Prawo osobowe - osoby prawne

Co to jest osoba prawna?

Jest to osoba niefizyczna, której prawo przyznało podmiotowośc prawną. Może być podmiotem praw i obowiązków. Występuje w postaci związków, zespołów ludzi (stowarzyszenia, korporacje) lub mas majątkowych (fundacje) wyodrębnionych dla realizacji jakiegoś celu. Osoba prawna jest też nazywana osobą moralną.

Jak w starożytnym Rzymie zaczęło się kształtować pojęcie osoby prawnej?

Pojęcie osoby prawnej ma swoje źródło w starożytnych gminach miejskich (municipia, civitates). Początkowo rządziły się one własnymi prawami, po włączeniu do imperium rzymskiego zachowały własne sądownictwo, samorządy i samodzielność gopodarczą. Pretor przyznał im zdolność procesową, ich przedstawiciele (actores seu sindici) mogli występować w sądzie na takich samych warunkach jak osoby prywatne (persones privatae). Municipia dokonywały też innych czynności prawnych, zaczęto je traktować jako ni

Komu poza osobom fizycznym i gminom miejskim przyznawano podmiotowość prawną?

Podmiotowość prawną przyznawano także stowarzyszeniom zwanym societates, sodalitates, corpora i collegia. Były to zespoły ludzi zjednoczonych dla osiągnięcia pewnego celu.

Jakie stowarzyszenia występowały w starożytnym Rzymie?

Do najbardziej znanych stowarzyszeń należały: stowarzyszenia rzemieślników (societas fabrorum), stowarzyszenia pogrzebowe (societas funeratica), stowarzyszenia osób dzierżawiących dochody państwowe (societas publicanorum) głównie cła i podatki. W okresie późnego cesarstwa przynależność do stowarzyszeń skupiających ludzi wykonujących te same zawody stała się dożywotnia, obowiązkowa i dziedziczna.

Co to jest korporacja w rozumieniu Gajusa?

Zgodnie z wypowiedzią Gajusa korporacja musi mieć majątek oddzielony od majątku poszczególnych członków i własną kasę. Korporację reprezontował syndyk (actor sive sindicus).

Co było konieczne do powołania stowarzyszenia jako osoby prawnej?

Do powołania stowarzyszenia jako osboby prawnej potrzebny był udział przynajmniej trzech osób wg znanej paremii Tres faciunt collegium.

Omów kwestie majatku stowarzyszenia.

Majątek stowarzyszenia był odrębny od majątku jego członków. To, do czego było zobowiązane stowarzyszenie nie zobowiązywało jego członków.

Czy państwo rzymskie jako ogół obywateli (populus Romanus) było traktowane jako osoba prawna?

Kwestia czy państwo rzymskie było traktowane jako osoba prawna jest dyskutowane w nauce. Co prawda dysponowało własnym majątkiem, prowadziło działalnośc gospodarczą, ale opierało się na normach prawa publicznego.

Co to był fiscus i jak był pojmowany w świetle prawa?

Fiscus był początkowo majątkiem cesarza, odrębnym od skarbu państwa (aerarium populi Romani). W okresie pryncypatu zaczęto go traktować jako osobę prawną, a kiedy cesarz uzyskał władzę absolutną fiscus zastąpił aerarium. W rezultacie cały majątek państwowy znalazł się w rękach cesarza. Wobec fiscusa stosowano normy prawa prywatnego zachuwując dla niego wiele przywilejów tzw. privilegia fisci.

Co to jest fundacja?

Fundacja (zakład) to wyodrębniona masa majątkowa przeznaczona dla pewnych celów użyteczności publicznej.

Co to był legat?

Legat był uroczystym zapisem testaementowym.

Co działo się z majątkiem fundacji w okresie klaycznym?

W okresie klasycznym fundacja nie miała charakteru niezależnej i samodzielnej. Pewien majątek był powierzany stowarzyszeniu, miastu lub osobie prywatnej za pomoca rozporządzenia inter vivos lub mortis causa (np. w drodze legatu lub darowizny). Zapisobiorca lub obdarowany zobowiązywał się przeznaczać dochody z powierzonego majątku na określony cel. Były to tzw. fundacje powiernicze.

Co to były piae causae?

Piae causae to masy majątkowe powierzane Kościołowi, który organizował działalnośc dobroczynną.

Na czym polegała działalnośc dobroczynna Kościoła?

Kościół tworzył i utrzymywał szpitale, sierocińce, przytułki dla dzieci porzyconych, starców, cudzoziemców, a także wykupował chrześcijan z niewoli.

Jak odbywało się przekazywanie Kościołowi majątku na cele dobroczynne?

Fundator przekazywał określonemu Kościołowi majątek na określony cel, który miał być osiągnięty za pomocą różnych zakładów. Kościoły nadzorowały wykonanie określonego celu albo powoływały specjalnego zarządcę (oeconomus), który administrował powierzonym majątkiem.

Kiedy fundacje doczekały się unormowań prawnych?

Fundacje doczekały się wielu unormowań prawnych w prawie justyniańskim co znacznie ułatwiło przekazywanie majątku na ich rzecz. Mimo to, nie można jednoznacznei rozstrzygnąc czy fundacje były traktowane jak odrębne osoby prawne.