|
otázka |
odpověď |
|
rebus sic stantibus začněte se učit
|
|
ponieważ sprawy przybrały taki obrót
|
|
|
|
exceptio non adimpleti contractus začněte se učit
|
|
zarzut niedopełnienia kontraktu/umowy
|
|
|
|
compensatio začněte se učit
|
|
|
|
|
|
novatio začněte se učit
|
|
|
|
|
|
confusio začněte se učit
|
|
zlanie się w 1 osobie dłużnika i wierzyciela np. poprzez dziedziczenie
|
|
|
|
confusione extinguitur obligatio začněte se učit
|
|
przez zlanie się w 1 osobie dłużnika i wierzyciela zobowiązanie przestaje istnieć
|
|
|
|
cessio začněte se učit
|
|
|
|
|
|
pactum de non cedendo vel non alienando začněte se učit
|
|
umowa o niedokonywanie wierzytelności
|
|
|
|
cessio legis začněte se učit
|
|
przeniesienie wierzytelności na inną osobę zgodnie z przewidzianymi w prawie możliwościami
|
|
|
|
actio Pauliana začněte se učit
|
|
ochrona wierzycieli przed działaniami nieuczciwego dłużnika – kiedy niewypłacalny dłużnik celowo pomniejsza swój majątek na szkodę wierzyciela
|
|
|
|
periculum est emptoris začněte se učit
|
|
przypadkowe zaginięcie rzeczy obciąża kupującego
|
|
|
|
pretium in numerata pecunia consistere debet začněte se učit
|
|
cena winna istnieć/być wyrażona w pieniądzach
|
|
|
|
sine pretio nulla venditio začněte se učit
|
|
jeżeli nie ma ceny to nie ma kontraktu sprzedaży
|
|
|
|
emptio rei speratae začněte se učit
|
|
|
|
|
|
emptio spei začněte se učit
|
|
|
|
|
|
cuius comodum eius periculum začněte se učit
|
|
kto ma korzyści ten ponosi ryzyko/odpowiedzialność przypadkowej utraty rzeczy
|
|
|
|
vitia aperta non praestantur začněte se učit
|
|
nie odpowiada się za jawne/widoczne wady
|
|
|
|
dicta et promissa začněte se učit
|
|
sprzedawca odpowiada za mówione/przyrzeczone zalety
|
|
|
|
pactum reservati dominii začněte se učit
|
|
umowa zatrzymania własności przez sprzedawcę
|
|
|
|
pactum displicentiae začněte se učit
|
|
umowa/sprzedaż na próbę (w umówionym terminie kupujący może odstąpić od niej bez negatywnych skutków)
|
|
|
|
emptio ad gustum začněte se učit
|
|
umowa o rzecz z możliwością zwrotu/na próbę
|
|
|
|
pactum de retroemendo začněte se učit
|
|
umowa o obowiązku odsprzedania rzeczy z powrotem sprzedającemu
|
|
|
|
locatio conductio operis začněte se učit
|
|
|
|
|
|
depositum irregulare začněte se učit
|
|
depozyt nieregularny/nieprawidłowy – rzeczy oznaczone gatunkowo
|
|
|
|
non potest commodari, quod usu consumitur začněte se učit
|
|
przedmiotem kommodatu nie może być rzecz zużywalna
|
|
|
|
rei commodatae et possessionem et proprietatem retinemus začněte se učit
|
|
dając rzecz w kommodat nie tracimy własności ani posiadania
|
|
|
|
rei turpis nullum mandatum est začněte se učit
|
|
nie ma mandatu jeżeli przedmiotem zlecenia jest rzecz niemoralna/niegodziwa
|
|
|
|
negotiorum gestio začněte se učit
|
|
prowadzenie cudzych spraw bez zlecenia
|
|
|
|
indebitum začněte se učit
|
|
|
|
|
|
condictio indebiti začněte se učit
|
|
roszczenie o zwrot nienależnego świadczenia
|
|
|
|
condictio causa data causa non secuta začněte se učit
|
|
roszczenie o bezpodstawne wzbogacenie się z tytułu nienależnego świadczenia z powodu niezaistnienia przyczyny
|
|
|
|
condictio causa finita začněte se učit
|
|
roszczenie z tytułu podstawy, która już odpadła
|
|
|
|
condictio ob causam finitam začněte se učit
|
|
gdy przysporzenie miało początkowo podstawę prawną, a w pewnym momencie ją utraciło
|
|
|
|
condictio ob turpem vel iniustam causam začněte se učit
|
|
roszczenie z powodu tytułu niegodziwego/nie mającego w prawie przyczyny
|
|
|
|
condictio sine causa začněte se učit
|
|
roszczenie o wzbogacenie bez zaistniałej przyczyny
