1. Organizm człowieka jako funkcjonalna całość

hierarchiczna budowa organizmu

Podstawową jednostką budulcową i funkcjonalną jest komórka, komórki łączą się tworząc tkanki, tkanki tworzą narządy, narządy układy narządów. Układy narządów tworzą organizm.

homeostaza (stan równowagi)

utrzymanie stabilnych warunków wewnętrznych organizmu

sprzężenie zwrotne

w przypadku nieprawidłowego funkcjonowania organizmu uruchamiają się procesy obronne

ujemne sprzężenie zwrotne

oznacza, że efekt końcowy zatrzymuje proces, który doprowadził do powstania tego efektu

dodatnie sprzężenie zwrotne

oznacza, że efekt końcowy nasila proces, który do niego doprowadził

funkcje układu powłokowego (skóra)

ochrona ciała, odbieranie bodźców, regulowanie temperatury ciała

funkcje układu szkieletowego

utrzymywanie ciężaru ciała, ochrona narządów wewnętrznych, magazynowanie soli mineralnych

funkcje układu mięśniowego

ruch i praca narządów wewnętrznych

funkcje układu pokarmowego

pobieranie, trawienie i wchłanianie pokarmu; usuwanie niestrawionych resztek

funkcje układu krwionośnego

transport substancji (gazy oddechowe i substancje odżywcze), udział w reakcjach obronnych organizmu

funkcje układu limfatycznego

transport niektórych substancji odżywczych, głównie tłuszczów; udział w reakcjach obronnych organizmu

funkcje układu oddechowego

dostarczanie tlenu do organizmu i usuwanie dwutlenku węgla z organizmu

funkcje układu wydalniczego

usuwanie szkodliwych produktów przemiany materii, regulacja ilości wody i soli mineralnych w organizmie (osmoregulacja)

funkcje układu nerwowego

odbieranie bodźców i reakcja na nie, regulowanie i koordynowanie pozostałych układów

funkcje układu hormonalnego

udział w regulowaniu procesów życiowych za pomocą hormonów

funkcje układu rozrodczego

umożliwienie rozmnażania się, wykształcenie zewnętrznych cech płciowych

parametry ważne w utrzymaniu homeostazy

temperatura ciała 35,5-37°C, zaopatrzenie komórek w substancje odżywcze, uwodnienie organizmu, stężenie tlenu i dwutlenku węgla we krwi, pH krwi w zakresie od 7,35 do 7,45, stężenie hormonów, ciśnienie krwi

obrona przed wychłodzeniem organizmu

zwężenie naczyń krwionośnych, zmniejszenie potliwości, drżenie mięśni (gęsia skórka), zwiększenie wytwarzania ciepła (szybsze tempo przemian metabolicznych), zmniejszenie częstotliwości oddechów

obrona przed przegrzaniem organizmu

rozszerzenie naczyń krwionośnych, większa potliwość, zwiększenie częstotliwości oddechów (parowanie wody przez drogi oddechowe)

reakcja na wzrost ciśnienia krwi

receptory w naczyniach krwionośnych przekazują informacje do mózgu ⏩ ośrodek regulacji ciśnienia krwi wysyła sygnał do serca i tętnic ⏩ serce zwalnia pracę, naczynia krwionośne rozszerzają się

reakcja na spadek ciśnienia krwi

receptory w tętnicy szyjnej przekazują informacje do mózgu ⏩ ośrodek regulacji ciśnienia krwi wysyła sygnał do serca ⏩ serce przyspiesza pracę, naczynia krwionośne zwężają się

na czym oparte jest funkcjonowanie organizmu?

na współdziałaniu wszystkich układów narządów. Dzięki pracy wszystkich układów narządów organizm utrzymuje homeostazę, czyli w miarę stabilne warunki wewnętrzne

stałocieplność

zdolność do utrzymania stałej temperatury ciała, z tolerancją do 2°C, niezależnie od wahań temperatury otoczenia

zwierzęta endotermiczne

źródłem ciepła są dla nich procesy metaboliczne zachodzące wewnątrz organizmu

zmiennocieplność

brak zdolności do utrzymania stałej temperatury ciała, jest ona uwarunkowana w znacznym stopniu od temperatury otoczenia

zwierzęta ektotermiczne

głównym źródłem ciepła jest dla nich temperatura otoczenia (bezkręgowce, strunowce do gadów włącznie)

komórka

podstawowa jednostka budulcowa i funkcjonalna

tkanka

zespół komórek o wspólnym pochodzeniu i podobnej budowie

narząd

tkanki współpracujące w pełnieniu określonej funkcji

układ narządów

tworzą go narządy współ uczestniczące w pełnieniu określonych czynności życiowych