Państwo III

5  1    140 kartičky    tomjag11
stáhnout mp3 Vytisknout hrát zkontrolovat se
 
otázka język polski odpověď język polski
Zagrożenia dla demokracji: dyktatura większości
začněte se učit
Większość uważa, że nie ma żadnych ograniczeń w stanowieniu prawa; traci mniejszość; mechanizmy zabezpieczające- konstytucyjne gwarancje, umowy międzynarodowe,
Zagrożenia dla demokracji: nietolerancja
začněte se učit
źródło napięć społecznych; nie dotyczą tylko grup etnicznych ale też postaw i zachowań społecznych; apartheid- segregacja rasowa; ciężko się przeciwstawić bo negują zasady demokracji(nielajt w drodze większego lajtu)
Zagrożenia dla demokracji: brak szacunku dla prawa i anarchia
začněte se učit
obowiązkiem konstytucyjnym rp jest przestrzeganie prawa; najlepiej jak moralność społeczna pokrywa się z prawem-rzadkość;
Zagrożenia dla demokracji: stabilność porządku prawnego
začněte se učit
częste zmiany powodują brak świadomości prawnej; ustawiczne nieprzestrzeganie prawa prowadzi do anarchii, rozpadu państwa; dochodzi do patologii władzy
Rodzaje korupcji
začněte se učit
łapówy; nepotyzm; defraudacja(biorą publiczne pieniądze); klientyzm(silniejsza strona w zamian za ochronę/pomoc domaga się świadczeń); kapitalizm polityczny(wykorzystywanie wpływów politycznych w gospodarce
Zagrożenia dla demokracji: korupcja
začněte se učit
podstawowe zagrożenie dla demokracji; 2 stanowiska walki z korupcją- 1-tworzenie urzędów kontroli nad politykami, 2- kształtowanie moralności publicznej; skutki korupcji- marnotrawienie i złe wykorzystanie finansów publicznych,
Zagrożenia dla demokracji: autorytaryzm i totalitaryzm
začněte se učit
*całkowite zaprzeczenie demokracji *łamanie zasad podziału władzy, suwerenności narodu
Zagrożenia dla demokracji: demokracja fasadowa
začněte se učit
pozorne funkcjonowanie zasadów demokratycznego państwa prawa; rządzą określone grupy wpływów; nominalnym suwerenem pozostaje lud ale decyzje nie zapadają demokratycznie
Zagrożenia dla demokracji: problemy ekonomiczne
začněte se učit
mogą prowadzić do napięć społecznych; spadek zaufania do demokracji; większa popularność ideologii antydemokratycznych; w okresie międzywojennym to przez nie powstały europejskie reżimy autorytarne i totalitarne
Zagrożenia dla demokracji: programowe lekceważenie nędzy przez rząd
začněte se učit
prowadzi do radykalizacji zajść społecznych;
Modele ustrojowe państw demokratycznych
začněte se učit
ustrój polityczny(ogół regulacji prawnych dotyczących organizacji, kompetencji i powiązań organów władzy państwowej nazywany również systemem politycznym);
System parlamentarno-gabinetowy
začněte se učit
dualizm władzy wykonawczej; głowa państwa+rząd; kompetencje głowy państwa ograniczone; parlament z głową państwa powołuje rząd- władzę wykonawczą; rząd ponosi przed parlamentem odpowiedzialnośc za decyzje polityczne- odpowiedzialność polityczna; parlament może udzielić wotum nieufności;
System prezydencki
začněte se učit
narodził się usa; monizm władzy wykonawczej; prezydent głowa państwa premier; mianuje ministrów, którzy są wykonawcami jego woli; niezależność i rozdzielność władzy wykonawczej i ustawodawczej; parlament nie może zażądać ustąpienia prezydenta ani jego ministrów i vice versa; przezydent ma prawo veta zawieszającego, parlament może odrzucić takie veto odpowiednią liczbą głosów; odpowiedzialność konstytucyjna prezydenta; kraje afrykańskie, Ameryka Łacińska
System parlamentarno-komitetowy
začněte se učit
parlament jako reprezentant narodu ma pełnię władzy w państwie; nie może powołać rządu; sprawuje kontrolę nad organami; rząd jest komitetem wykonawczym parlamentu, ma inicjatywę ustawodawczą, nie może rozwiązać parlamentu; głowa państwa nie ma określonych kompetencji, jest powołana przez parlament i przed nim odpowiedzialna. Szwajcaria
Inne modele ustrojowe
začněte se učit
System kanclerski(modyfikacja parlamentarno-gabinetowego, umocnienie pozycji kanclerza); System półprezydencki(silna pozycja prezidente, kontroluje rząd i premiera); w obydwu zwiększenie kompetencji władzy wykonawczej
USA forma państwa