|
|
|
|
affectio (animus) societatis začněte se učit
|
|
wola/nastawienie zawarcia spółki
|
|
|
|
tres faciunt collegium začněte se učit
|
|
trzy osoby tworzą stowarzyszenie
|
|
|
|
dolus začněte se učit
|
|
każde podstępne/rozmyślne działanie
|
|
|
|
dolus directus začněte se učit
|
|
|
|
|
|
dolus eventualis začněte se učit
|
|
|
|
|
|
culpa začněte se učit
|
|
|
|
|
|
culpa lata začněte se učit
|
|
|
|
|
|
quod omnes intellegunt začněte se učit
|
|
|
|
|
|
lata culpa est nimia neglegentia, id est non intellegere quod omnes intellegunt začněte se učit
|
|
grube niedbalstwo, to rażące niedbalstwo – to niezrozumenie tego, co wszyscy powinni zrozumieć
|
|
|
|
culpa levis začněte se učit
|
|
|
|
|
|
culpa levissima začněte se učit
|
|
|
|
|
|
culpa in custodiendo začněte se učit
|
|
wina w niedopilnowaniu/dozorze
|
|
|
|
culpa in eligendo začněte se učit
|
|
|
|
|
|
condicio sine qua non začněte se učit
|
|
warunek nieodzowny, bez którego czynność nie może zaistnieć
|
|
|
|
casus začněte se učit
|
|
|
|
|
|
vis maior začněte se učit
|
|
|
|
|
|
vis cui humana infirmitas resistere non potest začněte se učit
|
|
siła, której ludzka słabość nie może się oprzeć
|
|
|
|
Omnes homines aequales sunt začněte se učit
|
|
|
|
|
|
Crimina morte extinguuntur začněte se učit
|
|
Przestępstwa wygasają na skutek śmierci.
|
|
|
|
Qui peccat ebrius, luat sobrius začněte se učit
|
|
Kto grzeszy po pijanemu, ponosi karę na trzeźwo.
|
|
|
|
Fides bona contraria est fraudi et dolo začněte se učit
|
|
Dobra wiara jest przeciwieństwem oszustwa i podstępu.
|
|
|
|
In legibus fundamentum rei publicae začněte se učit
|
|
W ustawach jest fundament rzeczypospolitej.
|
|
|
|
Locus regit actum začněte se učit
|
|
Miejsce rządzi formą aktu prawnego.
|
|
|
|
Tempus regit actum začněte se učit
|
|
Czas rządzi formą/ważnością aktu prawnego.
|
|
|
|
Lusus noxius in culpa est začněte se učit
|
|
Winnym jest szkodzący w czasie zabawy.
|
|
|
|
Ius naturae est immutabile začněte se učit
|
|
Prawo naturalne jest niezmienne.
|
|
|
|
Iustitia nemini neganda začněte se učit
|
|
Nikomu nie należy odmawiać sprawiedliwości/sprawiedliwie prowadzonego procesu.
|
|
|
|
Ius et furi dicitur začněte se učit
|
|
I złodziejowi należy się sprawiedliwy proces.
|
|
|
|
Iustitia non novit patrem nec matrem, solam veritatem spectat začněte se učit
|
|
Sprawiedliwość nie zna ani ojca, ani matki, tylko bierze pod uwagę prawdę.
|
|
|
|
Leges bonae ex malis moribus procreantur začněte se učit
|
|
Dobre ustawy powstają ze złych zwyczajów.
|
|
|
|
Legem bonam a mala nulla alia nisi naturae norma dividere possumus začněte se učit
|
|
Dobrą ustawę nie możemy odróżnić od złej w żaden inny sposób niż zgodnie z prawami natury.
|
|
|
|
Scire leges non hoc est verba earum tenere, sed vim ac potestatem začněte se učit
|
|
Znać ustawę to nie trzymać się jej słów, lecz rozumieć jej sens i znaczenie.
|
|
|
|
Sensum non verba spectamus začněte se učit
|
|
Patrzymy na sens, a nie słowa.
|
|
|
|
Iura non in singulas personas, sed generaliter constituuntur začněte se učit
|
|
Prawa są ustanawiane nie dla pojedynczych osób, lecz dla ogółu.
|
|
|
|
Fere in omnibus poenalibus iudiciis et aetati et imprudentiae succurit začněte se učit
|
|
Prawie we wszystkich sprawach karnych uwzględnia się i wiek i brak doświadczenia.
|
|
|
|
Vanae voces populi non sunt audiendae začněte se učit
|
|
Nie należy wysłuchiwać głosów ludu.
|
|
|
|
Non omne quod licet honestum est začněte se učit
|
|
Nie wszystko co jest dozwolone, jest przyzwoite/uczciwe.
|
|
|
|
Libertas inaestimabilis res est začněte se učit
|
|
Wolność jest rzeczą bezcenną.
