – Zmiany metabolizmu komórki
|
|
|
Celem funkcjonowania narządów wewnętrznych jest začněte se učit
|
|
utrzymanie w płynie zewnątrzkomórkowym stałości wskaznikow homeostazy: izojonii, izotonii, izohydremii, izohyrdii, izotermii, Optymalnych ciśnień parcjalnych tlenu i CO2, Stężeń substancji odżywczych
|
|
|
začněte se učit
|
|
stalosc skladu elektrolitowego
|
|
|
začněte se učit
|
|
stalosc cisnienia osmotycznego
|
|
|
začněte se učit
|
|
stalosc stanu nawodnienia
|
|
|
začněte se učit
|
|
stalosc stezenia jonów wodorowych
|
|
|
začněte se učit
|
|
|
|
|
začněte se učit
|
|
Polega na utrzymaniu stałego stężenia substancji osmotycznie czynnych (osmolitów) w poszczególnych przestrzeniach wodnych organizmu
|
|
|
začněte se učit
|
|
• Stężenie substancji osmotycznie czynnych wyraża się jako osmolarność (gdy liczbę moli osmolitów odnosi się do 1 l rozpuszczalnika) • lub osmolalność (gdy liczbę moli osmolitów odnosi się do 1 kg rozpuszczalnika)
|
|
|
začněte se učit
|
|
o osmolarności niższej niż osocze
|
|
|
začněte se učit
|
|
o osmolarności identycznej z osoczem
|
|
|
začněte se učit
|
|
o osmolarności wyższej niż osocze
|
|
|
Utrzymanie izotonii w organizmie człowieka zależy przede wszystkim od začněte se učit
|
|
stałej objętości wody zgromadzonej w ECF i ICF
|
|
|
Za kontrole izotonii odpowiada: začněte se učit
|
|
ośrodek pragnienia oraz wazopresyna (hormon antydiuretyczny)
|
|
|
začněte se učit
|
|
• Zgodnie z prawem izojonii organizm człowieka dąży do zachowania stałego stężenia poszczególnych jonów w przestrzeniach wodnych • Aby cel został osiągnięty, konieczne jest utrzymywanie równego stężenia jonów w osoczu
|
|
|
začněte se učit
|
|
polegaja na utrzymaniu stałego stężenia jonów wodorowych, a co za tym idzie – również stałego pH
|
|
|
prawidłowe pH krwi tętniczej wynosi začněte se učit
|
|
|
|
|
prawidłowe pH w komórkach mięśni szkieletowych začněte se učit
|
|
|
|
|
Najbardziej wrażliwe na zmiany stężenia jonów wodorowych są (izohydria) začněte se učit
|
|
enzymy łańcucha oddechowego
|
|
|
začněte se učit
|
|
Utrzymanie temperatury głębokiej organizmu niezależnie od warunków środowiska zewnętrznego
|
|
|
wahania ciepłoty przekraczające o 4°C wartości začněte se učit
|
|
stwarzają poważne zagrożenie życia człowieka, wywołując szereg niekorzystnych
|
|
|
Narządem krytycznym dla zmian temperatury jest przede wszystkim začněte se učit
|
|
|
|
|
Zaburzenia procesow homeostazy začněte se učit
|
|
jest odbierane przez układ specyfcznych receptorów, które przekazują informację drogą wstępującą (aferentną) do odpowiednich ośrodków kontrolnych
|
|
|
začněte se učit
|
|
•Zdecydowana większość procesów homeostatycznych oparta jest na zasadzie ujemnego sprzężenia zwrotnego oznacza to, że wypadkowa działania procesu jest przeciwna do kierunku działania bodźca, który tę odpowiedź wyzwolił
|
|
|
začněte se učit
|
|
|
|
|
začněte se učit
|
|
ujemnym sprzężeniem zwrotnym, mający za zadanie stabilizację i utrzymanie jej możliwie najmniejszych granicach w porównaniu z wzorcem
|
|
|
Podstawowe układy regulujące homeostazę začněte se učit
|
|
Układ nerwowy, Układ dokrewny (endokrynny)
|
|
|
Układ nerwowy dzieli sie na začněte se učit
|
|
Układ nerw– Somatyczny – regulacja motoryki dużej – Autonomiczny- zmiany czynności tkanek, narządów, układów narządowychowy dzieli sie na
|
|
|