začněte se učit
Republika prezydencka; federacja; 50 stanów(władza ustawodawcza, wykonawcza, sądownicza)
Ustrój polityczny USA
začněte se učit
kompetencje organów państwa określa konstytucja (1787+27 poprawek) władza ustawodawcza należy do 2-izbowego kongresu; wykonawcza-prezidente; równowaga między ustawodawczą a wykonawczą w teorii ale prezidente ma przewagę
GB forma państwa
začněte se učit
monarchia dziedziczna parlamentarna; Elżbieta II z dynastii Windsorów; państwo unitarne zdecentralizowane z jednostkami autonomicznymi;
Ustrój polityczny GB
začněte se učit
system prlamentarno gabinetowy; władza ustawodawcza należy do parlamentu(Izba Gmin+Izba Lordów); władza wykonawcza do gabinetu; monarcha jest wykonawczy+ustawodawczy; odróżnia się pojęcie rządu i gabinetu(rząd- cały aparat administracji państwowej opłacany ze skarbu państwa; gabinet- premier i ministrowie) ze względu na silną pozycję premiera gabinetowo-parlamentarny;
Źródłami prawa konstytucyjnymi w gb
začněte se učit
prawo stanowione(np. Wielka Karta Swobód); prawo precedensowe(orzeczenia sądów); konwenanse konstytucyjne(utarte sposoby konstytucyjne) Brak pisemnej konstytucji.
najważniejsze konwenanse gb
začněte se učit
*skład gabinetu określa premier, nie monarcha *urząd premiera obejmuje lider partii *odpowiedzialność całego rządu przed parlamentem *głowa państwa nie ponosi odpowiedzialności politycznej
Forma państwa Szwajcaria
začněte se učit
republika związkowa; 26 kantonów; znaczny stopień niezależności- własne konstytucje, władze ustawodawcze i wykonawcze w kantonach;
Ustrój polityczny Szwajcaria
začněte se učit
system parlamentarno-komitetowy; kompetencje organów konstytucja; władza ustawodawcza należy do zgromadzenia związkowego; władza wykonawcza należy do rady związkowej; cechą charakterystyczną jest duża rola demokracji bezpośredniej;
Rodzaje referendów w szwajcarii
začněte se učit
*obligatoryjne(zmiana konstytucji, przystąpienie do organizacji międzynarodowych) *fakultatywne(weto ludowe, 50 tys, 8 kantonów, w sprawie umów międzynarodowych)
Forma państwa francja
začněte se učit
republika prezydencko - parlamentarna, François Hollande, charakter unitarny i scentralizowany;
Ustrój polityczny francja
začněte se učit
system pół prezydencki; ustawodawcza władza należy do 2izbowego parlamentu; wykonawcza- rząd+ prezydent; ważne, żeby prezyent miał swoich w rządzie
Forma Państwa niemieckiego
začněte se učit
Republika federalna; 16 landów; własne parlamenty, rządy, sądy;
Ustrój polityczny niemce
začněte se učit
system kanclerski; władza ustawodawcza- parlament związkowy i rada związkowa; władza wykonawcza- rząd z kanclerzem
KOnstytucja przed 1989
začněte se učit
Obwiązywała z roku 82 i zmieniona w 76
Obrady okrągłego stołu
začněte se učit
6 luty do 5 kwietnia 89. Porozumienie na temat spraw gospodarczych i ustrojowych w rp zaplanowao nowa konstytucje
DO 7 kwietnia 89
začněte se učit
wprowadzenie do konstytucji 2 izbowwego parlamentu iprezydenta.
4 czerwca 89
začněte se učit
1 wybory solidarności zwycestwo
grudzień 89
začněte se učit
Zmiany nazwy państwa na rzeczpospolita polska, zmiana konstytucji (zasada demokratycznego państwa prawa, pluralizmu politycznego) ZMIANA GODŁA
1992 pl transof
začněte se učit
Przyjęcie ustawy o trybie przygotana i i uchwalania konstytucji, miały ją uchwalić sejm i senat połaczone w zgromadzenie narodowe a nast. referendum, nad projektem miała pracowac komisja sejmu i senatu. 17 październiaka mała konstytucja(relacja miedzy organami państwa)
1994
začněte se učit
znowelizowana ustawa o przygotowaniu i ustaleniu konstytucji - prawo do zgłoszenia projektu konstytucji 500 tys obywateli
2 kwietnia 1997
začněte se učit
Zgromadzenie narodowe uchwaliło konstytucje
25 maja 1997
začněte se učit
referendum konstytucyjne przeszło ledwo -
17 paździenika
začněte se učit
uchwalono konstytucje
Budowa konstytucji wstep
začněte se učit
preambuła(odwołanie do tradycji historychnych 1 i 2 RP wartości i Boga
Budowa konstytucji 1 rozdział
začněte se učit
zasady ustroju politycznego gosp i społecznego określa politykę narodową.