|
|
|
|
Male nostro iure uti non debemus začněte se učit
|
|
Nie powinniśmy źle korzystać z przysługującego nam prawa.
|
|
|
|
Qui suo iure utitur neminem leadit začněte se učit
|
|
Kto korzysta ze swego prawa, nikomu nie szkodzi.
|
|
|
|
Nullus idoneus testis in re sua intellegitur začněte se učit
|
|
Rozumie się, że nikt nie może być wiarygodnym świadkiem we własnej sprawie.
|
|
|
|
Leges ab omnibus intellegi debent začněte se učit
|
|
Ustawy przez wszystkich powinny być zrozumiałe.
|
|
|
|
Res nullius cedit primo occupanti začněte se učit
|
|
Rzecz niczyja przypada temu, kto ją pierwszy zawłaszczył.
|
|
|
|
Poena constituitur in emendationem hominum začněte se učit
|
|
Kara jest ustanawiana dla poprawy człowieka.
|
|
|
|
Nemo debet lucrari ex alieno damno začněte se učit
|
|
Nikt nie może mieć korzyści z cudzej szkody.
|
|
|
|
Cogitationis poenam nemo patitur začněte se učit
|
|
Nikt nie może ponosić kary za swoje myśli.
|
|
|
|
Culpa lata dolo aequiparatur začněte se učit
|
|
Ciężkie niedbalstwo jest zrównane z podstępem (złym zamiarem).
|
|
|
|
Nullus describatur reus, priusquam convincatur začněte se učit
|
|
Nikogo nie należy uznawać za winnego przed skazaniem.
|
|
|
|
Fiscus non erubescit začněte se učit
|
|
Skarb państwa się nie wstydzi.
|
|
|
|
Iustitia non debet claudicare začněte se učit
|
|
Sprawiedliwość nie powinna kuleć.
|
|
|
|
Hominum causa omne ius constitutum est začněte se učit
|
|
Wszelkie prawa są ustanawiane ze względu na człowieka.
|
|
|
|
Utilitas publica private praeferri debet začněte se učit
|
|
Korzyść publiczna powinna dawać pierwszeństwo prywatnej.
|
|
|
|
Notoria non egent probationem začněte se učit
|
|
Rzeczy oczywiste nie potrzebują dowodu
|
|
|
|
Occidit qui non servat periturum, ubi potest začněte se učit
|
|
Zabija ten, kto nie pomoże ginącemu, tam gdzie może.
|
|
|
|
Semel commissa poena non evanescit začněte se učit
|
|
Raz wymierzona kara nie popada w zapomnienie.
|
|
|
|
Vigilantibus, non dormientibus, iura subveniunt začněte se učit
|
|
Prawa pomagają czuwającym, nie śpiącym.
|
|
|
|
Volenti non fit iniuria začněte se učit
|
|
Chcącemu nie dzieje się krzywda.
|
|
|
|
Pactum de sucessione futura est illecitum začněte se učit
|
|
Umowa o przyszłe dziedziczenie jest niedozwolona przez prawo.
|
|
|
|
Pacta, quae turpem causam continent, non sunt observanda začněte se učit
|
|
Umowy, które zawierają w sobie haniebną przyczynę, nie są brane pod uwagę.
|
|
|
|
Obligatio semel extincta non reviviscit začněte se učit
|
|
Zobowiązanie raz wygasłe, nie odżywa na nowo.
|
|
|
|
Non pretii numeratio, sed conventio perficit emptionem začněte se učit
|
|
Nie zapłata ceny, ale porozumienie czyni kupno wiążącym.
|
|
|
|
Ignorantia legis neminem excusat začněte se učit
|
|
Nieznajomość prawa/ustawy nikogo nie usprawiedliwia.
|
|
|
|
Ex iniuria ius non oritur začněte se učit
|
|
Prawo nie rodzi się z bezprawia.
|
|
|
|
Nuptias non concubitus, sed consensus facit začněte se učit
|
|
Małżeństwo tworzy porozumienie, a nie faktyczne pożycie. Małżeństwo tworzy porozumienie, a nie faktyczne pożycie.
|
|
|
|
Pecuniae imperare oportet, non servire začněte se učit
|
|
Pieniądzom należy rozkazywać, a nie służyć.
|
|
|
|
Intentio inservire debet legibus, non leges intentioni začněte se učit
|
|
Wola/zamiar powinny służyć ustawom, a nie ustawy woli.
|
|
|
|
Servi legum sumus, ut liberii esse possimus začněte se učit
|
|
Jesteśmy sługami ustaw, abyśmy mogli być wolni.
|
|
|
|
Scientia nobilitat začněte se učit
|
|
|
|
|
|
testis ex auditu začněte se učit
|
|
|
|
|
|
facta probantur iura novit curia začněte se učit
|
|
fakty trzeba udowadniać, przepisy zna sąd
|
|
|
