Leki przeciwdepresyjne

Patofizjologia depresji hipoteza monoaminowa

niedobór jednej lub kilku amin biogennych: noradrenaliny, serotoniny, dopaminy wywołuje depresję, a leki zwiększają ich stężenie w szczelinie

Patofizjologia depresji inne koncepcje

dysfukncja układu cholinergicznego, GABAergicznego lub hipoteza neurokininowa

Rec dla serotoniny funkcja i przekaźnictwo 5HT1A

rola w depresji i lęku, spadek cAMP

Rec dla serotoniny funkcja i przekaźnictwo 5HT1D

rola w migrenie, spadek cAMP

Rec dla serotoniny funkcja i przekaźnictwo 5HT2

regulacja reakcji behawioralnych, istotna funkcja w układzie krążenia, anatagoniści nieznaczny efekt anksjolityczny i p/depresyjny, wzrost IP3

Rec dla serotoniny funkcja i przekaźnictwo 5HT3

nudności i wymioty, kanał jonowy

Leki przeciwdepresyjne zastosowanie(11)

depresja, zaburzenia lękowe, zespół napięcia przedmiesiączkowego, zaburzenia nastroju, zespoły bólowe, zaburzenia snu, ADHD, zaburzenia odżywiania, osobowości, nikotynizm, autyzm

Leki w ch ukł krążenie, które mogą dawać objawy depresji(10)

propranolol, metyldopa, rezerpina, klonidyna, hydralazyna, guantydyna, glikozydy naparstnicy, leki moczopędne, lidokaina, prokaina

Inne leki, które mogą dawać objawy depresji(9)

kortykosteroidy, progestageny, estrogen, opioidy, indometacyna, benzodiazepiny, leki p/bakteryjne, chemioterapia, neuroleptyki, alkohol

TLPD

trójpierścieniowe leki przeciwdepresyjne

MAOI

inhibitory monoaminooksydazy

SSRI

selektywne inhibitory wychwytu serotoniny

NRI

selektywne inhibitory wychwytu noradrenaliny

NDRI

blokery wychwytu zwrotnego noradrenaliny i dopaminy

SNRI

podwójne inhibitory wychwytu noradrenaliny i serotoniny

NaSSA

antydepresanty noradrenegiczne i swoiście serotoninergiczne

SARI

antagoniści rec 5HT2a i wychwytu zwrotnego serotoniny

TLPD mechanizm działania

nieselektywnie hamują wychwyt zwrotny NA, 5HT, dopaminy, blokują też rec Mcholinergiczny, alfa1, histaminowy H1 i 5HT2

TLPD metabolizm

metabolizowane przez CYP450 = liczne interakcje, w podeszły wieku mniejszy metabolizm, wydalane z mlekiem matki

Dystymia

typ depresji charakteryzujący się przewlekłym obniżeniem nastroju, ale ma łagodniejszy przebieg niż depresja endogenna

TLPD zastosowanie(8)

depresje o różnej etiologii, dystymia, lęk napadowy, moczenie nocne, zespoły natręctw, zespoły bólowe(gł. Ból psychogenny), ADHD u dzieci, nerwice pourazowe

TLPD działania niepożądane na ukł pokarmowy(6)

zaparcia, biegunka, nudności, objawy dyspeptyczne, osłabienie łaknienia, zwiększenie masy ciała

TLPD działania niepożądane na ukł krążenia(4)

tachykardia, działanie hipotensyjne, osłabienie erekcji, wpływ kardiotoksyczny=zaburzenia przewodnictwa

TLPD działania niepożądane na CNS(7)

zaburzenia świadomości, sedacji, senność, drżenie mieśniowe, pobudzenie psychoruchowe, zaostrzenie objawów psychotycznych, obniżenie progu drgawkowego

TLPD działania niepożądane ogólne i inne(6)

suchość w ustach, zaburzenia widzenia, napady jaskry, zaburzenia ejakulacji, zespół serotoninowy, odczyny alergiczne

Zespół serotoninowy objawy

ból głowy, halucynacje, podwyższona temperatura ciała, sztywność mięśni, bezsenność, przyspieszenie toku myślenia, nadmierne pocenie się, nadciśnienie tętnicze, tachykardia, nudności, wymioty, biegunka, drgawki, zagubienie, niepokój, zaczerwienienie skóry, poszerzenie źrenic

TLPD przeciwwskazania(11)

jaskra, zaburzenia rytmu, okres pozawałowy, znaczne nadciśnienie lub niedociśnienie, nadczynność tarczycy znaczna, ch Addisona, uszkodzenie wątroby, nerek lub ukł krwiotówrczego, zatrucie lekami (psychotropy, cholinolityki, adrenergiczne) lub alkoholem, depresja z zab świadomości, nadwrażliwość na leki, interakcje z innymi lekami

klomipramina

TLPD

Nortryptylina

TLPD

Imipramina

TLPD

Amitryptylina

TLPD

Desipramina

TLPD

Doksepina

TLPD

Protryptylina

TLPD

Maprotylina

TLPD

Amoksapina

TLPD

Trimipramina

TLPD

Citalopram

SSRI

Sertralina

SSRI

Paroksetyna

SSRI

Fluwoksamina

SSRI

Fluoksetyna

SSRI

SSRI działanie niepożądane(11)

dysfunkcje seksualne, niepokój, akatyzja, lęk, bezsenność, męczliwość, bóle głowy, migreny, obniżony apetyt, nudności, biegunka, suchość w ustach

Przekaźnictwo serotoninergiczne rośnie przy stosowaniu SSRI z

MAOI, tryptofanem, a także po klomipraminy, litu, wenlafaksyny, buspironu, mitrazapiny, opiatów