Budowa konstytucji 2 rodfział
začněte se učit
Katalog obowiązków praw i wolności obywateli a także mechanizmy obronne obywateli
Budowa konstytucji rozdział 3
začněte se učit
katalog źródeł prawa, oraz sposób ich wydania.
Budowa konstytucji rodziały 4 do 9
začněte se učit
Kompetencje najwyższych organów włądzy, tryb powłania i realcje
Budowa konstytucji rozdział 10
začněte se učit
dotyczy finansów publicznych, zasad nakładamoa podatków i procedury nakładania uchalania ustawy budzetowej
Budowa konstytucji rodział 11
začněte se učit
zasady postepowania w sytucajach szczególnych zagrożen
Budowa konstytucji rodział 12
začněte se učit
porcedury zmian konstyctucji
Budowa konstytucji rodział 13
začněte se učit
Przepisy przejsciowe i końcowe
Zasady ustroju Rp w KOnstytucji
začněte se učit
1. zasada demokrtatycznego państwa prawa, zasada unitarnej formy państwa, zasada zwierzchniej władzy narodu, zasada podziału władzy, zasada pluralizmu politycznego, zasady republikańskiej formy rządów, zasada decentralizacji władzy państwowej i samorządowej.
Historia polskich konstytucji.
začněte se učit
3 maja 1791, konstytucja księstwa warszawskiego 22 lipca 1807, konstytucja kurestwa polskiego 1815, mała konstytucja 1919, konstytucja RP (marcowa) 17 marca 1921, konstytucja rp kwietniowa 23 kiwetnia 1935, mała konstytucja 19 luty 1947, konstytucja PRL 22 lipca 1952, mała konstytucja 17 października 1992, konstytucja rp 2 kwietnia 1997
Charakterystyka ustroju Rp
začněte se učit
Parlamentarny zracjonalizowany(wzmocnienie władzy wykonawczej): Z Kancaelarskiego - silna pozycja premiera konstruktywne wotum nieufności i połprezydenckiego - ma przywileje i jest wyb w wborach powszechnych
Rola sejmu i senatu
začněte se učit
organy władzy ustawodawczej(Sejm 1 izbą, senat 2), sejm i senat jedynymi organami przedstawicielskimi- maja przywilej bezpośredniego reprezentowania narodu;
Wybory do senatu i sejmu
začněte se učit
zarządzone przez prezidente nie później niż 90 dni przed upływem kadencji parlamentu; wybierane jednego dnia na 4 lata; posłowie(powszechne, równe, bezpośrednie, proporcjonalne, tajne), senatorowie(tajne, powszechne, bezpośrednie); w podziale mandatów poselskich uczestniczą partie polityczne min 5% głosów(koalicje wyborcze 8%); podział mandatów w systemie D'Hondata; przeprowadza Państwowa Komisja Wyborcza, Okręgowe i Obwodowe Komisje Wyborcze; cisza wyborcza 24h; finansowanie kampanii jest jawne
Czynne prawo wyborcze
začněte se učit
18 lat; nie pozbawiony praw wyborczych od Trybunału Stanu albo pozbawiony praw publicznych orzeczeniem sądu
Bierne prawo wyborcze
začněte se učit
co najmniej 21 lat; do senatu 30; kandydatów zgłaszają partie wyborcze, obywatele; przeprowadza
Ważność wyborów
začněte se učit
każdy obywatel może wnieść do Sądu Najwyższego proces przeciwko ważności wyborów
Posłowie i senatorowie
začněte se učit
sejm 460, senat 100; mandat parlamentarny- charakter: generalny, nieodwołalny, niezależny;
immunitet
začněte se učit
przywilej uniemożliwia pociągnięcie do odpowiedzialności karnej, aresztowania bez zgody sejmu, zwalnia z odpowiedzialności za działalność parlamentarną
koła i kluby parlamentarne
začněte se učit
klub ma 15 posłów, koło 3 parlamentarzystów
dyscyplina klubowa
začněte se učit
głosują jak każe
organizacja i funkcjonowanie sejmu i senatu
začněte se učit
