Zmysły chemiczne

zmysły chemiczne jako zmysły pierwotne

wywodzą się z pierwszych układów chomosensorycznych zaspokajających dwie potrzeby: prokreację i odżywianie; umożliwiają poznanie świata na poziomie molekularnym

receptory smaku

nie są prawdziwymi neuronami, ale zmodyfik. kom. skóry - mają jednak pobudliwe błony i wydzielają neuroprzekaźniki; ulegają złuszczaniu i wymianie co 10-14 dni; znajdują się w kubkach smakowych

ewolucyjna rola smaków

słodki - zdobycie energii, słony - sole mineralne, kwaśny - niedojrzałe owoce, gorzki - unikanie trucizn, umami - zdobycie białek i aminokwasów

droga nerwowa zmysłu smaku

1 neuron - zwoje 7, 9 i 10 nerwu czaszk.; 2 neuron - jądro samotne (smakowe) w moście i rdzenia przedł., 3 neuron - jądro brzuszne wzgórza; dalej informacje smakowe trafiają do kory somatosens. (aspekt dotykowy stymulacji języka) i wyspy (1kory smakowej)

zmysł węchu

polega na detekcji i identyfikacji substancji chemicznych stykających się z nabłonkiem węchowym; bodźce węchowe maja znaczenie informujące, rozpoznawcze, przyciągające i odpychające

co wykazały badania fMR i PET odnośnie bodźców węchowych

ze pobudzają one oprócz struktur węchomózgowia obszary płata czołowego, zwłaszcza zakręt obręczy i zakręty oczodołowe

komórki węchowe

neurony odpowiedzialne za odbiór bodźców węchowych; wyściełają nabłonek węchowych w tylnej części nosa; każda kom. ma rzęski, które wnikają w błonę śluzową nosa; na ich powierzchni znajdują się białka receptorowe; jedyne komórki nerwowe, które się dzielą

białka receptorowe

wiążą swoiście substancje zapachowe; po połączeniu prowadzą do pobudzenia komórki przez wyzwolenie szeregu zmian - receptory metabotropowe

budowa białka receptorowego

ma postać łańcucha zabudowanego z 300 aminokwasów, który 7 razy przechodzi przez błonę włoska; jeden koniec NH2, a drugi COOH; w każdej komórce węchowej występuje tylko jeden rodzaj białka, który wiąże substancje podobne chemicznie

podwójna organizacja opuszki węchowej

osmatyczna (reakcja na zapachy; każdy kłębuszek odbiera bodźce z aksonów kom. węchowych wrażliwych na ten sam lub podobny zapach), przestrzenna (różne pola nabłonka węchowego dają projekcję do różnych miejsc opuszki)

co umożliwia zdolność rozdzielczą narządu węchu

- różnorodność białek receptorowych - hamowanie oboczne w sieci nerwowej opuszki - organizacja przestrzenna

droga nerwowa zmysłu węchu

1 neuron - kom. nerwowe w nabłonku, 2 neuron - komórki mitralne w opuszce węchowej, 3 neuron - struktury ciała migdałowatego i przyległe jądra

gdzie płyną sygnały z opuszki węchowej

do jąder podkorowych: ciała migdałowatego, układu limbicznego i hipokampa; część impulsów dochodzi do płata skroniowego przez jądro wzgórza