Zespół serotoninowy objawy(10)

zaburzenia świadomości, mioklonie, niepokój, drżenie mięśniowe, wzmożenie odruchów, zaburzenia koordynacji, dreszcze, poty, hipertermia, drgawki

iproniazyd

nieselektywny, nieodrwacalny inhibitor MAO

fenelzyna

nieselektywny, nieodrwacalny inhibitor MAO

izokarbamid

nieselektywny, nieodrwacalny inhibitor MAO

pargylina

nieselektywny, nieodrwacalny inhibitor MAO

tranylcypromina

nieselektywny, nieodrwacalny inhibitor MAO

I generacja inhibitorów MAO działania niepożądane

uszkodzenia wątroby,”cheese effect”, bezsenność, drżenia mięśniowe, psychozy, zmiany fazy choroby

Klorgilina

nieodwracalny, selektywny inhibitor MAOA

Selegilina

nieodwracalny, selektywny inhibitor MAOB, leczenie Parkinsona

Moklobemid

odwracalny inhibitor selektywny wobec MAOA

toloksaton

odwracalny inhibitor selektywny wobec MAOA

befloksaton

odwracalny inhibitor selektywny wobec MAOA

amiflamina

odwracalny inhibitor selektywny wobec MAOA

cimoksaton

odwracalny inhibitor selektywny wobec MAOA

bazinaprina

odwracalny inhibitor selektywny wobec MAOA

minapryna

odwracalny inhibitor selektywny wobec MAOA

RIMA

odwracalny inhibitory selektywne wobec MAOA

lazabemid

odwracalny inhibitory selektywne wobec MAOB

karoksazon

odwracalny inhibitory selektywne wobec MAOB

Moklobemid farmakokinetyka

wydalany z moczem, silny efekt pierwszego przejścia

Moklobemid przeciwwskazania(5)

nadwrażliwość na lek, uszkodzenia wątroby, ciąża i okres karmienia, zaburzenia świadomości, równoczesne przyjmowanie leków hamujących wychwyt serotoniny

Moklobemid dz. niepożądane(7)

zaburzenia snu, pobudzenie psychoruchowe, drżenia, zaburzenia widzenia, bóle i zawroty głowy, suchość w ustach, zwyżki ciśnienia

Ograniczenia dietetyczny przy IMAO

sery, salami, pepperoni, bób, awokado, banany, śledzie, kawior, niektóre fasole, czerwone wino, niektóre piwa, sherry, czekolada, kawa

Wiloksazyna

NARI, selektywne inhibitory wychwytu noradrenaliny

reboksetyna

NARI, selektywne inhibitory wychwytu noradrenaliny

Zespół niedoboru noradrenaliny

depresje z zaburzeniami kognitywnymi, męczliwością, deficytami koncentracji, pamięci, apatyczny zespół odpowiedzi na SSRI

NARI dz. niepożądane

niespecyficzne pobudzenie rec adrenergicznych=nasilenie aktywności układu współczulnego

NARI przeciwwskazania

ciąża, karmienie, nadwrażliwość, padaczka, ostrożnie w jaskrze i przeroście gruczołu krokowego

Bupropion

NDRI, bloker wychwytu noradrenaliny i dopaminy, słabo hamuje też wychwyt 5HT, działa pobudzająco, zarejestrowany do leczenia uzależnienia od nikotyny

Bupropion przeciwwskazania(7)

zaburzenia odżywiania, padaczka, uszkodzenia narządów miąższowych, niewydolność krążenia, nadwrażliwość, ciąża, karmienie, niestosować z IMAO

Wenlafaksyna (milnacipram, duloksetyna)

SNRI, selektywne blokery wychwytu serotoniny i noradrenaliny, „czyste TLPD”

Wenlafaksyna działania niepożądane(5)

nudności, zaparcia, zaburzenia snu, suchość w ustach, potliwość

Wenlafaksyna przeciwwskazania(5)

nadwrażliwość, ciąża, karmienie, wiek poniżej 18 lat, nie stosować z MAOI

Mirtazapina

NaSSA, silny lek przeciwdepresyjny, antagonistyczne działanie wobec alfa2, 5HT2a, 5HT2c, 5HT3, 5HT1a i H1

Mianseryna

NaSSA, działanie antagonistyczne wobec alfa 1, alfa2, 5HT2a, H1, H2, i 5HT1a

Mirtazapina, mianseryna dz. niepożądane

zaburzenia obrazu krwi (penie), napady drgawkowe, obrzęk stawów, zmiany skórne, zaburzenia czynności wątroby

Mirtazapina, mianseryna przeciwwskazania

ciąża, karmienie, padaczka, leuko i granulocytopenia

Nefazodon

SARI, antagonista rec 5HT2a i wychwytu zwrotnego serotoniny

Inne leki o działaniu normotymicznym

lit, neuroleptyki (np. olanzapina, klozapina), niektóre leki p/padaczkowe (kw. Walproinowy, karbamazepina), elektrowstrząsy

Lit mechanizm działania

modyfikuje przekaźnictwo wewnątrzkom wywołane przez 5HT, Ach, Na, GABA

Lit dz. niepożądane(5)

drżenia, niezborność ruchowa, niedoczynność tarczycy, uszkodzenie nerek i szpiku

Buspiron

agonista rec 5HT1A, efekt przeciwlękowy

Buspiron dz. niepożądane

zawroty i bóle głowy, bezsenność, osłabienie, objawy dyspeptyczne, po wysokich dawkach=hiperprolaktynemi, objawy pozapiramidowe