obradują na posiedzeniach; 1 prezydent zwołuje, potem marszałkowie; mają charakter jawny ale mogą być utajnione
Organy sejmu, senatu: marszałek sejmu
začněte se učit
*(przez posłów ze swojego grona na 1 posiedzeniu) 2 osoba w państwie, reprezentuje sejm, ustala harmonogram prac, zastępcy- wicemarszałkoiwe; *prezydium sejmu=marszałek+wizemarszałkowie
Organy sejmu: konwent seniorów
začněte se učit
członkowie prezydium+przewodniczący klubów i kół parlamentarnych; opiniowanie prac sejmu, porządku poszczególnych posiedzeń
Organy sejmu: komisje sejmowe
začněte se učit
* rozpatrują sprawy będące przedmiotem obrad sejmu; dzielą się na stałe oraz nadzwyczajne; szczególnym rodzajem jest komisja śledcza dla zbadania określonej sprawy, członkowie mogą przesłuchiwać świadków
rodzaje większości w parlamencie
začněte se učit
*większość zwykła *bezwzględna(więcej niż suma przeciw i wstrzymujących się) *większość kwalifikowana(np. 2/3)
zgromadzenie narodowe
začněte se učit
w sytuacjach określonych w konstytucji sejm i senat obradują razem. 4 wypadki (1. odebranie przysięgi od nowego prezydenta, uznanie prezydenta za niezdolnego do pełnienia funkcji, prezydent w stanie oskarżenia, orędzie prezydenckie)
Funkcje parlamentu: prawo do zmiany ustroju politycznego
začněte se učit
przez zmianę konstytucji. procedura zmiany(co najmniej 1/5 posłów, senat, prezydent, zmiana obowiązuje jak sejm i senat się zgodzą, sejm decyduje większością 2/3 głosów w obecności co najmniej połowy posłów, senat większością bezwzględną. Jeżeli dotyczy rozdziałów 1, 2 lub 12 to 1/5 posłów, sejm lub prezydent mogą zażądać referendum. Po zakończeniu procedur podpisuje prezidente
Funkcje parlamentu: ustawodawcza
začněte se učit
tworzenie aktów prawnych rangi ustawowej, etapy prac: w wypadku budżetowej rada ministrów ma wyłączność inicjatywy ustawodawczej, bez odrzucenia przez senat, veta prezydenckiego;
Funkcje parlamentu: kreacyjna
začněte se učit
powołuje lub odwołuje rząd; wybiera sędziów TK i TS; powołuje na wniosek prezidente prezesa NBP; sejm z senatem powołują członków KRRiT, członków krajowej rady sądownictwa, członków RPP, prezesa NIK, rzecznika praw obywatelskich, dziecka, generalnego inspektora ochrony danych osobowych
Funkcje parlamentu: kontrolna
začněte se učit
przysługuje sejmowi, który ma prawo kontrolować wszystkie organy
Parlamentarne instrumenty kontroli
začněte se učit
*absolutorium(zatwierdzenie działalności finansowej rządu, zgodność z ustawą budżetową) *zapytania i interpelacje(sposób zwracania się posłów do członków rządu z prośbą o udzielenie informacji. Zapytanie -pojedyncze, interpelacje- zasadnicze *komisje śledcze *pociągnięcie do odpowiedzialności konstytucyjnej(stawianie przed TS) *wotum zaufania, nieufności(wiąrze się z wyborem nowego premiera(konstruktywne))
Funkcje parlamentu: współtworzenie kierunków polityki państwa
začněte se učit
podejmwanie decyzji w niektórych dziedzinach polityki wewnętrznej i międzynarodowej: *ustawa o stanie wojennym *napaść lub umowa(sojusz wojskowy) *sejm i senat wyrażają zgodę na ratyfikowanie umów międzynarodowych *sejm ma prawo zarządzić referendum *senat sprawuje opiekę nad polakami i polonią
Rola prezydenta w państwie
začněte se učit
jednoosobowy orgn wykonawczy państwa, najwyższy przedstawiciel RP, gwarantuje ciągłość władzy państwowej.
