10. Realizowanie i przestrzeganie prawa

realizowanie normy

adresat postępuje w sposób wskazany przez normę albo powstrzymuje się od zakazanych przez nią zachowań w określonych okolicznościach

norma wyznacza formalny nakaz

jej realizowanie polega na zachowaniu wyznaczonym przez tę normę

norma wyznacza nakaz materialny

nakazuje adresatowi by poprzez swoje zachowanie osiągnął wyznaczony stan rzeczy

przestrzeganie normy

świadome realizowanie normy - wiedza nt jej treści i modyfikowanie swojego zachowania pod jej wpływem

przekroczenie normy

adresat w wyznaczonych okolicznościach nie spełnia obowiązków wskazanych przez normę

czynniki wpływające na przestrzeganie normy

1 nawyk 2 presja otoczenia 3 aprobata 4 obawa przed sankcjami

motywacja interesowna

do przestrzegania norm prawnych skłania obawa przed sankcją

motywacja bezinteresowna

adresat przestrzega normy gdyż uważa ją za słuszną niezależnie od sankcji grożących za jej przekroczenie

sankcja

dolegliwość przewidziana za niezrealizowanie danej normy

sytuacja przymusowa

mowa o niej, gdy ktoś znajduje się w sytuacji wymagającej wyboru jednego z zachowań, przy czym każde z nich ma złe, niekorzystne następstwa, a więc gdy stoi przed wyborem mniejszego zła

przemoc

użycie siły fizycznej w celu zmuszenia kogoś do określonego postępowania - legalna i bezprawna

przemoc legalna

użycie siły fizycznej przewidziane przez normy prawne

przymus - rodzaje

1 fizyczny 2 psychiczny 3 prawny 4 ekonomiczny 5 pozaprawny

rodzaje sankcji

1 skupiona i rozsiana 2 sankcje przewidziane za naruszenie norm prawnych - karna, egzekucji nieważności

sankcja skupiona

sankcja zinstytucjonalizowana, wymierzana w sposób zorganizowany przez określone powołane do tego instytucje (np. sąd)

sankcja rozsiana

sankcja, która polega na spontanicznych reakcjach ludzi z danego środowiska na przekroczenie normy, przejawia się w dezaprobacie wobec naruszającego normę

sankcja karna

zło wyrządzane przez PAŃSTWO temu, kto dopuszcza się przestępstwa, polega na pozbawieniu odpowiedzialnego za popełnienie przestępstwa dóbr osobistych, majątkowych albo ich umniejszeniu

rodzaje sankcji karnych

1 kary 2 środki karne

kary - przykłady

dożywocie, 25 lat pozbawienia wolności, ograniczenie wolności, grzywna

środki karne - przykłady

pozbawienie praw publicznych, zakaz zajmowania stanowisk, wykonywania zawodu, prowadzenia pojazdów, przepadek mienia, podanie wyroku do wiadomości publicznej

sankcje wymierzane w postępowaniu dyscyplinarnym albo administracyjnym

nagana, upomnienie, wydalenie z uczelni, zwolnienie z uczelni z zakazem pracy na jakiś okres

sankcja egzekucji

sankcja stosowana, gdy adresat normy indywidualnej NIE spełnia DOBROWOLNIE swoich obowiązków i upoważnione organy państwa doprowadzają do ich wykonania - czynią to w imieniu zobowiązanego i na jego koszt

sankcja nieważności

sankcja stosowana, gdy czynność konwencjonalna została dokonana niezgodnie z regułami - NIEWAŻNIE - nie wywoła przewidywanych skutków, wywoła niektóre z nich albo wywoła takie skutki, których nie przewidywano

warunki efektywności sankcji

1 prawdopodobieństwo jej realizacji (wynika z praworządnego i sprawnego działania organów państwa) 2 odpowiednia dotkliwość (taka, by zawsze wybierano mniejsze zło - przestrzeganie normy) 3 połączenie sankcji skupionej z rozsianą

postawy wobec prawa

1 konformizm 2 oportunizm 3 legalizm 4 legalizm krytyczny

konformizm

postawa wobec prawa, polega na skłonności by swoje postępowanie przystosować do tego, jak w danej grupie postępują ludzie z jakiejś grupy społecznej, z którą ktoś chce się identyfikować

oportunizm

postawa wobec prawa, która polega na skłonności podporządkowania się obow. normom ze względu na grożące SANKCJE lub na oczekiwane uzyskanie NAGRODY

legalizm

postawa wobec prawa, która przejawia się w gotowości dawania posłuchu obowiązującym normom z tego względu, że są to normy prawne, niezależnie od ich treści

legalizm krytyczny

postawa wobec prawa, przejawia się w gotowości dawania posłuchu prawu z zastrzeżeniem, że przewiduje ono instytucje legalnego dokonywania zmian w systemie obow. norm, gdyby nie spełniały swojej roli