Zmienność organizmów i jej przyczyny

Zmienność

Właściwość ulegania zmianom. Występowanie różnic między osobnikami należącymi do tej samej populacji lub między populacjami.

Zmienność modyfikacyjna (fluktuacyjna)

Zmianom uległ fenotyp. Nowe cechy nie są przekazywane potomstwu, trwałość nowej cechy zależy od warunków środowiskowych oraz istnieją granice zmiany danej cechy, czyli tzw plastyczność genotypu.

Zmienność dziedziczna

Dotyczy zjawisk, których wynikiem jest powstanie różnic w zawartości genetycznej potomstwa.

Zmienność rekombinacyjna

mieszanie materiału genetycznego w procesach rekombinacyjnych. Polega na tworzeniu nowych układów już istniejących alleli. JEj źródłem jest crossing-over, zachodzi w mejozie.

Zmienność mutacyjna

zmiany materiału genetycznego, czyli mutacje.

Mutacja

Jest to nagła skokowa zmiana materiału genetycznego, możliwa do przekazywania dziedzicznie. Ma ona charakter losowy i bezkierunkowy. MUTACJE ZACHODZĄCE W KOMÓRKACH SOMATYCZNYCH NIE DZIEDZICZĄ SIĘ.

Mutacje spontaniczne

Są samorzutne, powstają bez wyraźnego udziału czynników fizycznych lub chemicznych. Mają najmniejszą skalę zmiany. Najczęściej powodowane są błędami polimerazy DNA podczas replikacji lub błędami systemów naprawczych.

Mutacje indukowane

Zachodzą z udziałem czynników fizycznych lub chemicznych.

Czynniki mutagenne

*chemiczne: kwas azotowy, imperyt, amoniak *fizyczne: promieniowanie UV, gamma, alfa, *biologiczne: wirusy

Mutacje Genowe

zmiana sekwencji nukleotydowej odbywa się na odcinku DNA nie większym niż jeden gen.

Podział mutacji genowych

*Substytucje - wynikają z podstawienia jednej pary nukleotydów w miejsce właściwej. TRANZYCJA (PIR ->PIr lub PUR ->PUR) oraz TRANSWERSJA (PUR->PIR). Zasięg tej mutacji ogranicza się do samej zmiany, nie ulega zmianom ramka odczytu. * Delecje - mutacje wynikające z utraty pary nukleotydów lub kilku par. *Insercja - polega na wstawieniu pary lub większej liczby par nukleotydów DNA. Zmianie ulega ramka odczytu od miejsca zmiany aż do końca sekwencji.

Mutacja milcząca (synonimiczna)

Powstaje jeśli mutacja zmieni kodon jednego aminokwasu na inny kodon tego samego aminokwasu.

Mutacje chromosomowe

zmianie ulega jeden chromosom lub więcej. dzielą się na strukturalne, kiedy zmianie ulega struktura pojedynczych chromosomów, oraz liczbowe, gdy zmienia się liczba kompletnych chromosomów.

Mutacje chromosomowe strukturalne

*Deficjencja - utrata fragmentu chromosomu *Duplikacja - podwojenie tego samego fragmentu chromosomu na skutek niesymetrycznej wymiany odcinków chromatyd *Inwersja - jest to odwrócenie odcinka chromosomu o 180* *Translokacja - polega na przeniesienu odcinka chromosomu na inny chromosom niehomologiczny.

Aneuploidy

Organizmy o zmienionej liczbie pojedynczych chromosomów. Mutacja ta jest wynikiem nierozchodzenia się chromosomów homologicznych w czasie mejozy. *MONOSOMIE (2n-1) *TRISOMIE (2n+1) *TETRASOMIE (2n+2) *NULLSOMIE (2n-2)

Euploidy

organizmy o zmienionej liczbie kompletów chromosomów.

Autopoliploidy

Cechują się zwiększoną liczbą n i są to mutanty jednego gatunku. Częstsza u roślin.

Allopoliploidy

Mutanty powstałe z połączenia się dwóch różnych genomów.

Systemy naprawcze

*fotoreaktywacja *wycięcie uszkodzonego odcinka *SOS