Wybór i odwołanie prezidente rp
začněte se učit
5 laenia kadencja; wybory powszechne tajne równe bezpośrednie większościowe; max 2 kaencje; bierne prawo wyborcze 35lat+ pełnia praw wyborczych. kandydata zgłasza 10 tys obywateli. wiecej niz 50%. jezeli nie to po 14 dniach 2 tura z 2 kandydatów; każdy może wnieść proces przeciw ważności- Sąd Najwyższy rozpatruje; kadencja rozpoczyna się w dniu przysięgi przed zgromadzeniem narodowym. może ulec skróceniu w wypadku śmierci, zrzeczenia się urzędu, nieważności wyborów, uznany przez zgromadzenie nar
prezydenty rp na uchodźstwie
začněte se učit
*Władysław Raczkiewicz *August Zalewski *Stanisław Ostrowski *Edward Raczyński *Kazimierz Sabbath *Jan Kaczorowski
uprawnienia prezidente
začněte se učit
*zykłe wymagają kontrasygnaty czyli ppodpisu premiera(przejmuje odpowiedzialność politycznań *prerogatywy(nie wymagają zgody premiera- wobec parlamentu, powołanie najwyższych urzędników państwowych i tradycyjne uprwnienia(konstytucja)
Uprawnienia prezidente względem parlamentu
začněte se učit
zarządzanie wyborów; zwoływanie pierwszego zgromadzenia; inicjatywa ustawodawcza; prawo weta zawieszającego wobec ustaw parlamentu(odrzucenie 3/5 głosów); podpisywanie ustaw i ch zgłaszanie; prawwo skrózenia terminu kadencji w razie niewyłonienia rządu lub ustalenia budżetu; powołanie prezesa NBP na 6 lat za wnioskiem sejmu. prawo zwracania się do TK o zbadanie zgodności ustaw
Uprawnienia prezidente względem Rady Ministrów
začněte se učit
powoływanie rządu; wykonywanie zmian w rządzie na wniosek premiera; zwoływanie rady gabinetowej(RM pod przewodnictwem prezidente)(nie ma kompetencji); wystąpienia z wnioskiem do sejmu do pociągnięci członka rm przed tk;
Uprawnienia prezidente względem władzy sądowniczej
začněte se učit
powołanie sędziów na wniosek krajowej rady sądownictwa i prezesów naczelnego sądu administracyjnego, sądu najwyższego, TK, jednego członka krajowej rady sądownictwa
Uprawnienia prezidente w zakresie spraw zagranicznych
začněte se učit
ratyfikowanie i wypowiadanie umów międzynarodowych, mianowanie i odwoływanie przedstawicieli polski w innych państwach lub organizacjach międzynaodowych, przyjmowanie listów uwierzytelniających oraz odwołujących przedstawicieli innych państw w polsce;
Uprawnienia prezidente zwierzchnictwo nad siłami zbrojnymi i obronnością
začněte se učit
sprawowanie władzy za pośrednictwem ministra obrony w czasie pokoju; najwyższy zwierzchnik; w sytuacji zagrożenia powszechna mobilizacja; wydawanie decyzji o urzyciu sił zbrojnych dla obrony kraju; wprowadzenie stanu wyjątkowego gdy nie może tego uczynić parlament
Uprawnienia prezidente tradycyjne uprawnienia
začněte se učit
nadawanie obywatelstwa; nadawanie orderów i odznaczeń; prawo łaski; nadawanie tytułów profesorskich
Rola rady ministrów
začněte se učit
organ władzy wykonawczej; premier i ministrowie, mają własne kompetencje; polityka wewnętrzna i zewnętrzna państwa; premier kieruje pracą terenowych organów administracji, sprawuje nadzór nad samorządem; minister- naczelny organ administracji państwowej- wypełnia zadania zlecone przez premiera, kieruje określonymi działami administracji państwowej(ministerstwo instytucją)
premierzy rp
začněte se učit
Tadeusz Mazowiecki, Jan Bielecki, Jan Olszewski, Waldemar Pawlak, Hanna Suchocka, Waldemar Pawlak, Józef Oleksy, Włodzimierz Cimoszewicz, Jerzy Buzek, Leszek Miller, Marek Belka, Kazimierz Marcinkiewicz, Jarek, Tusek
Powołanie i odwołanie rm
začněte se učit
przez prezidente rp; 14 dni musi uzyskać wotum zaufania od parlamentu-jeśli nie to wybiera się rząd bezwzględną większością głosów, prezydent mianuje członków; jeżeli sejm nie zdoła wyłonić rządu robi to prezidente; jeżeli zaproponowany rząd nie uzyska wotum to prezydent skraca kadencję parlamentu; rada ministrów ustępuje w określonych sytuacjach(rezygnacja premiera, brak wotum);
Konstruktywne wotum niwufności
začněte se učit
co najmniej 46 posłów wniosek, musi być nazwisko nowego premiera
uprawnienia rm
začněte se učit
wykonywanie ustaw, prawa inicjatywy ustawodawczej, wydawanie rozporządzeń, kontrolowanie i koordynowanie prac organów administracji państwowej, ochona interesów skarbu państwa, zapewnienie bezpieczeństwa wewnętrznego państwa oraz zewnętrznego i kierowanie obronnością
administracja rządowa
začněte se učit
rząd i podległe jemu urzędy; na szczeblu lokalnym powoływany przez premiera wojewoda(musi wykonywać zadania zlecone przez rząd, reprezentować rząd wobec samorządów, sprawować nad nimi nadzór)
wojewódzkie organy administracji rządowej
začněte se učit
*administracja zespolona(organy podlegają wojewodzie) *administracja niezespolona(organy podlegają poszczególnym ministrom)
korpus służby cywilnej
začněte se učit
urzędnicy, których zadaniem jest wykonywanie zadań administracji rządowej; nadzór nad nimi ma premier, w jego imieniu działa szef służby cywilnej
organy władzy sądowniczej
začněte se učit
sąd najwyższy; sądy powszechne; sądy szczególne; TK; TS
zasady funkcjonowania sądów i trybunałów
začněte se učit
sędziowie powoływani przez prezidente na wniosek krajowej rady sądownictwa;
zasady władzy sądowniczej
začněte se učit
*zasada niezawisłości(podlegają tylko konstytucji i ustawą z wyjątkiem sędziów TK- tylko konstytucja; powoływani są aż do emerytury; immunitet;
zasady sądów
začněte se učit
zasada jednolitości- wszystkie sądy orzekają na podstawie tego samego prawa; zasada kolegialności- sądy orzekają w zespołach; zasada jawności; zasada instancyjności- sądownictwo ma charakter dwuinstancyjny- można się apelować
Sąd Najwyższy
začněte se učit
sprawuje nadzór nad dziłalnością sądów powszechnych i wojskowych; składa się z 1 prezesa(prezydent na 6 lat), prezesów i sędziów; 4 izby(cywilna, karna, wojskowa, pracy i ubezpieczeń społecznych)
Funkcje Sądu najwyższego
začněte se učit
rozpoznawanie kasacji(odwołania od wyroków sądów 2 instancji, złamane prawo w trakcie postępowania); interpretowanie przepisów prawa; stwierdzanie ważności wyborów i referendów,
Sądy powszechne
začněte se učit
rozstrzygają sprawy z zakresu prawa karnego, cywilnego, rodzinnego, prawa pracy; prezesi; sądy okręgowe(zabójstwa i rozwody, odwołania od sądów rejonowych) sądy rejonowe(wszystko oprócz tych dla okręgowych) przy rejonowych są grockie(od wykroczeń) Apelacyjne(odwołania od okręgowych
Sąd lustracyjny
začněte se učit
organ sądu apelacyjnego w Warszawie; sprawdzały zgodność z prawdą oświadczeń lustracyjnych;
sądownictwo administracyjne
začněte se učit
kontrola działania organów administracji publicznej; rozstrzyganie sporów między jednostkami samorządu oraz między samorządem a jednostkami administracji państwowej; spory między obywatelami a jednostkami administracji;
sądownictwo administracyjne 2instancyjność
začněte se učit
*wojewódzkie sądy administracyjne(sądy 1 instancji) *naczelny sąd administracyjny(2 instancji; prezes przez prezidente na 6 lat spośród kandydatów zgromadzenia ogólnego sędziów naczelnego sądu administracyjnego)
Sądy wojskowe
začněte se učit
rozpatrują przestępstwa żołnierzy w służbie czynnej; 2instancyjne: garnizonowe(1instancja), sądy okręgu wojskowego(2instancja oraz 1 dla żołnierzy z najwyższymi stopniami wojskowymi)
tRYBUNAŁ STANU
začněte se učit
sĄDZI NAJWYŻSZYCH URZEDASÓW, PRZEWODNICZĄCY(1 prezes) 2 ZASTEPCÓW, 16 członków wybranych przez sejm na czas kadencji,
Trybunał stanu 2 instancyjność
začněte se učit
1 instancja(orzeka przewodniczoncy i 4 członków) w 2 przewodniczący i 6 członków i nie ma kasacji
Trybunał stanu sądzi
začněte se učit
* prezydenta z a naruszenie konstytucji, ustaw oraz za pospolite przestępstwa * członków rządu za nrauszenie konstytucji, ustaw oraz za przestepstwa w zwiazku ze stanowiskiem. * prezesów NBP oraz NIK oraz KRRiT za naruszenie konstytucji i ustaw * POsłow i senatorów za naruszenie zakazu preowdzenia dzaiłąlnosci gospodarczej, wiążącej sie z korzysteniem z skarbu państwa lub majątku publicznego.
TYBUNAŁ KONSTYTUCUJNY
začněte se učit
Składa się z 15 sędziów przez sejm na 9 letnią kadencję, prezesa i wiceprezesów powołuje prezidente, prezesem obecnie jest Andrzej Rzepliński.
Funkcje TK
začněte se učit
Orzeka o zgodności ustaw i umów międzynarodowych z konstytucją Z wnioskiem moga wystąpić prezydent marszałek sejmu, marszałek senatu, premier, 50 posłów lub 30 senatorów, Prezes sadu najwyższego, prezes naczelnego sądu administracyjnego, prokurator generalny, prezes NIK, rzecznik praw obywatelskich
Funkcje TK II
začněte se učit
Orzeka o zgodności ustaw z ratyfikowanymi umowami MIĘDZYNARODOWYMI< ROZPATRUJE SKARGI KONSTYTUCJYJNE, orzeka o zgodności z konstytucja celów i dzłalności partii politycznych. * bada zgodność z konstytucją aktów prawnych wydawanych przez organy centeralne, * rozstrzyga spory kompetencyjne między organami, orzeka o zaistnieniu tymczasowej przeszkody w sprawowaniu urzędu prezydenta.
Warunki wnoszenia spraw di Tk
začněte se učit
Ma każdy kto uzna ze jego prawa lub wolności zostały naruszone (konstytucja) * moze sporządzi wyłącznie adwokat lub radca prawny * przedmiotem skargi może być tylko akt normatywny, * pod warunkiem wykorzystania wszytkich mozliwości odwoławczych
Krajowa włądza sondownictwa
začněte se učit
Instytucja stojąca na czele niezależności sędziów i sądów. Skład: pierwszy prezes sadu najwyższego, prezes naczelnego sądu administracyjnego, minister sprawiedliwości, osoba powłana przez prezidente, 15 członków wybranych spośród sędziów, 4 sosby wybrane przez parlament.
Zadania KRS
začněte se učit
Rozpatrywanie kandydatów na sędziów, i wystepownie do preziudente z wnioskiem o powołanie sędziów sądu najwyżeszego, sędziów powszechnych, administracyjnych i wojskowych. * wystepowanie do TK o zbadanie zgodnosci z konstytucją aktów dotcz. niezależności sędziów i sądów. * wystepownie zwnioskiem o postępownie dyscyplinarne dla sędziów.
Organy kontroli państwowej i ochrony prawa: NIK
začněte se učit
*najwyższy organ kontroli państwowej, podlega bezpośrednio sejmowi, sejmowi przedkłada analizę wykonania budzetu informacje o wynikach kontroli, a także przedstawia sprawozdanie z swojej działalności
Prezes NIK
začněte se učit
Prezes powołany przez sejm za zgodą senatu na 6 lat, sejm może go odwołać, posiada immunitet, wszystko oprócz gorącego uczynku
Kompetencje NIK
začněte se učit
Badanie Legalności, gospodarności rzetelności, i celowości działań organów administracji państwowej i NBP, Badanie gospodarnosci i rzetelności samorządu terytorialnego, badanie legalności i gospodarnosci podmiotów gospodarczych w zakresie wykorz. środkow publ.
Kto zleca NIKowi
začněte se učit
Na wniosesk sejmu i jego organów, prezidenta, premiera i włąsna inicjatywa.
Rzecznik praw obywatelskich
začněte se učit
Jednoosobowy urząd stoi na straży praw człowieka i obywatela, powołuje go sejm za zgoda senatu na 5 lat
prokuratura
začněte se učit
część aparatu państwowego, strzeże praworządności, funkcja oskarzyciela
prokurator generalny
začněte se učit
powołuje prezidente z kandydatow (po jednym z krs i krp); Podlegają mu: prok. powszechne, rejonowe, okręgowe, apelacyjne, wojskowe(garnizonowe, okręgów wojskowych i naczelną prok. wojskową, naczelny prokurator wojskowy jest zastępcą prok. generalnego)
krajowa rada prokuratury
začněte se učit
instytucja stojaca na straży niezalezności prokuratorów; skład: prok. generalny, przedstawiciel prezidente, 4 posłów, 2 senatorów, 16 różnych proków.
krajowa rada prokuratury zadania
začněte se učit
opiniowanie projektów aktów normatywnych dotyczących prokuratury; wybieranie kandydata na stanowiska prok. gen; rozpatrywanie i opiniowanie kandydatów na proków;
KRRiT
začněte se učit
organ konstytucyjny(1992); 5 członków(2 sejm, 1 senat, 2 prezidente na 6 lat); na czele rady stoi przewodniczący, którego rada wybiera ze swojego grona;
KRRiT: zadania
začněte se učit
powolywanie rad nadzorczych w telewizji i radiofonii publicznej; udzielanie zezwolen na dzialalność komercyjnych stacji; stanie na straży wolności i prawa do informacji; rozdzielanie środków z abonamentu; kontrola dzialalności nadawców w granicach określonych ustawą; opiniowanie aktów prawnych powiązanych
samorząd
začněte se učit
forma organizacji wyodrębnionej grupy społecznej, może decydowac o istotnych dla niej sprawach bezposrednio lub z przedstawicielami
rodzaje samorządów
začněte se učit
*specjalne(zawodowe i gospodarcze[specyficzny jest samorząd zawodowy ludzi wykonujących wolne zawody- obowiązkowy]); *terytorialne(oparte na wspólnym zamieszkaniu)
zasady funkcjonowania i organizacji samorządu terytorialnego
začněte se učit
3 stopniowy podzial państwa(2478 gmin, 314 powiatów, 16 województw); charakter przymusowy; mają osobowość praną- prawo do własności, samodzielność podlega ochronie sądowej); w rp nie są zorganizowane hierarchicznie; konstytucja stanowi, ze samorząd wykonuje wszystko co nie jest w zakresie innych władz); rząd nie ingeruje ale nadzoruje- bada czy zgodnie z prawem(premier i wojewodowie); gdy uchwała samorządu jest zła moga ją uchylić, gdy nie realizuje swoich funkcji moze zawiesić i wprowadzić zarz
źródła dochodów sam. teryt.
začněte se učit
dotacje z budgetu i udział w podatkach, dochody własne
samorząd gminny
začněte se učit
wspólnota obywateli zamieszkujących pewne terytorium; podstawowa jednostka podzialu teryt.; zagres działalności określaja wladze gminy; w gminach władze sprawują rada gminy i wójt; moga funkcjonować jednostki pomocnicze(sołectwa i dzielnice);
zadania gminy
začněte se učit
wlasne(zaspokajnanie poczeb mieszkanców) i zlecone(z zakresu administracji rządowej, np. wybory, zasiłki, dowody osobiste);
rada gminy
začněte se učit
organ ustawodawczo- kontrolny; wybory bezpośrednie na 4 lata; od 15 do 45 członków w zalezności od liczby mieszkanców; na czele przewodniczący(wybierany w tajnych wyborach spośród radnych) uprawnienia(uchwalanie budgetu i lokalnych podatków, kontrolowanie wójta, podejmowanie decyzji w sprawach majątkwoych)
wojt(burmistrz prezident)
začněte se učit
władza wykonawcza w wiejskich (wójt); burmistrz(gminy w ktorych siedzibą jest miasto poniżej 100 tys, prezydent(miasta powyżej 100 tys. lub miały przed wejsciem ustawy prezidente); jest wybierany w wyborach powszechnych; zadania wykonuje z pomoca urzędu gminy; kieruje bierzącymi sprawami gminy, reprezenduje ją, wykonuje uchwally rady i przygotowuje ich projekty, gospodaruje majatkiem gminy, realizuje budget)
samorząd powiatu
začněte se učit
wspolnota samorządowa oraz jednostka podziału terytorialnego obejmująca kilka gmin(powiat ziemski) lub teren miasta, które jest gminach na prawach powiatu(powiat grodzki); władzami są rada i zarząd powiatu)
rada powiatu
začněte se učit
organ uchwałodawczy i kontrolny; w sklad wchodzi 15-29 radnych wybieranych na 4 lata w bezposrednich; na czele przewodniczący wybierany spośród jej członków.
uprawnienia rady powiatu
začněte se učit
wybieranie i odwolywanie zarządu, uchwalanie budżetu i podatków, decydowanie o sprawach majątkowych, uchwalanie programów walki z bezrobociem oraz zapewnianie bezpieczeństwa mieszkańcom; w powiecie grodzkim to rada miasta
zarząd powiatu
začněte se učit
organ wykonawczy powiatu; 3-5 osób wybranych przez radę; starosta stoi na czele; w grodzkich prezidente
uprawnienie zarządu powiatu
začněte se učit
przygotowanie i realizacja projektów ustaw rady; gospodarowanie mieniem powiatu; wykonywanie budgeta
uprawnienia starosty
začněte se učit
kieruje bieżącymi sprawami, reprezentuje powiat; zwierzchnictwo nad powiatowymi służbami i straży(powoływanie i odwoływanie kierowników i kontrola nad nimi)
samorząd wojewódzki
začněte se učit
jednostka podzialu terytorialnego i samorządu; oprócz samorządu dzialaja tez organy administracji państwowej; organy(sejmik woj. i zarząd woj.)
sejmik województwa
začněte se učit
organ uchwałodawczy i kontrolny; squad wchodzą radni wybierani na 4 letnia kadencję; liczba zalezna od mieszkańców nie mniejsza niż 30; na czele sejmiku przewodniczący wybierany przez członków
uprawnienia sejmiku wojewodzkiego
začněte se učit
uchwalanie podatków i budgetu; powolywanie i odwolywanie zarządu oraz marszalka; decydowanie o sprawach majątkowych
zarząd województwa
začněte se učit
organ wykonawczy w squad wchodzi 5 osób wybranych przez sejmik w tym marszalek który jest przewodniczacym;
uprawnienia zarząd województwa
začněte se učit
wykonywanie uchwał sejmiku; realizacja budgeta; gospodarowanie mieniem; przygotowywanie planów rozwoju województwa;
uprawnienia marszałka województwa
začněte se učit
kierowanie bierzącymi sprawami województwa i pracami zarządu, reprezentowanie województwa,

Chcete-li přidat komentář, musíte se přihlásit.